CHƯƠNG III

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ CNXH VÀ
CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ
LÊN CNXH Ở VIỆT NAM


I.

TTHCM về CNXH ở Việt Nam

1.
2.

Tính tất yếu của CNXH ở VN
Quan điểm của HCM về đặc trưng bản chất của
CNXH ở VN
Quan niệm của HCM về mục tiêu, động lực của
CNXH ở VN

3.

II. Con đường, biện pháp quá độ lên
CNXH ở Việt Nam


I. TƯ TƯỞNG HCM về CNXH ở VIỆT NAM
 Quan điểm của CN M-L về
CNXH
 CNXH ra đời là tất yếu khách

quan
 Do mâu thuẫn trong lòng
XHTB -->làm xuất hiện HT
KT-XH CSCN mà CNXH là
giai đoạn đầu.
 CNXH ra đời sau TB nên phát
triển cao hơn TB về mọi mặt.


LÊNIN
 Từ thực tế nước Nga,
Lênin làm rõ thêm về :
 Tính tất yếu của
TKQĐ, về 2 giai đoạn
CNXH và CNCS
 Về tính chất quá độ lên
CNXH từ một nước TB
trung bình
 Về khả năng các nước
lạc hậu bỏ qua chế độ
TB đi lên CNXH


I.1. Tính tất yếu của CNXH ở VN
 HCM: Sau khi giành
ĐLDT theo con đường
CMVS  tất yếu đi lên
CNXH
 Mục tiêu GP DT VN :
muốn nước nhà được độc

lập + nhân dân được ấm
no, tự do hạnh phúc
 chỉ có đi lên CNXH.


Tính tất yếu còn xuất phát từ bản chất của CNXH

Bản chất : “ chỉ có CNCS
mới cứu nhân loại, đem
lại cho mọi người, không
phân biệt chủng tộc và
nguồn gốc sự tự do bình
đẳng bác ái, đoàn kết ấm
no trên quả đất, việc làm
cho mọi người và vì mọi
người …”


I.2. Quan điểm của HCM về đặc trưng bản chất
tổng quát của CNXH ở VN
a. Cách tiếp cận của HCM về
CNXH:
 HCM tiếp cận CNXH từ lập
trường yêu nước và khát
vọng GPDT:
Một DT bị nhiều thế lực
xâm lược  lập trường yêu
nước, khát vọng GPDT luôn
thường trực ở mỗi con người
VN.

• Khi tiếp cận CNM-L
HCM viết : “ Chỉ có CNXH và
CNCS mới GP được các DT
bị áp bức và GCCN toàn thế
giới “


 HCM tiếp cận CNXH từ phương diện đạo đức,
hướng tới giá trị nhân đạo, nhân văn mác xít
• HCM sinh ra trong một gia
đình nhà nho yêu nước
 so sánh giữa CNTB và
CNXH theo quy luật đấu
tranh :
- cái thiện -- cái ác,
- cái tốt -- cái xấu.
HCM : “ Không có chế độ nào tôn
trọng con người, chú ý xem xét
những lợi ích cá nhân đúng đắn
và bảo đảm cho nó được thỏa
mãn bằng chế độ XHCN “


 HCM tiếp cận CNXH từ phương diện văn hóa
Nói đến văn hóa là nói đến
con người, HCM đặc biệt
coi trọng XD con người,
q. hệ nhân văn giữa
người và người…
•Đối với HCM: CNXH là

giai đoạn phát triển cao hơn
CNTB nên bản chất nhân văn,
văn hóa cũng cao hơn so với
CNTB.


b. Đặc trưng bản chất tổng quát của CNXH ở VN
Chế độ chính trị: do nhân dân làm chủ
Về kinh tế: CNXH là chế độ có nền kinh tế phát triển cao,
gắn liền với sự phát triển của KHKT
Về XH: là chế độ không còn người bốc lột người, XH công
bằng, hợp lý, văn minh
Về văn hóa: CNXH là XH phát triển cao về văn hóa đạo đức


3. QUAN ĐIỂM CỦA HCM VỀ MỤC TIÊU,
ĐỘNG LỰC CỦA CNXH Ở VN
a. Mục tiêu
 Mục tiêu chung
Nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn
tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai
cũng có chỗ ở, ai cũng được học hành.
Mục tiêu cao nhất của CNXH là nâng cao đời sống
nhân dân.


 Mục tiêu cụ thể của CNXH
 Mục tiêu chính trị :
Chế độ chính trị phải do nhân dân lao động làm chủ.
“ Nhà nước ta là nhà nước dân chủ dựa trên nền tảng liên minh

Công-Nông do GCCN lãnh đạo “
ַ

Nhà nước là của dân do dân vì dân
ַ

ַ

Nhân dân “ có quyền bãi miễn đại biểu QH và HĐND nếu những
đại biểu ấy tỏ ra không xứng đáng với sự tính nhiệm của nhân dân
“
- Chính phủ “ là đầy tớ của nhân dân … nếu chính phủ làm hại dân
thì dân có quyền đuổi chính phủ “


MỤC TIÊU VỀ KINH TẾ
 Xây dựng “ một nền kinh tế XHCN với công nghiệp, nông
nghiệp hiện đại, KH-KT tiên tiến “.
 “…Cách bóc lột theo CNTB được loại bỏ dần, đời sống
vật chất, tinh thần và văn hóa của nhân dân ngày càng
được cải thiện “
 Phát triển toàn diện các ngành, trong đó “ công nông
nghiệp là 2 chân của nền kinh tế nước nhà “


Do iu kin c thự Theo HCM, VN cũn tn ti
4 hỡnh thc s hu .
HCM quan tõm n kt hp cỏc loi li ớch kinh t,
Ngi c bit nhn mnh ch khoỏn sn phm
n tay ngi lao ng.


Nguyờn BT Tỉnh
Vĩnh Phúc
Nguyễn Kim
Ngọc - Ngời đặt
nền móng cho
chủ trơng khoán
sản phẩm


MỤC TIÊU VỀ VĂN HÓA – XÃ HỘI
 Giải phóng con người, trước hết là người lao động khỏi
áp bức, bóc lột.
 HCM : Văn hóa là:
- xóa nạn mù chữ; giáo dục, nâng cao dân trí;
- Thực hiện nếp sống mới; vệ sinh phòng dịch;
- Bài trừ mê tín dị đoan, phong tục tập quán lạc hậu …

 Văn hóa, tư tưởng, lối sống … có thể đi trước dọn đường
cho cách mạng công nghiệp.


VỀ XÃ HỘI
 Xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, các chính
sách xã hội được quan tâm thực hiện, đạo đức lối sống
phát triển lành mạnh.
 HCM: mục tiêu của CNXH không chỉ có LLSX tiên tiến…
mà hàng đầu là đào tạo con người vừa “hồng” vừa
“chuyên”.



Về XH: HCM còn đặc
biệt quan tâm đến giải
phóng phụ nữ.
 “Nói phụ nữ là nói
phân nửa XH. Nếu
không có giải phóng
phụ nữ thì không giải
phóng một nửa loài
người. Nếu không giải
phóng phụ nữ là xây
dựng CNXH chỉ một
nửa”


b. Động lực của CNXH ở VN

Những động lực gồm : Vật chất và tinh thần, nội
sinh và ngoại sinh.
 Động lực con người:
HCM : động lực quan trọng, quyết định nhất là
con người, là nhân dân lao động xét nó trên cả hai
bình diện: Cộng đồng và cá nhân.


Theo HCM, để phát huy được sức mạnh cá nhân cần tác
động đến các động lực sau:
1. Động lực kinh tế
2. Động lực tinh thần: văn hóa, khoa học, giáo dục
đạo đức

3. Vai trò lãnh đạo của Đảng
4. Vai trò quản lý của nhà nước
5. Động lực thời đại: đoàn kết q tế, các thành quả khoa học,
công nghệ thế giới


Khắc phục các yếu tố kìm hãm

ַ
ַ
ַ
ַ

Chủ nghĩa cá nhân (bệnh mẹ)
Tham ô, lãng phí, quan liêu “giặc nội xâm”
Chủ quan, bảo thủ, giáo điều
Chia rẽ, bè phái, vô kỷ luật, mất đoàn kết


II. CON ĐƯỜNG, BIỆN PHÁP
QUÁ ĐỘ LÊN CNXH Ở VN
1. Đặc điểm, nhiệm vụ của TKQĐ CNXH ở VN


a. Loại hình và đặc điểm
của TKQĐ:
 CN M-L khẳng định:
- Tính tất yếu khách quan
của TKQĐ
- Chỉ rõ vị trí lịch sử,

nhiệm vụ đặc thù của
TKQĐ
- Có hai con đường quá
độ: - Trực tiếp
- Gián tiếp


Quan điểm của HCM về TKQĐ CNXH ở VN
 Loại hình
HCM : VN thuộc loại
hình quá độ gián tiếp,
sau khi giành độc lập
dân tộc đi lên CNXH,
không qua giai đoạn
phát triển chế độ
TBCN


Quan niệm của HCM về TKQĐ CNXH ở VN
 Đặc điểm lớn nhất và mâu thuẫn cơ bản
Từ một nước nông nghiệp lạc hậu
đi lên CNXH không kinh qua giai
đoạn phát triển TBCN

Yêu cầu phát triển cao
Với sự nghèo nàn lạc hậu


b.


Thực chất, nhiệm vụ lịch sử của TKQĐ ở VN

 Thực chất của TKQĐ lên
CNXH ở VN :
 Cải biến nền sản xuất lạc
hậu  tiên tiến, hiện đại
 Là cuộc đấu tranh gay go,
phức tạp trong điều kiện
mới, bằng những hình thức
và phương pháp mới
 TKQĐ ở VN là quá trình dần
dần, khó khăn, phức tạp, lâu
dài.