TỪ BẠO LỰC HỌC ĐƢỜNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN
NHÂN CÁCH CỦA HỌC SINH
Đào Văn Trà*
Nếu nhƣ trƣớc đây, truyền thống tôn sƣ trọng đạo, quý mến bạn bè đƣợc coi là
nền tảng và kim chỉ nam cho sự phát triển nhân cách của học sinh thì đến nay, đạo đức
của ngƣời học chữ trở nên vô cùng suy thoái khi mà những thói nói xấu thầy cô, đánh
bạn, tống tiền bạn học, kéo bè kết đảng… liên tiếp diễn ra. Đây luôn là vấn nạn bị lên
án thƣờng xuyên trên các phƣơng tiện truyền thông.
Ngày nay, tình trạng bạo lực học đƣờng thực sự là một vấn đề đáng quan tâm
đối với ngành giáo dục nƣớc ta. Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học
2009 – 2010 trên toàn quốc đã xảy ra khoảng 1.598 vụ việc học sinh đánh nhau ở trong
và ngoài trƣờng học. Nhà trƣờng đã xử lý kỷ luật khiển trách 881 học sinh, cảnh cáo
1.558 học sinh, buộc thôi học có thời hạn 735 học sinh. Nhƣ vậy, tính theo số lƣợng
trƣờng học và học sinh hiện nay thì cứ 9 trƣờng học với khoảng 5.260 học sinh lại xảy
ra một vụ đánh nhau. Cứ 10.000 học sinh thì lại có 1 học sinh bị kỷ luật khiển trách, cứ
5.555 học sinh thì có 1 học sinh bị kỷ luật cảnh cáo vì đánh nhau và cứ 11.111 học
sinh thì có 1 học sinh bị buộc thôi học có thời hạn vì đánh nhau…
Từ thực tế đau lòng trên, với mô hình 4U dƣới đây, ngƣời viết sẽ phân tích một
góc nhỏ của vấn đề bạo lực học đƣờng: bạo lực giữa học sinh với học sinh (khối phổ
thông) để mổ xẻ nguyên nhân của tình trạng đánh bạn học, tống tiền các bạn gia đình
có điều kiện... Quan trọng nhất, tham luận đi sâu vào việc đánh giá bạo lực học đƣờng
có ảnh hƣởng gì tới sự phát triển nhân cách của học sinh, hƣớng đến một tầm nhìn vĩ
mô hơn là nhân cách của cả một thế hệ tƣơng lai đất nƣớc, nhằm đƣa ra hƣớng giải
quyết kịp thời.
1. Phân tích nguyên nhân của tình trạng bạo lực học đƣờng
Có phải chỉ có học trò cá biệt mới có những hành động bạo lực không? Vì sao học
sinh lại đánh bạn, có những hành động khiêu khích, lôi kéo bè phái, băng đảng ngay
trong trƣờng học? Có phải vì sự thiếu kèm cặp từ trách nhiệm của gia đình, nhà trƣờng
và xã hội? Vấn đề này xuất phát từ nguyên nhân 4U sau:
- Unmindful (Không quan tâm): Các em học trò lớp 8, lớp 9 đang trong giai
đoạn phát triển về thể chất. Do đó, những biến đổi tâm sinh lý của các em trong thời kì
này cũng rất quan trọng. Cha mẹ không quan tâm đến con cái, không hiểu đƣợc tâm tƣ,
tình cảm, nguyện vọng của con dễ khiến trẻ cảm thấy lạc lõng ngay chính trong ngôi
*
Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Phú Nhuận TP. Hồ Chí Minh
74
nhà của mình. Nhiều bậc phụ huynh quá chú trọng làm ăn kinh tế, không theo sát tình
hình học tập của con khiến các em sẽ dễ sa ngã, bị bạn bè xấu dụ dỗ lôi kéo để gia
nhập những “băng đảng” nhí tự thành lập.
- Unschooled (Không đƣợc giáo dục): Tôi muốn nói đến những ngƣời thầy,
ngƣời cô hàng ngày đang giảng dạy cho các em. Sự giáo dục không đến nơi đến chốn,
làm biến dạng và méo mó nhân cách của học sinh một phần xuất phát từ quá trình dạy
dỗ của thầy cô. Một học trò lớp 1, lớp 2 không thể biết đánh nhau và gây sự với bạn.
