Sáng kiến kinh nghiệm
Đề tài :

"RÈN KỸ NĂNG THỰC HIỆN BỐN PHÉP TÍNH CƠ BẢN
CHO HỌC SINH LỚP 5 "
I . ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhân loại đang sống trong những năm thế kỷ XXI, thế kỷ của tri thức
khoa học với sự phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin, khoa học ứng
dụng. Nhiệm vụ của nhà trường phổ thông nói chung, bậc tiểu học nói riêng là
giáo dục con người phát triển toàn diện, đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Để
thực hiện được mục tiêu đó, nền giáo dục các nhà trường phổ thông nói chung
và bậc Tiểu học nói riêng đã có sự thay đổi mạnh mẽ : Nội dung ngày càng hiện
đại, tính hệ thống ngày càng cao, vấn đề đưa ra ngày càng sâu rộng, còn phương
pháp dạy học ngày càng phong phú đa dạng theo hướng tích cực hóa các hoạt
động của học sinh.
Cùng với các môn học khác, môn Toán có vị trí hết sức quan trọng, việc
hình thành kỹ năng tính toán cho học sinh thông qua dạy Toán giúp học sinh
chiếm lĩnh một số kiến thức Toán học, qua đó cũng rèn luyện cho các em những
phẩm chất và nhân cách như : tính cẩn thận, tính chủ động, sáng tạo.
Lớp 5 là lớp cuối của bậc Tiểu học mà môn Toán cung cấp cho học sinh
những kiến thức cơ bản, hoàn thiện về số tự nhiên, phân số, số thập phân, các
dạng toán cơ bản, các bài toán có nội dung hình học ( chu vi , diện tích , thể tích,
một số hình ). Trong đó ở học kỳ I môn Toán tập trung vào số thập phân và các
phép tính trên số thập phân (47 tiết).
Qua thực tiễn dạy học tôi thấy học sinh học yếu Toán rất nhiều, chưa thực
hiện thành thạo bốn phép tính cơ bản ( cộng, trừ, nhân, chia).Vì vậy, tôi nhận
thấy việc rèn cho học sinh về môn Toán là quan trọng và thiết thực. Trong quá
trình giảng dạy nhiều năm tôi đã đúc kết thành kinh nghiệm rèn kỹ năng tính
toán cho học sinh. Cho nên ngay từ đầu năm học tôi đã đề ra biện pháp và áp
dụng vào lớp tôi giảng dạy đã đạt kết quả cao. Trong khuôn khổ cho phép của
bản sáng kiến kinh nghiệm , tôi xin mạnh dạn trình bày một số kinh nghiệm

"Rèn kỹ năng thực hiện bốn phép tính cơ bản cho học sinh lớp 5 " với mong
muốn góp một phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.
1 . Thuận lợi :
- Ban giám hiệu luôn quan tâm đến chất lượng giảng dạy của giáo viên và
việc học tập của học sinh.
- Cơ sở vật chất của trường đảm bảo cho việc dạy và học.
- Tôi luôn nhiệt tình trong mọi công việc, nêu cao khẩu hiệu " Tất cả vì
học sinh thân yêu".
- Học sinh có đầy đủ Sách giáo khoa và các dụng cụ học tập.
- Học sinh đều có phương tiện đi lại , thuận tiện cho việc đến trường.
2 . Khó khăn :
- Một số phụ huynh chưa thật sự quan tâm đúng mức đến việc học tập của
con em mình.
1


- Phụ huynh ít gặp gỡ giáo viên để trao đổi về cách dạy cho con em mình
lúc ở nhà.
- Trình độ tiếp thu toán học của học sinh rất yếu, các em bị hổng kiến thức
ở lớp dưới, kỹ năng thực hiện các phép tính cộng, trừ, nhân, chia theo thống kê
khảo sát chất lượng đầu năm của lớp tôi năm học 2010 - 2011 như sau:
TS. học sinh
35

