PHẦN I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG
I. Lí do chọn đề tài
Phương pháp dạy học là cách thức, là con đường đi tới nhận thức sự vật hiện
tượng khách quan hay là sự tập hợp các phương tiện để đạt đến mục đích đề ra.
Phương pháp dạy học có vai trò rất quan trọng trong quá trình dạy học. Trong xu
thế đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, bên cạnh việc tìm kiếm các phương
pháp mới thì cải tiến các phương pháp truyền thống cũng là việc nên làm để có thể
phát huy tính tích cực, chủ động học tập của học sinh. Để phục vụ cho mục đích
này, tôi tập trung vào vấn đề: tự xây dựng và sử dụng đoạn phim tư liệu cho dạy
học Lịch sử bài ôn tập. Theo tôi, đó là một trong những cách thức để cải tiến
phương pháp dạy học trực quan truyền thống trong dạy học nói chung và dạy học
Lịch sử nói riêng.
Do đặc điểm của nhận thức lịch sử là không thể quan sát trực tiếp các sự kiện
nên phương pháp trực quan có ý nghĩa rất quan trọng. Trong đó, phim tư liệu có nội
dung lịch sử được đánh giá là một phương tiện dùng trong dạy học có hiệu quả cao.
Trước hết, chúng phong phú về nội dung, kết hợp chặt chẽ giữa hình ảnh lời
nói với âm thanh, tác động vào giác quan của học sinh, cung cấp một khối lượng
thông tin lớn, hấp dẫn, không một nguồn kiến thức nào có thể sánh kịp.
Thêm nữa, hình ảnh, màu sắc và âm thanh góp phần tạo cho học sinh biểu
tượng sinh động về quá khứ, làm cho các em có cảm giác như đang sống cùng với
sự kiện. Điều này góp phần khắc phục việc “hiện đại hóa” lịch sử.
Đặc thù của bài ôn tập lịch sử thường là hệ thống, khái quát lại những kiến
thức đã học. Do vậy bài học thường khô khan, đơn điệu làm giảm hứng thú dạy học
của cả giáo viên và học sinh. Bên cạnh đó, nhiều giáo viên lại chưa quan tâm sử
dụng hoặc sử dụng mà không hợp lý các đoạn phim tư liệu lịch sử trong dạy học
hoặc phim tư liệu phục vụ cho dạy học môn Lịch sử còn hạn chế cả về nội dung và
Page 1


số lượng, gây nên những khó khăn nhất định cho giáo viên trong việc triển khai bài
dạy.

Thực tế, hiện nay, xu hướng dạy học hiện đại với sự kết hợp những thành tựu
công nghệ thông tin đã và đang diễn ra một cách khá phổ biến từ các ngành học,
cấp học đến các môn học. Công nghệ thông tin với tư cách là một phương tiện hỗ
trợ cho việc dạy học đang chứng tỏ những ưu thế và hiệu quả trong quá trình dạy
học nói chung và đối với bộ môn Lịch sử nói riêng. Nhờ áp dụng một số thành tựu
công nghệ thông tin trong dạy học mà chúng ta còn có thể tự xây dựng những đoạn
phim tư liệu phục vụ những nội dung nhất định trong chương trình lịch sử dựa trên
sự kết hợp giữa tranh ảnh, bản đồ, lược đồ (đáng tin cậy) và một số phần mềm tin
học phổ biến.
Tuy nhiên cũng cần đặc biệt lưu ý rằng: việc xây dựng và sử dụng phim tư
liệu trong dạy học lịch sử không phải để giải trí, minh họa cho bài học mà chủ yếu
là bổ sung kiến thức, giúp học sinh hiểu sâu hơn bài học. Trong khi cho học sinh
xem các đoạn phim tư liệu này cần kết hợp với các phiếu học tập, phiếu hướng dẫn
ghi bài và có câu hỏi định hướng. Như vậy việc học tập lịch sử mới có kết quả theo
yêu cầu giáo dục bộ môn, khác hẳn với các loại phim tiểu thuyết lịch sử mang nhiều
tính hư cấu, làm cho kiến thức lịch sử của học sinh dễ sai lệch.
Từ những nhận thức cơ bản trên và trên cơ sở nghiên cứu chương trình lịch
sử THCS, tôi quyết định đề xuất việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng phim tư liệu
có nội dung lịch sử cho bài ôn tập.
II. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận, những vấn đề thực tiễn và tính cấp thiết đã trình bày ở trên, tôi
thực hiện đề tài “ Tự xây dựng và sử dụng phim tư liệu cho bài học ôn tập lịch sử”
với những mục đích lớn sau:

