BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING



NGÔ THỊ NGỌC QUỲNH

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC
BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 60.34.02.01

TP.HCM, Năm 2014


BỘ TÀI CHÍNH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH – MARKETING



NGÔ THỊ NGỌC QUỲNH

QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC
BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS. Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư

TP.HCM, Năm 2014


TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH-MARKETING
KHOA ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP, HCM, ngày 20 tháng 10 năm 2014

BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN SAU KHI BẢO VỆ
Học viên: Ngô Thị Ngọc Quỳnh,
Ngày sinh: 30/12/1976
Khóa: 1/2011
Lớp: TC-NH
Đề tài: “Quản lý tài chính tại các Bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị”
Ngày bảo vệ: 07/10/2014
NỘI DUNG GIẢI TRÌNH:
1.

Góp ý của Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ
1.1 Bổ sung phần thực trạng giới thiệu hệ thống tổ chức Bệnh viện tỉnh Quảng Trị
1.2 Bổ sung cơ sở lập dự toán và dự toán đã được phê duyệt
1.3 Phân loại bệnh viện theo đơn vị nguồn thu sự nghiệp tự đảm bảo được toàn bộ
kinh phí hoạt động thường xuyên và đơn vị đảm bảo một phần kinh phí thường

xuyên.
1.4 Biểu đồ số liệu cần có sự thống nhất về thời gian cụ thể biểu đồ 3.2 trang 41 cũ.
1.5 Nên viết mục tiêu nghiên cứu chung trước khi trình bày mục tiêu cụ thể.
1.6 Việc đánh giá nguyên nhân thất thu do miễn giảm viện phí là không phù hợp.
Không nên ghép bệnh nhân trốn viện vào bảng 3.8 trang 45.
1.7 Phân tích cụ thể nguyên nhân khách quan, chủ quan tác động đến hoạt động thu
chi của bệnh viện.
1.8 Không nên đưa vào luận văn mục 3.4.2.2.2 và 3.4.2.2.3 vì nội dung không thể hiện
1.9 Mục 3.5 không nên đưa vào vì phần lí luận nội dung không đề cập đến đơn vị sự
nghiệp có thu.
1.10 Nên trình bày những tài liệu thực sự có sử dụng trong đề tài. Thứ tự tài liệu tham
khảo cần trình bày đúng quy định.

2.

Nội dung chỉnh sửa theo góp ý của Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ:
2.1 Đã bổ sung phần thực trạng giới thiệu hệ thống tổ chức bệnh viện tỉnh Quảng Trị.
- Mục 3.1.1.2 tại trang 30, 31
2.2 Đã bổ sung cơ sở lập dự toán, dự toán đã được phê duyệt tại Mục 3.2.1 trang 33,34
2.3 Đã chỉnh sửa bổ sung việc phân loại bệnh viện theo đơn vị nguồn thu sự nghiệp tự
đảm bảo được toàn bộ kinh phí hoạt động thường xuyên và đơn vị đảm bảo một
phần kinh phí thường xuyên tại Mục 2.1.1.2 trang 8


2.4 Đã chỉnh sửa nội dung giải thích Biểu đồ 3.2 trang 44
2.5 Đã bổ sung mục tiêu nghiên cứu chung tại mục 1.3.1 trang 4
2.6 Đã cắt bỏ phần phân tích thất thu do miễn giảm viện phí và cắt bỏ phần bệnh nhân
trốn viện của bảng 3.8 trang 45 cũ.
2.7 Đã bổ sung phần phân tích cụ thể nguyên nhân khách quan, chủ quan tác động đến
hoạt động thu chi của bệnh viện tại mục 3.5.3.1 và 3.5.3.2 trang 67 – 70.

2.8 Đã cắt bỏ mục 3.4.2.2.2 và 3.4.2.2.3 trang 54, 55 cũ.
2.9 Đã bỏ mục 3.5 phần lí luận nội dung không đề cập đến đơn vị sự nghiệp có thu
trang 62-64 cũ.
2.10 Đã cắt bỏ một số tài liệu không cần thiết trong đề tài. Đã sắp xếp lại thứ tự tài liệu
tham khảo.

HỌC VIÊN

Ngô Thị Ngọc Quỳnh

GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN

PGS. TS. Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

PGS.TS. Hoàng Trần Hậu


LỜI CAM ĐOAN
==========

==========

Tôi tên là: NGÔ THỊ NGỌC QUỲNH
Sinh ngày: 30 tháng 12 năm 1976
Hiện công tác tại: Sở Y tế tỉnh Quảng Trị
Là sinh viên lớp Cao học K1/2011, khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường Đại học
Tài chính – Marketing thành phố Hồ Chí Minh.
Xin cam đoan:

- Đề tài “Quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh
Quảng Trị ”
- Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư
Để thực hiện luận văn này, tôi đã tự mình nghiên cứu, tìm hiểu vấn đề, vận dụng
các kiến thức đã học và trao đổi với giảng viên hướng dẫn. Đề tài này là công trình
nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc lập riêng, các số liệu và
các nguồn trích dẫn hợp pháp, được chú thích nguồn gốc rõ ràng.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung và lời cam đoan này.
TP.HCM, tháng 11 năm 2014
Tác giả luận văn

Ngô Thị Ngọc Quỳnh

i


LỜI CẢM ƠN
==========

==========

Trong quá trình tham gia lớp học Thạc sỹ Kinh tế Tài chính – Ngân hàng khóa
1/2011 của Trường Đại học Tài chính – Marketing thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã
được các thầy cô giáo tận tình truyền đạt khối lượng kiến thức rất lớn, giúp tôi có thêm
lượng vốn tri thức để phục vụ tốt hơn cho công việc nơi công tác và có được khả năng
nghiên cứu độc lập.
Từ thực tiễn công tác tại Sở Y tế tỉnh Quảng Trị, tôi đã lựa chọn đề tài “Quản lý
tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị ” làm luận văn tốt
nghiệp thạc sỹ.
Mặc dù đã được sự giúp đỡ của gia đình, anh em, bạn bè, đồng nghiệp, đặc biệt là

sự hướng dẫn tận tình của PGS. TS Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư, nhưng sự hiểu biết
của bản thân còn hạn chế, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận
được sự góp ý chia sẽ của các thầy giáo, cô giáo và bạn đọc để đề tài nghiên cứu được
hoàn thiện hơn.
Tác giả luận văn xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành nhất
đến Quý thầy, cô giáo Trường Đại học Tài chính – Marketing, cô giáo trực tiếp hướng
dẫn làm luận văn, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã hỗ trợ, tạo mọi điều kiện cho tôi
hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cám ơn./.
Tác giả luận văn

Ngô Thị Ngọc Quỳnh

ii


MỤC LỤC
==========

==========

LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................
LỜI CẢM ƠN ..............................................................................................................
MỤC LỤC ............................................................................................................................
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, BẢNG BIỂU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........
BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN................................................................................................
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU...................................................................