1
5

2
2


3
9

4
3

Điểm đạt được
Tổng
5
6
7
19
6
2
7

8
/

9
1

10
/

Tổng

16

II . GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

Được nhà trường phân công dạy lớp 5, khi nhận lớp tôi đã tiến hành xây
dựng và củng cố nề nếp học tập của học sinh, tôi chia lớp thành 6 nhóm và bầu
ra 6 nhóm trưởng có học lực khá, giỏi để kiểm tra việc thực hiện các bài tập rèn
" Bốn phép tính cơ bản " do giáo viên đề ra. Các bài tập đưa ra từ bài đơn giản
đến bài phức tạp về cộng, trư, nhân, chia số tự nhiên với số thập phân, số thập
phân với số thập phân.
Chú ý bổ sung cho học sinh những kiến thức cũ các em bị hổng ở lớp dưới,
thường xuyên kiểm tra việc thuộc bảng nhân và chia trong bảng, rèn kỹ năng
thực hiện "Bốn phép tính" nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học tốt
chương trình toán lớp 5.
Theo tôi khi giảng dạy dạng toán nào cũng cần có kỹ năng thực hiện phép
tính cộng , trừ, nhân, chia với các số tự nhiện, số thập phân, vì vậy tôi đã dành
nhiều thời gian cho việc rèn kỹ năng thực hiện bốn phép tính.
Để rèn kỹ năng thực hiện bốn phép tính cơ bản đầu tiên tôi rèn cho học
sinh kỹ năng tính nhẩm vào thời gian sinh hoạt đầu giờ học. Tôi tổ chức cho các
em chơi trò chơi đố bạn bằng cách hướng dẫn học sinh đưa ra các câu hỏi đơn
giản để đố bạn như :
10 + 5 = ?
25 - 5 = ?
5 x 10 = ?
25 : 5 = ?
Từ đó kích thích được các em tính nhẩm nhanh và chính xác để trả lời
bạn, em nào trả lời sai nhiều thì sẽ cố gắng về nhà ôn lại bảng cộng, trừ, nhân,
chia cho thuộc để hôm sau trả lời đúng cho bạn. Tôi phân công học sinh khá giỏi
theo dõi và giúp đỡ học sinh yếu.
Song song đó tôi sẽ rèn cho học sinh kỹ năng cơ bản thực hiện các phép
tính, tôi xác định kỹ năng cơ bản trong phép tính, những kỹ năng cũ là những kỹ
năng học sinh đã được rèn luyện từ trước đó, kỹ năng mới là kỹ năng học sinh
chưa được rèn luyện.
* Với phép tính cộng, trừ :

- Kỹ năng cộng( Trừ ) hai số thập phân gồm ba kỹ năng :
+ Kỹ năng đặt tính.
+ Kỹ năng cộng( trư ) hai số tự nhiên.
+ Kỹ năng đặt dấu phẩy ở tổng hoặc đặt dấu phẩy ở hiệu.

2


Trong ba kỹ năng trên, kỹ năng cơ bản của biện pháp cộng ( trừ )hai số
thập phân là kỹ năng đặt tính, học sinh hay bị vướng mắc cả trong đặt tính khi
cộng hay trừ các số tự nhiên. Cho nên để rèn kỹ năng đặt tính tôi ra thêm cho
học sinh các bài tập yêu cầu các em đặt tính ( không cần tìm ra kết quả cuối
cùng) .
* Chẳng hạn :
3,25 + 12,6 = ?
47,5 +
8 =?
13 + 2, 578 = ?
101, 2 + 2,101 = ?
75, 5 - 30,26 = ?
52,37 - 8,64 = ?
60 - 12,45 = ?
50,81 - 19, 256 = ?
Với các bài tập như trên các em thường đặt tính cộng, trừ không thẳng cột,
các em thường đặt như sau:
3,25
47,5
13
101,2
+

+
+
+
12,6
8
2,578
2,101
75,5
52,37
60
50,81
30,26
8,64
- 12,45
19,256
Học sinh đặt tính như trên sẽ dẫn đến kết quả sai. Vì vậy trong khi dạy
giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách đặt tính đúng, sau đó tính nhẩm theo
bảng cộng, trừ như hai số tự nhiên sẽ cho kết quả đúng :
+ Cách đặt tính ở phép cộng : Viết số hạng này dưới số hạng kia sao các
chữ số ở cùng một hàng thẳng cột với nhau ( ở số thập phân, phần nguyên thẳng
phần nguyên, phần thập phân thẳng phần thập phân, dấu phẩy đặt thẳng dấu
phẩy)
+ Cách đặt tính ở phép trừ : Viết số trừ dưới số bị trừ sao cho các chữ
số ở cùng một hàng thẳng cột với nhau ( ở số thập phân dấu phẩy đặt thẳng dấu
phẩy).
Để khắc phục lỗi sai khi đặt tính tôi xây dựng một số bài tập trắc nghiệm
dạng đúng - sai.
Ví dụ : Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trống.
27
58,2

