1

TÓM TẮT ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Tên đề tài: Buôn lậu và gian lận thương mại; hoạt động phòng, chống buôn
lậu và gian lận thương mại của Hải quan Việt Nam
Nhóm sinh viên thực hiện:

Hoàng Minh Trang
Nguyễn Thị Hồng
Chu Thị Hà Trang
Phạm Thị Mai Quyên
Nguyễn Kim Chi

Lớp:

Kinh tế Hải quan 51

Giáo viên hướng dẫn: Th.S Vũ Thị Minh Ngọc
Lý do chọn đề tài
Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới.
Việc mở cửa nền kinh tế giúp chúng ta thu được những thành tựu không nhỏ, góp
phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển nền kinh tế. Nguồn vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài (FDI) và nguồn viện trợ phát triển chính thức (ODA) thu hút được
ngày càng lớn và nợ nước ngoài cũng giảm đáng kể. Với việc mở rộng quan hệ ra
bên ngoài, nước ta cũng tiếp thu được nhiều thành tựu, khoa học, công nghệ và
kinh nghiệm, kỹ năng quản lý. Cơ cấu kinh tế nước ta đang chuyển dịch mạnh mẽ
theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Những thành tựu trên là không thể phủ
định nhưng việc hội nhập sâu vào nền kinh tế toàn cầu đồng thời cũng kéo theo
những hệ lụy, ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt

2
Nam, và một trong những hệ lụy đó là các hiện tượng buôn lậu và GLTM xuất hiện
ngày càng nhiều.
GLTM là một trong những mặt trái của nền kinh tế thị trường, nó có tác
động và ảnh hưởng lớn đến kinh tế – xã hội. Đây là vấn đề nóng bỏng, bức xúc và
diễn biến ngày càng phức tạp ở nước ta hiện nay, gây khó khăn cho sản xuất trong
nước, làm thất thu ngân sách nhà nước, làm rối loạn hoạt động thương mại gây ra
những ảnh hưởng tiêu cực trong xã hội. Vì vậy, đòi hỏi cần phải tích cực phòng
chống tình trạng này bằng sự đoàn kết phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp,
giữa Nhà nước và nhân dân.
Theo cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO, thuế nhập khẩu đối với
nhiều mặt hàng giảm mạnh, kéo theo hàng nhập khẩu gia tăng. Đây chính là cơ hội
để hàng hoá chất lượng thấp, hàng dư thừa, nguyên liệu “bẩn” sẽ đổ vào nước ta,
các hành vi GLTM diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng. Lợi dụng sự
thông thoáng trong hoạt động xuất nhập cảnh, buôn bán thương mại, có thể nảy
sinh nhiều tội phạm chuyên nghiệp, các tổ chức xuyên quốc gia, phương thức thủ
đoạn ngày càng tinh vi, tính chất ngày càng nghiêm trọng.
Trên đây là một vài nguyên nhân điển hình cho việc nghiên cứu đề tài này.
Thực trạng nóng bỏng của hoạt động buôn lậu và GLTM vẫn đang diễn biến tiếp
tục từng ngày từng giờ luôn là một điều nhức nhối đối với các nhà quản lý. Đứng
trước thực trạng này nhóm nghiên cứu xin đưa ra đề tài “Hoạt động phòng, chống
buôn lậu và gian lận thương mại của ngành Hải quan” nhằm tìm ra những hướng đi
đúng đắn góp phần cải thiện tình hình trên thông qua việc tìm hiểu thực trạng buôn
lậu và GLTM trên cả nước.
Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
GLTM luôn đi kèm với hối lộ và tham nhũng đang là vấn nạn được nhiều
nhà nghiên cứu, nhiều quốc gia quan tâm. Có một số tài liệu trong nước đề cập đến
vấn đề này ở các góc độ khác nhau, phù hợp với tình hình hiện tại của từng quốc



3
gia. Buôn lậu và GLTM ở Việt Nam trong những năm qua có chiều hướng gia tăng,
đang là vấn đề “nhức nhối” được Đảng và Nhà nước quan tâm. Chủ yếu là tình
hình buôn lậu và GLTM trong nội địa mà chưa có một tài liệu nào đề cập một cách
toàn diện, có hệ thống về mặt lý luận và thực tiễn để từ đó đề ra các giải pháp
phòng, chống GLTM cho phù hợp với tình hình hiện nay ở nước ta nhằm giúp cho
các cơ quan hữu trách quản lí kinh doanh xuất nhập khẩu có hiệu quả.
Mục đích, mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài “Hoạt động phòng, chống buôn lậu và GLTM của ngành
Hải Quan – Thực trạng và Giải pháp” với mục tiêu:
Hệ thống hóa và làm rõ những cơ sở lý luận về hoạt động phòng
chống GLTM. Đồng thời nghiên cứu thực tiễn hoạt động phòng chống GLTM ở
một số cảng và cửa khẩu để rút ra một một số bài học kinh nghiệm có ý nghĩa thực
tiễn với nước ta hiện nay.
Làm rõ chủ trương, chính sách của Nhà nước và biện pháp của ngành
Hải quan về phòng chống GLTM. Từ đó, phân tích tình hình phòng, chống GLTM
ở nước ta trong thời gian qua. Đó là cơ sở đề xuất những giải pháp.
Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
-

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề buôn lậu và GLTM trong

hoạt động TMQT; các hoạt động và các giải pháp phòng, chống GLTM trong hoạt
động TMQT của ngành Hải quan Việt Nam.
Tư liệu khảo sát từ Tổng cục Hải quan và Cục Hải quan một số tỉnh
thành trong cả nước.
Đề tài không đi theo diện rộng với tất cả các mặt hàng mà chỉ nghiên
cứu theo cách tiếp cận với các vụ việc trên một số địa bàn, từ đó điển hình hoá và
suy rộng.



4
Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết những vấn đề đặt ra ở phần đối tượng và phạm vi nghiên cứu,
đề tài sẽ sử dụng tổng hợp các phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử,
phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích các số liệu thực tế mà nhóm nghiên cứu
thu thập được. Các phương pháp này được sử dụng trong sự kết hợp chặt chẽ với
nhau trên cơ sở các quan điểm kinh doanh thương mại và pháp lý của Đảng và Nhà
nước.
Nội dung của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm 3 chương:
Chương I: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn của các nước trên thế giới
về hoạt động phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại
Chương này nêu những cơ sở lý luận cơ bản về buôn lậu và gian lận thương
mại nói chung và kinh nghiệm thực tiễn của các nước trên thế giới về hoạt động
phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại. Từ đó làm cơ sở để rút ra bài học
kinh nghiệm và giải pháp cho Việt Nam hiện nay.
Chương II: Thực trạng hoạt động của ngành Hải quan trong công tác phòng,
chống buôn lậu và gian lận thương mại
Chương này nêu nên các chủ trương, chính sách của Nhà nước ta và thực
trạng hoạt động của ngành Hải quan trong công tác phòng chống buôn lậu và gian
lận thương mại trong thời kì kinh tế thị trường ở nước ta thời gian qua.
Chương III: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phòng chống buôn lậu
và GLTM của ngành Hải quan
Chương này đề xuất một số giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả hoạt động
phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại của ngành Hải quan Việt Nam dựa
trên cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động phòng chống buôn lậu và gian lận thương
mại đã nêu ở Chương I và Chương II.