BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN TRƯỜNG THI

HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN,
TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGHỆ AN - 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

NGUYỄN TRƯỜNG THI

HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN,
TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN
Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
Mã số: 60.31.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học:

GS. TS. MAI NGỌC CƯỜNG

NGHỆ AN - 2015


i
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô ở Trường Đại học Vinh trong
suốt quá trình đào tạo thạc sĩ đã cung cấp kiến thức và các phương pháp để tôi
có thể áp dụng trong nghiên cứu và giải quyết các vấn đề trong luận văn của
mình. Xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới GS.TS. Mai Ngọc Cường, người đã
nhiệt tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Trường Thi


ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập
của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn gốc
rõ ràng.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Trường Thi


iii

MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN....................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................ii
DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT.......................................................vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, PHỤ LỤC............................................viii
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài....................................................................1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu....................................................................2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................5
5. Câu hỏi nghiên cứu và khung lý thuyết.........................................................5
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài..........................................................8
7. Kết cấu của luận văn.....................................................................................8
CHƯƠNG

1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHI NGÂN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN...................................9
1.1. Khái niệm, đặc điểm và tầm quan trọng chi NSNN cấp huyện..................9
1.1.1. NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN..................................................................9
1.1.2. KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CHI NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN
.........................................................................................................................13
1.1.3. BẢN CHẤT CỦA QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN TRONG
PHÁT TRIỂN KTXH......................................................................................17
1.2. Nội dung và nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN cấp huyện.........22
1.2.1. NỘI DUNG QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN.............................22
1.2.2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP
HUYỆN...........................................................................................................30


iv

1.3. Kinh nghiệm quản lý chi NSNN cấp huyện của một số địa phương và bài
học cho huyện Hưng Nguyên..........................................................................32
1.3.1. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN TẠI MỘT SỐ
ĐỊA PHƯƠNG................................................................................................32
1.3.2. BÀI HỌC RÚT RA CHO HUYỆN HƯNG NGUYÊN........................37
Kết luận chương 1...........................................................................................38
CHƯƠNG
THỰC

TRẠNG

2
QUẢN

LÝ

CHI

NGÂN

SÁCH

NHÀ

NƯỚC

CẤP HUYỆN, TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN, TỈNH NGHỆ AN...............40
2.1. Tình hình phát triển KTXH của huyện Hưng Nguyên có ảnh hưởng tới
quản lý chi NSNN cấp huyện..........................................................................40
2.1.1. KHÁI QUÁT VỀ HUYỆN HƯNG NGUYÊN.....................................40

2.1.2. TÌNH HÌNH THU, CHI NSNN CẤP HUYỆN, HUYỆN HƯNG
NGUYÊN, NĂM 2011 - 2014.......................................................................42
2.2. Thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện, tại huyện Hưng Nguyên........52
2.2.1. TÌNH HÌNH LẬP DỰ TOÁN, PHÂN BỔ DỰ TOÁN CHI NSNN CẤP
HUYỆN, TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN.....................................................52
2.2.2. TÌNH HÌNH CHẤP HÀNH DỰ TOÁN CHI NGÂN SÁCH...............59
2.2.3. TÌNH HÌNH KIỂM SOÁT CHI NSNN CẤP HUYỆN........................62
2.2.4. TÌNH HÌNH QUYẾT TOÁN CHI NSNN CẤP HUYỆN....................63
2.3. Những thành tựu và hạn chế chủ yếu trong quản lý chi NSNN cấp huyện,
tại huyện Hưng Nguyên .................................................................................65
2.3.1. THÀNH TỰU ......................................................................................66
2.3.2. HẠN CHẾ ............................................................................................69
2.4. Nguyên nhân hạn chế ..............................................................................72


v
2.4.1. NGUYÊN NHÂN HẠN CHẾ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN NHỮNG QUY
ĐỊNH CÒN THIẾU ĐỒNG BỘ, KHÔNG PHÙ HỢP TỪ CÁC VĂN BẢN
PHÁP QUY CỦA NHÀ NƯỚC VỀ CHI VÀ QUẢN LÝ CHI NSNN..........73
2.4.2. NGUYÊN NHÂN LIÊN QUAN ĐẾN NHỮNG YẾU KÉM TRONG
CÔNG TÁC TỔ CHỨC QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN...................74
2.4.3. NGUYÊN NHÂN LIÊN QUAN ĐẾN SỰ YẾU KÉM VỀ NĂNG LỰC
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ NSNN.........................................................74
2.4.4. NGUYÊN NHÂN LIÊN QUAN NGUỒN KINH PHÍ VÀ CƠ SỞ VẬT
CHẤT..............................................................................................................75
2.4.5. CÁC NGUYÊN NHÂN KHÁC............................................................76
Kết luận chương 2...........................................................................................76
CHƯƠNG
PHƯƠNG
QUẢN