13
+
+
+
3,75
24,3
2,578
-

68,4
46,8
69
25,7
9,34
7,85
Mặt khác giáo viên chú ý tới quy tắc ( cộng, trừ ) và sửa sai uốn nắn kịp thời
học sinh. Khi thực hiện phép tính từ phải sang trái như số tự nhiên dấu phẩy ở
kết quả hạ thẳng cột với dấu phẩy của các số hạng hoặc số bị trừ và số trừ
( trong phép trừ). Giáo viên có thể luyện cho học sinh bằng nhiều cách : cho học
sinh làm bài tập đã đặt tính sẵn cho phép tính để học sinh tự đặt tính và tính, sau
đó cho học sinh nhiều bài tập trắc nghiệm dạng đúng - sai đã cho sẵn kết quả
yêu cầu học sinh điền đúng - sai vào mỗi ô trống và khuyến khích học sinh nêu
lỗi sai và tìm cách sửa lại cho đúng.
Ví dụ:
3,25
756,284
4,75
-

3



+

-

12,68
15,85
52,37
8 ,64
43, 63

+

43,27
799,554
-

50, 81
19, 256
30, 556

+

8
4,83
-

60
12, 45

57, 55

* Với các phép tính nhân , chia :
Khi nhân về số tự nhiên với số tự nhiên có chữ số o ở giữa thừa số, học
sinh thường không thực hiện do các em chưa hiểu bản chất của cách ghi số theo
hệ thập phân ( giá trị các chữ số ) nên các em đặt tính một cách máy móc mà
không hiểu gì.
Chẳng hạn :
258
x
203
774
51 6
6934
Trong trường hợp này giáo viên cần cho học sinh hiểu bản chất của cách
ghi số, hướng dẫn các em nhớ quy tắc thực hiện phép tính, phép tính nhân thực
hiện từ phải sang trái, khi nhân 3 với 258 được tích riêng thứ nhất, khi nhân 2
với 258 được tích riêng thứ ba, 2 là số thuộc hàng trăm nên kết quả của phép
nhân phải đặt thẳng hàng trăm ( lùi sang bên trái hai cột so với tích riêng thứ
nhất )
Ta có thể thực hiện như sau:
+ Viết đầy đủ :
258
x
203
774
000
516
52374
- Tích riêng thứ hai gồm toàn chữ số 0. Ta viết gọn như sau:

258
x
203
774
516
52374
Trong trường hợp thừa số có chữ số 0 ở cuối học sinh hay nhầm lẫn, giáo
viên cũng thực hiện quy trình sửa lỗi tương tự và có thể xây dựng hệ thống bài
tập cho học sinh phát hiện lỗi sai và nêu cách sửa lại cho đúng.
Bài tập sửa lỗi sai có chữ số 0 ở giữa thừa số.
Ví dụ : Đúng ghi Đ, sai ghi S vào ô trống.
456
456
456
x
x
x
203
203
203
4


1368
1368
1368
912
912
912
2280

10488
92568
Trong phép chia, học sinh học sinh thường hay sai khi bỏ sót số 0 ở số bị
chia, do khi hạ 0 xuống, học sinh thấy 0 nhỏ hơn số chia thì lại hạ số tiếp theo
xuống, thấy số đó chia hết nên lại tiếp tục chia dẫn đến kết quả sai.
Ví dụ : Học sinh thực hiện phép chia:
200 4
8
00 52
8
0
Kết quả đúng phải là:
200 4
8
00 502
8
0
Để khắc phục lỗi sai trên tôi cho học sinh làm nhiều lần phép tính dạng
tương tự, làm các bài tập trắc nghiệm. Khi thực hiện các phép tính toán yêu cầu
học sinh nêu lại cách thực hiên phép nhân, phân biệt với cách thực hiện phép
chia.Đối với phép tính nhân, chia về số thập phân với việc rèn kỹ năng về đặt
tính và cách tính, tôi còn rèn luyện cho các em kỹ năng tách dấu phẩy ở tích
( với phép tính nhân ) kỹ năng khử dấu phẩy ở số chia ( với phép tính chia ).
Giáo viên có thể ra các bài tập cho học sinh làm ( không yêu cầu làm tính chia
để tìm kết quả )
Ví dụ : Viết thành phép chia cho số tự nhiên:
4,358 : 2,67
121 : 0,11
79,63 : 1,356
679,54 : 3,4

2,78 : 1,590
0,314 : 3,02
Với bài tập trên học sinh chỉ cần giải như sau ( chuyển dấu phẩy ở số bị
chia và bỏ dấu phẩy ở số chia )
435,8 : 267
12100 : 11
79630 : 1356
6795,4 : 34
278 : 159
31,4 : 302
Trong giảng dạy các dạng bài trên để rèn luyện kỹ năng thành thạo tôi cho
học sinh làm lại nhiều lần, khi dạy bài mới nếu liên quan đến kiến thức cũ tôi
cho học sinh khá, giỏi nhắc lại cách làm. Tôi còn nghiên cứu về cách dạy biện
pháp tính và rèn kỹ năng toán học. Hàng ngày tôi thường kiểm tra học sinh học