1


1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI .........................................................................

1

1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ..................................................................

1

1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ..........................................................

4

1.4. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ....................................

5

1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI .................................................

5

1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ...................................

6

1.7. KẾT CẤU NỘI DUNG CỦA LUẬN VĂN..........................................................

6

Tóm tắt chương 1:…………………………………………………………….....
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH

VIỆN CÔNG LẬP..............................................................................................
2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA BỆNH VIỆN CÔNG LẬP .......
2.1.1. Khái niệm và các hình thức phân loại của bệnh viện công lập ....................

6

7

2.1.2. Những đặc điểm cơ bản của bệnh viện công lập ..........................................

8

2.1.3. Vai trò của các Bệnh viện công lập trong hệ thống y tế Việt Nam ..............

9

2.1.4. Mục tiêu quản lý tài chính bệnh viện công lập .............................................
2.1.5. Những đổi mới trong cơ chế quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập
của nước ta...............................................................................................................
2.2. MỘT SỐ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH
VIỆN CÔNG LẬP................................................................................................
2.2.1. Quy trình quản lý tài chính ở các bệnh viện công lập...................................

9

11

2.2.2. Các nguyên tắc cơ bản về cơ chế tự chủ tài chính ở các bệnh viện công lập

14


2.2.3. Các nguồn tài chính và các khoản thu đối với một bệnh viện công lập........

15

2.2.3.1. Các nguồn tài chính .............................................................................

15

2.2.3.2. Một số nguyên tắc chung về các khoản thu..........................................

18

2.2.4. Quy định về quy chế chi tiêu đối với bệnh viện công lập.............................

20

2.2.4.1. Quy định về chi thường xuyên các hoạt động của bệnh viện công lập

20

iii

7
7

10
11



2.2.4.2. Thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước........................................

21

2.2.4.3. Trích lập và sử dụng các quỹ đối với các bệnh viện công lập..............

22

2.2.5. Các nhân tố tác động đến công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện
công lập............................................................................................................
2.2.5.1. Nhân tố bên trong.................................................................................

23

2.2.5.2. Nhân tố bên ngoài.................................................................................

24

2.3. KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRONG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
BỆNH VIỆN
2.3.1. Kinh nghiệm một số nước trên thế giới ........................................................

26
26

2.3.1.1 Hệ thống bệnh viện công lập thuộc các nước Đông Âu ......................

26

2.3.1.2. Mô hình bệnh viện công ở Trung Quốc .............................................


26

2.3.1.3. Hệ thống bệnh viện của Mỹ ................................................................

27

2.3.2. Bài học kinh nghiệm có thể áp dụng tại các bệnh viện công lập Việt nam...
Tóm tắt chương 2:…………………………………………………………….....
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC
BỆNH VIỆN CÔNG LẬP CỦA TỈNH QUẢNG TRỊ ....................................
3.1. KHÁI QUÁT TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN CỦA NGÀNH Y TẾ TỈNH QUẢNG TRỊ
3.1.1. Giới thiệu sơ lược về NgànhY tế của tỉnh Quảng Trị ..................................

27
28

3.1.2. Những thành tích đạt được của Ngành Y tế tỉnh Quảng Trị ........................

32

3.2. THỰC TRẠNG CHẤP HÀNH VỀ QUY TRÌNH CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ

33

23

29
29


29

3.2.1. Công tác lập dự toán thu chi ................................................................................
3.2.2. Công tác thực hiện dự toán ..............................................................................
3.2.3. Công tác quyết toán ..........................................................................................
3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá .............................................................
3.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN THU CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP ...
3.3.1. Quản lý nguồn ngân sách nhà nước cấp .......................................................

40

3.3.2. Quản lý nguồn thu sự nghiệp của các bệnh viện công từ năm 2008 – 2013......

41

3.3.3. Quản lý nguồn thu từ tài trợ, viện trợ và các nguồn thu từ khác...................

47

3.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI TIÊU CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP ...........

49

3.4.1. Quản lý chi cho nhóm I (Chi cho con người)................................................

51

3.4.2. Quản lý chi cho nhóm II (Chi cho nghiệp vụ chuyên môn)..........................


53

3.4.2.1. Khái quát chung về quản lý chi tiêu khoản mục nhóm II ...................
3.4.2.2. Thực trạng công tác quản lý chi tiêu cho khoản mục nhóm II............
3.4.3. Quản lý chi cho nhóm III (Chi tiêu khác)......................................................

53
54
56

3.4.4. Quản lý chi cho nhóm IV (Chi cho mua sắm sửa chữa TSCĐ).............................

57

iv

33
35
37
37
38


3.5. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG
LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ ....................................................................

60

3.5.1. Kết quả đạt được ..........................................................................................


60

3.5.1.1. Tình hình thu - chi của các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị ...

60

3.5.1.2. Tình hình thực hiện tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong công tác
quản lý tài chính của các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị .........................

62

3.5.2. Những tồn tại và hạn chế ..............................................................................

64

3.5.3. Nguyên nhân .................................................................................................

67

Tóm tắt chương 3:………………………….……………………………............
CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ĐỂ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TẠI TỈNH
QUẢNG TRỊ...................................................................................................
4.1. ĐỊNH HƯỚNG CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA CÁC
BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ TRONG NHỮNG NĂM TỚI..
4.1.1. Định hướng phát triển chung ngành y tế ......................................................