LÝ

3
HƯỚNG
CHI

VÀ

NGÂN

GIẢI
SÁCH

PHÁP
NHÀ

NƯỚC

HOÀN

THIỆN

CẤP

HUYỆN,

TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN.....................................................................78
3.1. Phương hướng hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện, tại huyện Hưng
Nguyên............................................................................................................78

3.1.1. PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN KTXH VÀ NHU
CẦU VỀ CHI TÀI CHÍNH - NGÂN SÁCH TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN
ĐẾN NĂM 2020.............................................................................................78
3.1.2. PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP
HUYỆN, TẠI HUYỆN HƯNG NGUYÊN.....................................................83
3.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện, tại
huyện Hưng Nguyên........................................................................................86
3.2.1. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN
LÝ NSNN........................................................................................................87


vi
3.2.2. NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BAN HÀNH CÁC VĂN BẢN PHÁP
QUY VỀ QUẢN LÝ CHI NSNN CẤP HUYỆN...........................................87
3.2.3. KIỆN TOÀN CÔNG TÁC TỔ CHỨC, BỘ MÁY QUẢN LÝ CHI
NSNN CẤP HUYỆN......................................................................................88
3.2.4. CÁC GIẢI PHÁP KHÁC......................................................................89
3.3. Kiến nghị..................................................................................................90
3.3.1. KIẾN NGHỊ VỚI BỘ TÀI CHÍNH KHẮC PHỤC NHỮNG QUY
ĐỊNH CÒN THIẾU ĐỒNG BỘ, KHÔNG PHÙ HỢP TỪ CÁC VĂN BẢN
PHÁP QUY CỦA NHÀ NƯỚC VỀ CHI VÀ QUẢN LÝ CHI NSNN..........90
3.3.2. KIẾN NGHỊ VỚI LÃNH ĐẠO TỈNH..................................................91
Kết luận chương 3...........................................................................................92
KẾT LUẬN.....................................................................................................93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................95
PHỤ LỤC........................................................................................................98


vii
DANH MỤC CÁC TỪ NGỮ VIẾT TẮT

ANQP
HĐND
KBNN
KTXH
NSNN
PCTN
SNGD
SNKT

An ninh quốc phòng
Hội đồng nhân dân
Kho bạc nhà nước
Kinh tế xã hội
Ngân sách nhà nước
Phòng chống tham nhũng
Sự nghiệp giáo dục
Sự nghiệp kinh tế

TCKH
THTK, CLP
UBND
XDCB

Tài chính- Kế hoạch
Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí
Uỷ ban nhân dân
Xây dựng cơ bản


viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, PHỤ LỤC
Trang
Sơ đồ:
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ hệ thống NSNN....................................................................11
Sơ đồ 1.2. Hệ thống quản lý chi NSNN cấp huyện ..........................................22
Sơ đồ 2.1. Hệ thống tổ chức thực hiện quản lý chi ngân sách huyện................42
Bảng 2.1. Tổng hợp thu, chi NSNN cấp huyện................................................44
Bảng 2.2. Tổng hợp chi đầu tư XDCB từ ngân sách huyện..............................46
Bảng 2.3. Tỉ lệ chi đầu tư XDCB trong tổng chi NSNN cấp huyện..................47
Bảng 2.4. Tổng hợp chi thường xuyên ngân sách huyện..................................50
Bảng 2.5. Tỉ lệ chi thường xuyên trong tổng chi NSNN huyện;.......................52
Bảng 2.6. Tổng hợp dự toán và phân bổ dự toán chi ngân sách huyện;.............53
Bảng 2.7. Tổng hợp dự toán chi thường xuyên từ ngân sách huyện;.................58
Bảng 2.8. Tổng hợp quyết toán chi ngân sách huyện........................................64
Bảng 2.9. Mức độ quan trọng và thực tế đạt được trong quản lý
chi NSNN cấp huyện, tại huyện Hưng Nguyên................................................66
Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá về mức độ quan trọng và thực tế đạt được
của các biện pháp sau đây mà huyện đã sử dụng để quản lý chi NSNN (Cho
điểm từ 1 đến 5, trong đó 5 là tốt nhất).............................................................73
Bảng 3.1. Thứ tự ưu tiên về các nội dung cần hoàn thiện trong quản lý chi
NSNN

cấp

huyện

tại

huyện


Hưng

Nguyên

những

năm

tới

(Xếp thứ tự ưu tiên từ 1 đến 4, trong đó 4 là ưu tiên nhất) ...............................83
Bảng 3.2. Thứ tự ưu tiên về các biện pháp để hoàn thiện trong quản lý chi
NSNN

cấp

huyện

tại

huyện

Hưng

Nguyên

những

năm


tới

(Xếp thứ tự ưu tiên từ 1 đến 5, trong đó 5 là ưu tiên nhất) ...............................86
Phụ lục 1. Phiếu khảo sát về quản lý chi NSNN cấp huyện..............................98
Phụ
lục
2
Tổng hợp kết quả khảo sát về quản lý chi NSNN cấp huyện,
huyện Hưng Nguyên......................................................................................101
Phụ lục 3.1. Tổng hợp cán bộ Phòng TCKH huyện Hưng Nguyên.................103
Phụ lục 3.2. Tổng hợp phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách huyện năm 2011......104
Phụ lục 3.3. Tổng hợp phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách huyện năm 2012......105
Phụ lục 3.4. Tổng hợp phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách huyện năm 2013......106
Phụ lục 3.5. Tổng hợp phân bổ vốn đầu tư từ ngân sách huyện năm 2014......107


