ĐẤU TRANH TƯ TƯỞNG TRONG ĐIỀU KIỆN HIỆN NAY
Từ khi xã hội loài người phân chia thành giai cấp, các giai cấp thống trị
bao giờ cũng ra sức xây dựng hệ tư tưởng, lý luận của mình để bảo vệ lợi ích và
địa vị thống trị của giai cấp mình. Tổng kết lịch sử nhân loại, Mác đã khẳng
định: Tư tưởng thống trị thời đại bao giờ cũng là tư tưởng của giai cấp thống trị.
Cho đến hôm nay, những người cộng sản và cách mạng thường xuyên phải tiến
hành cuộc đấu tranh để bảo vệ và phát triển học thuyết của mình, đưa lý luận đó
vào phong trào công nhân và nhân dân lao động.
Học thuyết Mác - Lê nin luôn luôn gặp phải sự chống đối quyết liệt của
các thế lực thù địch, trước hết là từ phía giai cấp tư sản và các thế lực phản
động. Cùng hoà giọng, còn thường xuyên có bọn cơ hội, xét lại và phản bội,
những kẻ thường dao động trước những khó khăn hoặc thất bại tạm thời của
cuộc đấu tranh. Các lực lượng chống đối đó thường xuyên liên kết, phối hợp với
nhau, nhiều lúc chúng liên minh cả với các thế lực tôn giáo phản động, các lực
lượng dân tộc cực đoan, thành những “Liên minh ma quỷ”, “Liên minh thần
thánh”... Chúng sử dụng mọi thủ đoạn tinh vi hoặc trắng trợn, giả danh dân chủ,
tự do, có lúc chúng công khai thực hiện các biện pháp độc tài, phát xít để chống
lại học thuyết Mác - Lênin, chống lại chủ nghĩa xã hội. Trong cuộc đấu tranh
này, đã từng xuất hiện vô số các học giả và các trung tâm chống đối chủ nghĩa
xã hội. Ở một số nước, chính sách chống cộng được nâng lên thành quốc sách.
Chính quyền tư sản, phản động ở nhiều nước đã không từ một thủ đoạn hèn hạ,
dã man nào mà không làm, nhằm đàn áp, bóp nghẹt, tiêu diệt cả về tư tưởng, lý
luận, tổ chức và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Có thể khẳng định rằng, những gì mà những người cộng sản giành được
cho mình, trên bình diện lý luận lẫn trên thực tế điều là kết quả của cuộc đấu
tranh vô cùng quyết liệt, bằng trí tuệ khoa học và cả bằng những phong trào đấu
tranh cách mạng rộng lớn của quần chúng nhân dân. Thực tế cho thấy những
thành tựu đó đạt được không phải bằng con đường thoả hiệp, nhượng bộ và càng


2

không phải tự nhiên mà có. Vì sao các thế lực thù địch lại chống đối dai dẳng,
quyết liệt, lâu dài như vậy? Thật ra, điều này không có gì khó hiểu. Các thế lực
phản động muốn duy trì địa vị thống trị của chúng, nên chứng phải ra sức bài
bác, phủ định, chống lại học thuyết đã vạch ra không chỉ sự diệt vong tất yếu
của chủ nghĩa tư bản; mà còn hướng dẫn giai cấp công nhân và nhân dân lao
động biết cách tiến hành cuộc đấu tranh xoá bỏ chủ nghĩa tư bản.
Nếu các nhà lý luận tư sản và các thế lực chống cộng, phản động thật lòng
tin rằng, chủ nghĩa cộng sản là không có tương lai, rằng học thuyết của những
người cộng sản là sai lầm, nhất định sẽ dẫn tới thất bại, thì họ đã chẳng phải tốn
công, tốn sức, phải tiến hành cả các cuộc chiến tranh để tiêu diệt một học thuyết,
một chế độ xã hội mà chính họ rêu rao là không có tương lai.
Xét từ phương diện nhận thức, học thuyết Mác - Lê nin cũng là sản phẩm
của quá trình đấu tranh lý luận lâu dài. Nó là kết quả của những cuộc tranh luận
rộng lớn, diễn ra trong các lĩnh vực triết học, kinh tế, chính trị và lý luận về chủ
nghĩa xã hội, nhằm bảo vệ và phát triển những tư tưởng khoa học và tiến bộ của
nhân loại; khắc phục những thiếu sót, khuyết điểm của các học thuyết, lý luận đã
có; chống lại các học thuyết, lý luận phản động, sai lầm.
Trong cuộc đấu tranh cải tạo thế giới cũ, xây dựng thế giới mới, lúc chưa
giành được chính quyền cũng như khi đã có chính quyền, những người cách
mạng coi lý luận mác-xít là một vũ khí sắc bén của mình. Những người mác-xít
không tuyệt đối hoá vai trò lý luận và đấu tranh lý luận, mà thấy vai trò cực kỳ
to lớn của nó đối với hoạt động cải tạo thực tiễn của con người. Mác đã viết:
“Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ
khí, lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bằng lực lượng vật chất; nhưng lý
luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần
chúng”. Luận điểm này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nó chỉ ra cho chúng ta
thấy khả năng và con đường biến lý luận thành sức mạnh cải tạo thực tiễn. Nó