70
71
71

71

4.1.2. Định hướng phát triển công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công
lập của ngành y tế tỉnh Quảng Trị ...................................................................

73

4.1.2.1. Phương hướng .....................................................................................

73

4.1.2.2. Mục tiêu quản lý tài chính của các bệnh viện công lập trên địa bàn
tỉnh Quảng Trị .................................................................................................

75

4.2. MỘT SỐ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ĐỂ HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI
CHÍNH CỦA CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ

75

4.2.1. Tăng cường quản lý hoạt động huy động vốn, tăng nguồn thu cho các
bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị .............................................

75

4.2.2. Tăng cường công tác quản lý các nguồn tài chính của các bệnh viện công
lập tại tỉnh Quảng Trị ......................................................................................

78


4.2.3. Tăng cường công tác quản lý các khoản mục chi tiêu của các bệnh viện
công lập tại tỉnh Quảng Trị .............................................................................

80

4.3. NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỐI VỚI NHÀ NƯỚC ................................................................

81

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ .............................................................................

81

4.3.2. Kiến nghị với Chính quyền địa phương.......................................................

83

4.3.3. Kiến nghị với Bộ Y Tế đề nghị tăng độ bao phủ của BHYT .......................

84

4.3.4. Kiến nghị đối với các bệnh viện công lập.....................................................

84

Tóm tắt chương 4:……………………………………………………………….
PHẦN KẾT LUẬN ....................................................................................................

85

86

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................

v


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
==========
Hình
3.1

==========
Nội dung

Trang

Sơ đồ cơ cấu tổ chức ngành y tế tỉnh Quảng Trị

29

Sơ đồ cơ cấu tổ chức của các Bệnh viện

31


3.2

vi



DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
==========

Biểu đồ

==========

Nội dung

Trang

3.1.

Tỷ trọng các nguồn thu giai đoạn 2008-2013

39

3.2.

43

3.3.

So sánh tốc độ tăng giữa NSNN cấp & nguồn thu sự nghiệp của
các bệnh viện (2008-2013) ...............................................................
So sánh nguồn NSNN cấp so với nguồn thu viện phí, BHYT .........

45


3.4.

Lựa chọn khám chữa bệnh ...............................................................

48

3.5.

Tình hình chi tiêu nhóm I của các bệnh viện tỉnh ............................

52

3.6.

Tổng hợp các nhóm chi giai đoạn 2008-2013 .................................

60

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
==========
Bảng

==========

Nội dung

Trang


3.1.

Kết quả thực hiện nhiệm vụ chuyên môn giai đoạn từ năm 2009- 2013

32

3.2.

Tình hình thực hiện dự toán qua các năm 2010 -1013 ..........................

36

3.3.

Bảng tổng hợp nguồn thu và tỷ trọng các nguồn thu giai đoạn 2008-2013

38

3.4.

Nguồn NSNN cấp cho các bệnh viện của tỉnh từ 2008-2013 ................

40

3.5.

Nguồn thu viện phí & BHYT của các bệnh viện công (2008 -2013).....

42


3.6.

Tỷ lệ % NSNN cấp so với nguồn thu từ viện phí, BHYT từ năm 2008- 2013.

44

3.7.

Thực trạng thu viện phí so với chi phí thực khám chữa bệnh................

46

3.8.

Nguồn thu từ các dịch vụ và tài trợ, viện trợ quốc tế (2008-2013)........

47

3.9.

Tình hình chi tiêu cho nhóm I từ năm (2008-2013)...............................

51

3.10.

Tỉ lệ chi cho các khoản thuộc nhóm II từ các nguồn (2008-2013).........

55


3.11.

Tỉ lệ chi cho các khoản thuộc nhóm III từ các nguồn (2008-2013).......

56

3.12.

Tỉ lệ chi cho các khoản thuộc nhóm IV từ các nguồn (2008-2013).......

58

3.13.

Bảng tổng hợp nội dung chi và tỷ trọng chi các khoản mục chi nhóm
I, II, III, IV giai đoạn 2008-2013 ...........................................................

viii

59


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
==========

==========

Ký hiệu
BGĐ

BHYT
BHXH
BV
BVCL
CBCNV
CMNV
CSYT
CSHT
CSXH
CM
DN
DVYT
HSMT
HCQT
HCSN
KCB
KH
KPCĐ
KT-XH
NSNN
QLTC
SN
SNCL
SNCT
VPP
VP
VTYT

Ý nghĩa
: Ban giám đốc

: Bảo hiểm y tế
: Bảo hiểm xã hội
: Bệnh viện
: Bệnh viện công lập
: Cán bộ công nhân viên
: Chuyên môn nghiệp vụ
: Cơ sở y tế
: Cơ sở hạ tầng
: Chính sách xã hội
: Chuyên môn
: Doanh nghiệp
: Dịch vụ y tế
: Hồ sơ mời thầu
: Hành chính quản trị
: Hành chính sự nghiệp
: Khám chữa bệnh
: Kế hoạch
: Kinh phí công đoàn
: Kinh tế - xã hội
: Ngân sách nhà nước
: Quản lý tài chính
: Sự nghiệp
: Sự nghiệp công lập
: Sự nghiệp có thu
: Văn phòng phẩm
: Viện phí
: Vật tư y tế

