A. MỞ ĐẦU
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết, âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh
thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Nói về âm nhạc Nhà giáo
dục Nga Xun-khom-linxkin đã viết “ Đem âm nhạc đến cho trẻ thơ, chúng ta
đào tạo không phải các nhạc sỹ mà là đào tạo những con người”.
Thật vậy! Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh
sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng,
những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của tác phẩm âm nhạc như dòng
sữa ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ.
Trong chương trình giáo dục mầm non, hoạt động giáo dục âm nhạc là
một môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là
nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Nó là một phương tiện
hữu hiệu cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường mầm non.
Không chỉ vậy, âm nhạc còn góp phần giúp trẻ phát triển toàn diện nhân
cách trẻ. Qua những hình thức nghệ thuật như: ca dao, hát ru, dân ca, các trò
chơi âm nhạc… nhằm giáo dục trẻ lòng yêu quê hương, yêu đất nước, yêu con
người Việt Nam và đặc biệt là trẻ biết yêu cái hay, cái đẹp thích làm ra cái đẹp.
Tuy nhiên, trong thực tế ở các trường mầm non nói chung, Trường mầm
non Nga Thái nói riêng việc dạy trẻ thể hiện những bài hát kết hợp với trò chơi
âm nhạc chưa thực sự được chú trọng mà chỉ mới dừng lại ở việc dạy hát đơn
thuần để trẻ thuộc bài hát mà thôi. Để mở rộng và nâng cao hiểu biết của trẻ về
âm nhạc thông qua hoạt động múa hát, vui chơi, từ đó giúp trẻ có thêm nhiều
cảm xúc tốt, hiểu biết hơn về phong tục tập quán của các vùng miền, qua đó giáo
dục cho trẻ lòng tự hào về văn hoá dân tộc. Năm học 2008 – 2009 Vụ Giáo dục
Mầm non chỉ đạo toàn bậc học thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới
trong đó có hoạt động âm nhạc. ( Ban hành kèm theo thông tư 17/2009/TTBGD&ĐT ngày 25 tháng 07 năm 2009 của Bộ trưởng bộ giáo dục và đào tạo)
Cho đến nay, qua 7 năm thực chương trình giáo dục. Mặc dù đã có sự đầu
tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dụng cụ âm nhạc, đội ngũ giáo viên
được bồi dưỡng về chuyên môn thông qua các lớp chuyên đề nhưng qua thực tế
khảo sát việc thực hiện hoạt động âm nhạc, tôi nhận thấy hiệu quả hoạt động
chưa cao: Hình thức tổ chức chưa thực sự hấp dẫn, chưa kích thích được lòng
yêu âm nhạc ở trẻ. Phần lớn trẻ còn thuộc rất ít bài hát, còn rụt rè, nhút nhát,
chưa mạnh dạn biểu diễn trước đám đông.
Đó chính là lí do tôi quyết định đề tài “Một số biện pháp nâng cao chất
lượng tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi tại trường mầm
non Nga Thái” ” với mong muốn phát huy tính tích cực, sáng tạo, năng lực cảm
thụ nghệ thuật âm nhạc của trẻ góp phần giáo dục phát triển toàn diện nhân cách
trẻ.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nhằm tìm ra những biện pháp phù hợp với trẻ, với yêu cầu nâng cao chất
lượng hoạt động âm nhạc cho trẻ, phát huy tính tích cực, sáng tạo, năng lực cảm
1
thụ nghệ thuật âm nhạc của trẻ, giáo dục trẻ phát triển toàn diện.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIIÊN CỨU:
Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi, trường mầm non Nga Thái - Nga Sơn - Thanh
Hoá
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :
Để thực hiện đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Tìm hiểu mọi thông
tin có liên quan đến đề tài để nắm chắc kiến thức phát triển thẩm mỹ cho trẻ 4 –
5 tuổi thông qua hoạt động âm nhạc.
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
- Phương pháp thực hành trải nghiệm tại nhóm lớp.
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ
Âm nhạc là một trong những bộ môn nghệ thuật giáo dục con người, nhất
là đối với trẻ. Lời ca và giai điệu của bài hát, bản nhạc sẽ giúp trẻ có những rung
cảm mạnh mẽ. Từ đó trẻ biết cảm nhận tác phẩm và trải nghiệm những cảm xúc,
ý nghĩ của mình để dần biết khám phá sự đa dạng của cuộc sống. Âm nhạc có
sức lay động tình cảm kỳ lạ, có thể đánh thức tâm hồn con người bằng những
âm thanh nhẹ nhàng, bay bổng.
Nói về giáo dục âm nhạc nhà văn M.Goocky nhận xét “Giáo dục âm
nhạc cho trẻ trong trường mầm non không chỉ tác động một cách kỳ diệu đến
tận đáy lòng, nó khám phá ra cái phẩm chất đạo đức cao nhất của con người.
Chính vì vậy, người lớn nói chung, những người làm công tác giáo dục nói
riêng cần phải quan tâm đặc biệt đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ càng sớm
càng tốt”
Thật vậy, khi nghe những bài hát ru, chúng ta như được trở lại thời ấu thơ,
nằm trọn trong vòng tay của mẹ. Nghe những bài hát đồng dao như đang được
chơi đùa cùng lũ trẻ ở sân đình… Những hình tượng phản ánh trong giai điệu,
lời ca của tác phẩm sẽ nuôi dưỡng tâm hồn trẻ và từ nhận thức khách quan đó
dần đi vào chiều sâu thế giới chủ quan của trẻ. Âm nhạc giáo dục tình cảm thẩm
mỹ cho trẻ, trong đó có cái đẹp về giao tiếp, ứng xử với bạn bè, thầy cô, ông bà,
cha mẹ và cộng đồng.
Các hoạt động âm nhạc có ảnh hưởng tốt đến hành vi văn hóa của trẻ bởi
cách thể hiện các tác phẩm với lối diễn xuất tâm trạng khác nhau. Khi tham gia
các hoạt động âm nhạc, mỗi trẻ đều phải chú ý, tuân theo luật động, phản ứng
nhanh, biết kiềm chế, điều khiển vận động phù hợp với nhịp độ của tác phẩm,
biết nhường nhịn, hòa đồng, giúp đỡ nhau. Điều đó sẽ giáo dục trẻ văn hóa giao
tiếp, văn hóa hành vi và tính tập thể tạo điều kiện hình thành những phẩm chất
đạo đức của trẻ.
Âm nhạc giúp trẻ phát triển trí nhớ. Trí nhớ âm nhạc là khả năng thu
nhận, ghi nhớ và trải nghiệm. Trong quá trình học tập âm nhạc (Ca hát, nghe
nhạc, vận động, trò chơi âm nhạc), trẻ sẽ ghi nhớ nội dung, đề tài, hình tượng, ca
2
từ trong lời ca; đường nét, bước nhảy, hướng chuyển động, của giai điệu; sự dàn
trải, tự do hoặc mô phỏng, nhắc lại trong tiết tấu…Từ đó trẻ có tư duy về cao độ,
trường độ, luyện tai nghe và trí nhớ tác phẩm âm nhạc.
Âm nhạc là ngôn ngữ đặc thù để tạo dựng nên hình tượng âm nhạc. Hình
tượng âm nhạc là loại hình tượng mang tính khái quát và ước lệ cao. Khi tham
gia hoạt động âm nhạc, trẻ phát triển tư duy, tưởng tượng và sáng tạo theo cảm
xúc riêng của mình, vì thế trí tuệ phải hoạt động tích cực.
Chính vì vậy, chúng ta cần phải quan tâm hơn nữa trong việc giáo dục âm
nhạc cho trẻ trong trường mầm non.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ
1. Thuận lợi
Trường mầm non Xã Nga Thái là một trường đạt chuẩn quốc gia mức độ
I, trường được công nhận là trường tiên tiến cấp huyện.
Được sự quan tâm của phòng giáo dục huyện Nga Sơn, Các cấp ủy Đảng
chính quyền địa phương tạo điều kiện xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm tương
đối đầy đủ các trang thiết bị đồ dùng dụng cụ âm nhạc cho trẻ hoạt động.
Giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ, say mê âm nhạc, có khả
năng tổ chức các hoạt động âm nhạc.
2. Khó khăn.
Giáo viên chưa nắm bắt kỹ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, hình thức tổ chức
chưa phong phú, sáng tạo nên hiệu quả dạy trẻ ca hát, vận động theo nhạc đạt
được chưa cao.
Khả năng nhận thức âm nhạc của trẻ không đồng đều. Hầu hết các cháu
lớp tôi chưa được học qua lớp mẫu giáo bé, nhỡ, mà lên thẳng lớp 5- 6 tuổi, nên
chưa được làm quen với các hoạt động âm nhạc. Còn rụt rè, nhút nhát, chưa tự
tin trước đám đông.
Đồ dùng, dụng cụ âm nhạc tự làm, trang phục biểu diễn cho trẻ còn hạn
chế.
Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến việc học của con cái đặc
biệt là giáo dục âm nhạc cho trẻ trong trường mầm non.
3. Kết quả thực trạng ban đầu qua khảo sát: ( Tháng 9/2015)
- Tổng số trẻ lớp tôi là 35 học sinh. Khi nhận trẻ vào lớp tôi đã tìm hiểu
khả năng nhận biết và một số tiêu chí của trẻ về hoạt động âm nhạc theo chương
trình cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi lớp tôi như sau:
STT
Nội dung khảo sát
Số
trẻ
Tốt
1
2
Trẻ hát đúng nhịp
Trẻ hát đúng nhạc
Kết quả khảo sát
Cháu đạt
Khá
TB
Chưa
đạt
Số
trẻ
Tỷ
lệ%
Số
trẻ
Tỷ
lệ%
Số
trẻ
Tỷ
lệ%
Số
trẻ
Tỷ
lệ%
35
5
8
22,8
10
28,5
12
34.2
35
6
14,2
17,
1
7
20
12
34,2
10
28,5
3
3
4
5
6
Trẻ vỗ tay đúng tiết tấu
Trẻ biết vận động theo
nhạc
Biết chơi trò chơi
Biết lắng nghe giai điệu
bài hát
35
5
14,2
6
17,
1
13
37,
1
11
31.4
35
4
11,
4
7
20
10
28,5
14
40
35
5
14,2
10
28,5
11
9
25.7
35
5
14,2
10
28,5
11
5
14.2
31,
4
31,
4
Thông qua kết quả của thực trạng trên với tổng số cháu có kiến thức về
âm nhạc còn hạn chế: Hát chệc nhịp, vận động minh hoạ, chơi trò chơi, vỗ tay
theo tiết tấu còn hạn chế. Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn đưa ra những giải pháp
và tổ chức thực hiện đã đem lại kết quả khá khả thi như sau:
III. CÁC GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN.
1. Tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao kỹ năng âm nhạc cho bản thân.
Mặc dù bản thân đã được đào tạo cơ bản về kiến thức, kỹ năng cho trẻ
theo chuyên ngành. Song trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động, đặc biệt là
hoạt động âm nhạc còn hạn chế. Chính vì vậy, để tổ chức tốt hoạt động âm nhạc
cho trẻ có hiệu quả thì trước hết giáo viên cần phải nắm được những kiến thức
cơ bản như:
+ Nắm chắc kiến thức, kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc
cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
+ Thiết kế hoạt động giáo dục âm nhạc phù hợp với từng chủ đề giáo dục.
+ Thuộc các bài hát, điệu múa cơ bản trong chương trình theo độ tuổi.
+ Biết tổ chức các trò chơi âm nhạc cho trẻ.
+ Biết tạo môi trường âm nhạc phong phú.
+ Biết cách làm một số đồ dùng, dụng cụ âm nhạc
Để nắm được các kiến thức cơ bản trên, bản thân đã tham gia các lớp
chuyên đề, các hoạt động dạy mẫu do Phòng GD&ĐT, Trường mầm non Nga
Thái tổ chức. Đồng thời đi thăm quan, dự giờ ở một số trường điểm như:
Trường mầm non Thị Trấn, Trường mầm non Nga Liên, Trường mầm non Nga
Giáp... Ngoài ra tôi còn tham khảo trên truyền hình, trên mạng Internet, một số
sáng kiến hay của bạn bè đồng nghiệp và một số tài liệu tập san, tạp chí giáo
dục. Đồng thời tôi luôn sáng tạo, đổi mới hình thức tổ chức hoạt động âm nhạc
cho trẻ đạt kết quả tốt. Từ đó nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động âm nhạc
cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Nga Thái.
Kết quả: Bản thân đã nắm được kiến thức, kỹ năng cơ bản tổ chức hoạt
động âm nhạc cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi. Tham gia 2 lớp chuyên đề của phòng
và của trường tổ chức.
2. Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú hấp dẫn.
Hoạt động âm nhạc là hoạt động luôn được trẻ yêu thích. Đó là nguồn
hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Âm nhạc còn là phương tiện thiết
thực cho các hoạt động giáo dục ở trường mầm non. Để thực hiện được một giờ
4
hoạt động âm nhạc đạt kết quả cao, trước hết phải có các yếu tố cần thiết như
phòng âm nhạc, đàn, loa đài và các phương tiện, dụng cụ phục vụ âm nhạc, trang
trí môi trường giáo dục âm nhạc phù hợp, hấp dẫn.
- Trang trí góc âm nhạc: Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện thể hiện
khả năng âm nhạc của mình. Trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận
dụng phát triển những kỹ năng âm nhạc qua các trò chơi, hoạt động phát triển
khả năng sáng tạo của trẻ. Tại đây, trẻ tự hát hay tự vận động theo nhạc, biểu
diễn một mình hay theo nhóm một cách thích thú và sáng tạo. Vì vậy, tùy vào
từng chủ đề giáo dục tôi lựa chọn hình ảnh và trang trí góc cho phù hợp.
Ví dụ: Chủ đề: “ Thế giới động vật” Phía trên mảng tường: Tôi lựa chọn
hình ảnh là một con chim đang hót đậu trên cành cây với màu sắc đẹp mắt, ngộ
nghĩnh hấp dẫn. Phía trên là dòng chữ “ Tiếng hát chim sơn ca” tôi chia hình
ảnh đó thành các phần để trang trí: Tranh ảnh, tên bài hát; đồ dùng – dụng cụ âm
nhạc; trang phục biểu diễn…để trẻ lựa chọn. Phía dưới tôi dùng tủ góc để đồ
dùng dụng cụ âm nhạc: Mũ múa, trống, xắc xô,… Hay Chủ đề “ Gia đình ” Tôi
xây dựng hình ảnh là một cây đàn piano mềm mại với những nốt nhạc xinh xắn
nhảy múa, bay lượn và tôi đặt tên cho góc âm nhạc là “ Những nốt nhạc vui”
Phía dưới tôi bày trí các đồ dùng dụng cụ âm nhạc mà cô và trẻ tự làm để tạo ấn
tượng cho trẻ.
( Hình ảnh: Xây dựng góc âm nhạc theo chủ đề )
- Đối với phòng âm nhạc: Là nơi để tổ chức các hoạt động âm nhạc, vì
thế để lôi cuốn sự hứng thú của trẻ tham gia hoạt động. Tôi đã trang trí và sắp
xếp các thiết bị đồ dùng âm nhạc gọn gàng đẹp mắt: Các hình ảnh ngộ nghĩnh
của các con vật đang ca hát, múa đàn, trống, các nốt nhạc… Đồ dùng dụng cụ
cũng luôn được sắp xếp, bày trí phù hợp như: đàn óc gan, song loan, quạt múa,
gương soi, trang phục, bông múa, hoa… để trẻ hứng thú. Khi trẻ thực hiện trẻ
nhìn vào gương để điều chỉnh động tác của mình, từ đó trẻ hoạt động tích cực,
hào hứng, sôi nổi, thoải mái hiệu quả hơn. Ngoài ra tùy vào từng đề tài cụ thể
mà tôi tạo môi trường hoạt động cho phù hợp với trẻ.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài “ Màu hoa” Tôi trang trí xung quanh lớp bằng các
loại hoa, hình ảnh các loại hoa trên máy vi tính, nhạc bài hát “ Màu hoa”
5
Khi trẻ được xem cô biểu diễn, được hát các bài hát mầm non và được
cùng cô trò chuyện về ý nghĩa, nội dung bài hát sẽ giúp trẻ cảm nhận được nghệ
thuật và liên hệ đến việc giáo dục tình cảm đạo đức thông qua nội dung bài hát
theo chủ đề.
Ví dụ: Khi hát cho trẻ nghe bài “Múa đàn” ( Dân ca thái ), tôi có thể: Giới
thiệu trang phục của dân tộc thái, cho trẻ em quan sát và đàm thoại, nhận xét về
một số nét đặc trưng của nền văn hoá dân tộc thái và mặc trang phục đó biểu
diễn cho trẻ xem.
- Tạo môi trường âm nhạc trong các ngày hội, ngày lễ, hội: Để tạo được
môi trường âm nhạc cho trẻ. Mảng phông chính luôn được tôi và các đồng
nghiệp trang trí đẹp mắt hấp dẫn.
Ví dụ: Mảng phông “Ngày hội đến trường của bé” hình ảnh tôi trang trí
là cỏ cây, hoa lá, Cô giáo và các bạn đang múa hát, bóng bay, cờ hoa hân hoan
tới trường.
Hay: Mảng phông “Bé vui đón tết trung thu” Hình ảnh tôi trang trí: Chị
Hằng Nga, Chú Cuội, Ông trăng, Sư tử, múa lân, đèn lồng, đèn ông sao…
6
( Hình ảnh: Tạo môi trường âm nhạc trong các ngày lễ, hội)
Kết quả: Môi trường âm nhạc phong phú hấp dẫn đã tạo cho 100% trẻ
lớp tôi hứng thú hơn, hào hứng hơn khi tham gia các hoạt động giáo dục âm
nhạc.
3. Tổ chức hoạt động âm nhạc thông qua hoạt động học có chủ định
Thông qua hoạt động học có chủ định việc dạy cho trẻ hát đúng cao độ,
vỗ tay theo tiết tấu, vận động múa theo nhạc, tôi có nhiều thời gian rèn cho trẻ
hơn để trẻ hát thể hiện sắc thái tình cảm mô tả hình tượng âm nhạc, cùng với sự
giảng giải của cô và những kinh nghiệm trong cuộc sống của trẻ trong mọi lĩnh
vực nghệ thuật.
3.1. Tạo hứng thú thu hút trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc.
Do đặc điểm lứa tuổi trẻ mầm non nên giáo dục các cháu cần tiến hành
theo phương châm "Học mà chơi - chơi mà học". Để thu hút vào giờ học và
giúp trẻ làm quen với hoạt động âm nhạc được tốt hơn, tôi đã đầu tư, nghiên
cứu, sáng tạo trong phương pháp dạy học: Vào đầu giờ học cô có thể trò chuyện
về chủ đề, xem vật thật, tranh ảnh... có chủ đề theo nội dung bài dạy để dẫn dắt
trẻ tới tác phẩm, vào bài học một cách nhẹ nhàng, tự tin không gò bó trẻ. Tìm
cách vào bài sinh động để thu hút sự chú ý của trẻ.
Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới động vật” khi dạy bài “Con gà trống” tôi mặc
quần áo hóa trang, đội mũ gà và gây sự chú ý hứng thú với hoạt động cho trẻ.
Đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong hoạt động âm nhạc: Vào các
trang website để tìm các tư liệu phù hợp với nội dung bài dạy sau đó sử dụng ti
vi có kết nối máy tính để trình chiếu, làm các hiệu ứng với hình ảnh, slide show,
video… kết hợp với các phần mềm powerpoint để xử lý hình ảnh và sử dụng
trong bài dạy.
Ví dụ: Ở chủ đề “Thế giới thực vật” dạy bài “Quả” có thể kết hợp cho trẻ
xem sdiel show về các loại quả tương ứng vào mỗi câu hát, đến câu hát về quả
nào thì trẻ xem hình ảnh tương ứng về loại quả đó.
7
Với những bài hát nghe thuộc làn điệu dân ca, hát quan họ, cô có thể cho
trẻ xem hình ảnh về các cuộc thi hát dân ca, hát quan họ ở Hội Lim. Khi trẻ
được trực tiếp xem các đoạn video clip trẻ sẽ hứng thú và có cảm xúc hơn với
làn điệu dân ca đó.
Ví dụ: Khi cho trẻ nghe các bài hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tôi đưa các
đoạn video các liền anh, liền chị quan họ đang hát giao duyên hay hình ảnh các
chị hai, chị ba quan họ với nón quai thao và những bộ quần áo tứ thân cho trẻ
xem. Với những giọng hát mượt mà tình cảm, những bộ quần áo rực rỡ sắc màu
và phong cảnh đẹp, trẻ sẽ cảm thụ chính xác hơn về làn điệu dân ca các vùng.
Với những bài hát về dân ca Nam Bộ tôi cho trẻ xem tranh ảnh về trang
phục nổi bật theo vùng miền để trẻ quan sát và cảm nhận những cái hay cái đẹp
về văn hóa lễ hội của các dân tộc.
Với những bài hát về Bác Hồ, khi nghe bài hát “Ai yêu nhi đồng bằng
Bác Hồ Chí Minh” Tôi kết hợp cho trẻ xem hình ảnh về Bác với các cháu nhi
đồng… trẻ sẽ thấy Bác rất hiền từ gần gũi như một người ông của các cháu.
( Hình ảnh: Bác Hồ đang múa hát với các cháu nhi đồng )
- Ở chủ đề: “Bản thân - Tết trung thu”.
Đề tài: Vận động bài “Chiếc đèn ông sao’’. Tôi có thể đóng vai Chú
Cuội, Chị Hằng để giới thiệu bài hoặc cho 2 trẻ đóng vai cuội chi hằng hoặc mở
màn gây hứng thú bằng một tiết mục múa lân sôi động
8
( Hình ảnh: Trẻ đóng vai Chú Cuội, Chị Hằng để gây hứng thú cho trẻ )
Khi lựa chọn trò chơi cũng vậy, phải thường xuyên thay đổi để tạo hứng thú
cho trẻ tránh sự lặp đi lặp lại tạo sự nhàm chán ở trẻ.
Ngoài ra tôi còn sử dụng nhạc cụ, học cụ để thu hút trẻ. Các nguyên vật liệu
có thể là: muỗng, gỗ, thanh tre, ly nhựa, gáo dừa, chai lọ, lon bia, trống cơm…
để làm dụng cụ gõ đệm. Cần phải cho trẻ phân biệt các âm thanh khác nhau của
từng dụng cụ. Chú ý cách trang trí màu sắc hoa văn lên dụng cụ.
Tùy vào từng đề tài mà có lúc tôi là một minh chứng, có lúc là một nhân vật
trong nội dung bài hát, có lúc lại chính là học sinh cùng học tập với trẻ vì thế tuy
ngày nào, tuần nào cũng học âm nhạc với cô nhưng trẻ luôn hào hứng vì mỗi
ngày cô xuất hiện là một điều bất ngờ và mới lạ. Các hình thức lên lớp cũng phải
đa dạng, phong phú có thể là tổ chức một cuộc thi, có thể là một buổi biểu diễn
văn nghệ…àm sao để tiết dạy logic từ đầu tới cuối khiến trẻ luôn có cảm giác
chơi mà học, học mà chơi.
Ví dụ: Có bài tôi chọn vận động theo tiết tấu, bài thì chọn theo nhịp, bài thì
múa minh họa theo lời ca... để làm nội dung trọng tâm.
Với hát “Bài trống cơm” Tôi cho trẻ sử dụng trống cơm để vận động minh
họa.
9
( Hình ảnh: Trẻ vận động bài “ Trống cơm” )
Trẻ mầm non rất thích giống cô, cô chính là thần tượng của trẻ, trước khi
cô kích thích được sự sáng tạo của trẻ thì trẻ luôn làm theo những gì cô làm. Do
đó trước khi chuẩn bị dạy tôi phải chuẩn bị sẵn sàng cho mình về tất cả từ giọng
hát, điệu múa, hay các trò chơi đã được tập luyện. Cần chú trọng tới không gian
phòng học và cách bố trí đồ dùng. Có như vậy, mới có đủ tự tin và có sức hút
lớn khi thể hiện trước trẻ, cũng như vừa làm tốt phần dạy của mình, vừa chú ý
bao quát tình hình của trẻ.
3.2. Dạy kỹ năng ca hát.
Đây là hoạt động hướng dẫn kỹ năng mới, tôi nhận thấy cần phải nắm kỹ
yêu cầu của từng đề tài, giới thiệu nội dung rõ ràng, khi dạy cần phải hiểu được
nội dung cụ thể của bài hát, hát xong tôi hỏi tên bài hát, tên tác giả, giải thích nội
dung (lời giải thích phải ngắn gọn dễ hiểu), đồng thời qua đó rèn luyện kỹ năng
hát cho trẻ đó là hát đúng giai điệu, cao độ, trường độ, hát đúng nhịp phách, hát
to, nhỏ, hát nối tiếp…
Ví dụ: Đề tài “Em yêu cây xanh” Chủ đề “ Thế giới thực vật”
Để rèn kỹ năng ca hát cho trẻ tôi thể hiện như sau:
Tôi cho trẻ chú ý lắng nghe giai điệu bài hát qua việc xướng âm la cho trẻ
đoán tên bài. Sau đó tôi hát mẫu 3 lần. Sau mỗi lần hát tôi hỏi tên bài hát là gì?
Do ai sáng tác? Giảng nội dung của bài hát
- Trẻ thực hành kỹ năng ca hát: Tôi dạy trẻ hát đúng giai điệu, biết lấy
hơi, hát đúng trường độ, cao thấp khi hát. Đặc biệt là chú ý rèn kỹ năng cho
những trẻ còn yếu.
Tôi cho cả lớp hát cùng cô 2 lần. Sau mỗi lần hát tôi hỏi tên bài hát, tên
tác giả. Cho cả lớp hát nối tiếp 2 lần. Cho từng tổ hát nối tiếp khi cô đưa tay về
tổ nào tổ đó hát. Hát luân phiên. Hát to nhỏ: Cô bắt nhịp lên cao, ngang mặt các
con hát to, bắt nhịp ở giữa ngang bụng thì hát nhỏ dần, bắt nhịp thấp thì hát nhỏ
10
hẳn. Cá nhân hát to nhỏ. Qua việc rèn kỹ năng hát cho trẻ, trẻ biết cách lấy hơi
hát đúng giai điệu trường độ, cao độ.
- Thực hành trò chơi âm nhạc: Mục đích là rèn luyện khả năng chú ý,
ghi nhớ, thẩm thấu kỹ lời, giai điệu từng bài hát. Ghi nhớ giọng điệu của bài hát,
tên bài hát.
Tôi lựa chọn trò chơi như: “ Hát nối tiếp”… Với các trò chơi này trẻ sẽ
nhanh thuộc bài vì khi đội bạn hát trẻ sẽ được nghe bài hát nhiều lần, đồng thời
phải chuẩn bị cho lượt hát của mình.
Hay với trò chơi: “Tai ai tinh” ; “ Hát theo tay cô đánh nhịp” yêu cầu
trẻ phải phối hợp tai, mắt chăm chú để lắng nghe và quan sát xem tay cô đánh
nhịp về phía nào để hát.
3.3. Dạy trẻ hoạt động biểu diễn nghệ thuật tổng hợp.
Tôi thường chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ âm nhạc phù hợp để trẻ được sử
dụng, dụng cụ đó vào trong bài hát. Đối với những dụng cụ này tuy dùng cùng
một nội dung nhưng có sự thể hiện, có sự sáng tạo dần. Mỗi bài có sự thể hiện
khác nhau, để khi trẻ được quan sát cô thể hiện trẻ tìm ra những chi tiết khác
biệt và từ đó hình thành ở trẻ tư duy, khả năng sáng tạo trong nghệ thuật.
Khi giới thiệu tên bài hát, tôi cho trẻ đọc thơ hoặc hát những bài hát có
nội dung phù hợp sau đó dẫn dắt gây sự chú ý của trẻ để vào bài
Ví dụ : Đề tài: Hát vận động theo nhịp bài “Em yêu cây xanh”.
Nghe hát : Hoa thơm bướm lượn
Trò chơi : Đội nào nhanh nhất.
Với đề tài này tôi lựa chọn những bài hát bổ sung:
Bài trong chương trình: Lá xanh, Màu hoa, Ra chơi vườn hoa
Bài ngoài chương trình: Bài hát “Quả”.
Sau đó tôi tiến hành hướng dẫn trẻ:
Hoạt động của cô
Hoạt động của trẻ
* Hoạt động 1. Ổn định tổ chức gây hứng thú
- Chào mừng quý vị và các bạn đến với chương
trình “Trò chơi âm nhạc” thứ 6 hàng tuần do Lớp
- Trẻ vỗ tay
Hoa Hồng Trường mầm non Nga Thái tổ chức. Sau
đây xin được giới thiệu sự hiện diện của các đội
chơi:
- Đang bước vào lớp là Đội lá xanh
- Trẻ vẫy tay ra chào
- Tiếp theo xin chào đón đội Màu Hoa.
* Hoạt động 2. Bài mới.
a. Dạy hát:
- Chương trình trò chơi âm nhạc gồm 3 phần:
- Trẻ vỗ tay
Phần 1: Những nốt nhạc may mắn
Phần 2: Nghe giai điệu đoán tên bài hát
Phần 3: Cùng chung sức.
- Các bạn đó sẵn sàng bước vào các phần chơi
- Sẵn sàng
chưa?
11
Ngay sau đây sẽ là phần chơi thứ nhất có tên gọi
“Những nốt nhạc may mắn”( Hát và vận động
bài hát theo nhịp)
- Xin mời 2 đội trưởng lên rung chuông giành
quyền chơi trước.
Mời 2 đội trưởng về vị trí nghe cô phổ biến
- Cách chơi:
Đội lên chơi chọn cho đội 1 nốt nhạc, lật lên nói
được nốt nhạc màu gì, và bên trong nốt nhạc có
hình ảnh của bài hát gì?
Nhiệm vụ của mỗi đội phải hát và vận động bài
hát đó, nói được tên bài hát tên tác giả.
Trong các ô sẽ có 1 ô nốt nhạc màu đỏ nếu đội
nào chọn phải nhường quyền chơi cho đội bạn chơi
tiếp.
Đội nào hát đúng và hay sẽ được thưởng 5 hoa.
Hai đội sẵn sàng chưa?
- Xin mời đội chơi trước lên chọn một nốt nhạc
cho đội mình.
Trẻ lên chọn nốt nhạc và lần lượt hát các bài:
Bài “Màu hoa”
Bài “ Lá xanh”
Bài “Ra chơi vườn hoa”
Bài “Quả”
Lần lượt sau mỗi bài hát thưởng hoa cho mỗi đội
chơi.
Hát cho đến khi bài hát gốc hiện ra.
b. Hát và vận động bài mới: “Em yêu cây xanh”
- Sau khi lật hết các nốt nhạc. Chúng ta sẽ tìm
được tên bài hát gốc là bài gì nhạc và lời của ai?
Cá nhân hát
Nhóm hát
Tổ hát
- Hát theo ký hiệu (hát to, hát nhỏ, hát luân
phiên, hát nối tiếp theo điều khiển của cô).
Theo yêu cầu của quý vị khán giả, xin mời 2 đội
biểu diễn bài “ Em yêu cây xanh”
Kiểm tra kết quả của 2 đội qua phần thi thứ nhất
c. Nghe hát
- Chúng ta bước vào phần 2 của chương trình có
tên gọi “Nghe giai điệu đoán tên bài hát”
- Các đội rung
chuông
- Trẻ chú ý lắng nghe
và trả lời câu hỏi.
Sẵn sàng
- Trẻ lên chọn nốt
nhạc và trả lời màu
gì, hình ảnh gì?
Trẻ hát 2 lần đứng
theo đội
Trẻ hát 2 lần đi lên
phía sân khấu.
Trẻ hát 2 lần đi theo
đội hình vòng tròn
- Đội tôi xin trả lời:
bài hát “Em yêu cây
xanh”, nhạc và lời
của Hoàng Văn Yến
1 lần
1 lần
Mỗi tổ 1 lần
- Trẻ thực hiện
3 lần kết hợp nhạc cụ
Trẻ vỗ tay
- Trẻ cảm thụ và đoán
giai điệu bài hát
12
Cô dạo nhạc “Ới hoa tôi là này đóa hoa thơm, ố
tình là con bướm lượn..” đó là nội dung bài hát
“Hoa thơm bướm lượn” dân ca quan họ Bắc Ninh
cô hát (hát 2 lần)
- Dạo nhạc để trẻ múa trên nền nhạc theo giai
điệu của bài hát.
- Thưởng hoa cho 2 đội
Qua 2 phần thi điểm của đội như sau: Cô đọc kết
quả.
- Và tiếp theo là phần chơi thứ 3 có tên gọi
“Cùng chung sức”
d. Trò chơi âm nhạc: “Cùng chung sức”
- Mời 2 đội về vị trí nghe cô phổ biến luật chơi:
* Luật chơi: Chỉ được nhặt lá khi có tiếng gió
thổi
* Cách chơi: Vừa đi vừa hát bài “Em yêu cây
xanh” khi có tiếng gió thổi mạnh 2 đội cùng nhặt lá
để làm sạch môi trường.
- Khi môi trường trong sạch cô cùng 2 đội kiểm
tra số lá của mỗi đội nhặt được và cung nhau so
sánh số lá của 2 đội xem đội nào có số lá nhiều hơn
sẽ là đội chiến thắng trong phần chơi này.
- Chơi lần 2: Sau khi dọn môi trường xong cô
kiểm tra số lá và hỏi. Bạn nào biết lợi ích của cây.
- Để môi trường trong sạch chúng ta phải làm gì?
- Các con ạ cây xanh có nhiều lợi ích cho con
người như: nhóm cây rau quả cung cấp chất vitamin
và muối khoáng, nhóm cây xanh cho ta gỗ, nhóm
cây cho ta làm thuốc. Vì vậy chúng ta cần trồng cây
và chăm sóc cây. Để môi trường trong sạch chúng
ta phải biết dọn vệ sinh, quét dọn lá rụng bỏ rác vào
đúng nơi quy định.
Thường xuyên rửa tay để bảo vệ sức khỏe nhưng
cần phải vặn vòi nước vừa phải để tiết kiệm nước.
- Qua 3 phần chơi vô cùng hứng thú và sôi nổi cả
2 đội đã dành thắng xin chúc mừng. Sau đây xin
mời đại diện 2 đội lên nhận quà.
- Cô đánh đàn bài “ Em yêu cây xanh”: cho trẻ
hát 1 lần và cô nói: Chương trình trò chơi âm nhạc
đến đây tạm khép lại xin cảm ơn và chào tạm biệt
qúy vị.
- 6 trẻ lên biểu diễn
cùng cô 3 lần. Các
bạn ở dưới hưởng
ứng theo
- Trẻ vỗ tay
- Trẻ nghe
- Trẻ chú ý lắng nghe
Trẻ trả lời
Cây xanh cho ta bóng
mát, gỗ, quả ngọt
Nhặt lá dọn về sinh…
- Trẻ chú ý lắng nghe
- Trẻ hát và đi ra
ngoài
13
* Hoạt động 3: Kết thúc
* Kết quả: 97% Trẻ hứng thú hơn khi tham gia hoạt động. Nắm được
kiến thức cơ bản của bài học. Nhớ tên bài hát, hát đúng giai điệu, hiểu nội dung
các bài dạy hát, nghe hát, biết chơi trò chơi một cách thành thạo và biểu diễn tự
tin hơn.
4. Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc vào các hoạt động
khác và mọi lúc mọi nơi.
4.1. Giáo dục âm nhạc cho trẻ thông qua lồng ghép tích hợp trong các
hoạt động khác.
Theo phương pháp dạy học tích hợp thì hoạt động có thể tích hợp vào
được tất cả các hoạt động.
- Hoạt động làm quen với văn học:
Ví dụ: Khi dạy bài thơ “Bàn tay cô giáo” chủ đề: “Trường mầm non”
Mở đầu hoạt động, tôi cho trẻ xếp hàng đi từ ngoài vào hát bài “ Cô giáo”
và dẫn dắt trò chuyện với trẻ về chủ đề “Trường mầm non”, về tình cảm của
những người xung quanh trẻ, trong đó có cô giáo, gợi ý để trẻ trả lời, nói lên tình
cảm của bản thân với cô giáo và dẫn dắt trẻ vào bài thơ.
Kết thúc hoạt động, tôi hát cho trẻ nghe bài “Cô giáo miền xuôi” kết hợp
minh hoạ, từ đó giúp trẻ gần gũi, yêu cô giáo và dành những tình cảm sâu sắc
với cô hơn.
Hoặc Khi cho trẻ làm quen với nhóm chữ cái: O, Ô, Ơ tôi cho trẻ hát bài
“ Chữ o tròn” Trẻ vừa vận động vừa khắc sâu được kiến thức của bài học một
cách nhẹ nhàng.
- Hoạt động tạo hình:
Ví dụ: Đề tài: Vẽ người thân trong gia đình - Chủ đề: Gia đình :
Mở đầu hoạt động, tôi dẫn dắt cho trẻ hát bài “Cả nhà thương nhau” sau
đó trò chuyện với trẻ về các nhân vật trong bài hát: ba, mẹ, con…và giáo dục trẻ
tình cảm yêu thương trong gia đình, lòng nhân ái, vị tha,...Từ đó, dẫn dắt trẻ đến
bức tranh có vẽ những người thân trong gia đình và tiếp tục hoạt động tạo hình.
- Hoạt động làm quen với toán:
Ví dụ: Đề tài : Ôn số lượng trong phạm vi 5. Nhận biết số 5, tôi chuyển
sang bài hát “Tập đếm” để thay đổi không khí giúp trẻ nhanh nhẹn hơn hoặc kết
thúc hoạt động, tôi cho cả lớp hát bài “Đếm ngón tay” để trẻ khắc sâu kiến thức
một cách thoải mái, nhẹ nhàng. Sau đó cho trẻ chơi, vừa hát vừa ôn đếm số
lượng trên hai bàn tay của trẻ.
- Hoạt động khám phá khoa học: Giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài
của giờ khám phá khoa học thông qua việc trò chuyện đàm thoại, quan sát, trò
chơi…thì việc kết hợp âm nhạc trong giờ học góp phần làm cho trẻ có cảm xúc
với các đối tượng.
14
Ví dụ: Chủ đề :“Nước và các hiện tượng tự nhiên”.
Đề tài: “ Khám phá những điều kì diệu từ nước” tôi cho trẻ nghe bài hát
“Cho tôi đi làm mưa với”. Thông qua đó, trẻ biết được nước giúp cho cây cối
luôn xanh tốt, cây cối đâm chồi nẩy lộc và nước rất có ích cho cuộc sống.
- Hoạt động giáo dục thể chất: Một phần âm nhạc đã có tác dụng giúp
cho cơ thể trao đổi chất được tốt hơn. Âm nhạc kết hợp trong giờ thể dục giúp
cho trẻ hưng phấn, tích cực vận động.
Ví dụ: Chủ đề ‘‘Giao thông- Ngày 8/3’’
Đề tài: Bật liên tục về phía trước. Khi tổ chức trò chơi cho trẻ bật liên tục
về phía trước để gắn các đèn tín hiệu giao thông thì tôi cho trẻ nghe các bài hát:
“Đèn xanh, đèn đỏ; bé với an toàn giao thông…”.Và từ đó trẻ có ý thức và
hiểu được về luật giao thông.
4.2. Giáo dục âm nhạc cho trẻ mọi lúc, mọi nơi
Tôi đưa giáo dục âm nhạc thực sự trở thành phương tiện cho các hoạt
động giáo dục khác rất có hiệu quả như: Hoạt động đón trẻ, hoạt động thể dục
sáng, hoạt động học có chủ định, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, ở giờ ăn,
giờ ngủ, tổ chức lễ hội,…
- Thông qua hoạt động đón trẻ: Giờ đón trẻ là lúc tạo không khí vui vẻ,
lôi cuốn trẻ đến trường. Giai đoạn này trẻ tạm thời bứt ra những tình cảm âu
yếm mà bố mẹ dành cho để đến trường, lúc này âm nhạc góp phần rất lớn, vì
vậy tôi đã ghi âm những bài hát có nhịp điệu vừa phải, nhẹ nhàng, sắc thái vui
vẻ trong lời ca để lôi cuốn trẻ “Em đi mẫu giáo, cháu đi mẫu giáo, trường
chúng cháu là trường mầm non, vui đến trường,…để mở vào các giờ đón trả
trẻ. Ngoài ra, để tạo cho trẻ nề nếp khi tới lớp tôi chọn bài hát “Lời chào buổi
sáng” để nhắc nhở trẻ chào bố mẹ. Qua đó tôi thấy rằng trẻ rất vui khi tới lớp
và đã dần dần thích và làm quen với âm nhạc.
- Thông qua thể dục sáng: Là giáo viên chủ nhiệm lớp 5 – 6 tuổi, tôi đã
tham mưu với các đồng chí trong tổ chuển môn của trường cùng nhau chọn
những bài hát có giai điệu vui tươi, tiết tấu vừa phải kết hợp với lời ca hoặc
những bài hát có tiết tấu phù hợp với các động tác thể dục (Hô hấp, tay, chân,
bụng, lườn, bật). Tổ chuyên môn chúng tôi lựa chọn những bài hát, những động
tác sao cho phù hợp với cả trẻ mẫu giáo và trẻ nhà trẻ, để trẻ tập một cách vui vẻ
và dễ nhớ động tác.
Ví dụ: Ở chủ đề : Trường mầm non tôi cho trẻ tập thể dục kết hợp với bài
hát kết hợp với lời ca: “Trường chúng cháu là trường mầm non”; Chủ để: Bản
thân: Tôi cho trẻ tập thể dục kết hợp với bài hát “ Dậy đi thôi”; Chủ đề: Gia
đình tôi cho trẻ tập với bài hát “ Tổ ấm gia đình” .....
15
( Hình ảnh: Tập thể dục sáng kết hợp với lời ca)
- Thông qua động ngoài trời: Tôi cho trẻ hát những bài hát có giai điệu vui
tươi, trong sáng, nội dung gần gũi, dễ hiểu, phù hợp với phong cảnh thiên nhiên, sự
vật hay hiện tượng trẻ đang tiếp xúc, nhằm gây ấn tượng và làm giàu cảm xúc cho
trẻ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, giáo dục trẻ thông qua nội dung lời ca của bài hát.
Ví dụ: Đề tài: Quan sát cây xanh. Tôi cho trẻ hát bài “Em yêu cây xanh”
thông qua bài hát giúp trẻ hiểu được lợi ích của cây xanh, từ đó giáo dục trẻ tình
yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước.
- Thông qua giờ ăn. Âm nhạc là một mệnh lệnh, trẻ chỉ cần nghe hát bài
hát có nội dung là trẻ biết đã đến giờ ăn và trẻ cùng cô giáo xếp bàn ăn, đi rửa
tay, chuẩn bị khăn lau tay và ngồi vào bàn ăn.
Ví dụ: Chuẩn bị đến giờ ăn tôi mở bài hát “Giờ ăn đến rồi”, bài hát “Mời
bạn ăn” ( Nhạc và lời Trần Ngọc). Trẻ sẽ tự động kê bàn ngế cùng cô, đi rửa
tay...mà không cần cô phải nhắc nhở. Khi trẻ ổn định vào bàn ăn một lúc tôi mới
tắt nhạc để trẻ tập trung ăn.
- Giờ ngủ trưa: Tôi chọn những bài hát có giai điệu mềm mại, trữ tình, bài
hát ru êm dịu.
Ví dụ: Ở chủ đề “ Gia đình” Tôi hát cho trẻ nghe bài ca dao “Ơn nghĩa
sinh thành; Lòng mẹ; Khúc hát ru của người mẹ trẻ…”
- Với hoạt động chiều: Tôi tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc theo ý
muốn: Trẻ hát, múa, chơi trò chơi âm nhạc. Tôi động viên, khuyến khích cả lớp
cùng tham gia. Đây là cơ hội để trẻ học hỏi lẫn nhau, chia sẻ cảm xúc và cùng
hợp tác biểu diễn. Ngoài ra tôi hát cho trẻ nghe những bài hát thiếu nhi, làn điệu
dân ca của quê hương mình, những bài hát trong trò chơi dân gian mà trẻ yêu
thích.
4.3. Giáo dục âm nhạc thông qua các ngày lễ hội.
Thông qua các hoạt động tổ chức lễ hội cô giáo có thể tổ chức hoạt động
âm nhạc theo một chương trình biểu diễn văn nghệ mà tất cả trẻ được tham gia
nhằm giúp trẻ hứng thú với âm nhạc.
16
- Với ngày hội đến trường của bé là ngày 05/09 tôi sưu tầm những bài hát
thật ý nghĩa, giai điệu vui tươi phù hợp với ngày hội:“ Đi học”;“Cháu đi mẫu
giáo” “Trường của cháu đây là trường mầm non; Bé đi mẫu giáo, vườn trường
mùa thu”
( Hình ảnh : Biểu diễn văn nghệ bài “ Đi học”)
- Tiếp đến là ngày “Rằm trung thu” tôi tổ chức cho trẻ trò chuyện về ý
nghĩa của ngày rằm trung thu, để từ đó mỗi năm đến rằm trung thu trẻ sẽ hào
hứng và vui vẻ, thỏa sức vui đùa.Trẻ vui nhộn cùng các bài hát:“Rước
đèn”;”Vầng trăng cổ tích”; “Chú cuội chơi trăng”; “Rước đèn dưới trăng, …”
- Khi chuẩn bị đến ngày 20/11 tôi cho trẻ hiểu thêm về ý nghĩa của ngày
20/11 và cho trẻ hát những bài hát mang nội dung ca ngợi và động viên các cô
giáo như: “Cô giáo của em”; “Bông hoa mừng cô”; “Lời cô”,…
- Để trẻ thêm yêu quý ngày tết cổ truyền của dân tộc, tôi cho trẻ hát và múa
các bài hát ca ngợi về mùa xuân: Sắp đến tết rồi, tết tết đến rồi, Mùa xuân...
- Với ngày Sinh nhật Bác 19/5 tôi cung cấp cho trẻ những tài liệu về Bác:
Hình ảnh về Bác, các bài hát ca ngợi Bác.