5


yếu về tính, những bài tập dễ tôi khuyến khích các em làm kiểm tra phát hiện lỗi
sai của học sinh và uốn nắn kịp thời.
III. KẾT LUẬN :
- Với những biện pháp trên tôi thật sự phấn khởi vì sau thời gian học sinh
lớp tôi đã có kỹ năng tính toán ngày càng cao, học sinh có thể vận dụng các
phép tính cộng, trừ, nhân, chia vào giải trong các dạng toán ở lớp 5, đồng thời
các em có thể phát hiện và sửa lỗi sai của bạn.Các em đã tích cực xung phong
phát biểu ý kiến và trao đổi cùng các bạn.Trong đó có 3 em tham gia thi học
sinh giỏi cấp Huyện đạt 100% ( 2 giải Ba , 1 giải Khuyến khích ) và 1 học sinh
giỏi cấp Tỉnh.
So với thống kê khảo sát chất lượng đầu năm 2010 - 2011 sau mỗi kỳ thi
học sinh có tiến bộ hơn , cụ thể như sau :

Thời
điểm

TS
HS

Giữa kì I
Cuối kì I
Giữa kì II

35
35
35

Điểm đạt được
1

2

3

4

Tổng

5

6

7


8

9

10

Tổng

1
/
/

1
1
/

3
1
/

7
2
1

12
4
1

6

6
3

2
4
7

7
8
9

5
6
6

1
4
5

2
3
4

23
31
34

- Qua quá trình nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn vấn đề về “ Rèn kỹ năng
thực hiện bốn phép tính cơ bản cho học sinh lớp 5 ” tôi rút ra cho mình một
số kinh nghiệm sau :

+ Giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh Tiểu học: Tư
duy cụ thể chiếm ưu thế nhưng các em rất tò mò ham hiểu biết từ đó lựa chọn
phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh của lớp mình ,khơi
dạy tính tò mò , hứng thú học tập của các em.
+ Giáo viên phải thấy được những khó khăn và lỗi sai của học sinh để giúp
học sinh giải quyết vấn đề một cách kịp thời.
+ Sử dụng linh hoạt các hình thức dạy học để cho học sinh đạt kết quả học
tập cao nhất.
+ Chú trọng từng khâu ,từng phần trong mạch kiến thức,không bỏ qua giai
đoạn nào vì học sinh có nắm chắc phần kiến thức này thì mới có thể tiếp thu
phần kiến thức khác được.
+ Bao giờ cũng vậy trước khi hướng dẫn học sinh tìm tòi phát hiện một vấn
đề mới giáo viên cần ôn lại những kiến thức có liên quan bằng các phương pháp
như hỏi đáp, làm bài tập,sửa bài tập… tạo đà cho việc chiếm lĩnh kiến thức mới.
Như vậy việc rèn kỹ năng cho học sinh yếu Toán có tiến bộ, người giáo
viên phải có năng lực, yêu nghề, làm việc với tinh thần trách nhiệm cao. Rèn kỹ
năng thực hiện các phép tính cho học sinh đòi hỏi sự kiên trì , sáng tạo và thực
hiện thường xuyên trong năm học. Với sáng kiến này được phổ biến ứng dụng
rộng rãi trong tổ khối 5 tại trường Tiểu học Phong Lạc 2. Sau thời gian áp dụng
6


chất lượng môn Toán của khối đã đạt kết quả khả quan , học sinh đã nhớ và
thực hiện được các phép tính, giải được các bài toán dạng đã học . Đặc biệt năm
học 2010 - 2011 có 10 em học sinh giỏi cấp Huyện và 3 em đạt học sinh giỏi cấp
Tỉnh . So với năm học 2009- 2010 học sinh giỏi cấp Tỉnh tăng 2 em.
Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi đúc kết trong quá trình giảng dạy .
Bản thân tôi rất mong được sự đóng góp của Ban giám khảo cùng các bạn đồng
nghiệp để bản sáng kiến này hoàn thiện hơn trong thực tế giảng dạy những năm
tiếp theo.

Tôi xin trân thành cảm ơn !
Trần Văn Thời , ngày 12 tháng 04 năm
2011
Người viết sáng kiến

Đinh Thị Hương

7