ix



TÓM TẮT LUẬN VĂN
==========

==========

Đề tài “Quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng
Trị” là một trong những vấn đề nổi cộm nhất hiện nay, thực trạng quản lý tài chính ở các
khu vực dịch vụ công ích như: y tế, bảo hiểm y tế,… chưa đáp ứng được yêu cầu hiện tại,
làm cản trở quá trình đổi mới, cải cách Tài chính công trên địa bàn. Đây là vấn đề cấp
thiết đặt ra cho các nhà quản lý cần phải đưa ra các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao
hiệu quả quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập nói chung và ở tỉnh Quảng Trị nói
riêng. Đó chính là lý do tác giả chọn đề tài nghiên cứu này làm luận văn thạc sỹ kinh tế,
chuyên ngành Tài chính – Ngân Hàng.
Kết quả của đề tài trước hết góp phần hệ thống hóa cơ sở khoa học về quản lý tài
chính, quy trình quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập, trực tiếp là quản lý
tài chính của các bệnh viện công lập. Đồng thời đề tài đã đưa ra được một số kinh nghiệm
về quản lý tài chính của các nước trên thế giới, có thể rút ra bài học nghiên cứu tại tỉnh
Quảng Trị. Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo rất bổ ích và có giá trị cho các đơn vị
sự nghiệp công lập và cho các nhà điều hành ngân sách trên địa bàn.
Kết cấu của đề tài: Ngoài phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung đề
tài nghiên cứu gồm 4 chương, cụ thể:
Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu: Nêu rõ ý nghĩa khoa học và thực tiễn của công
tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, đồng thời xác
định rõ đối tượng, phạm vi cũng như phương pháp nghiên cứu.
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập: Hệ thống
hóa cơ sở khoa học về quản lý tài chính nói chung cũng như luận giải khái niệm về quản lý
tài chính tại các bệnh viện công lập nói riêng. Đồng thời chỉ rõ quy trình quản lý từ khâu
lập, chấp hành dự toán, quyết toán, thanh tra kiểm tra, đánh giá tài chính của các bệnh viện
công lập; cũng như các nhân tố tác động đến công tác này. Tổng kết kinh nghiệm một số

nước trên thế giới và rút ra bài học có thể nghiên cứu tại tỉnh Quảng Trị nói riêng và quản
lý tài chính đối với các đơn vị công lập tại Việt Nam nói chung. Chương này làm cơ sở lý
luận cho việc phân tích đánh giá thực trạng trong chương tiếp theo.
x


Chương 3: Thực trạng công tác quản lý tài chính tại các Bệnh viện công lập trên
địa bàn tỉnh Quảng Trị. Đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng quản lý tài chính đối với các
bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị, tập trung chủ yếu ở các khâu: quy trình quản lý tài
chính, quản lý nguồn thu, công tác chi tiêu của các bệnh viện và công tác thực hiện quyền
tự chủ, tự chịu trách nhiệm tại các bệnh viện công lập. Đồng thời chỉ ra những kết quả đã
đạt được và hạn chế cũng như những nguyên nhân bất cập trong quản lý tài chính đối với
các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị. Chương này làm cơ sở đề xuất một số gợi ý
chính sách và kiến nghị được trình bày trong chương 4.
Chương 4: Một số gợi ý chính sách để hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại các
bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Trên cơ sở kết quả phân tích, đánh giá
những hạn chế, bất cập trong công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập đã
được đề cập trong chương trước, tác giả đề xuất 3 nhóm gợi ý nhằm hoàn thiện công tác
quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn như sau:
Thứ nhất, Tăng cường quản lý hoạt động huy động vốn, tăng nguồn thu cho các
bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Thứ hai, Tăng cường công tác quản lý các nguồn tài chính hoạt động các nguồn thu
các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị.
Thứ ba, Tăng cường công tác quản lý các khoản mục chi tiêu của các bệnh viện công
lập tại tỉnh Quảng Trị.
Đồng thời, tác giả đã đưa ra một số kiến nghị nhằm bảo đảm các điều kiện cần thiết
cho việc khả thi các gợi ý chính sách đến các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền như:
Chính phủ, Bộ Y tế, chính quyền địa phương, Sở Y tế và các bệnh viện công lập.
Những gợi ý chính sách nêu trên sát thực với tình hình thực tế tại tỉnh Quảng trị và
có giá trị thực tiễn trong quá trình triển khai thực hiện. Tuy nhiên, để các gợi ý có tính khả

thi đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ, tổ chức một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực
tiễn tại địa phương.
Là luận văn thạc sỹ, tuy đã có sự đầu tư thời gian công sức và nhiều cố gắng nhưng
chắc chắn không tránh khỏi những sai sót. Tác giả vô cùng trân trọng biết ơn về sự thông
cảm đối với những sai sót của đề tài này.

xi


CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Việt Nam với quá trình hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới, chuyển từ
nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp hướng đến nền kinh tế thị trường đòi hỏi phải đổi
mới toàn diện trên nhiều mặt từ công tác tổ chức điều hành cho tới cơ chế chính sách
quản lý kinh tế, từ trung ương cho tới địa phương. Một trong những khâu yếu trong quá
trình đổi mới quản lý kinh tế hiện nay của chúng ta đó là khu vực dịch vụ công ích như: y
tế, giáo dục, bảo hiểm xã hội,… Thực tế, thời gian qua cho thấy, có nhiều vấn đề nảy sinh
trong quá trình đổi mới quản lý trong các tổ chức sự nghiệp công và chúng đã cản trở quá
trình đổi mới này. Đầu tư Nhà nước vào các lĩnh vực này là không nhỏ nhằm nâng cao giá
trị phúc lợi cho toàn dân nhưng tính hiệu quả không cao. Một trong những vấn đề nổi cộm
là các vấn đề quản lý tài chính công trong các đơn vị hành chính sự nghiệp. Để nâng cao
tính hiệu quả trong các tổ chức công, vấn đề đặt ra là xác định cơ chế tự chủ, tự chịu trách
nhiệm về tài chính ở mức độ như thế nào trong cơ chế quản lý tài chính mới? Các vấn đề
nảy sinh của quản lý tài chính trong quá trình thay đổi này là gì?
Các bệnh viện công lập của cả nước nói chung và các bệnh viện công lập của tỉnh
Quảng Trị nói riêng đều đang vướng mắc về công tác quản lý tài chính khi hoạt động
trong cơ chế mới. Nhiệm vụ đặt ra cho các nhà quản lý cần phải xác định được những vấn
đề gì ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính và mức độ ảnh hưởng của chúng để có
hướng khắc phục nhằm nâng cao tính hiệu quả kinh tế - xã hội trong các tổ chức này. Từ
những lý do trên, tác giả đã quyết định lựa chọn chủ đề: “Quản lý tài chính tại các bệnh

viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị” làm đề tài luận văn thạc sĩ.
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
1.2.1. Các nghiên cứu ngoài nước
Hoạt động quản lý tài chính đã trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều nhà khoa
học, nó thường gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế và phát triển quyền lực của Nhà
nước. Cùng với sự phát triển đó, nó đòi hỏi một lý thuyết nhất quán và toàn diện để hiểu
sâu hơn về quản lý tài chính và hiệu quả quản lý nó. Có thể điểm qua một số công trình
đáng chú ý về công tác quản lý tài sản công như sau:
1