Trải qua một quá trình đƣợc đào tạo, đƣợc giáo dục, các em mới có những hành động
đáng chê trách. Vậy, trách nhiệm của thầy cô ở đâu? những ngƣời cha ngƣời mẹ thứ
hai của các em đã hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình chƣa khi để những đứa con bị
lệch lạc nhận thức trong một thời gian dài mà không phát hiện ra? Đến khi các em
hung hăng đánh bạn nhập viện, tống tiền của bạn một số lƣợng lớn thì nhà trƣờng mới
lên tiếng và giáo viên thì trả lời là không biết?
- Unvalued (Không giá trị): Chính những vấn đề hiển hiện ngoài xã hội kia đã
làm cho các em dễ dàng tiếp cận những văn hóa xấu, không phù hợp với lứa tuổi và
trình độ nhận thức. Những trò chơi game bạo lực, đánh nhau, những văn hóa phẩm đồi
trụy tràn lan trên internet khiến các em sa đà, bỏ bê học hành, chìm đắm trong thế giới
ảo. Hầu hết các trò chơi game đều mang tính chất bạo lực, kích động trí tò mò của
những em đang trong độ tuổi muốn chứng tỏ bản thân mình. Đánh bạn để thể hiện
mình là “đàn anh”, đe dọa và cƣớp tiền của bạn để chơi game… Vòng quẩn lẩn này
khiến cho các em sa ngã và đi vào con đƣờng bạo lực học đƣờng.
Nhƣ vậy, từ những phân tích trên cho thấy, bạo lực học đƣờng của các em học
sinh có nguyên nhân xuất phát từ nhiều phía: Gia đình không quan tâm, thầy cô không
làm tròn trách nhiệm, bản thân các em không nhận thức đúng đắn và xã hội đã tiếp tay
cho những giá trị văn hóa xấu. Nguy hiểm hơn, những mặt trái này nếu không đƣợc
75
khắc phục sẽ dẫn đến những hệ lụy đau lòng về sự phát triển nhân cách của trẻ trong
hiện tại và tƣơng lai.
2. Ảnh hƣởng của bạo lực học đƣờng đến sự phát triển nhân cách của trẻ
- Đối với bạn học sinh bị đánh, bị tống tiền:
Những học sinh bị đánh, bị tống tiền sẽ vô cùng hoảng sợ. Với lời đe dọa “mày
mà nói ra tao giết” thì không có bạn nào dám nói lên sự thật để nhờ nhà trƣờng và gia
đình can thiệp. Các em sẽ chịu đựng, liên tục bị đánh vì những lý do hết sức đơn giản
và vô lý. Mặc cho những lần quỳ gối van xin, những học sinh cá biệt vẫn không buông
tha. Từ đó, các em dễ dàng bị trầm cảm, tâm lý sợ sệt mỗi lần đến lớp, nơm nớp lo sợ
bị đánh… ảnh hƣởng đến kết quả học tập hoặc nằng nặc xin nghỉ học nhƣng vẫn
không nói với bố mẹ nguyên nhân thật sự. Nghiêm trọng hơn, nhiều em vì quá sợ hãi
và bế tắc dẫn đến nghĩ quẩn, đã tự kết liễu cuộc đời mình.
Đó chính là kết thúc không ai mong muốn. Và các em học trò đã đánh bạn cũng
không thể hình dung đƣợc mình đã gây nên một tội ác. Ở cái tuổi “ăn chƣa no, lo chƣa
tới”, các em hoàn toàn không nhận thức đƣợc việc làm sai trái của mình đã gây ra
những hậu quả nghiêm trọng nhƣ thế nào. Bi kịch xảy ra chỉ làm đau lòng những bậc
làm cha làm mẹ, dƣ luận xã hội đè nặng trách nhiệm lên vai của các thầy cô.
