Ngày soạn:
Tiết:41,42

Tuần 11
CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
Nguyễn Tuân

A. Mục tiêu cần đạt:
- Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao, đ ồng thời hi ểu thêm quan đi ểm ngh ệ thu ật
của Nguyễn Tuân qua nhân vật này.
- Hiểu và phân tích được nghệ thuật của thiên truyện, tình huống truy ện độc đáo, không khí c ổ x ưa, th ủ pháp
đối lập, ngôn ngữ góc cạnh giàu giá trị tạo hình.
B. Phương tiên thực hiện:
- SGK, SGV.
- Giáo án
- Các tài liệu lên quan đến bài học..
C. Phương pháp:
- Kết hợp các phương pháp gợi tìm, kết hợp với các hình thức trao đổi thảo luận, trả l ời các câu hỏi.
D. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung cần đạt
Hoat động 1: Giáo viên hướng dẫn hs tìm hiểu I/ Tiểu dẫn:
phần tiểu dẫn.
1/ Vài nét về tác giả.
- Gv gọi hs đọc phần tiểu dẫn.
- Nguyễn Tuân (1910 – 1987) sinh ra trong một gia đình
? Phần tiểu dẫn cung cấp cho chúng ta những tri nhà nho khi Hán học đã tàn.
thức gì?

- Quê làng Mọc, nay thuộc phường Nhân Chính –Thanh
Hs phát biểu.
Xuân – Hà Nội.
- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Tuân.
- Sau khi học hết bậc thành chung ông viết văn và làm
- Giới thiệu về các tac phẩm của Nguyễn Tuân. báo.
- Giới thiệu về Vang bóng một thời và Chữ
- Cách Mạng tháng Tám thành công ông đến với CM. t ự
người tử tù.
nguyện dùng ngòi bút của mình phục vụ cuộc kháng chiến
Hs trình bày cụ thể.
của dân tộc.
Gv nhận xét và chốt ý. Hướng dẫn hs tìm hiểu
- Từ 1948 đến 1958 ông là Tổng thư kí Hội nhà văn Việt
thêm trong SGK.
Nam.
- Nguyễn Tuân là nhà văn lớn, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm
cái đẹp. Ong có vị trí quan trọng và đóng góp không nhỏ đ ối
với văn học VN hiện đại. SGK
- Năm 1996 Nguyễn Tuân được nhà nước được tặng giải
thưởng HCM về văn học nghệ thuật.
2/ Các tác phẩm chính.
Một chuyến đi (1938); Vang bóng một thời (1940);
Thiều quê hương (1940); Sông Đà (1960); hà Nội ta đánh Mĩ
Hs trình bày.
giỏi (1972).
Gv rút ra nội dung khái quát.
3/ Tác phẩm “Chữ người tử tù” và tập “Vang bóng một
thời”.
- Tac phẩm Chữ người tử tù lúc đầu có tên là Dòng chữ cuối

sau đó mới đổi tên là Chữ người tử tù.
- Giới thiệu về tập truyện Vang bóng một thời.
- Giới thiệu về hình tượng nhân vật Huấn Cao.
4/ Tác phẩm “Chữ người tử tù”
? Xuất xứ của tác phẩm?
a. Xuất xứ: Trích trong Vang bóng một thời tập truyện
? Nên chia bố cục của tác phẩm như thế nào cho ngắn tiêu biểu và xuất sắc nhất của Nguyễn Tuân trước
hợp lí. Nội dung của mỗi phần là gì?
CMT8 1945.


Hs phát biểu.

b. Bố cục. 3 phần
P1: “Từ đầu…sẽ liệu”( Tâm trạng xốn xang của viên
quản ngục khi biết trong số những tên tử tù có Huấn Cao.
P2: “Sáng sớm hôm sau…trong thiên hạ” ( Tâm tr ạng, thái
độ của Huấn Cao và Viên quản ngục.
P3: Phần còn lại: Cảnh cho chữ và lời dặn đầy tâm huy ết
của Huấn Cao với Viên quản ngục.
? Qua phần chuẩn bị bài ở nhà, em hãy phát biểu
c. Chủ đề. Tác phẩm ca ngợi tài hoa, nhân cách cao đ ẹp,
chủ đề của tác phẩm?
khí phách hiên ngang của người anh hùng đồng thới đ ộng
Hs phát biểu
viên con người giữ thiên lương trong bất c ứ hoàn c ảnh
Hoạt động 2: Giáo viên hướng dẫn hs tìm hiểu nghiệt ngã nào.
nội dung.
II/ Đọc – Hiểu:
Gv gọi hs đọc theo bố cục đã chia.

1/ Hướng dẫn đọc.
Hs đọc.
Đọc to, rõ ràng, thể hiện được đúng tình cảm của nhân vật.
? Hình tượng nhân vật Huấn Cao được xây dựng 2/ Hướng dẫn tìm hiểu nội dung, nghệ thuật c ủa tác
trên nguyên mẫu nhân vật lịch sử nào?
phẩm.
Hs thảo luận và phát biểu.
a. Hình tượng Huấn Cao.
Giáo viên giới thiệu một vài nét về nhân vật lịch s ử
Hình tượng Huấn Cao được xây dựng trên nguyên mẫu
Cao Bá Quát.
của Cao Bá Quát – một dah sĩ lừng lay đời nhà Nguyễn.
Ong là người nổi tiếng viết chữ đẹp và là người c ầm đầu
cuộc khởi nghĩa Mĩ Lương chống lại vua Tự Đức
? Cả câu chuyện xoay quanh việc gì?
nhưng thất bại.
Hs trả lời.
- Huấn Cao là một nhân vật điển hình cho cái đẹp, cái hùng
- Cả câu chuyện xoay quanh việc viên quản của tài hoa và nhân cách.
ngục và thầy thơ lại tìm mọi cách, bất chấp c ả
tính mạng để xin cho bằng được chữ của Huấn
Cao.
a1. Huấn Cao là một nho sĩ tài hoa.
? Huấn Cao là người như thế nào?
Cả câu chuyện xoay quanh việc viên quản ngục và thầy
- Một nho sĩ tài hoa.
thơ lại tìm mọi cách, bất chấp cả tính mạng để xin cho
- Là người có khí phách hiên ngang.
bằng được chữ của Huấn Cao.
- Là người có “thiên lương”.