ix


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài
Trong những năm gần đây quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở
Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng đang diễn ra mạnh mẽ và thu được
những thành tựu quan trọng góp phần rất lớn vào sự phát triển chung của
Nghệ An và của cả nước. Trong quá trình đó huyện Hưng Nguyên tỉnh Nghệ
An đã có sự vươn lên nhất định.
Chi NSNN là một trong những công cụ của chính sách tài chính quốc
gia, là khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế, có tác dụng rất lớn đối với sự ổn
định, phát triển KTXH của đất nước, nhất là trong quá trình hội nhập thế giới.

Để quản lý thống nhất nền tài chính, sử dụng tết kiệm, có hiệu quả ngân sách
và tài sản Nhà nước, tăng tích luỹ nhằm thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Quốc hội đã thông qua Luật
NSNN ngày 16/12/2002, đã quy định rõ, đầy đủ về trách nhiệm, quyền hạn
của các cơ quan quản lý chi NSNN, đặc biệt trong việc lập, chấp hành, kiểm
soát và quyết toán NSNN.
Tại huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An trong những năm qua, hoạt
động quản lý chi NSNN cơ bản phục vụ tốt yêu cầu phát triển KTXH, đảm
bảo ANQP trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, thực trạng quản lý chi NSNN của
huyện Hưng Nguyên vẫn còn nhiều hạn chế, kể cả trong công tác lập dự toán,
thực hiện dự toán, kiểm soát và quyết toán NSNN.
Nhằm đánh giá thực trạng quá trình quản lý chi NSNN cấp huyện tại
Hưng Nguyên thời gian qua, nêu lên được những thành tựu và hạn chế cũng
như nguyên nhân hạn chế. Từ đó, đưa ra được các giải pháp hoàn thiện công
tác quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Hưng Nguyên thời gian tới. Chúng
tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện,
tại huyện Hưng Nguyên” làm luận văn Thạc sỹ Kinh tế, chuyên ngành Kinh
tế chính trị.


2
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Qua quá trình tìm hiểu thực tế và tra cứu tại các thư viện, các website
cho thấy, trong thời gian gần đây ở Việt Nam cũng đã có một số đề tài và bài
viết nghiên cứu liên quan đến quản lý chi NSNN nói chung, các huyện nói
riêng. Có thể nêu lên một số công trình chủ yếu sau đây:
Vũ Ngọc Tuấn, Đàm Văn Huệ (2014) Nhìn lại nguyên tắc ngân sách
thường niên theo quan niệm cổ điển và việc tuân thủ nguyên tắc trong
quản lý ngân sách tại Việt Nam, bài viết chỉ ra nguyên tắc ngân sách
thường niên là một trong 4 nguyên tắc cơ bản về ngân sách theo quan niệm

cổ điển. Sự xuất hiện và phát triển của nguyên tắc ngân sách thường niên
đồng hành với sự phát triển của dân chủ, đáp ứng yêu cầu minh bạch, hiệu
quả trong chi tiêu ngân sách của Chính phủ từ phía người dân và được thừa
nhận tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam, nguyên tắc ngân sách
thường niên đã được thể chế hóa trong Luật NSNN, song chưa được tuân
thủ đầy đủ, thể hiện thông qua các quy định về ứng trước dự toán ngân
sách và chuyển nguồn ngân sách. Bởi vậy, nghiên cứu này được thực hiện
để làm rõ hơn các nội dung của nguyên tắc, phân tích việc thực hiện
nguyên tắc tại Việt Nam gắn với quy định về ứng trước dự toán ngân
sách, chuyển nguồn ngân sách và đề ra giải pháp để hoàn thiện các quy
định này trong thời gian tới.
Trong đề tài “Tăng cường quản lý và sử dụng NSNN có hiệu quả trên
địa bàn thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh” của tác giả Nguyễn Thị Hoa (năm
2011), cũng xây dựng được mô hình khung lý thuyết về quản lý thu, chi
NSNN cấp huyện gồm các nội dung chủ yếu: lập dự toán thu, chi ngân sách;
chấp hành dự toán thu, chi ngân sách; kiểm soát thu, chi ngân sách. Nêu sơ bộ
về tình hình KTXH thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Phân tích thực trạng quản
lý thu chi NSNN cấp huyện tại thị xã Từ Sơn theo các nội dung: lập dự toán
thu, chi ngân sách, chấp hành dự toán thu, chi ngân sách, kiểm soát dự toán
thu, chi ngân sách. Từ thực trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại thị xã
Từ Sơn, tác giả đã đưa ra giải pháp để hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp


3
huyện tại thị xã Từ Sơn. Tuy nhiên, trong đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào
đánh giá thực trạng thu, chi ngân sách cấp huyện tại thị xã Từ Sơn mà chưa
đưa ra được giải pháp tối ưu về hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện
tại thị xã Từ Sơn.
Huỳnh Thị Cẩm Liên (năm 2011) trong đề tài Hoàn thiện công tác
quản lý NSNN huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi cũng đã xây dựng được mô

hình khung lý thuyết về quản lý NSNN cấp huyện gồm các nội dung chủ
yếu: lập dự toán ngân sách; chấp hành dự toán ngân sách; kiểm soát thu, chi
ngân sách; quyết toán thu, chi ngân sách. Nêu sơ bộ về tình hình KTXH
huyện Đức Phổ. Phân tích thực trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại
huyện Đức Phổ theo các nội dung: lập dự toán thu, chi ngân sách, chấp hành
dự toán thu, chi ngân sách, kiểm soát dự toán thu, chi ngân sách. Từ thực
trạng quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại huyện Đức Phổ, tác giả đã đưa ra
giải pháp để hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại huyện Đức
Phổ. Tuy nhiên, trong đề tài này tác giả chủ yếu đi sâu vào đánh giá thực
trạng thu, chi ngân sách cấp huyện tại huyện Đức Phổ mà chưa đưa ra được
giải pháp tối ưu về hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN cấp huyện tại huyện
Đức Phổ, giải pháp hoàn thiện quản lý thu, chi ngân sách còn mang tính chất
chung chung.
Không dừng lại ở đó, trong đề tài “Hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp
huyện, tại huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An Phạm Thanh Hải (năm 2013) còn
chỉ ra là để tăng cường hiệu lực trong công tác quản lý Nhà nước bằng pháp
luật đối với quản lý NSNN cần đổi mới một cách hiệu quả và sâu sắc công cụ
quản lý, trong đó đội ngũ cán bộ quản lý là quan trọng nhất. Để xây dựng và
phát triển nền kinh tế thị trường, Nhà nước phải sử dụng một hệ thống các
công cụ quản lý vĩ mô như kế hoạch, chính sách, các công cụ tài chính, pháp
luật... Việc sử dụng các công cụ này thể hiện thông qua hoạt động của các cơ
quan, đơn vị trong bộ máy Nhà nước và đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước.
Tác giả cũng khẳng định, việc thực hiện quản lý tốt nguồn thu và nhiệm vụ
chi ngân sách, đảm bảo chất lượng và hiệu quả, thu đúng và đầy đủ theo quy


4
định pháp luật tạo môi trường kinh doanh công bằng giữa các đối tượng kinh
doanh, chi ngân sách tiết kiệm, hiệu quả đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ
chính trị của từng cấp chính quyền, từng đơn vị góp phần thúc đẩy huyện

Quỳnh Lưu phát triển ngày càng nhanh và bền vững.
Nhìn chung các công trình, đề tài nghiên cứu trên đã phân tích khái
niệm quản lý chi NSNN cấp huyện, thực trạng quản lý ngân sách ở các đơn vị
và đưa ra các giải pháp để hoàn thiện quản lý ngân sách huyện trong khuôn
khổ một huyện với những đặc điểm khác nhau của huyện đó. Tuy nhiên, các
công trình, đề tài trên chưa làm rõ được đặc điểm chi NSNN cấp huyện và đặc
điểm của quản lý chi NSNN cấp huyện; chưa làm rõ được các mối quan hệ
trong quản lý chi NSNN cấp huyện để đưa ra các giải pháp cụ thể trong quản
lý chi NSNN cấp huyện, vì thế trong khuyến nghị hoàn thiện vẫn còn dừng lại
ở những điểm chung.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
- Góp phần làm rõ một số vấn đề lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về
quản lý chi NSNN cấp huyện.
- Đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Hưng
Nguyên hiện nay, chỉ ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân hạn chế.
- Đề xuất phương hướng, hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện tại
huyện Hưng Nguyên, tỉnh nghệ An những năm tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu tổng quan về lý luận và kinh nghiệm quản lý chi NSNN
cấp huyện trong và ngoài tỉnh Nghệ An.
- Nghiên cứu thực trạng chi NSNN cấp huyện tại huyện Hưng Nguyên
từ năm 2011 - 2014, từ đó rút ra được thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của
những hạn chế đó.
- Nghiên cứu kinh nghiệm và để ra các giải pháp hoàn thiện công tác
quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Hưng Nguyên trong thời gian tới.