-
Đối với học sinh đánh, tống tiền bạn:
Phân tích tâm lý cho thấy các em luôn tự hào, tự mãn khi bạn bè sợ hãi, phục
tùng mọi yêu cầu của mình. Tuy nhiên, với tính hiếu thắng của tuổi mới lớn, các em sẽ
tiếp tục gây gổ với những bạn bè khác. Điều này giống nhƣ tình trạng leo thang, cấp
độ bạo lực với bạn bè ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, cuối cùng chính các em lại chịu
những tổn thƣơng tâm lý nặng nề về sau này. Nếu những bạn bị đánh, bị đe dọa không
thể chịu đựng nổi và có những hành động dại dột thì những học sinh này sẽ phải vào
trại giáo dƣỡng khi tuổi đời còn rất trẻ, học hành dang dở, bị điều tiếng xã hội chê cƣời.
Theo thống kê của Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, nếu năm 1986 có 3.607
ngƣời chƣa thành niên phạm tội bị phát hiện thì đến năm 1996, con số này là 11.726
em. Trung bình mỗi năm, trên cả nƣớc có 4.746 ngƣời chƣa thành niên phạm tội bị
phát hiện. Sự gia tăng đột biến của tệ nạn ma túy học đƣờng ngày càng trở thành vấn
đề nhức nhối. Nếu nhƣ năm 2004, chỉ có 600 học sinh, sinh viên nghiện ma túy, thì
đến năm 2007, con số này đã tăng lên 1.234 học sinh, sinh viên.
Nếu không đi trại giáo dƣỡng, những học trò này lại tiếp tục gây ra những “tội
ác” về thể xác và tinh thần cho bạn bè mình. Qua thời gian, các em sẽ bị méo mó về
nhận thức, rằng không cần học hành nhiều vì việc kiếm tiền rất dễ dàng, chỉ cần đe dọa,
làm ngƣời khác lo sợ, phục tùng để hƣởng thụ. Từ suy nghĩ đó, các em sẽ gia nhập
những băng nhóm trộm cƣớp, bỏ dở học hành, trở thành vấn nạn cho xã hội.
Nói tóm lại, học trò đang thực hiện hoặc đang chịu đựng những hành vi bạo lực,
đe dọa, tống tiền là những ngƣời sẽ chịu mọi thiệt thòi. Bạo lực học đƣờng – từ những
76
hành động tƣởng chừng nhƣ rất nhỏ nhƣng lại để lại những hệ lụy về đạo đức, nhân
cách của cả một thế hệ tƣơng lai. Giải pháp nào cho vấn đề bạo lực học đƣờng hiện
nay?
3. Giải pháp ngăn chặn tình trạng bạo lực học đƣờng
- Về phía Gia đình.
Gia đình chính là cái nôi nuôi dƣỡng và hoàn thiện nhân cách cho trẻ tốt nhất.
Trong nền kinh tế thị trƣờng, guồng quay của xã hội, các bậc làm cha làm mẹ hãy
dành thời gian để tâm sự, lắng nghe và chia sẻ những tâm tƣ, nguyện vọng của con cái.
Cha mẹ hãy trở thành một ngƣời bạn đồng hành của con để trẻ không cảm thấy lạc
lõng. Với những trẻ đang là nạn nhân của bạo lực học đƣờng, cha mẹ cần tìm hiểu
nguyên nhân, phối hợp cùng nhà trƣờng và hội phụ huynh để bảo vệ con mình trƣớc
những nguy hiểm. Với những trẻ đang thực hiện hành vi sai lệch, cha mẹ cũng cần
khuyên nhủ, can thiệp, phân tích để trẻ nhận thức đƣợc hành vi sai trái, những nguy
hại từ việc mình đang làm. Tuyệt đối, không đƣợc có những thái độ ghét bỏ, đánh
đập… sẽ làm trẻ bị tổn thƣơng và có tâm lý “không phục”. Giáo dục trẻ cần mềm
mỏng, đi vào tâm lý. Lứa tuổi này các em rất muốn chứng tỏ khả năng của mình. Thay
vì đòn roi, hãy khuyến khích và động viên trẻ bằng cách đặt ra chỉ tiêu học tập. Ví dụ,
tháng này, trẻ có vị thứ 45/45 của lớp. Bạn hãy đặt ra chỉ tiêu cụ thể, trẻ chỉ cần đạt vị
thứ 42/45 bạn sẽ có thƣởng…
Luôn đồng hành cùng con để biết trẻ đang cần gì, đang có những suy nghĩ gì,
đang bị vƣớng mắc vấn đề gì để gỡ rối kịp thời là biện pháp ngăn chặn và chấm dứt
tình trạng bạo lực học đƣờng cho con.