Tác phẩm “Managing Government property Assets; international Experience”,
2006, The Urban Institute Press Washington DC do các nhà khoa học Conway
Francisand, Charles Undelan, George Peteson, Olga Kaganova và James Mckellar trình
bày. Các tác giả đã tập trung vào việc nghiên cứu đánh giá cơ chế quản lý tài chính nói
chung và cơ chế quản lý sử dụng tài sản công của các đơn vị hành chính sự nghiệp ở các
nước trên thế giới như Úc, Anh, Pháp, Canada, Thụy Sỹ, Mỹ, NewZealan, Trung Quốc,…
Các tác giả đã chỉ ra được những thách thức và cần hoàn thiện cơ chế quản lý trong các
đơn vị hành chính sự nghiệp (HCSN): (1) Mối quan hệ giữa cải cách kế toán và cải cách
cơ chế quản lý tài chính trong khu vực hành chính sự nghiệp; (2) Mức độ phân chia quyền
sở hữu và quyền quản lý trong khu vực hành chính sự nghiệp; (3) Hệ thống thông tin
trong quản lý của khu vực hành chính sự nghiệp.
Tác phẩm “Economic analysis of property Rights” (Second Edition), 1997,
Cambridge University Press đã tập trung phân tích cách mà người ta sử dụng tài sản công
cộng sao cho có thể tối đa hoá lợi ích kinh tế.
Công trình “Integrating public Property in the Real of Fiscal Transparency and
Anti-Corruption Efforts” 2008 pp 209-222, Finding the Money; Public Accountability and
Service Efficiency through Fiscal Transparency. Budapest; Local Government and Public
Service Reform Intiative Open Society Institute; Olga Kaganova đã nghiên cứu về mối
quan hệ giữa cơ chế quản lý tài chính và xem xét tính hiệu quả của công tác quản lý tài

chính trong khu vực hành chính sự nghiệp về sự minh bạch hoá chính sách tài khoá với nỗ
lực công tác phòng chống tham nhũng của Chính phủ.
1.2.2. Các nghiên cứu trong nước
Trong những năm gần đây, có một số đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, Luận văn
bậc thạc sĩ, nhiều bài viết đăng tải trên các báo, tạp chí về vấn đề quản lý tài chính
(QLTC) trong các tổ chức sự nghiệp có thu nói chung và của ngành y tế nói riêng. Trong
đó, có thể kể đến một số công trình liên quan đến đề tài như:
Quản lý tài chính công ở Việt Nam, TS. Vũ Thị Nhài, Nxb. Tài chính, Hà Nội, 2007.
Trong cuốn sách này, tác giả đề cập tổng quan về QLTC công và bộ máy QLTC công ở
Việt Nam. Tác giả phân tích sâu về quản lý NSNN nói chung cũng như quản lý thu chi
NSNN nói riêng, quản lý tài sản công trong cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp.
2


Đề tài “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài sản nhà nước tại đơn vị sự nghiệp”, 2002. Tác
giả Tiến sĩ Phạm Đức Phong làm chủ nhiệm đề tài, tập trung vào việc phân tích về cơ chế
quản lý cũ và đề ra hướng đổi mới cơ chế quản lý tài sản công trong các lĩnh vực: giáo
dục - y tế - văn hoá thể thao,… Tuy nhiên, hạn chế của đề tài là chưa đánh giá được tính
hiệu quả, hiệu lực của cơ chế quản lý tài sản công trong các đơn vị HCSN.
Đề tài “Chiến lược đổi mới cơ chế quản lý tài sản công giai đoạn 2001-2010” của
tác giả PGS.TS Nguyễn Văn Xa. Đề tài đã đánh giá về thực trạng công tác quản lý, sử
dụng tài sản công và đề ra những giải pháp đổi mới cơ chế quản lý. Tuy nhiên, điểm hạn
chế của đề tài là chưa làm rõ được sự khác biệt giữa tài sản công trong khu vực hành
chính và khu vực đơn vị sự nghiệp.
Đề tài luận án Tiến sĩ “Quản lý tài chính trong các trường Đại học công lập ở Việt
Nam” của Vũ Thị Thanh Thuỷ (2012) nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng công tác QLTC
và tính tự chủ trong công tác QLTC các trường Đại học công lập ở Việt Nam.
Đề tài thạc sĩ “Hoàn thiện quản lý tài chính các trường đào tạo công lập ở nước ta
hiện nay” của học viên cao học Nguyễn Duy Tạo (2000), đề tài tập trung nghiên cứu về
quản lý tài chính và sử dụng các khoản chi ngân sách đối với các đơn vị HCSN có thu.

“Quản lý y tế: Tiếp tục tìm tòi, học tập và chia sẻ”, GS TSKH Phạm Mạnh Hùng, Hà
Nội, 2007. Tác giả đề cập đến vai trò của cơ chế tài chính y tế trong hoạch định chiến
lược y tế. Tác giả đi sâu phân tích những nội dung chính của cơ chế quản lý tài chính y tế
và vấn đề cải cách tài chính y tế.
Nghiên cứu của Nguyễn Tấn Lượng về đề tài “Hoàn thiện quản lý tài chính tại các
trường đại học công lập tự chủ tài chính trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”. Tác giả đã
tập trung phân tích các yếu tố sau liên quan đến công tác quản lý tài chính của các trường
Đại học Công lập trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh:
(1) Xem xét quản lý các nguồn thu của trường, gồm: nguồn NSNN cấp hàng năm;
nguồn thu sự nghiệp; các nguồn thu khác.
(2) Xem xét quản lý chi tiêu của trường, gồm: chi hoạt động thường xuyên; chi
không thường xuyên; chi khác.
(3) Quản lý trích lập và sử dụng các quỹ.
(4) Xem xét ảnh hưởng hệ thống chính sách pháp luật của nhà nước.
3