Page 2


Thứ nhất, thực hiện đề tài nhằm phát huy tín chủ động, tích cực của học sinh
trong quá trình nhận thức.
Thứ hai, do đặc thù của bài ôn tập thường là hệ thống hóa kiến thức của

nhiều bài, đôi khi sử dụng những phương tiện dạy học thông thường sẽ khiến cả
giáo viên và học sinh cảm thấy nhàm chán, thực hiện đề tài cá nhân tôi đặt mục
đích, bằng những đoạn phim tự làm cho bài ôn tập, sẽ làm tăng hứng thú học tập,
kích thích khả năng tìm tòi, hệ thống hóa và khái quát kiến thức cho học sinh.
Thứ ba, về phía giáo viên đề tài được thực hiện sẽ là công cụ hỗ trợ giáo viên
trong quá trình dạy học, tạo hứng thú cho học sinh, góp phàn nhỏ vào việc thực hiện
đổi mới phương pháp dạy học đối với những bài ôn tập lịch sử. Đồng thời để làm
được những đoạn phim mang tính tư liệu lịch sử đòi hỏi mỗi giáo viên phải tìm tòi,
sáng tạo, vừa phải nắm vững kiến thức chuyên nghành, vừa phải có kĩ năng về công
nghệ thông tin. Do đó sẽ tạo cho giáo viên khả năng phát huy tính sáng tạo và từng
bước tích hợp công nghệ vào dạy học.
III. Đối tượng nghiên cứu
Những đoạn phim tư liệu sử dụng cho bài ôn tập lịch sử sẽ chủ yếu rèn cho
học sinh kĩ năng nghe, nhìn để ghi nhớ, hệ thống, khái quát những kiến thức các em
đã được học. Bởi vậy, thực hiện đề tài tôi thiết nghĩ sẽ phù hợp với tất cả các đối
tượng học sinh trung học cơ sở. Tuy nhiên trên cơ sỏ thực tế và khả năng cho phép,
tôi lựa chọn đối tượng chủ yếu của đề tài là học sinh khối 8.
IV. Phương pháp nghiên cứu
- Phim tư liệu là một loại phương tiện trực quan nên trong đề tài tôi sử dụng chủ
yếu là phương tiện trực quan sinh động kết hợp với một số phương pháp khác như:
thuyết trình, phát vấn…sử dụng kèm theo phiếu học tập, phiếu hướng dẫn ghi bài và
các câu hỏi định hướng.

Page 3


V. Phạm vi nghiên cứu
Thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành làm và thực nghiệm trong phạm vi các tiết
học ôn tập lịch sử của chương trình lịch sử lớp 8 ( học kỳ I, năm học 2014 – 2015)
từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2014.


Page 4


PHẦN II. NỘI DUNG

I.

Cơ sở và cách thức xây dựng đoạn phim tư liệu
Để xây dựng các đoạn phim tư liệu sử dụng trong bài trước hết phải xác định

được vị trí, nội dung cũng như các mục tiêu cơ bản của bài học. Làm tốt công việc
này tức là đã xác định được mục đích xây dựng đoạn phim tư liệu.
Hiểu rõ nội dung và ý nghĩa của đoạn phim:
Bản thân đoạn video khi xét trên góc độ một loại đồ dùng trực quan như đã nói ở
trên có những ưu điểm cụ thể như:
- Giúp học sinh nhớ được sự kiện, hiện tượng và hiểu một cách sâu sắc về sự kiện,
hiện tượng đó.
- Đoạn phim tư liệu gồm nhiều hình ảnh được lựa chọn kĩ phù hợp với nội dung bài
học đã có hiệu chỉnh, tạo hiệu ứng và ghi lời dẫn rõ ràng, đồng thời với mỗi hình
ảnh có chèn âm thanh diễn giải cụ thể của người dẫn có thể giúp học sinh gợi nhớ
kiến thức cũ và tiếp nhận kiến thức mới một cách hiệu quả.
- Đoạn phim tư liệu với những sự kiện đã được chọn lọc và sắp xếp logic giúp học
sinh hình dung một cách khá cụ thể tiến trình diễn biến của lịch sử.
- Xây dựng và sử dụng thành công 1 đoạn video vào nội dung bài dạy có nghĩa là
người giáo viên đã từng bước tích hợp công nghệ vào giảng dạy. Đây là việc làm
cần thiết trong thời đại hiện nay – thời đại của ứng dụng công nghệ vào các lĩnh vực
của đời sống nói chung và giáo dục nói riêng.
Trên cơ sở hiểu rõ mục đích, nội dung, ý nghĩa khi xây dựng phim tư liệu cho bài
ôn tập lịch sử, tôi đưa ra cách thức xây dựng và sử dụng phim tư liệu như sau:


1. Bước 1: Chuẩn bị:
Page 5


a) Xác định nội dung kiến thức và mục tiêu cơ bản của bài học để lựa chọn
được nội dung phù hợp cho việc xây dựng đoạn phim.
b) Chuẩn bị phương tiện, tài liệu:
- Phương tiện:
+ Phần mềm chính được sử dụng là: Proshow produce (để xây dựng phim tư
liệu). Đây là phần mềm làm video từ ảnh với nhiều hiệu ứng đẹp mắt và chất lượng
hình ảnh, âm thanh khá tốt.
+ Phần mềm hỗ trợ: là phần mềm tích hợp sẵn trong các hệ điều hành Win
XP hoặc Vista là : phần mềm Paint (để hiệu chỉnh ảnh)
- Tài liệu:
+ Tranh ảnh
+ Tư liệu dạy học Lịch sử 8 ( sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tư liệu…)
- Một số trang web:
/> /> /> />
c) Xây dựng kịch bản cho đoạn phim
Sau khi xác định được mục đích xây dựng các đoạn phim tư liệu và lựa chọn
được hình ảnh phù hợp, chúng ta cần xây dựng được kịch bản cho đoạn phim tư
liệu.
Xây dựng kịch bản là một khâu quan trọng trong quá trình chuẩn bị thiết kế
các đoạn phim tư liệu bởi kịch bản chính là nội dung kiến thức của các đoạn phim.
Như vậy, xây dựng kịch bản cho đoạn phim chính là viết nội dung phần âm thanh,
chữ viết cho mỗi hình ảnh sử dự định sử dụng trong đoạn các đoạn phim.
Với nội dung của 1 tiết học, thời lượng 45 phút đòi hỏi nội dung kịch bản
phải hướng đến mục đích chính của việc xây dựng đoạn phim . Nội dung chữ và nội
dung âm thanh trong kịch bản phải cô đọng và là kiến thức quan trọng của bài học.

2. Bước 2: Tiến hành xây dựng đoạn phim
- Trước hết cần tiến hành hiệu chỉnh cho các tư liệu tranh ảnh và bản đồ cho
phù hợp với nội dung bài dạy:

Page 6


Sử dụng phần mềm Paint để ghi chú thích tên cho tranh ảnh và bản đồ, lược
đồ.
- Xây dựng đoạn phim tư liệu bằng phần mềm Proshoư produce:
Sử dụng phần mềm Proshow produce ( hướng dẫn sử dụng phần mềm phụ
lục 1) để xây dựng đoạn phim tư liệu dựa theo kịch bản và những hình ảnh đã được
hiệu chỉnh.
* Lưu ý, có thể sử dụng phần mềm Powerpoint 2003 hoặc 2007 (để thiết kế
hiệu ứng cho các bản đồ hoặc lược đồ) kết hợp với phần mềm E.M.Powerpoint
Video Converter (để chuyển file từ định dạng Powerpoint sang dạng video) để xây
dựng đoạn phim tư liệu trong trường hợp một số tư liệu mà phần mềm Proshow
produce không thể đọc được.
3. Bước 3: Hướng dẫn sử dụng phim tư liệu
3.1. Giáo viên có thể sử dụng đoạn phim tư liệu như sau:
- Tìm hiểu bài học trước ở nhà như một tư liệu tự học hỏi, tự nghiên cứu.
- Thứ hai, để minh họa cho một số nội dung nhất định trong bài học.
- Thứ ba, để tập trung khái quát kiến thức của chương .
Trên đây là một số định hướng và hướng dẫn cơ bản khi sử dụng phim tư
liệu trong dạy học bài ôn tập lịch sử 8, căn cứ vào mục tiêu, nội dung bài học và đối
tượng học sinh mà giáo viên có thể lựa chọn các mục đích sử dụng khác nhau nhằm
đạt hiệu quả dạy học.
- Lưu ý:
+ Để sử dụng được đoạn video cần phải có đầy đủ các phương tiện hỗ trợ
như: máy tính, máy chiếu, màn chiếu, loa kết nối với máy tính.