5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu
Quản lý chi NSNN cấp huyện trên các khía cạnh lập dự toán chi, thực
hiện chi và kiểm tra, giám sát chi ngân sách dưới tác động của môi trường
chính sách, tổ chức quản lý, năng lực cán bộ và các nhân tố khác;
- Phạm vi nghiên cứu
+ Về không gian: Huyện Hưng Nguyên.
+ Về thời gian: Nghiên cứu giai đoạn từ năm 2011 - 2014, đề xuất giải
pháp cho đến năm 2020.
5. Câu hỏi nghiên cứu và khung lý thuyết
5.1. Cơ sở lý luận của phương pháp nghiên cứu
5.1.1. Câu hỏi nghiên cứu
- Thứ nhất, quản lý chi NSNN cấp huyện là gì? Nó bao gồm những nội
dung gì? Những nhân tố nào ảnh hưởng để quản lý chi NSNN cấp huyện?
- Thứ hai, tình hình quản lý chi NSNN cấp huyện tại huyện Hưng
Nguyên, tỉnh Nghệ An hiện nay như thế nào?
- Thứ ba, làm thế nào để hoàn thiện quản lý chi NSNN cấp huyện tại
huyện Hưng Nguyên những năm tới?
5.1.2. Khung phân tích của luận văn
Yếu tố ảnh hưởng
1. Văn bản pháp quy của Nhà

Nội dung quản lý
1. Lập dự toán chi

Tiêu chí nghiên
cứu đánh giá
1. Tiêu chí phản

2. Công tác tổ chức quản lý
2. Chấp hành dự toán

3. Năng lực đội ngũ cán bộ
4. Các yếu tố khác

2. Tiêu chí phản
3. Kiểm soát chi
4. Quyết toán chi

Giải pháp hoàn thiện

Khung phân tích của luận văn


6
Theo khung phân tích trên ta thấy:
Các yếu tố nhân tố ảnh hưởng với tư cách như là biến số độc lập của
quản lý chi NSNN cấp huyện bao gồm: các văn bản pháp quy của Nhà nước
về chi ngân sách; Công tác tổ chức quản lý chi NSNN cấp huyện; Năng lực
đội ngũ cán bộ quản lý NSNN và các yếu tố khác.
Nội dung quản lý như là các biến số phụ thuộc của quản lý chi NSNN
cấp huyện bao gồm các yếu tố như lập dự toán chi ngân sách, chấp hành dự
toán chi ngân sách, kiểm soát và quyết toán chi ngân sách.
Các chỉ tiêu nghiên cứu đầu vào thể hiện ở mức độ đầy đủ, đồng bộ,
phù hợp của cơ chế chính sách và môi trường luật pháp, văn bản pháp quy của
Nhà nước về quản lý chi NSNN; công tác tổ chức quản lý; năng lực bộ máy
và đội ngũ cán bộ quản lý; sự phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành trong
quản lý chi NSNN.
Các chỉ tiêu phản ánh kết quả đầu ra là kết quả chi, tốc độ tăng trưởng,
cơ cấu các khoản chi NSNN hàng năm; việc chấp hành kỷ luật chi; tính kịp
thời, chính xác của công tác quyết toán chi NSNN,...
5.2. Phương pháp nghiên cứu

Cùng với phương pháp nghiên cứu truyền thống như phân tích, tổng hợp,
kết hợp logic với lịch sử... trong luận văn này còn sử dụng các phương pháp sau:
5.2.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Số liệu thứ cấp thu thập từ các công trình nghiên cứu có liên quan đã
được công bố, từ các báo cáo về quản lý chi NSNN cấp tỉnh, huyện và các xã
có liên quan đến tình hình quản lý chi NSNN cấp huyện.
5.5.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
Thứ nhất, thiết kế phiếu điều tra, phỏng vấn
Số liệu sơ cấp được thu thập qua điều tra khảo sát phỏng vấn cán bộ có
liên quan đến quản lý chi NSNN trên địa bàn tỉnh Nghệ An, huyện Hưng
Nguyên và các xã. Nội dung phiếu phỏng vấn làm rõ hai vấn đề:
1) Đánh giá về mức độ quan trọng và thực tế đạt được hiện nay trong
nội dung quản lý chi NSNN cấp huyện bao gồm các nội dung về: Công tác lập


7
dự toán chi NSNN; Chấp hành dự tóan chi NSNN cấp huyện; Công tác kiểm soát
chi NSNN cấp huyện; Công tác quyết toán chi NSNN cấp huyện.
2) Đánh giá đánh giá về mức độ quan trọng và thực tế đạt được của các
biện pháp mà huyện Hưng Nguyên đã sử dụng để quản lý chi NSNN cấp
huyện như: mức độ đầy đủ, đồng bộ, tính khả thi và kịp thời của các văn bản
pháp quy về quản lý chi NSNN cấp huyện; Công tác tổ chức bộ máy về các quy
định quản lý chi NSNN cấp huyện; Năng lực đội ngũ cán bộ quản lý; Cơ sở vật
chất và các yếu tố khác như cải cách thủ tục hành chính, vai trò của các tổ chức
chính trị xã hội trong thanh tra, kiểm tra, xử lý, đổi mới công tác thi đua khen
thưởng, thực hiện các quy định về công khai tài chính, công tác tuyên truyền,
trách nhiệm trong quản lý chi NSNN, gắn với thực hành tiết kiệm, công tác phòng
chống tham nhũng.
Thứ hai, phương pháp chọn mẫu điều tra và địa bàn điều tra
Mẫu điều tra dự kiến là 100 phiếu, trong đó 10 phiếu cho cán bộ quản

lý tài chính cấp tỉnh, 40 phiếu cán bộ quản lý tài chính cấp huyện và 50 phiếu
cho cán bộ quản lý tài chính cấp xã trong huyện.
Việc lựa chọn đối tượng điều tra điều tra được thực hiện theo phương
pháp ngẫu nhiên. Phân bổ như sau:
Đối tượng
Cán bộ cấp tỉnh
Cấp huyện
Cấp xã
Cộng