(5) Công tác kiểm tra, thanh tra. Đề tài chưa phân tích sâu về hiệu quả khai thác
tăng nguồn thu, chính sách tiết kiệm chi tiêu thường xuyên, tăng thu nhập cho cán bộ.
Đề tài: "Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai trong
cơ chế tài chính mới" của học viên cao học Nguyễn Tuyết Mai, hướng nghiên cứu hoàn
thiện công tác QLTC của Bệnh viện Bạch Mai tập trung vào phân tích các nhân tố ảnh
hưởng tới công tác quản lý tài chính. Với đề tài này, tác giả đã nghiên cứu cụ thể về
(1) Quản lý các nguồn thu của bệnh viện gồm: nguồn NSNN cấp hàng năm; nguồn
thu sự nghiệp (thu viện phí, lệ phí và bảo hiểm y tế của các bệnh nhân); nguồn thu từ tài
trợ của các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước; nguồn thu dịch vụ khác.
(2) Quản lý các khoản chi tiêu của bệnh viện gồm từ nhóm I đến nhóm IV (3) Quy
chế quản lý thu - chi của bệnh viện, gồm: Quy chế về chi tiêu nội bộ; Khoán chi tại các bộ
phận khoa - phòng; Tăng cường kiểm tra, kiểm soát để chống thất thu, lãng phí.
Tác giả đã phân tích khá chi tiết các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính

của bệnh viện, để từ đó đưa ra được các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện hơn công tác
quản lý tài chính. Với đề tài này tác giả xây dựng tương đối đầy đủ cho việc nghiên cứu
về quản lý tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai trong cơ chế tài chính mới và sẽ được áp
dụng trong quản lý tài chính tại các bệnh viện công ở Việt Nam.
Với việc tham khảo các nghiên cứu trong nước và nước ngoài. Tác giả nhận thấy đề
tài "Một số giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Bệnh viện Bạch Mai trong cơ chế tài
chính mới" của học viên cao học Nguyễn Tuyết Mai sẽ là đề tài tác giả áp dụng xây dựng,
tham khảo và vận dụng cho đề tài nghiên cứu của tác giả.
1.3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Xuất phát từ việc nghiên cứu một số vấn đề lý luận về quản lý tài chính tại các bệnh
viện công lập nói chung nhằm: đưa ra thực trạng sử dụng, quản lý các nguồn tài chính của
các bệnh viện một cách hiệu quả, thiết thực.
(1) Dựa trên cơ sở lý thuyết, phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính của các
bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. Xác định ưu, nhược điểm, những vấn đề
còn tồn tại và xác định nguyên nhân của nó để có biện pháp khắc phục.
(2) Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại các bệnh
viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
4


Câu hỏi nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu nêu trên các vấn đề được đặt
ra trong quá trình nghiên cứu của đề tài:
Một là: Thực trạng tài chính của các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị
qua hoạt động thu - chi trong giai đoạn 2008-2013 như thế nào? Có đảm bảo duy trì các
hoạt động của các bệnh viện không?
Hai là: Thực trạng công tác quản lý tài chính qua việc quản lý các nguồn thu và quản
lý việc chi tiêu của các bệnh viện trong giai đoạn 2008-2013 ra sao? Những ưu điểm và
những vấn đề tồn tại cần khắc phục? Các nguyên nhân của nó?
Ba là: Có những giải pháp nào để giải quyết những vấn đề đang tồn tại trong công
tác quản lý tài chính của các bệnh viện công của tỉnh?

1.4. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Đối tượng nghiên cứu: là thực trạng công tác quản lý tài chính của các bệnh viện
công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Phạm vi nghiên cứu:
(1) Về không gian: các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị.
(2) Về thời gian: Số liệu được khảo sát trong thời gian từ năm 2008-2013.
Lĩnh vực nghiên cứu: Hoạt động quản lý tài chính của các bệnh viện công trên địa
bàn Quảng Trị trong cơ chế quản lý tài chính mới.
1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Để nghiên cứu các vấn đề về công tác quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập
trên địa bàn tỉnh Quảng Trị tác giả sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu truyền thống
như thu thập, tổng hợp các số liệu thống kê của giai đoạn từ năm 2008-2013, phương
pháp so sánh để xem xét các vấn đề nảy sinh trong quá trình quản lý tài chính tại các bệnh
viện công lập ở tỉnh Quảng Trị, phương pháp thống kê mô tả, phương pháp điều tra xã hội
học, phương pháp chuyên gia.
Phương pháp nghiên cứu cụ thể của đề tài: là phương pháp nghiên cứu định tính.
Ngoài ra thông qua việc phân tích, xử lý thông tin, trên cơ sở tham khảo ý kiến của các
nhà quản lý tài chính trong ngành y tế và kiến thức của bản thân để đưa ra các giải pháp
nhằm tăng cường quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Trị
để từ đó phát hiện các vấn đề nảy sinh trong công tác quản lý.
5


1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Ý nghĩa khoa học:
(1) Về mặt lý luận: hệ thống hoá các cơ sở lý luận về công tác QLTC công tại các
đơn vị hành chính sự nghiệp có thu nói chung và của các bệnh viện công lập nói riêng.
(2) Về mặt học thuật: bổ sung thêm việc phát hiện một số vấn đề mới xuất hiện
trong công tác quản lý tài chính ở bệnh viện công lập.
Ý nghĩa thực tiễn của đề tài:

Luận văn sẽ giúp cho các nhà quản lý thấy rõ một số vấn đề xuất hiện trong quản lý
tài chính tại các bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị, từ đó mới có thể đưa ra các giải
pháp quản lý hiệu quả.
1.7. KẾT CẤU NỘI DUNG CỦA LUẬN VĂN
Luận văn được chia làm 4 chương:
Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu.
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý tài chính tại các bệnh viện công lập.
Chương 3: Thực trạng công tác QLTC tại các BVCL của tỉnh Quảng Trị.
Chương 4: Một số gợi ý chính sách để hoàn thiện công tác quản lý tài chính của các
bệnh viện công lập tại tỉnh Quảng Trị.