+ Trong khi chiếu đoạn phim tư liệu giáo viên cần lưu ý về tốc độ chạy
của phim và có thể dừng lại ở những nội dung cần nhấn mạnh sao cho học sinh có
thời gian theo dõi đoạn phim và ghi chép những thông tin cần thiết.
3.2 Với học sinh, có thể sử dụng đoạn phim tư liệu để phục vụ việc học trên
lớp và cả ở nhà:
- Đối với việc học trên lớp, đoạn phim tư liệu là phương tiện hỗ trợ việc
ghi chép bài, hoàn thành phiếu học tập và câu hỏi mà giáo viên yêu cầu.
Page 7


- Đối với việc học ở nhà, học sinh có thể đề nghị giáo viên cung cấp đoạn
phim tư liệu này và sử dụng nó như một tài liệu tham khảo và hỗ trợ việc ôn lại kiến
thức ở nhà.
II. Mô tả cách thức xây dựng đoạn phim tư liệu trong dạy học bài 31 (SGK lớp
8): Ôn tập lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1918.
1. Bước 1: Chuẩn bị:
a. Xác định vi trí, nội dung cơ bản của bài học
- Bài 31(SGK lịch sử 8): Ôn tập lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm
1918 nằm ở phần cuối nhằm tổng kết và củng cố kiến thức của hai
chương: Chương I. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp từ năm 1858
đến cuối thế kỉ XIX và Chương II. Xã hội Việt Nam từ năm 1897 đến năm
1918.
- Bài học bao gồm:
I. Những sự kiện chính
1. Qúa trình xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp và cuộc đấu tranh
chống xâm lược của nhân dân ta từ năm 1858 đến 1884.
2. Phong trào Cần Vương (1885 – 1896)
3. Phong trào yêu nước đầu thế kỉ XIX đến năm 1918
II. Những nội dung chủ yếu
1. Vì sao thực dân Pháp xâm lược Việt Nam

2. Nguyên nhân làm cho nước ta trở thành thuộc địa của Pháp
3. Nhận xét chung về phong trào kháng Pháp cuối thế kỉ XIX
4. Phong trào Cần Vương
5. Những chuyển biến về kinh tế, xã hội Việt Nam
6. Nhận xét chung về phong trào yêu nước đầu thế kỉ XX.
b. Mục tiêu bài học
*Về kiến thức
Page 8


HS có khả năng:
+ Lập được bảng thống kê những sự kiện chính trong tiến trình xâm
lược nước ta của thực dân Pháp và quá trình chống xâm lược của nhân dân ta.
+ Nêu và nhận xét được về đặc điểm, diễn biến và nguyên nhân thất
bại của phong trào cách mạng cuối thế kỉ XIX.
+ Trình bày được bước chuyển biến của phong trào cách mạng Việt
Nam đầu thế kỉ XX.
* Về thái độ, tư tưởng
+ Giáo dục cho HS long yêu nước, căm thù giặc.
+ Nhận thấy rõ những khả năng cách mạng to lớn, có hiệu quả của
nhân dân Việt Nam.
+ Trân trọng sự hi sinh anh dũng của các vị cách mạng tiền bối đấu
tranh cho độc lập dân tộc.
* Về kĩ năng
+ Rèn kĩ năng ghi nhớ, liệt kê kiến thức và sự kiện lịch sử.
+ Đối chiếu, so sánh, phân tích, tổng hợp các sự kiện lịch sử và đánh
giá nhân vật.
Để thực hiện mục tiêu kiến thức đầu tiên “Lập được bảng thống kê những sự
kiện chính trong tiến trình xâm lược nước ta của thực dân Pháp và quá trình chống
xâm lược của nhân dân ta” tôi quyết định xây dựng phim tư liệu cho cho phần mở

đầu này với hy vọng HS sẽ xem phim, ghi nhớ và hệ thống được những sự kiện
chính.
Thứ nhất, bản thân đoạn video khi xét trên góc độ một loại đồ dùng trực quan như
đã nói ở trên có những ưu điểm cụ thể như:
- Giúp học sinh nhớ được sự kiện, hiện tượng và hiểu một cách sâu sắc
về sự kiện, hiện tượng đó.
Phần kịch bản của phim tôi sử dụng chủ yếu là phương pháp thuyết trình. Để khắc
phục hạn chế của phương pháp này, tôi đã sử dụng kết hợp với hình ảnh, lược đồ,
âm thanh, từ đó thu hút sự chú ý và tạo hứng thú cho học sinh.