- Chữ của ông trở thành niềm khao khát c ủa viên quản
? Tài viết chữ đẹp của Huấn Cao được Nguyễn ngục “Chữ của ông…báu vật trên đời”
Tuân thể hiện bằng những cách nào?
- Tài viết chữ của Huấn Cao còn được thể hiện ngay đầu
Hs trao đoi thảo luận.
truyện trong cuộc trao đổi của VQN và thầy thơ lại “Hay
Hs phát biểu.
là cái …rất nhanh và rất đẹp đó không”, “Dạ bẩm…y đó”
- Qua sở nguyện của viên quản ngục.
( Qua những chi tiết trên đã khẳng định Huấn Cao là
- Qua cách miêu tả nét chữ.
người viết chữ rất đẹp. Cách miêu tả thể hiện sự khâm
Gv nhận xét và chốt ý.
phục của nhà văn đối với Huấn Cao.
a2: Huấn Cao là người có khí phách hiên ngang:
- Huấn Cao là người đứng đầu cuộc khởi nghĩa, ngang
nhiên chống lại triều đình.
- Lạnh lùng hiên ngang trườc viên quản ngục và bọn lính.
? Khí phách của Huấn Cao được thể hiện như - Một người tù về thân thể nhưng tự do về tâm hồn, khi
thế nào trong tác phẩm?
vừa tới ngục đã gây được sự chú ý.
Hs trao đổi thảo luận.
- Một thái độ rất khinh bạc với kẻ cầm quyền “ta chỉ
Hs phát biểu.
muốn…vào đây nữa”
Gv nhận xét và chốt ý.
- Thái độ nhún nhường của VQN càng tô đậm thêm v ẻ đ ẹp
hiên ngang của Huấn Cao “Đến trên đầu…giữ tù như
mình”.
a3: Huấn Cao là người có thiên lương trong sáng:

- Tự trọng “Tính ông vốn khoảnh…ít chịu cho chữ”
( Biết quý trọng tài năng của mình.


?Vẻ đẹp nhân cách của Huấn Cao được thể hiện
như thế nào trong tác phẩm?
Hs trao đổi thảo luận.
Hs phát biểu.
Gv nhận xét và chốt ý.

Tiết 2:
?Em hãy cho biết vì sao cảnh cho chữ lại là “Một
cảnh tượng xưa nay chưa từng có”
- Không, gian, thời gian, địa điểm và con người.
Gv giải thích thêm cho học sinh về việc viết
chữ của người xưa.
Hs trao đổi thảo luận.
Hs phát biểu.
Gv nhận xét và chốt ý.

? Qua cảnh cho chữ, Nguyễn Tuân đã gửi gắm
những suy nghĩ gì?
? Vì sao HC khuyên quản ngục thay chốn ở?
? Câu nói của VQN ở cuối truyện nói lên điều gì?
Hs trao đổi thảo luận.
Hs phát biểu.
Gv nhận xét và chốt ý.
Hoạt động 4: Củng cố – dặn dò
- Nắm được các vẻ đẹp mang tính lí tưởng của
nhân vật Huấn Cao.

- Những đặc sắc về nghệ thuật tả cảnh, xây
dựng hình tượng.
- Học bài và soạn bài tiếp theo.

- Trọng nghĩa khinh lợi “Ta nhất sinh…câu đối bao giờ” (
Không vì tiền hay quyền thế mà làm mất nét đẹp c ủa thú
chơi chữ, đây là một thái độ rất đáng trân trọng.
- Biết trọng người yêu cái đẹp: Khi biết nỗi làng của VQN
ông quyết định cho chữ “Ta nào biết…tấm lòng trong thiên
hạ”
b/ Cảnh cho chữ và ý nghĩa cảnh cho chữ:
b1: Cảnh cho chữ: Một cảnh tượng xưa nay chưa từng
có
- Thời gian: Diễn ra vào ban đêm.
- Không gian: “Buồng tối chật hẹp…phân chuột, phân
gián”
- Người cho chữ: “Cổ đeo gông…nét chữ”
- Người xin chữ : “khúm núm, run run”
- Toàn đoạn văn cho ta thấy được hình ảnh đối lập giữa
khung cảnh và con người ( Tô đậm thêm vẻ đẹp c ủa cảnh
cho chữ. Một sự đảo lộn ghê gớm của trật tự xã hội, một
bên là người tù hiện lên với tư thế bề trên hiên ngang lồng
lộng, một bên là người đại diện cho quyền lực trong t ư
thế “khúm núm”, “run run”
b2: Ý nghĩa cảnh cho chữ:
- Cái đẹp làm cho con người xích lại gần nhau hơn.
- Cái đẹp có thể sản sinh trên đất chết nhưng không thể
cùng chung sống với cái xấu và cái ác.
- Cái đẹp có thể cảm hóa con người.
III/ Tổng kết: “Chữ người tử tù” là truyện ngắn hay nhất

trong “Vang bóng một thời” ca ngợi cái đẹp, cái tài hoa qua
hình tượng nhân vật Huấn Cao đấy sức hấp dẫn, lôi cuốn
mãnh liệt về khí tiết, nhân cách.