-
Về phía Nhà trƣờng:
Giáo viên nên theo sát tình hình học tập của các em để tìm hiểu và phát hiện ra
những thay đổi của trẻ. Đồng thời phát huy hơn nữa vai trò của cán sự lớp trong việc
thắt chặt tình đoàn kết của các bạn, phát hiện và có ý thức tố giác các tiêu cực học
đƣờng.
Tuy nhiên, khi đã phát hiện ra những sai phạm, thay vì những hình thức kỉ luật,
trừng phạt sẽ khiến các em tự ti hơn, hãy thật nhỏ nhẹ và giảng giải nhƣ đang tâm sự
để mang đến cảm giác thân yêu cho trẻ. Các hình thức kỉ luật nặng nề nhƣ buộc thôi
học sẽ là ngọn lửa châm mồi cho trẻ sớm trở thành những thành phần bất hảo của xã
hội. Lúc đó, các em không còn thuộc tổ chức nào nữa, sẽ càng có những hành động sai
trái, lôi kéo, dụ dỗ các trẻ khác trong trƣờng. Hiệu ứng Domino sẽ gây ra những hệ lụy
tiêu cực cho trẻ. Do đó, dù các em có mắc phải những sai phạm, nhà trƣờng và giáo
viên cũng cần thực hiện tốt việc giáo dục nhân cách, đào tạo kiến thức và kĩ năng sống
cho trẻ chứ đừng khiến trẻ trở nên mất phƣơng hƣớng và càng ngập sâu trong tội lỗi
của mình.
77
-
Xã hội:
Xã hội cần dang tay tiếp nhận những lỗi lầm của trẻ. Khi trẻ có hành vi bạo lực
học đƣờng đáng chê trách, bị phát giác mà xã hội còn lên án dữ dội sẽ rất dễ khiến trẻ
xấu hổ, cảm thấy không thể trở lại là một ngƣời bình thƣờng, không thể hòa nhập với
cộng đồng đƣợc nữa. Các em chƣa ý thức đƣợc hết những hệ lụy từ việc làm của mình.
Do đó, hãy tha thứ, bao dung và có cái nhìn cảm thông khi các em mắc sai lầm. Bên
cạnh đó, các nhà quản lý nên có những biện pháp kịp thời để giám sát và rà soát các
loại hình game online không phù hợp với lứa tuổi của trẻ em. Việc làm này không hề
dễ vì các cửa hàng kinh doanh game, internet chạy theo lợi nhuận sẽ không cài đặt các
phần mềm ngăn ngƣời sử dụng truy cập các trang web đen. Tuy nhiên, nếu cả xã hội
cùng ra tay, siết chặt và có các hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với những hộ kinh
doanh không tuân thủ đúng quy định để hạn chế và ngăn chặn những văn hóa không
lành mạnh, văn hóa bạo lực… từ các trò chơi game trên mạng thì vấn đề sẽ đƣợc giải
quyết một cách triệt để. Có nhƣ vậy, các em mới thoát ra khỏi thế giới ảo, từ bỏ lối
sống buông thả để trở về với thực tế và chú tâm vào học hành.
Gia đình, nhà trƣờng và xã hội nên phối hợp với nhau để theo dõi, quản lý và có
những biện pháp kịp thời khi trẻ có những dấu hiệu đáng nghi ngờ. Hãy hành động kịp
thời để cứu vãn một thế hệ học trò là sản phẩm trong guồng quay tất bật của đồng tiền
và xã hội, của sự thiếu trách nhiệm của gia đình, thầy cô và cả xã hội. Chấm dứt tình
trạng bạo lực học đƣờng để mở ra một cuộc đời tƣơi sáng cho các em – những chủ
nhân tƣơng lai của đất nƣớc.
78
Kho Ebook miễ n phí
ebookfree247.blogspot.com
Cơ sở Dữ liệ u Hội t hảo/Tham luận
t huvie nhoit hao.blogspot.com
t huvie nt hamluan.blogspot.com
CHIA SẺ TRI THỨC