Page 9


Đoạn phim tư liệu gồm nhiều hình ảnh được lựa chọn kĩ phù hợp với nội
dung bài học đã có hiệu chỉnh, tạo hiệu ứng và ghi lời dẫn rõ ràng, đồng thời với
mỗi hình ảnh có chèn âm thanh diễn giải cụ thể của người dẫn
- Để thu hút sự chú ý của HS tôi đã yêu cầu HS làm phiếu học tập theo
mẫu, sau đó sẽ chữa phiếu học tập và cho đáp án.
- Phần tranh ảnh, tư liệu cho phần nội dung này khá phong phú. Giáo
viên có thể lựa chọn hình ảnh, sự kiện; chèn âm thanh phù hợp với nội dung trọng
tâm bài dạy hoặc ý đồ giảng dạy của bản thân.
Thứ hai xét trên góc độ một đoạn video tự xây dựng:
-

Phim được giáo viên xây dựng theo chủ đích có thể giúp học sinh gợi

nhớ kiến thức cũ và tiếp nhận kiến thức mới một cách hiệu quả. Đặc biệt, sự xâm
lược của thực dân Pháp là cả một quá trình từ năm 1858 – 1884 nên đòi hỏi HS phải
huy động được kiến thức của cả chương I. Do đó, để nhấn mạnh, khắc sâu hơn,và
một lần nữa giúp các em nhớ lại kiến thức cơ bản của cả chương, tôi quyết định xây

dựng và cho các em xem 1 đoạn phim tư liệu khái quát quá trình xâm lược của thực
dân Pháp và quá trình kháng chiến của nhân dân ta.
Như vậy, nếu sử dụng video tự xây dựng cho nội bài 31 (chương trình lịch sử
lớp 8) là khá phù hợp.
c) Chuẩn bị phương tiện, tài liệu:
- Phương tiện:
+ Phần mềm chính được sử dụng là: Proshow produce
+ Phần mềm hỗ trợ: phần mềm Paint (để hiệu chỉnh ảnh)
- Tài liệu:
+Tranh ảnh: (Phụ lục 2)
+ Tư liệu dạy học Lịch sử 8: Sách giáo khoa lịch sử 8, sách giáo viên lịch sử 8, tư
liệu lịch sử 8
- Một số trang web:
/> />Page 10


/> />
d) Xây dựng kịch bản cho đoạn phim
(Phụ lục 3)
2. Bước 2: Tiến hành xây dựng phim tư liệu
Sử dụng theo các bước tiến hành ở mục I phần 2 ta sẽ thu được sản phẩm là một
đoạn phim tư liệu lịch sử được in đĩa (phụ lục 4)
3. Bước 3: Hướng dẫn sử dụng phim tư liệu
Giáo viên có thể sử dụng đoạn phim tư liệu để tập trung khái quát kiến thức
của chương, cho HS xem phim tư liệu và hoàn thành phiếu học tập (phụ lục 5-6)
III.Đánh giá hiệu quả và đề xuất giải pháp qua việc xây dựng và sử dụng phim
tư liệu cho phần I/ bài 31/SGK Lịch sử lớp 8
Trong quá trình xây dựng và hướng dẫn sử dụng phim tư liệu cho phần I/ bài
31/SGK Lịch sử lớp 8, tôi nhận thấy:
1. Ưu điểm