Ví dụ: “Nhớ ơn Bác”, “Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh,…”
- Ngày 1/6 là ngày tết thiếu nhi, là ngày mà trẻ được bố, mẹ tặng cho mình
những món quà đầy ý nghĩa, tôi sẽ lựa chọn để dạy cho trẻ những bài hát: “Sinh
nhật hồng”, “Bé thi ăn nhanh,…”
Trước mỗi ngày hội ngày lễ tôi thường dành 3-4 tuần để lên kế hoạch thực
hiện chương trình phục vụ ngày lễ. Trẻ có thể biểu diễn theo nhóm, các nhân vật
tùy vào sự lựa chọn của trẻ. Trẻ cần được hóa trang và ăn mặc đẹp.
Bên cạnh đó tôi còn dàn dựng những tiết mục văn nghệ cho lớp để tham gia
các ngày hội, ngày lễ do nhà trường cũng như các đoàn thể tổ chức qua đó giúp
trẻ thêm tự tin khi biểu diễn.
Kết quả: Sau khi áp dụng giáo dục âm nhạc ở mọi lúc mọi nơi, các ngày lễ
hội, 100% trẻ có kĩ năng biết hát múa tự nhiên, biết yêu cái đẹp, yêu quý quê
hương, đất nước, con người, thiên nhiên Việt Nam qua các tác phẩm âm nhạc,
thích thú tham gia các hoạt động âm nhạc trong trường mầm non. Tham gia tích
cực vào các trò chơi, các ngày lễ hội.
17
5. Làm và sử dụng có hiệu quả đồ dùng, dụng cụ âm nhạc.
Bất cứ hoạt động nào trong trường mầm non cũng phải gắn liền với đồ dùng
trực quan. Đây là điều rất cần thiết vì tư duy của trẻ mẫu giáo là tư duy trực
quan hình tượng. Trẻ khám phá thế giới xung quanh bằng mắt thấy, tai nghe,
bằng cằm, nắm, sờ…những đồ dùng đồ chơi. Nếu không có đồ dùng đồ chơi thì
trẻ sẽ không lĩnh hội được kiến thức một cách đầy đủ, nhanh chóng. Hiện nay
khi thực hiện chương trình giáo dục mầm non mới, điều khó khăn nhất đối với
chúng ta là làm thế nào hoạt động thật đơn giản nhưng đạt hiệu quả cao. Chính
vì vậy, tôi đã tận dụng các nguyên vật liệu để làm đồ dùng đồ chơi âm nhạc cho
trẻ trải nghiệm.
Ví dụ: Tìm kiếm những hộp bánh bỏ đi để làm bộ trống gõ; Tận dụng những
đoạn tre, nứa, gáo dừa để làm phách tre. Những chiếc vành nón hỏng để làm
vòng. Tìm kiếm những tờ báo, tờ lịch cũ, vải vụn để làm váy. Các loại xốp màu
để làm mũ múa. Các loại vỏ hộp sữa để làm trống lắc. Những đoạn ống nước bỏ
đi làm đàn tơ rưng. Những mảng đề can hỏng làm đàn ghi ta. Hay sưu tầm các
ống trúc phù hợp, khoan lỗ tạo ra những chiếc sáo hoặc ghép các cành khô, gắn
lá xanh tạo thành các cây xanh với các kiểu dáng khác nhau làm cảnh trang trí ở
các ngày lễ, ngày hội.…
Khi đã làm được các đồ dùng, dụng cụ âm nhạc rồi thì bản thân phải suy
nghĩ phải sử dụng sao cho có hiệu quả, phù hợp với đối tượng trẻ, với chủ đề và
đề tài thực hiện để tạo sự hứng thú, tò mò ham hiểu biết của trẻ vào hoạt động.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài: “ Em yêu cây xanh” Chủ đề “Thế giới thực vật”
Tôi cho trẻ mặc váy, mũ múa làm từ lá và biểu diễn kết hợp phách tre làm
từ tre nứa. Hay: Khi dạy trẻ bài “Đàn gà trong sân” Chủ đề “Thế giới động
vật” Tôi mặc trang phục của gà trống còn trẻ đội mũ múa của gà con để tạo
không khí hào hứng cho trẻ.
Ngoài ra để giúp trẻ sử dụng bộ trống gõ hiện đại: Tôi đã thành lập một
ban nhạc gồm có đủ các nhạc công: Ghi ta, Piano, trống, sáo trúc, Sắcxophon.
Thật hoành tráng qua đó tôi nhận thấy trẻ rất hào hứng, rất sôi nổi thể hiện hết
mình như những nghệ sỹ, ca sỹ thực thụ.
( Hình ảnh: Trẻ sử dụng đồ dùng, dụng cụ âm nhạc tự làm tại lớp )
Kết quả: Lớp tôi đã làm ra được các loại dụng cụ âm nhạc như: 30 bộ
phách tre, 30 bộ trống lắc, 1 bộ trống gõ, 5 cây đàn ghi ta, 1 đàn tranh, 5 đàn
18
gáo, 3 đàn bầu, 15 cái trống cơm, 30 mũ múa các loại, 20 bộ trang phục các loại
làm từ vải, giấy màu, họa báo... Các loại đồ dùng trên được sử dụng một cách
hiệu quả trong hoạt động âm nhạc. Bộ sản phẩm của lớp tôi đã đạt giải nhất hội
thi đồ dùng đồ chơi cấp trường, cấp huyện và đạt giải 3 cấp tỉnh năm học 2015 –
2016.
6. Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục
phát triển âm nhạc cho trẻ.
Gia đình là nơi gần gũi và quan trọng nhất đối với trẻ, vì thế công tác giáo
dục phối hợp giữa gia đình và nhà trường là một biện pháp quan trọng góp phần
nâng cao hoạt động phát triển ở trẻ đặc biệt là lĩnh vực phát triển giáo dục âm
nhạc cho trẻ: Vì vậy, cần chú ý đến hoạt động nghệ thuật của trẻ ở nhà, để làm
tốt được điều này tôi đã trao đổi và hướng dẫn phụ huynh mua thêm đồ dùng
cho trẻ như: đài, băng hình trẻ mầm non ca hát để trẻ học hát, được củng cố các
kiến thức kỹ năng đã học ở trên lớp, sau mỗi ngày học hát ở lớp, cô kh ơi gợi để
trẻ về nhà vẫn thích được hát bằng cách nói với trẻ: “Hôm nay về nhà các con
hát lại bài hát mà cô vừa dạy cho các con hát ở lớp để cho bố mẹ, ông bà nghe,
chắc là ông bà bố mẹ rất vui và khen chúng mình giỏi đấy”. Hoặc trao đổi với
phụ huynh nếu trẻ thích hát nên tạo điều kiện cho trẻ học hát và động viên trẻ
kịp thời.
Đồng thời cung cấp cho phụ huynh biết những nội dung cần thực hiện
thông qua góc tuyên truyền với phụ huynh như:
- Làm bảng tin về chương trình dạy theo chủ đề và thay tin hàng tuần để
phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên để rèn luyện thêm cho trẻ ở nhà.
- Vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu mở: Thùng giấy, sách báo cũ, dụng cụ
hóa trang, vỏ chai, lon bia sạch…
- Trao đổi thêm với phụ huynh có cháu cá biệt: Nói ngọng, ít nói, để phụ
huynh phối kết hợp cùng tôi trong công tác giáo dục trẻ phát triển khả năng âm
nhạc được tốt hơn.
- Vận động phụ huynh sưu tầm các đĩa CD, VCD… ca nhạc thiếu nhi, các
bài hát dân ca để mở cho trẻ nghe mỗi lúc trẻ thích.
Kết quả: Sau khi phối kết hợp với phụ huynh một thời gian tôi thấy khả
năng âm nhạc của trẻ được phát triển khá rõ, đặc biệt là việc trẻ hoạt động với
âm nhạc một cách sôi nổi tự tin, biểu diễn trước mọi người không còn rụt rè e
sợ. Tôi thấy thực hiện được biện pháp này là khoa học và hợp lý mang lại hiệu
quả rất cao.