3

cũng nói lên sự lợi hại của vũ khí lý luận và sự cần thiết phải trang bị lý luận cho
những người hoạt động thực tiễn, cho quần chúng nhân dân.
Đặt trong bối cảnh hiện nay, chúng ta càng phải coi trọng vai trò của đấu
tranh lý luận, ra sức nâng cao tính chiến đấu và hiệu quả của nó. Nếu chúng ta
không tự bảo vệ, không tiếp tục phát triền lý luận Mác - Lê nin, thì nhất định sẽ
có những lý luận khác lập tức thay thế, thâm nhập vào quần chúng. Xã hội loài
người, cũng như từng cá nhân, chưa bao giờ có tình trạng “chân không” về tư
tưởng, lý luận cả.
Hiện nay, đang lan tràn đủ loại lý luận khác nhau, hòng cạnh tranh, đấu
tranh với lý luận Mác - Lê nin. Do đó, như Lê nin đã chỉ rõ, hoặc là hệ tư tưởng
của giai cấp vô sản, hoặc là của giai cấp tư sản chứ không có hệ tưởng trung
gian thứ ba.
Hiểu rõ ý nghĩa, vai trò, tầm quan trọng của cuộc đấu tranh lý luận,
Ănghen đã đặt ra yêu cầu đối với giai cấp vô sản phải tiến hành cuộc đấu tranh
trên cả ba phương diện: lý luận, chính trị và kinh tế một cách có phối hợp và liên
kết chặt chẽ với nhau, trong đó, cuộc đấu tranh lý luận được nâng lên hàng đầu.
Lê nin cũng đã chỉ cho chúng ta thấy lý luận và đấu tranh lý luận có tầm quan
trọng to lớn biết bao, Người nói: “Không có lý luận cách mạng thì không có
phong trào cách mạng” chỉ đảng nào được một lý luận tiên phong hướng dẫn
thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiên phong.
Để đưa ánh sáng lý luận của học thuyết Mác - Lê nin đến với những
người cộng sản và quần chứng nhân dân lao động nước ta, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã là người đi tiên phong trong việc truyền bá và đấu tranh để bảo vệ học
thuyết ấy. Trong tác phẩm Đường cách mệnh của Người, được viết để tuyên
truyền, giáo dục thế hệ cách mạng đầu tiên, để trả lời câu hỏi: “Cách mạng
trước hết cần phải có cái gì ?”. Người đã khẳng định: “Đảng muốn vững thì
phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ



4

nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu
không có bàn chỉ nam”.
Liên hệ những luận điểm trên với thực tiễn phong trào cộng sản và công
nhân, nhất là những sự kiện nóng hổi và bi thảm ở các nước xã hội chủ nghĩa ở
Đông âu, Liên Xô (cũ), chúng ta càng thấy ý nghĩa và tầm quan trọng lớn lao
của cuộc đấu tranh lý luận. Thực tiễn đó cũng đem đến cho chúng ta bài học quý
báu, rằng Đảng nào coi trọng công tác lý luận, tiến hành đấu tranh lý luận có kết
quả, Đảng đó sẽ thành công. Và ngược lại, một khi Đảng từ bỏ, xa rời lý luận
Mác - Lê nin, thủ tiêu đấu tranh lý luận, thì thất bại là điều khó tránh khỏi. Sự
tan rã của một loạt nước xã hội chủ nghĩa ở Đông âu và Liên Xô (cũ) cũng có
nguyên nhân từ sự tan rã về tư tưởng và lý luận; của sự thoả hiệp, đầu hàng trên
các vấn đê có tính sống còn về mặt nguyên tắc và lý luận.
Ngàỵ nay, khi chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông âu sụp đổ, các
thế lực thù địch càng ra sức đẩy mạnh cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận, thực
hiện “diễn biến hoà bình” nhằm xoá bỏ các nước xã hội chủ nghĩa còn lại trên
thế giới. Trong chiến lược “diễn biến hoà bình” của các thế lực thù địch, chúng
luôn đặt lên hàng đầu mục tiêu xoá bỏ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Lại thêm
một lần hệ tư tưởng và chế độ xã hội chủ nghĩa bị thử thách. Song, thực tiễn đã
và đang chứng minh sức sống và khả năng phát triển hết sức to lớn của chủ
nghĩa xã hội, trước hết là ở chính bản thân của công cuộc đổi mới, xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận đang diễn ra quyết liệt. Trách nhiệm của
những người cộng sản lúc này, nhất là giới lý luận mác-xít là phải chủ động tiến
hành cuộc đấu tranh bảo vệ mục tiêu, lý tưởng và học thuyết của mình. Đặc biệt
là trong bối cảnh chủ nghĩa xã hội đang lâm vào khủng hoảng, thoái trào, tâm
trạng bi quan, dao động, thậm chí là hoang mang, mất phương hướng đang lan
tỏa trong quần chúng, cán bộ, đảng viên, những người đã từng đặt niềm tin vào

chủ nghĩa xã hội, thì cuộc đấu tranh lý luận trong bối cảnh hiện nay càng trở nên


5

quan trọng, bức thiết, không thể không làm, vì đó là sự cần thiết cho hàng trăm
triệu con người, cần thiết cho sự vận động, phát triển đi lên của nhân loại.