- Tạo được hứng thú và giúp học sinh chú ý vào bài học.
Theo những báo cáo của trung tâm nghiên cứu kỹ thuật máy tính của Mĩ vào
năm 1993 thì: “Con người lưu lại trong bộ nhớ được 20% những gì họ thấy và 30%
những gì họ nghe, và con số này lên đến 80% nếu họ thấy và nghe sự việc, hiện
tượng một cách đồng thời”1.
Sử dụng đoạn phim tư liệu học sinh được xem tranh ảnh, bản đồ, lược đồ
động (được thiết kế theo logic sự kiện) với màu sắc sinh động, hiệu ứng âm thanh
rõ nét kết hợp với lời nói của giáo viên thì khả năng ghi nhớ của các em sẽ tăng lên.
Không những thế, nó còn có thể tạo ra được một bầu không khí học tập sinh
động, khơi gợi hứng thú học tập cho các em đồng thời khắc sâu những kiến thức mà
các em tiếp thu được. Rõ ràng, việc sử dụng đoạn phim tư liệu giúp cho nguời học
tiếp thu thông tin nhanh, chính xác và nhớ lâu hơn.
- Giúp học sinh tích cực và chủ động hơn trong giờ học
1

Ứng dụng CNTT trong dạy học lịch sử - Mạng Giáo Viên Sáng Tạo

Page 11


Sử dụng đoạn phim tư liệu này kết hợp với một số công cụ, phương tiện hỗ
trợ học sinh học tập khác như: phiếu học tập, thẻ nhớ sự kiện, bài tập tự kiểm tra
nhận thức và một số câu hỏi định hướng trong giảng dạy. Người giáo viên không
phải nói quá nhiều mà sẽ trở thành người hướng dẫn, khơi mở vấn đề và khuyến
khích học sinh học tập. Làm được điều này có nghĩa là đã thực hiện được một trong
những yêu cầu quan trọng trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay.
2. Nhược điểm
Tuy đã đạt được những ưu điểm như trên nhưng để việc xây dựng và sử dụng
đoạn phim tư liệu này có được hiệu quả cao nhất cần phải lưu ý và khắc phục nhược
điểm sau:

- Do đây là đoạn phim tư liệu tự xây dựng dựa trên ý tưởng của cá nhân
người thiết kế nên nội dung, hình ảnh, âm thanh cũng như chữ viết trong đoạn phim
tư liệu đều do người thiết kế lựa chọn. Điều này ít nhiều sẽ ảnh hướng đến tính
khách quan của đoạn phim tư liệu, nghiêm trọng hơn có thể ảnh hưởng đến tính
chính xác của sự kiện, hiện tượng lịch sử được đề cập trong đoạn phim tư liệu.
Có thể khắc phục nhược điểm này theo biện pháp dưới đây:
Thứ nhất, người xây dựng đoạn phim tư liệu phải nghiên cứu hết sức tỉ mỉ và
kỹ lưỡng chương trình cũng như nội dung định xây dựng đoạn phim. Việc lựa chọn
sự kiện để đưa vào đoạn phim phải dựa trên tiêu chí là bám sát chương trình, sách
giáo khoa; sự kiện phải được sắp xếp logic. Đối với tranh ảnh, bản đồ, lược đồ…
nên tận dụng kênh hình đã được sử dụng trong sách giáo khoa. Vì những tư liệu này
đã được kiểm địn về độ chính xác. Tư liệu ngoài sách giáo khoa, đặc biệt là nguồn
tư liệu khai thác trên Internet cần hết sức lưu ý về nguồn gốc và độ tin cậy.
Thứ hai, đoạn phim tư liệu đã được xây dựng nên sử dụng thí điểm trước khi
đưa vào trong quá trình giảng dạy chính thức. Qua việc làm này để lấy ý kiến đóng
góp từ các đối tượng khác nhau như học sinh, giáo viên bộ môn… Sau đó tiếp tục
hoàn thiện đoạn phim tư liệu.

Page 12


PHẦN III. KẾT LUẬN
Không có phương pháp dạy học nào là vạn năng cũng như không có phương
pháp nào là hoàn toàn vô ích. Điều quan trọng là người giáo viên phải biết cách sử
dụng các phương pháp sao cho phù hợp với đối tượng người học, với nội dung
chương trình, mục tiêu bài học và các điều kiện vật chất vốn có. Vì vậy, để dạy học
hiệu quả có thể sử dụng rất nhiều phương pháp khác nhau, không nhất thiết cứ là
phương pháp mới thì mới có thể đạt được hiệu quả. Thực hiện việc “Tự xây dựng
và sử dựng đoạn phim tư liệu trong dạy họcbài 31 (SGK Lịch sử 8):Ôn tập lịch sử
Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918” góp phần khẳng định rằng ngay cả phương

pháp hết sức truyền thống – phương pháp trực quan vẫn có thể đạt được hiệu quả
dạy học tích cực nếu biết sử dụng và cải tiến một cách hợp lý.
Page 13


Một điểm quan trọng nữa cần phải lưu ý đó là khi sử dụng đoạn phim tư liệu
cần có sự kết hợp linh hoạt với các phương pháp dạy học khác như: phương pháp sử
dụng câu hỏi; phương pháp dùng lời: kể chuyện, diễn giảng… mới mong đạt được
hiệu quả như mong muốn.