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Qua gần một năm thực hiện đề tài này kết quả đạt được trên trẻ là rất khả
quan, đặc biệt khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ được nâng lên rõ rệt.
* Đối với giáo viên: Nâng cao rõ rệt về trình độ kỹ năng sư phạm trong
việc tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ. Chủ động hơn, tự tin, mạnh dạn hơn
đưa các giải pháp có tính sáng tạo vào quá trình giảng dạy.
19
* Đối với phụ huynh: Phụ huynh có ý thức hơn, nhiệt tình hơn trong việc
phối kết hợp với giáo viên trong việc giáo dục âm nhạc cho trẻ. Ủng hộ tiền để
mau trang phục, ty vi, âm ly cho trẻ hoạt động âm nhạc
* Đối với trẻ: Kết quả khảo sát cuối năm 2015 – 2016 ( tháng 4/2016):
ST
T
Nội dung khảo sát
Số trẻ
được
Tốt
1
2
3
4
5
6
Trẻ hát đúng nhịp
Trẻ hát đúng nhạc
Trẻ vỗ tay đúng tiết
tấu
Trẻ biết vận động
theo nhạc
Biết chơi trò chơi
Biết lắng nghe giai
điệu bài hát
Kết quả khảo sát
Cháu đạt
Khá
TB
Chưa
đạt
Số
trẻ
Tỷ lệ
%
Số
trẻ
Tỷ lệ
%
Số
trẻ
Tỷ lệ
%
Số
trẻ
Tỷ lệ
%
35
35
15
17
42,8
48,5
10
15
9
3
25,7
8,5
1
0
2,8
0
35
10
28,6
17
28,5
42,8
48,
6
7
20
1
2,8
35
16
45,7
15
42,8
4
0
0
35
18
51,4
16
45,7
1
11,
4
2,8
0
0
35
18
51,4
15
42,8
2
5,7
0
0
Sau khi nghiên cứu đề tài này bằng việc tổ chức thực hiện nội dung theo
hướng tích hợp và có áp dụng các biện pháp linh hoạt như đã nêu ở trên, đặc biệt
là việc tạo môi trường cho trẻ hoạt động, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh trong
việc dạy trẻ hát ở nhà và việc dạy trẻ hát ở mọi lúc, mọi nơi thì kết quả khảo sát
có số trẻ khá tốt tăng lên rõ rệt. Tỷ lệ trẻ trung bình còn ít, đặc biệt trẻ yếu chỉ
còn 1cháu không thể hiện được vỗ tay đúng tiết tấu.
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN
Qua việc thực hiện và những kết quả thu được, tôi nhận thấy những biện
pháp cơ bản trên, có khả năng áp dụng rộng rãi trong trường mầm non về tổ
chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mẫu giáo.
Đề tài áp dụng có hiệu quả đòi hỏi giáo viên mầm non trước hết cần phải
có lòng yêu nghề, mến trẻ, linh hoạt, sáng tạo, vận dụng hài hoà, phù hợp với
điều kiện của trường, lớp. Lớp học phải được trang bị cơ sở vật chất, đồ dùng,
đồ chơi, tài liệu đầy đủ theo yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non mới
hiện nay.
Tóm lại để thực hiện chương trình CSGD trẻ có chất lượng đạt hiệu quả
cao đáp ứng với yêu cầu trường mầm non đạt chuẩn quốc gia mà điển hình như
trong hoạt động âm nhạc, đặc biệt là thể loại dạy hát của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
thì giáo viên cần: Phải xác định rõ mục đích, yêu cầu về kiến thức cũng như kỹ
năng cần cung cấp cho trẻ ở mỗi loại tiết khi dạy trẻ hát. Chuẩn bị đồ dùng dạy
20
học chu đáo. Lựa chọn nội dung phù hợp. Sáng tạo trọng các giải pháp tổ chức
giáo dục âm nhạc cho trẻ. Đồng thời phải luôn gần gũi, ân cần, giúp đỡ trẻ.
Thường xuyên đổi mới phương pháp dạy và học. Giữ mối liên hệ chặt chẽ với
phụ huynh trong việc giảng dạy trẻ hát ở nhà để củng cố những kiến thức kỹ
năng trẻ được học ở trường.
II. KIẾN NGHỊ.
- Đối với nhà trường: BGH cần tham mưu tốt với lãnh đạo địa phương
cũng như tuyên truyền vận động sự ủng hộ của phụ huynh để bổ sung thêm cơ
sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ cho việc học tập của trẻ. Mỗi lớp đủ
băng đĩa, đài, đàn, máy vi tính, đồ dùng âm nhạc các trang phục, phục vụ âm
nhạc và để thực hiện chương trình phổ cập giáo dục trẻ mầm non 5 tuổi.
- Đối với phòng giáo dục: Tổ chức các tiết dạy mẫu của môn học âm
nhạc để cho giáo viên có điều kiện học hỏi rút kinh nghịêm.
Trên đây là một số bài học kinh nghiệm nhỏ của tôi rút ra trong quá trình
công tác. Do điều kiện nghiên cứu còn hạn chế, đề tài mới chỉ là những nghiên
cứu bước đầu nên không tránh khỏi thiếu sót, rất mong được sự đóng góp chân
thành của cấp trên và đồng nghiệp để đề tài này được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ
Nga Sơn, ngày 10 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép.
NGƯỜI VIẾT
Trịnh Thị Oanh
Mỵ Thị Hồng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chương trình giáo dục mầm non ( Ban hành kèm theo thông tư số
17/2009/ BGD&ĐT ngày 19 tháng 07 năm 2009)
2. Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non cho trẻ em 5 – 6
tuổi.
3. Bồi dưỡng thường xuyên dành cho giáo viên mầm non.
4. Môt số biện pháp hướng dẫn tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mẫu giáo
5- 6 tuổi.
5. Đặc điểm tâm lý học đại cương.
6. Một số tạp san, tạp chí giáo dục mầm non. Mạng Internets.
7. Các ca dao, đồng dao, các bài dân ca cho trẻ mẫu giáo theo chủ đề.
8. Hướng dẫn làm đồ dùng, dụng cụ âm nhạc cho trẻ từ phế thải.
9. Hướng dẫn các động tác múa cơ bản cho trẻ mầm non.
21
NỘI DUNG
Trang
A. MỞ ĐẦU
1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
1
1
2
2
B. NÔI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ.
2
3
1. Thuận lợi.
2. Khó khăn.
3. Kết quả khảo sát:
3
3
3
III. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
4
1. Tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao kỹ năng âm nhạc cho bản
thân.
4
22
2. Tạo môi trường hoạt động âm nhạc phong phú hấp dẫn.
3. Tổ chức hoạt động âm nhạc thông qua hoạt động có chủ định
3.1. Tạo hứng thú thu hút trẻ tham gia vào hoạt động âm nhạc
3.2. Dạy kỹ năng ca hát.
3.3. Dạy trẻ hoạt động biểu diễn nghệ thuật tổng hợp.
4. Lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục âm nhạc vào các hoạt động
khác và mọi lúc mọi nơi.
4.1. Giáo dục âm nhạc cho trẻ thông qua lồng ghép tích hợp trong
các hoạt động khác.
4.2. Giáo dục âm nhạc cho trẻ mọi lúc, mọi nơi
4.3. Giáo dục âm nhạc thông qua các ngày lễ hội.
5. Làm và sử dụng có hiệu quả đồ dùng, dụng cụ âm nhạc.
6. Tuyên truyền và phối hợp vơi phụ huynh trong công tác giáo dục
phát triển âm nhạc cho trẻ.
4
7
7
9
10
13
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC.
- Đối với giáo viên:
- Đối với trẻ:
- Đối với phụ huynh:
18
18
18
19
C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
19
1. Kết luận.
2. Kiến nghị
19
20
13
14
15
17
18
23