Tổng số
10
40
50
100

Thứ ba, các thang đo
Để đánh giá nội dung quản lý chi và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi
NSNN cấp huyện cũng như tìm ra những yêu cầu, mong muốn của các đối
tượng quản lý tài chính được điều tra, luận văn sử dụng thang đo Likert 5 điểm.
Để thuận tiện cho việc nhận xét khi sử dụng giá trị trung bình (mean) đánh giá
mức độ tác động các biến độc lập đến biến phụ thuộc tác giả quy ước:
Thang đánh giá Likert


8
Mức
Khoảng điểm
5
4.2 - 5.00

4
3.40 - 4.19
3
2.60 - 3.39
2
1.80 - 2.59
1
1.00 - 1.79
5.2.3. Phương pháp xử lý tài liệu;

Ý nghĩa
Tốt
Khá
Trung bình
Yếu
Kém

Sau khi chỉnh lý phiếu điều tra sẽ được xử lý bằng phần mềm SPSS rút
ra những kết luận cần thiết để phân tích đánh giá phục vụ mục tiêu nghiên cứu
của đề tài.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận: Luận văn cung cấp khung lý thuyết toàn diện về
vấn đề quản lý chi NSNN cấp huyện tại Việt Nam hiện nay, làm cơ sở tham
khảo cho những đề tài tương tự.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn: Luận văn đã nghiên cứu và chỉ ra được thực
trạng quản lý chi NSNN trên địa bàn huyện Hưng Nguyên trong khoảng thời
gian từ 2011 - 2014 (thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế
đó), lấy đó làm cơ sở để đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện công
tác quản lý chi NSNN của huyện trong thời gian tới. Những giải pháp mà luận
văn đề xuất nếu được áp dụng vào thực tiễn có thể mang lại hiệu quả cao hơn

cho quá trình quản lý chi NSNN tại huyện Hưng Nguyên từ nay đến năm 2020.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương:
- Chương 1. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN
cấp huyện.
- Chương 2. Phân tích thực trạng quản lý chi NSNN cấp huyện tại
huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An.
- Chương 3. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN
cấp huyện tại huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An.


9
CHƯƠNG 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
CHI NGÂN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, đặc điểm và tầm quan trọng chi NSNN cấp huyện
1.1.1. Ngân sách cấp huyện
1.1.1.1. Khái niệm
Ngân sách Nhà nước; NSNN là một phạm trù kinh tế và là phạm trù
lịch sử; là một thành phần trong hệ thống tài chính. Luật NSNN của Việt Nam
đã được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 16/12/2002, định nghĩa: NSNN
là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm
bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước [11].
Ngân sách huyện; Ngân sách huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện
được hình thành bằng các nguồn thu, đảm bảo các nhiệm vụ chi trong phạm
vi của huyện [11].
1.1.1.2. Sự hình thành và phát triển của NSNN
Sự hình thành và phát triển của NSNN gắn liền với sự xuất hiện và phát

triển của kinh tế hàng hóa - tiền tệ trong các phương thức sản xuất của cộng
đồng và Nhà nước của từng cộng đồng. Nói cách khác, sự ra đời của Nhà
nước, sự tồn tại của kinh tế hàng hóa - tiền tệ là những tiền đề cho sự phát
sinh, tồn tại và phát triển của NSNN [9].
Theo Điều 5 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 Quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành Luật NSNN:
(1). NSNN gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân
sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có HĐND
và UBND theo quy định của Luật Tổ chức HĐND và UBND [13], bao gồm:
- Ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là
ngân sách tỉnh), bao gồm ngân sách cấp tỉnh và ngân sách của các huyện,
quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh;