Tóm tắt chương 1: Trong chương này tác giả trình bày những giới thiệu chung về
đề tài nghiên cứu. Cơ sở hình thành đề tài, mục tiêu nghiên cứu, đối tượng, phạm vi,
phương pháp, ý nghĩa khoa học và thực tiễn cũng như giới hạn của đề tài. Xuất phát từ
những ý tưởng và mục tiêu đó, nghiên cứu cũng cụ thể hóa bằng các câu hỏi mà sẽ được
trả lời trong suốt đề tài, sau cùng là trình bày bố cục của đề tài nghiên cứu. Chương này
làm cơ sở và nền tảng của các chương sau đó.

6


CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH
TẠI CÁC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP
2.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA BỆNH VIỆN CÔNG LẬP
2.1.1. Khái niệm và các cách phân loại các loại hình bệnh viện
2.1.1.1. Khái niệm:
Bệnh viện có thể được diễn giải theo nhiều cách khác nhau, nhưng ở đây tác giả đưa
ra hai cách định nghĩa tương đối tiêu biểu về bệnh viện:
Theo định nghĩa của Bách khoa toàn thư Wikipedia “Bệnh viện là cơ sở để khám và

chữa trị cho bệnh nhân khi bệnh của họ không thể chữa ở nhà hay nơi nào khác. Đây là
nơi tập trung các chuyên viên y tế gồm các bác sĩ nội và ngoại khoa, các y tá, các kỹ thuật
viên xét nghiệm cận lâm sàng”.
Theo định nghĩa của tổ chức y tế thế giới (WHO) “Bệnh viện là một bộ phận của tổ
chức mang tính chất y học và xã hội, có chức năng đảm bảo cho nhân dân được chăm sóc
toàn diện về y tế cả chữa bệnh và phòng bệnh. Công tác ngoại trú của bệnh tỏa tới tận hộ
gia đình đặt trong môi trường của nó. Bệnh viện còn là trung tâm giảng dạy y học và
nghiên cứu sinh vật xã hội” ”.
Trước năm 1997 ở Việt Nam các bệnh viện đều do nhà nước thống nhất thành lập và
quản lý nhằm phục vụ khám chữa bệnh (KCB) và chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân. Đến
năm 1997 với chủ trương đa dạng hoá các loại hình chăm sóc sức khoẻ, ngày 21/8/1997
Chính phủ đã ra Nghị quyết 90/NQ-CP cho phép thành lập các bệnh viện bán công, bệnh
viện tư, bệnh viện liên doanh hoặc 100% vốn nước ngoài. Từ đó hình thành khái niệm các
bệnh viện công (BV do nhà nước thành lập và quản lý) và bệnh viện ngoài công lập
không phải do nhà nước thành lập và vai trò nhà nước chỉ quản lý về nghiệp vụ chuyên
môn y tế, về các quy định chăm sóc sức khoẻ, vv…
Bệnh viện công là những bệnh viện do nhà nước quản lý. Bệnh viện công thực chất
là một đơn vị hành chính sự nghiệp có thu (SNCT) cung cấp các dịch vụ công về y tế cho
người dân. Người dân khi khám chữa bệnh không phải đóng tiền viện phí hoặc nếu có thì
rất nhỏ, phần lớn do nhà nước chi trả.
7


2.1.1.2. Các hình thức phân loại của các bệnh viện công lập:
Hiện nay, ở Việt Nam hệ thống BV có thể được phân loại theo các tiêu thức như:
Theo phạm vi phục vụ và vị trí địa lý hành chính bao gồm: BV quốc gia (hay trung
ương); BV vùng (phục vụ cho nhiều tỉnh); BV tỉnh; Bệnh viện huyện, thành phố, thị xã.
Theo cơ quan chủ quản quản lý, hệ thống bệnh viện bao gồm: (1) Bệnh viện công
thuộc Nhà nước quản lý, đầu tư và vận hành, chi phối mọi hoạt động và phục vụ mọi đối
tượng. (2) Bệnh viện tư vì lợi nhuận thông thường do tư nhân quản lý, tự trang trải kinh

phí, phục vụ các đối tượng có khả năng chi trả. (3) BV tư nhưng không vì lợi nhuận
thường do các tổ chức tôn giáo, nhân đạo xã hội tổ chức và vận hành. Đối tượng phục vụ
là những người thuộc tôn giáo hay đối tượng xã hội cần hỗ trợ. (4) Bệnh viện ngành thuộc
sở hữu của ngành, phục vụ cho nhân viên trong ngành; khả năng kỹ thuật và dịch vụ tùy
theo yêu cầu đặc thù của ngành. (5) BV giảng dạy hay BV thực hành gắn với việc đào tạo
đại học hay sau đại học ngành y khoa, về quản lý thường thuộc Trường Đại học y khoa.
Theo phân cấp quản lý chuyên môn: Các bệnh viện đa khoa và chuyên khoa trực
thuộc Bộ Y tế, các bệnh viện đa khoa và chuyên khoa trực thuộc Sở Y tế các tỉnh, thành
phố, các bệnh viện huyện, bệnh viện ngành.
Phân loại bệnh viện theo tuyến điều trị: Bệnh viện tuyến tỉnh và bệnh viện tuyến
huyện. Theo quyết định 2693/QĐ-UBND tỉnh Quảng Trị về việc giao quyền tự chủ, tự
chịu trách nhiệm về tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập thuộc tỉnh quản lý thì các
đơn vị bệnh viện là đơn vị sự nghiệp tự đảm bảo một phần chi phí hoạt động.
2.1.2. Những đặc điểm cơ bản của bệnh viện công lập
Theo giáo trình Quản lý Nhà nước về Tài chính công của Học viện Hành chính (2004,
tr.234) và theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 181/2005/QĐ-TTg về việc phân
loại xếp hạng các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công lập thì bệnh viện công lập là một đơn vị
hành chính sự nghiệp có thu nên nó có đầy đủ những đặc điểm của một đơn vị hành chính
sự nghiệp có thu. Những đặc điểm đó bao gồm: (1) Những hoạt động của các BV công đều
có tính chất xã hội, khác với những loại hình dịch vụ thông thường khác, nó phục vụ lợi ích
sức khoẻ cho cộng đồng xã hội. (2) Việc trao đổi dịch vụ của các BV công với các tổ chức,
các cá nhân không thông qua quan hệ thị trường đầy đủ. Có những dịch vụ do BV công
cung cấp cho những người bệnh, người bệnh chỉ phải đóng phí hoặc lệ phí, có những dịch
8


vụ y tế người bệnh chỉ phải trả một phần hoặc toàn bộ kinh phí. Tuy nhiên, điểm cơ bản
nhất đó là dịch vụ y tế trong các BV công không vì mục tiêu lợi nhuận. (3) Thứ ba, các
bệnh viện công có nguồn thu thường xuyên từ hoạt động sự nghiệp mang lại nguồn thu cho
NSNN và được tự chủ về mặt tài chính, không phụ thuộc vào cơ chế xin - cho như trước.