Page 14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thị Côi, Kênh hình trong dạy học Lịch sử ở trường THPT (tập 1),
Nxb. ĐH QGHN, H. 2000
2. Phan Ngọc Liên (cb), Phương pháp dạy học Lịch sử (tập 2), Nxb. ĐH
SPHN, H. 2002
3. Phan Trọng Ngọ (cb), Vấn đề trực quan trong dạy học (tập 1), Nxb. ĐH
QGHN, H. 2000
4. Nguyễn Tiến Trình, Khóa luận: Sử dụng phim tư liệu trong dạy học Lịch
sử ở trường THPT (phần LSVN 1954 – 1975, SGK lớp 12 ban KHXH), năm 2007.
5. Hoàng Thanh Tú, Tập bài giảng môn Chương trình, phương pháp dạy học
Lịch sử, năm 2009.
6. />7. />8. />9. />10. />11.

Phụ lục 1
Hướng dẫn sử dụng phần mềm Proshow produce
Sau khi cài đặt phần mềm Proshow produce trong máy tính, ta có thể tiến
hành một số thao tác cơ bản sau để có thể sử dụng phần mềm này trong việc xây

dựng các đoạn phim tư liệu:
Page 15


- Mở chương trình Proshow produce, giao diện của chương trình (mặc định)
sẽ có các cửa sổ chính là:
+ Folder: Liệt kê thư mục và tập tin ảnh, nhạc, video trong máy
+ Slide show: Quản lý thứ tự các ảnh và nhạc sử dụng cho đoạn phim
+ Preview: Để xem trước đoạn phim khi hoàn thiện.
- Bắt đầu tiến hành làm 1 video
+ Chọn ảnh trong cửa sổ Folder, nhấn chuột phải chọn Add toshow để đưa
ảnh vào Slide show (nếu chọn cả thư mục ta chọn Add All file to show)
+ Nhấn đúp chuột vào bức ảnh cần chèn âm thanh trong Slide show. Một cửa
sổ mới xuất hiện, chọn Sound. Sau đó chọn Record Voice Over để ghi âm cho hình
ảnh được chọn.
Để viết chữ cho hình ảnh, cũng trong cửa sổ mới xuất hiện, ta chọn Captions,
thay đổi font, màu chữ cho phù hợp. Viết nội dung cần thiết trong ô Captions.
+ Cuối cùng là ta lựa chọn định dạng lưu đoạn phim đó ra file hoặc ra đĩa,
bằng cách chọn ở menu Create. Ví dụ chúng ta muốn xuất ra 1 file video chọn menu
Create Output. Trong mục Create Output có thể chọn loại các định dạng file: VCD,
Flash, PC Executable, Video file.
- Sau khi chọn xong nhấn Create sẽ xuất hiện cửa sổ Sav, đặt tên file sẽ xuất
ra và chờ vài phút chúng ta đã có 1 đoạn phim tư liệu theo ý muốn.