10
- Ngân sách huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là
ngân sách huyện), bao gồm ngân sách cấp huyện và ngân sách các xã,
phường, thị trấn;
- Ngân sách các xã, phường, thị trấn (gọi chung là ngân sách cấp xã);
(2). Quan hệ giữa ngân sách các cấp thực hiện theo các nguyên tắc sau:
- Thực hiện phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) đối với các khoản thu
phân chia giữa ngân sách các cấp và bổ sung cân đối từ ngân sách cấp trên
cho ngân sách cấp dưới để bảo đảm công bằng và phát triển cân đối giữa các
vùng, các địa phương. Số bổ sung từ ngân sách cấp trên là khoản thu của ngân
sách cấp dưới;
- Tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu và số bổ sung cân đối từ
ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới quy định tại điểm a Khoản 2 Điều
này, được ổn định từ 3 đến 5 năm (gọi chung là thời kỳ ổn định ngân sách).
Chính phủ trình Quốc hội quyết định thời kỳ ổn định ngân sách giữa ngân
sách trung ương và ngân sách địa phương. UBND cấp tỉnh trình HĐND cùng

cấp quyết định thời kỳ ổn định ngân sách giữa các cấp ở địa phương;
- Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm;
Trường hợp cần ban hành chính sách, chế độ mới làm tăng chi ngân sách sau
khi dự toán đã được cấp có thẩm quyền quyết định thì phải có giải pháp bảo
đảm nguồn tài chính phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách từng cấp;
- Trong thời kỳ ổn định ngân sách, các địa phương được sử dụng
nguồn tăng thu ngân sách hàng năm (phần ngân sách địa phương được
hưởng) để chi cho các nhiệm vụ phát triển KTXH trên địa bàn; sau mỗi thời
kỳ ổn định ngân sách, phải tăng khả năng tự cân đối, phát triển ngân sách địa
phương, thực hiện giảm dần số bổ sung từ ngân sách cấp trên (đối với địa
phương nhận bổ sung từ ngân sách cấp trên) hoặc tăng tỷ lệ phần trăm (%)
điều tiết số thu nộp về ngân sách cấp trên (đối với những địa phương có điều
tiết về ngân sách cấp trên);
- Trường hợp cơ quan quản lý Nhà nước cấp trên ủy quyền cho cơ
quan quản lý Nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi của mình, thì phải


11
chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới để thực hiện
nhiệm vụ đó;
- Ngoài việc bổ sung nguồn thu và ủy quyền thực hiện nhiệm vụ chi
quy định tại các điểm a, b và đ Khoản 2 Điều này, không được dùng ngân
sách của cấp này để chi cho nhiệm vụ của cấp khác, trừ các trường hợp quy
định tại điểm g Khoản 2 Điều này.
- UBND các cấp được sử dụng ngân sách cấp mình để hỗ trợ cho các
đơn vị do cấp trên quản lý đóng trên địa bàn trong các trường hợp:
+ Khi xảy ra thiên tai và các trường hợp cấp thiết khác mà địa phương cần
khẩn trương huy động lực lượng để bảo đảm ổn định tình hình KTXH;
+ Các đơn vị do cấp trên quản lý khi thực hiện chức năng của mình, kết
hợp thực hiện một số nhiệm vụ theo yêu cầu của cấp dưới.

Hệ thống NSNN được tổ chức theo mô hình lồng ghép được mô tả dưới
hình sau:
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG
NGÂN
SÁCH
TRUNG
ƯƠNG

NGÂN SÁCH TỈNH
NGÂN SÁCH HUYỆN
NGÂN SÁCH XÃ

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ hệ thống NSNN
Sơ đồ 1.1. Sơ đồ hệ thống NSNN
1.1.1.3. Phân cấp quản lý NSNN
Phân cấp quản lý NSNN là việc giải quyết mối quan hệ giữa các cấp
chính quyền Nhà nước về vấn đề liên quan đến việc quản lý và điều hành NSNN.
Theo Điều 6 Nghị định số 60/2003/NĐ-CP ngày 6/6/2003 Quy định chi
tiết và hướng dẫn thi hành Luật NSNN thì việc Phân cấp quản lý NSNN phải
bảo đảm nguyên tắc [13]:


12
(1). Phù hợp với phân cấp quản lý KTXH, ANQP của Nhà nước và
năng lực quản lý của mỗi cấp trên địa bàn.
(2). Ngân sách trung ương và ngân sách địa phương được phân định
nguồn thu, nhiệm vụ chi cụ thể:
Ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, bảo đảm thực hiện các nhiệm
vụ chiến lược, quan trọng của quốc gia như: các dự án đầu tư phát triển kết cấu

hạ tầng KTXH có tác động đến cả nước hoặc nhiều địa phương, các chương
trình, dự án quốc gia, các chính sách xã hội quan trọng, điều phối hoạt động
kinh tế vĩ mô của đất nước, bảo đảm ANQP, đối ngoại và hỗ trợ những địa
phương chưa cân đối được thu, chi ngân sách.
Ngân sách địa phương được phân cấp nguồn thu bảo đảm chủ động
thực hiện những nhiệm vụ phát triển KTXH, ANQP và trật tự an toàn xã hội
trong phạm vi quản lý.
(3). Việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa ngân sách các cấp
chính quyền địa phương do HĐND cấp tỉnh quyết định, thời gian thực hiện
phân cấp này phải phù hợp với thời kỳ ổn định ngân sách ở địa phương; cấp
xã được tăng cường nguồn thu, phương tiện và cán bộ quản lý tài chính - ngân
sách để quản lý tốt, có hiệu quả các nguồn lực tài chính trên địa bàn được
phân cấp.
(4). Kết thúc mỗi kỳ ổn định ngân sách, căn cứ vào khả năng nguồn thu
và nhiệm vụ chi của từng cấp, theo thẩm quyền quy định tại các Điều 15, 16
và 25 của Luật NSNN, Quốc hội, HĐND điều chỉnh mức bổ sung cân đối từ
ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới; Ủy ban Thường vụ Quốc hội,
HĐND cấp tỉnh quyết định việc điều chỉnh tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các
khoản thu giữa ngân sách các cấp.
Dựa trên những nguyên tắc trên, nội dung của phân cấp quản lý NSNN
bao gồm:
(1). Thứ nhất là phân cấp các vấn đề liên quan đế quản lý, điều hành
NSNN từ trung ương đến địa phương trong việc ban hành, tổ chức thực hiện
và kiểm tra, giám sát về chế độ, chính sách.


