ĐỀ CƯƠNG TƯ TƯỞNG HCM
Câu 1. Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng HCM
* Bối cảnh lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ
XX
- Đầu thế kỉ XIX, trước khi bị thực dân pháp xâm lược, xã
hội VN là XHPK độc lập với nên nông nghiệp lặc hậu, trì
trệ. Chính quyền nhà Nguyễn thi hành chính sách đối nội
đối ngoại bảo thủ, phản động.
- Năm 1858, Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam, XH VN
trở thành XH thuộc địa nửa phong kiến, Thực dân pháp đã
gây ra nhiều hậu quả cho xã hội Việt Nam.
+ Về chính trị, thực dân Pháp thi hành chính sách cai
trị trực tiếp mọi quyền
hành đều nằm trong tay bọn tư bản Pháp, vua quan phon
g kiến nhà Nguyễn
chỉ là bù nhìn tay
sai. làm cho dân tộc Việt Nam lâm vào cảnh ngột ngạt về c
hính
trị.
1


+ Về kinh tế, chúng tiến hành tiến hành chương trình khai
thác thuộc địa đại
quy mô nhằm khai thác tài nguyên, bóc lột nhân công, cư
ớp ruộng đất của
nhân dân, biến Việt Nam và Đông Dương thành thị trườn
g độc quyền của
Pháp.
+ Về văn hóa - xã hội, thực dân Pháp thi hành chính sách
ngu dân lập nhiều

nhà tù hơn trường học. Đầu độc thanh niên bằng rượu, th
uốc phiện; mị dân,
tuyên truyền xuyên tạc lịch sử văn hóa Việt Nam

nhằm

thủ tiêu tinh thần yêu nước của dt VN. Khiến
Dân tộc Việt Nam bị mất tự do, kinh tế không phát triển,
đời sống vô cùng cực khổ.
- 1884: Hòa ước Pa-to-not , triều đình nhà Nguyễn đã chính
thức công nhận sự bảo hộ của Pháp trên toàn lãnh thổ Việt
Nam

2


Các phong trào vũ trang kháng chiến chống Pháp của nhân
dân ta nổ ra, dâng cao, lan rộng trong cả nước và lần lượt bị
thất bại.
- Đầu tk XX, các phong trào yêu nước diễn ra mạnh mẽ
theo nhiều khuynh hướng khác nhau nhưng đều thất bại.
Đất nước rơi vào tình trạng khủng hoảng về đương lối cứu
nước.
* Về quê hương, gia đình
Nguyễn Tất Thành sinh ra trong bối cảnh nước mất , nhà
tan và lớn lên trong ptrao cứu nước của dân tộc.
Quê hương Nghệ Tĩnh là vùng đất giàu truyền thống yêu
nước, chống giặc ngoại xâm, đây cũng là địa danh nổi tiếng
với nhưng tên tuổi anh hùng trong lịch sử dựng nước và giữ
nước.

Về gia đình : HCM sinh ra trong 1 gd tri thức phong kiến
yêu nước. Hoàn cảnh gd đã ảnh hưởng sâu sắc tới sự hình
thành nhân cách HCM sau này.
Vì vậy Người sớm nhận ra điểm hạn chế của các phong trào
đấu tranh chưa đi đến thắng lợi vì các phong trào thiếu 1
đường lối khoa học. Do đó Người quyết tâm đi tìm con
đường cứi nước mới.
3


* Bối cảnh thời đại
Trong khi con đường cứu nước của Vn còn lênh đênh chưa
rõ bờ bến thì lịch sử thế giới trong giai đoạn này có những
chuyển biến to lớn.
- CNTB từ giai đoạn cạnh tranh tự do chuyển sang giai
đoạn độc quyền đã xác lập quyền thống trị của chúng trên
phạm vi toàn thế giới. Chủ Ngĩa đến quốc đã trở thành kẻ
thùa chung của cac nước thuộc địa.
- Các nước thuộc địa, nửa thuộc địa ở các nước châu Á,
Châu phi và kv Mỹ latinh bên cạnh các giai cấp cơ bản vốn
có, xuất hiện thêm các giai cấp, tầng lớp XH mới trong đó
có giai cấp công nhân và giai cấp tư sản.
- Từ cuộc đấu tranh sôi nổi của công nhân các nước TBCN
vào cuốc TK XIX, đầu thế kỉ XX đã dẫn đến 1 cao trào mới
của cách mạng thế giới và đỉnh cao là Cách mạng tháng 10
Nga năm 1917. Chính cuộc CM vĩ đại này đã làm “thức
tỉnh các dân tộc Châu Á”
Cm tháng 10 Nga thành công đã lật đổ nhà nước tư bản,
thiết lập Chính quyền xô viết, mở ra 1 thời kì mới trong lịch
sử loài người. Đồng thời , với thắng lợi của cm tháng 10,

nhiều dân tộc vốn là thuộc địa của đế quốc Nga đã được tự
4


do, được hưởng quyền đân tộc tự quyết, Hình thành nên
csac quốc gia độc lập và dẫn đến sự ra đời của Liên bang
CHXHCN xô viết. (1922)
- từ sau cm tháng 10 Nga , với sự ra đời của Quốc Tế Cộng
sản( t3-1919)