Phụ lục 2

Page 16


Phụ lục 3

KỊCH BẢN LỜI DẪN VIDEO

Page 17


Dân tộc ta luôn tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của mình. Khi
giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh. Nhưng lịch sử cũng chứng kiến những giờ phút
đau thương, cả dân tộc phải oằn mìn trước sự xâm lược của thực dân Pháp.
- Ngày 31/8/1858 liên quân Pháp-Tây Ban Nha dàn trận trước cửa biển
Đà Nẵng.
- Ngày 1/9/1859 Pháp tấn công bán đảo Sơn Trà – mở đầu cuộc xâm
lược Việt Nam.
- Tháng 2/1859 Pháp tấn công thành Gia Định. Tại đây chúng đã vấp
phải sự kháng chiến quyết liệt của quân và dân ta.
- Trong hoàn cảnh lịch sử ấy, vua Tự Đức – người đứng đầu vương triều
Nguyễn đã lệnh cho Phan Thanh Giản – đại thần triều Nguyễn kí với
Pháp hiệp ước Nhâm Tuất ngày 5/6/1862, nhượng cho Pháp 3 tỉnh
miền Đông nam kì cho Pháp, đi trái lại với nguyện vọng của quần
chúng nhân dân.
- Từ 20 đến 24/6/1867 Pháp chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam kì. Đồng thời
tàu chiến của Pháp thường xuyên đi dọc Sông Hồng để do thám, chuẩn
bị đánh chiếm Bắc kì.
- Năm 1873, Pháp đánh chiếm Bắc kì lần thứ nhất. Dưới sự lãnh đạo của
Nguyễn Tri Phương-tổng đốc thành Hà Nội, nhân dân ta chiến đấu
quyết liệt nhưng thành Hà Nội vẫn bị giặc chiếm.
- Ngày 21/12/1873 chiến thắng Cầu Giấy lần thứ nhất. Nhưng nhà
Nguyễn vội kí với Pháp hiệp ước Giáp Tuất nhượng cho Pháp Nam kì
lục tỉnh.

Page 18



- 1882 Pháp đánh chiếm Bắc kì lần thứ hai, dưới sự lãnh đạo của tổng
đốc Hoàng Diệu, quân ta cố gắng bảo vệ thành nhưng thành vẫn bị
giặc chiếm
- Ngày 20/5/1883 chiến thắng Cầu Gi ấy lần hai. Nhà Nguyễn lại kí hiệp
ước Hắc măng 1883.
- Pháp đánh chiếm Thuận An, cửa ngõ kinh thành Huế. Nhà Nguyễn lại
kí với Pháp hiệp ước Pa-tơ-nốt, chính thức thừa nhận quyền đô hộ của
Pháp trên lãnh thổ Việt Nam. Việt Nam từ 1 quốc gia tự do trở thành
đất nước nô lệ.
- Thế nhưng: Anh hùng thì đời nào chẳng có, nhân tài đâu như lá mùa
thu. Nhân dân ta đã anh dũng chống Pháp ngay từ khi chúng bước chân
lên lãnh thổ Việt Nam. Trương Định với cuộc khởi nghĩa Trương
Định, Nguyễn Trung Trực, Tôn Thất Thuyết với vụ biến kinh thành
Huế, vua Hàm Nghi với phong trào Cần Vương yêu nước, Phan Đình
Phùng với cuộc khởi nghĩa Hương Khê, Đề Thám với cuộc khởi nghĩa
Yên Thế…
- Có được Việt Nam tươi đẹp như ngày hôm nay đã có rất nhiều máu đổ
xuống. Nhưng “Sự sống nảy mầm từ cái chết, hạnh phúc đâm trồi từ
mất mát hy sinh”. Hãy lôn tự hào về lịch sử dân tộc mình các bạn nhé!

Phụ lục 4
Page 19


Phụ lục 5-6
PHIẾU HỌC TẬP SỐ

Page 20



Thời gian

Hoạt động của Pháp

Tên phong trào kháng chiến
tiêu biểu

1/9/1958
2/1859
1860 - 1862
1867
1873
1882 - 1883
1884

ĐÁP ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ
Thời gian

Hoạt động của Pháp

Tên phong trào kháng chiến
Page 21


tiêu biểu
1/9/1958
2/1859
1860 - 1862


Pháp tấn công bán đảo Sơn Trà
Tấn công thành Gia Định
Kí hiệp ước Nhâm Tuất 1862

Khởi nghĩa Trương Định
Khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực

1867

Chiếm 3 tỉnh miền Tây Nam Kì

Khởi nghĩa Nguyễn Trung Trực
Khởi nghĩa Phan Tôn, Phan

1873

Đánh chiếm Bắc kì lần thứ nhất

Liêm…
Nguyễn Tri Phương
Lưu Vĩnh Phúc (Cầu Giấy lần

1882 - 1883

thứ nhất)
Đánh Bắc kì lần hai, 1883 kí hiệp Hoàng Diệu
ước Hắc Măng

1884


Lưu Vĩnh Phúc (Trận Cầu Giấy

lần thứ hai)
Kí hiệp ước Pa-tơ-nốt, hoàn tất việc Phong trào Cần Vương
xâm lược Việt Nam

(Phan Đình Phùng - Khởi nghĩa
Hương Khê)
Hoàng Hoa Thám - Khởi nghĩa
Yên Thế

Page 22