13
(2). Tiếp theo là phân cấp về các vấn đề liên quan đế nhiệm vụ quản lý
và điều hành NSNN trong việc ban hành hệ thống biểu mẫu, chứng từ về trình
tự và trách nhiệm của các cấp chính quyền trong xây dựng dự toán ngân sách,

quyết toán ngân sách và tổ chức thực hiện kế hoạch NSNN.
NSNN cấp huyện; là mắt xích trong hệ thống NSNN, gồm 2 nội dung
chủ yếu về thu và chi ngân sách huyện như sau:
(1). Về thu ngân sách cấp huyện; Gồm thu bổ sung cân đối từ ngân
sách cấp trên để bảo đảm công bằng và phát triển cân đối giữa các vùng, các
địa phương; Các khoản thu ngân sách huyện hưởng 100%; Các khoản thu của
ngân sách huyện hưởng theo tỷ lệ phần trăm (%); Các khoản thu theo quy
định của pháp luật.
(2). Nhiệm vụ chi của ngân sách cấp huyện, gồm chi 2 lĩnh vực chính:
Chi đầu tư phát triển; Chi thường xuyên.
1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của chi ngân sách cấp huyện
1.1.2.1. Khái niệm chi NSNN cấp huyện
Chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực
hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định [11].
Chi ngân sách huyện là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã
được tập trung vào ngân sách huyện và đưa chúng đến mục đích sử dụng. Chi
ngân sách huyện không chỉ dừng lại trên các định hướng mà phải phân bổ cho
từng mục tiêu, từng hoạt động và từng công việc cụ thể thuộc chức năng của
Nhà nước cấp huyện [11].
Quá trình chi NSNN cấp huyện:
Quá trình phân phối: là quá trình cấp phát kinh phí từ ngân sách huyện
để hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng.
Quá trình sử dụng: là trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ ngân
sách huyện mà không phải trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa
vào sử dụng.


14
1.1.2.2. Đặc điểm chi NSNN cấp huyện
- Chi ngân sách huyện gắn với bộ máy Nhà nước cấp huyện và những

nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nước cấp huyện đảm đương trong
từng thời kỳ.
- Chi ngân sách huyện gắn với quyền lực Nhà nước cấp huyện, mang
tích chất pháp lí.
- Cũng như chi NSNN, các khoản chi của ngân sách huyện mang tính
chất không hoàn trả trực tiếp.
1.1.2.3. Vai trò của chi NSNN cấp huyện
- Chi ngân sách huyện là nguồn lực tài chính nhằm bảo đảm và duy trì
sự hoạt động bình thường của hệ thống chính quyền cấp huyện.
- Chi đầu tư XDCB của ngân sách huyện có ý nghĩa rất quan trọng đối
với sự phát triển KTXH, vì nó tạo điều kiện và môi trường thuận lợi cho việc
bỏ vốn đầu tư của doanh nghiệp trên địa bàn huyện.
- Một trong những mục tiêu của ngân sách huyện là đảm bảo công
bằng xã hội trên địa bàn. Bên cạnh việc sử dụng thu ngân sách để thực hiện
công tác này, chi NSNN cũng có vai trò hết sức quan trọng. Cơ chế thị
trường tạo ra sự phân hóa giữa những người có thu nhập cao và những người
có thu nhập thấp trong xã hội. Để làm giảm khoảng cách đó, Nhà nước phải
sử dụng các hình thức trợ cấp từ ngân sách. Bên cạnh đó các khoản trợ cấp
cho giáo dục, y tế có ý nghĩa lớn đối với việc nâng cao dân trí và đảm bảo
sức khỏe cho dân cư.
1.1.2.4. Nội dung chi NSNN cấp huyện
Theo luât NSNN hiện hành, các nội dung chi ngân sách huyện được
phân loại cụ thể như sau [11]:
(1). Chi đầu tư phát triển; Chi đầu tư phát triển là quá trình sử dụng
một phần vốn tiền tệ đã tập trung vào ngân sách để xây dựng kết cấu hạ tầng
KTXH, phát triển sản xuất, thực hiện mục tiêu ổn định và tăng trưởng của nền
kinh tế.
- Chi đầu tư phát triển có các đặc điểm sau: