.


Đề tài :

“ chọn tạo giống bông vải”


Nhóm 3

Trương thị Nhung
Vũ thị Nhung
Chu thị khánh Ny
Nguyễn văn Phong
Nguyễn thị Phương
Nguyễn xuân Quân
Phan thị Quỳnh
Nguyễn hữu Tấn

Trần thị Thái
Ngô thị Thảo
Trần thị Thêu
Dương thị Thơm
Lê thị hồng Thúy
Nguyễn quỳnh Trang
Nguyễn đắc Tùng
Vũ mạnh Tường


Đặt vấn đề:
Bông vải là một trong các loại cây công nghiệp có giá trị kinh tế hàng

đầu của thế giới. Ngoài sản phẩm chính là xơ bông cung cấp nguyên
liệu cho dệt may, hạt bông từ lâu đã được khai thác sử dụng làm thực
phẩm, làm thức ăn cho người và gia súc, cung cấp nguyên liệu cho
công nghiệp làm giấy và chế biến phân bón hữu cơ.
Trước những giá trị quan trọng của cây bông, chúng ta cần có chương
trình chọn tạo giống bông vải có năng suất cao , chất lương xơ tốt và
chống chịu với sâu bệnh và điều kiện bất thuận của tự nhiên.


II.Nội dung
1. Giá trị kinh tế.
Bông ( gossypium) là cây lấy sợi quan trọng nhất cung cấp vải
mặc cho con người, ngoài việc cung cấp xơ hạt bông còn dùng
ép dầu ăn cho người và thức ăn gia súc , thân cây còn làm
nguyên liệu cho ngành sản xuất giấy, gỗ ép, làm chất đốt và
làm phân xanh cải tạo đất .


1. Giá trị kinh tế
• Cây bông là cây công nghiệp quan trọng có hiệu quả kinh tế và
lợi nhuận cao cho một số nước trồng bông lớn như Mỹ
,Australia, Nga, Trung Quốc, Ấn Độ.
• Ở Việt Nam , diện tích đất trồng bông hiện nay đạt 3.5 vạn ha,
sản lượng 14.000 tấn bông xơ, tự túc 15-20% nguyên liệu trong
nước cho công nghiệp dệt. Cây bông vải là cây xóa đói giảm
nghèo cho đồng bào miền núi.


2. Đặc điểm thực vật học


Rễ
Thân cành.
Lá
Nụ, hoa, quả, hạt


Rễ
• Bông có 1 rễ cọc đâm
sâu xuống đất, từ rễ cọc
phát triển rễ thứ cấp và
phân nhánh mạnh


a. Thân cành
• Thân bông cao từ 0.7-1.5m tùy vào giống và điều kiện môi
trường, trên thân có các đốt trung bình từ 20-30 đốt.
• Cành có 2 loại
cành đực
cành quả


Lá
Lá có màu xanh, một số giống có màu nâu đỏ. Lá bông có từ 3-5 đến 7
thùy


Hoa
• Hoa bông được hình thành từ nách lá cuả thân hoặc cành, hoa
lưỡng tính có 3 lá đài,5 cánh hoa có màu trắng, màu kem,màu
vàng, bầu lớn nằm giữa hoa bầu hoa có 3-5 ô, mỗi ô phát triển

thành 1 múi ,mỗi múi có 6-11 noãn.
• Cây bông là cây tự thụ phấn nhưng cũng có thụ phấn chéo nhờ
côn trùng.
• Có những giống bông thụ phấn kín do hoa không nở


Hoa bông


Xơ

• Xơ là biến dạng của lớp biểu bì của hạt. Sau khi thụ tinh xơ bông
trưởng thành cùng quả và hạt,sau khi hoa nở 15-20 ngày xơ bông
đạt chiều dài cao nhất khi quả chín xơ khô có dạng sợi xoắn


Quả và Hạt

• Một cây có từ 100-300 quả,mỗi quả nặng từ 4-6g, mỗi quả có 4-5
múi, mỗi múi có 6-7 hạt.


Quả và hạt


3. Nguồn gốc, phân loại
• Cây bông được thuần hóa từ thời kỳ đồ đá, bông được trồng lấy sợi
dệt vải cao cấp thời kỳ Ai Cập cổ đại.
• Cây bông được xuất xứ từ nhiều nơi trên thế giới, hiện nay có 5 loài
trồng trọt nhưng chủ yếu có 4 loại trồng trọt chính.



4 loài bông trồng trọt phổ biến
• Gossypium arboreum L cây bông trồng trọt ở châu Á
• Gossypium barbadense L bông hải đảo có nguồn gốc nam mỹ.
•

Gossypium hirsutum L bông luồi có nguồn gốc Ai Cập

•

Gossypium herbaceum L. bông cỏ, có nguồn gốc châu phi


Các loại bông không trồng trọt
• Gossypium sturtianum J.H. Willis – cây bông Úc hay hồng sa
mạc Sturt (Sturt's Desert Rose), có nguồn gốc ở Australia.
• Gossypium thurberi Tod. – cây bông dại Arizona, có nguồn gốc ở
Arizona, New Mexico và miền bắc Mexico.
• Gossypium tomentosum Nutt. cũ Seem – Ma‘o hay cây bông
Hawaii, là loài đặc hữu của khu vực quần đảo Hawaii. Các sợi
bông của loài này là ngắn và có màu nâu hung đỏ, không phù hợp
cho việc xe sợi hay xoắn sợi thành các sợi chỉ.
•


. Quỹ gen
Nhóm bông có sợi dài >50cm, nhóm bông này tập trung ở vùng Trung Á,
Ai cập, Australia. Nguồn gen nhóm này hiện đang được lưu trữ nhiều
nhất tại trung tâm bông thế giới Azecbaizan.

• Nhóm bông kháng bệnh héo xanh, héo rũ tập trung ở các nước châu Á,
đặc biệt là các nước Nam Á và Đông Nam Á
• Việt nam: trung tâm nghiên cứu bông Nha hố đã thu thập, nghiên cứu
và bảo quản gần 1500 mẫu giống trong đó gồm 45 giống bông cỏ châu
Á, 56 giống bông Hải Đảo và 1215 giống bông luồi.
• Viện nghiên cứu cây trồng VIR thuộc liên bang nga đã thu thập tập
đoàn giống bông trồng và bông dại khoảng 6.000 mẫu giống
• Viện tài nguyên di truyền cây trồng quốc tế (IPGRI) cũng lưu giữ 1 quỹ
gen khá lớn


4.Mục tiêu tạo giống
• Làm bông y tế và băng vệ sinh: các giống bông có sợi dài
30mm, năng suất cao và màu trắng
• Bông cách nhiệt: năng suất cao và sợi ngắn
• Làm sợi dệt vải: các giống có chiều dài sợi 40mm
• Làm chỉ: tập trung vào làm chỉ cao cấp, các sợi dài ít nhất
50mm, chỉ siêu bền đạt mức >60mm
• Làm thực phẩm: trong hạt bông có lượng dầu, sau khi được sử
lý tạo ra dầu bông có chất lượng cao, giá bông là loại thực
phẩm ngon.
• Làm hoa và cây cảnh khô


4.Mục tiêu tạo giống

Chọn tạo giống bông có hàm lượng
gossypiol tự do để năng cao chất lượng
khô dầu bông và chất lượng sợi bông.
Chọn tạo giống bông có khả năng chống

chịu với các loại sâu bệnh như sâu xanh,
bệnh héo rũ


5.Phương pháp chọn tạo giống
• Nhập nội giống
• Lai hữu tính
• Gây đột biến:
• Chọn giống UTL
• Chuyển nạp gen
• Sử dụng các dòng bất dục


Nhập nội giống
• Nguồn nhập nội từ viện tài nguyên di truyền cây trồng quốc tế
(IPGRI), viện nghiên cứu cây trồng(VIR) liên bang nga, ngoài
ra còn nhập từ một số nước trồng nhiều bông trên thế giới như:
Mỹ, Ấn Độ, Trung Quốc……..
• Khi nhập nội cần kiểm dịch thực vật sau đó đưa ra khảo nghiệm
đánh giá, nếu vượt các đối chứng hiện có thì tiến tới công nhận
giống


Lai hữu tính
Cây bông là cây tự thụ nhưng có tỷ lệ thụ phấn ngoài khá cao 0.53%. Hiện nay có 2 phương pháp lai hữu tính đó là lai trong loài
và lai xa.
Lai trong loài để tạo ra các dạng biến dị tổ hợp tốt liên quan tới
năng suất, chất lượng do vậy phương pháp chủ yếu là chọn
dong thuần theo phương pháp pedigree và bulk
Lai xa để tạo ra con lai có năng suất cao, chất lượng tốt và khả

năng chống chịu tốt với một số loại sâu bệnh: sâu xanh, sâu đục
quả, bệnh heó nhũn, xoăn lùn do virus


Lai hữu tính
• Nếu tổ chức lai xa giữa bông luồi và bông cỏ con lai F1 thường
bất dục nên phải tiến hành backcross