ptrao công nhân trong các nước TBCN

phương tây và ptrao gphong dt ở các nước thuộc địa
phương đông càng có quan hệ mật thiết với nhau hơn trong
cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.
Câu 2. Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi
phải đi theo con đường cách mạng vô sản.
* Cơ sở thực tiễn
- rút ra bài học từ sự thất bại của các con đường cứu nước
trước đó
Các cuộc đấu tranh giành độc lập cuối TK XIX diễn ra theo
hệ tư tưởng pkien đều thất bại là do chưa có đường lối và
phương pháp cách mạng đúng đắn.
Các cuộc đấu tranh giành độc lập đầu TK XX : con đường
bạo động của Phan Bội Châu chẳng khác gì “ đuổi hổ cửa
trước, rước beo cửa sau”, con đường của Phan Châu Trinh
cũng chẳng khác nào “ xin giặc rủ lòng thương”, con đường
5



của Hoàng Hoa Thám tuy có phần thực tế hơn nhưng vẫn
mang nặng cố cách phong kiến.
Con đường của Nguyễn Thái Học theo hệ tư tưởng tư sản
cũng thất bại đã chứng tỏ giai cấp tư sản VN không đảm
đương dk sứ mệnh dt.
Mặc dù rất khâm phục tinh thần cách mạng của cha ông.
Nhưng Ngường không tán thành con đường cách mạng của
họ. Người xuất ngoại, đến nhiều quốc gia trên thế giới để
tim 1 con đường cứu nước mới cho dân tộc.
Ngày 5/6/1011, người thanh niên Nguyễn Tât Thành đã rời
bến cảnh nhà rồng ra đi tìm đường cứu nước.
- Tìm hiểu các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu trên thế
giới
Người đọc Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ, tìm hiểu thực
tiễn của cách mạng tư sản mỹ. đọc tuyên ngôn dân quyền
và nhân quyền của cách mạng pháp, tìm hiểu cách mạng tư
sản pháp. Người nhận thấy: “ cách mệnh pháp cũng như
cách mệnh Mỹ. nghĩa là cách mệnh tư bản, cách mệnh
không đến nơi, tiếng là cộng hòa và dân chủ , kì thực trong
thì nó tước lục công nông, ngoài thì nó áp bức thuộc địa”.
6


Bởi lẽ đó, Người không đi theo con đường cách mệnh tư
sản.
* Cơ sở lý luận ; con đường giải phóng dân tộc.
Người đến với Leenin và tán thành Quốc tế III vì Người
thấy ở đó 1 phương hướng mới để giải phóng dân tộc : cách
mạng vô sản
Người nhận xét : Trong thế giới bây giờ chỉ có cách mạng

Nga là thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng
hạnh phúc, tự do, bình đẳng thực sự. Cuộc cách mạng này
đã mở ra 2 con đường: giải phóng nhân dân lao động trong
nước và tạo điều kiện cho nhân dân các nước thuộc địa
đứng lên tự giải phóng.
Vượt qua sự hạn chế về tư tưởng của các sĩ phu và các nhà
cach mạng có xu hướng tư sản đương thời, HCM đã đến
với học thuyết cách mạng của chủ nghĩa Mác Leenin và lựa
chọn con đường cách mạng vô sản. Người khẳng định : “
Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường
nào khác con đường cách mạng vô sản”.

7


Câu 3.Cách mạng mạng giải phóng dân tộc cần được
tiến hành chủ động sáng tạo và có khả năng dành thắng
lợi trước cách mạng vô sản chính quốc.
* Cách mạng giải phóng dân tộc cần tiến hành chủ động
sang tạo
- khi CNTB chuyển sang giai đoạn độc quyền, nền kinh tế
hàng hóa phát triển mạnh, đặt ra yêu cầu bức thiết về thị
trường. Đó là nguyên nhân sâu xa dẫn đến nhưng cuộc
chiến tranh xâm lược thuộc địa. Thuộc địa trở thành nguồn
sống của chủ nghĩa đế quốc.
- HCM khẳng định “ trong quộc đấu tranh chống đế quốc,
chủ nghĩa thực dân, cách mạng thuộc địa có tầm quan trọng
đặc biệt. Nhân dân các nước thuộc địa có khả năng cách
mạng to lớn”.
- Trong khi yêu cầu Quốc tế cộng sản và các đảng cs quan

tâm đến cách mạng thuộc địa, HCM vẫn khẳng định “ công
cuộc giải phóng nhân dân thuộc địa chỉ có thể thức hiện
được bằng nỗ lực tự giải phóng.
Người đánh giá cao sức mạnh của 1 dân tộc vùng vẫy
chống đế quốc thực dân. Người chủ trương phát huy nỗ lực
8


chủ quan của dân tộc, tránh tư tưởng bị động, trông chờ vào
sự giúp đỡ bên ngoài.
- Theo HCM, giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc
địa và cách mạng vô sản ở chính quốc có mqh mật thiết với
nhau, tác động qua lại lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống
kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc. Đó là mqh bình đẳng
chú không phải chính phụ.
- Nhận thức đúng vai trò, vị trí chiến lược của cách mạng
thuộc địa và sức mạnh dân tộc. Nguyễn Ái Quốc cho răng “
cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa có thể dành thắng
lợi trước và giúp đỡ cách mạng ở chính quốc.”
Kl. Đây là 1 luận điểm sáng tạo, có giá trị lý luận thực
tiễn và lý luận to lớn, 1 cống hiến quan trọng vào kho tàng
lý luận của chủ nghĩa Mác Leenin, đã được thắng lợi của
phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên toàn thế giới
trong gần 1 thế kỉ qua chứng minh là hoàn toàn đúng đắn

9


Câu 4. Xây dựng Đảng – Quy luật tồn tại và phát triển
của Đảng

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng Cộng sản
Việt Nam trong sạch vững mạnh chiếm một vị trí đặc biệt
quan trọng trong toàn bộ di sản tư tưởng của Người. Với
Hồ Chí Minh, xây dựng Đảng là một nhiệm vụ tất yếu,
thường xuyên để Đảng hoàn thành vai trò chiến sĩ tiên
phong trước giai cấp, dân tộc, nhân dân.
Theo Người, xây dựng Đảng là một nhiệm vụ vừa cấp
bách, vừa lâu dài. Khi cách mạng gặp khó khăn, xây dựng
Đảng để cán bộ, đảng viên cũng cố lập trường, quan điểm,
bình tĩnh, sáng suốt, không bi quan, nao núng, bị động.
Khi cách mạng trên đà thắng lợi cũng cần đến xây dựng
Đảng để xây dựng những quan điểm, tư tưởng cách
mạng, khoa học, ngăn ngừa bệnh chủ quan, tự mãn, lạc
quan tếu và bệnh “kiêu ngạo cộng sản”. Người nhận định:
“Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua
là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và
ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu
lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá
10


nhân”2. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng là công việc quyết định
sự sống còn của Đảng.
- Căn cứ quyết định tính khách quan của công tác xây
dựng Đảng:
+ Sự nghiệp cách mạng do Đảng lãnh đạo là một quá
trình, bao gồm nhiều thời kỳ, nhiều giai đoạn; mỗi thời kỳ,
giai đoạn có những mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể và những
yêu cầu riêng. Trước diễn biến của yêu cầu khách quan,
bản thân Đảng phải tự chỉnh đốn, tự đổi mới để vươn lên

làm tròn trọng trách trước giai cấp và dân tộc.
+ Đảng là một bộ phận cấu thành của xã hội, mỗi cán
bộ, đảng viên sẽ luôn chịu những ảnh hưởng, tác động
của môi trường xã hội (cả những yếu tố tích cực, tiến bộ
lẫn những yếu tố tiêu cực, phản tiến bộ). Phải thường
xuyên chỉnh đốn Đảng để phát huy những mặt tích cực,
chống lại những thói xấu trong mỗi cán bộ, đảng viên,
làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh.
+ Xây dựng, chỉnh đốn Đảng là cơ hội để mỗi cán bộ,
đảng viên tự rèn luyện, giáo dục và tu dưỡng tốt hơn, giữ

11


vững đạo đức cách mạng, hoàn thành các nhiệm vụ do
Đảng và nhân dân giao phó.
+ Trong điều kiện Đảng trở thành Đảng cầm quyền thì
công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng càng cần được nhấn
mạnh. Vì, theo Hồ Chí Minh, quyền lực có tính hai
mặt: một mặt, nó có sức mạnh to lớn để cải tạo xã hội cũ,
xây dựng xã hội mới nếu biết sử dụng đúng; mặt khác,
quyền lực cũng có sức phá hoại ghê gớm nếu người nắm
quyền lực bị tha hoá, biến chất, tham quyền lực, lộng
quyền,… Đảng phải đặc biệt quan tâm đến việc chỉnh đốn,
đổi mới để hạn chế, ngăn chặn, đẩy lùi, tẩy trừ mọi tệ nạn
do thoái hoá, biến chất gây nên.
Tóm lại, theo Hồ Chí Minh, xây dựng và chỉnh đốn
Đảng là vấn đề mang tính quy luật và là nhu cầu tồn tại
và phát triển của bản thân Đảng. Chỉnh đốn và đổi mới
Đảng là nhằm làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững

vàng cả về chính trị, tư tưởng và tổ chức; làm cho đội ngũ
cán bộ, Đảng viên không ngừng nâng cao phẩm chất và
năng lực trước yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao, càng phức
tạp của nhiệm vụ cách mạng. Đổi mới và chỉnh đốn Đảng
12


sẽ làm cho Đảng trở thành một khối thống nhất, vững
mạnh, đủ sức lái con thuyền cách mạng ViệtNam vượt
qua những khúc quanh đầy thử thách để cập bến thắng
lợi.

13