2.1.3. Vai trò của các bệnh viện công lập trong hệ thống y tế Việt Nam
Đến thời điểm hiện nay ở Việt Nam, BV công vẫn còn giữ vai trò chủ đạo trong
công tác KCB, đáp ứng phần lớn các dịch vụ y tế cho người dân và góp phần thực
hiện mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khoẻ cho toàn dân bởi các lý do cơ bản sau đây:
Thứ nhất, hệ thống các bệnh viện ngoài công lập mới được chính thức thừa nhận và
cho phép hoạt động từ năm 1997 bằng Nghị quyết số 90/CP ngày 21 tháng 8 năm 1997 về
chủ chương xã hội hoá y tế. Với thời gian gần 7 năm, hệ thống y tế tư nhân vẫn còn trong
quá trình hình thành và phát triển. Số lượng các bệnh viện ngoài công lập còn khiêm tốn,
cơ sở vật chất và nguồn lực còn nhiều hạn chế. Theo kết quả nghiên cứu của NCS Đặng
Thị Lê Xuân, thực trạng của các bệnh viện ngoài công lập vẫn còn yếu kém: số giường
bệnh bình quân thấp, nguồn nhân lực thiếu và thường xuyên biến động, diện tích chật
hẹp,…(Luận án TS. Đặng Thị Lê Xuân, Xã hội hoá y tế, tr 90-91).
Thứ hai, các bệnh viện ngoài công lập phần lớn (trừ một số bệnh viện của một số tổ
chức mang tính từ thiện) đều hoạt động vì mục đích lợi nhuận, do vậy chi phí KCB trong
các bệnh viện tư nhân thường đắt đỏ, ít người dân có khả năng chi trả tiền viện phí.
Thứ ba, các bệnh viện công lập đã có bề dày trưởng thành, phát triển qua nhiều năm,
lại được nhà nước đầu tư với NSNN hàng năm đáng kể, có đội ngũ nhân lực đầy đủ được
đào tạo bài bản, cơ sở vật chất lớn,…đáp ứng được yêu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân.
Qua các lý do trên cho thấy rằng các bệnh viện công ở Việt Nam hiện nay vẫn luôn
là một tổ chức đứng đầu trong hệ thống ngành y tế về cung cấp dịch vụ y tế mang tính
chất phúc lợi xã hội. Đảm bảo cho người dân đều được hưởng chế độ chăm sóc sức khỏe
tốt nhất với chi phí hợp lý, phù hợp với tình hình phát triển KT-XH của đất nước.
2.1.4. Mục tiêu quản lý tài chính bệnh viện công lập
Mục tiêu của quản lý tài chính BV công bao gồm hai mục tiêu: (1) Đảm bảo tính
hiệu quả: Phương pháp phân phối, tăng huy động nguồn lực tài chính BV hợp lý, đúng
luật pháp đồng thời thực hiện chi đúng, chi đủ tùy theo năng lực tài chính của BV nhưng
9


phải đảm bảo các hoạt động của BV, đảm bảo chất lượng dịch vụ KCB cung cấp cho

người dân. Đảm bảo cân đối thu chi. (2) Đảm bảo tính công bằng: Đảm bảo cho mọi
người dân được tiếp cận đầy đủ với dịch vụ y tế của BV tùy theo mức độ bệnh tật. Không
phân biệt đối xử, cung cấp chất lượng dịch vụ như nhau với những người cùng mắc bệnh
như nhau. Thực hiện miễn giảm theo quy định với những đối tượng không có khả năng
chi trả, đối tượng chính sách. Không được đòi hỏi khả năng chi trả của người bệnh.
Trong quá trình thực hiện các mục tiêu trên, hoạt động quản lý tài chính bệnh viện
phải chú ý đảm bảo cân bằng lợi ích, trách nhiệm của 4 nhóm đối tượng: Bệnh nhân, nhân
viên trong bệnh viện, Ban Giám đốc bệnh viện và Nhà nước. Đó là: (i)Với bệnh nhân:
người dân được hưởng lợi ích thông qua chất lượng chăm sóc và công bằng y tế, người
dân cũng cần có trách nhiệm trong giám sát, theo dõi hoạt động cung ứng dịch vụ y tế của
BV công. (ii) Với nhân viên: lợi ích của nhân viên BV thông qua việc nâng cao đời sống,
cải thiện điều kiện làm việc. Đồng thời, nhân viên BV cũng phải có trách nhiệm, hoàn
thành công việc được giao, có trách nhiệm trong việc cung ứng các dịch vụ y tế của BV
công. (iii) Với Ban giám đốc BV: hoàn thành trách nhiệm thực hiện cán cân thu chi, quản
lý các hoạt động của BV theo đúng mục tiêu của nhà nước, trong khuôn khổ của pháp
luật. (iv) Nhà nước: chịu trách nhiệm phát triển bệnh viện, giám sát hoạt động của BV
hướng tới phù hợp với mục tiêu của khu vực công. Bốn nhóm đối tượng này có mối quan
hệ chặt chẽ với nhau trong việc cung ứng dịch vụ y tế.
2.1.5. Những đổi mới trong cơ chế quản lý tài chính tại các bệnh viện công của nước ta
Hệ thống y tế đã và đang vận hành trong bối cảnh kinh tế thị trường theo định hướng
công bằng hiệu quả và phát triển. Tài chính y tế là một cấu phần quan trọng của hệ thống
y tế với chức năng đảm bảo đủ nguồn lực cho hệ thống y tế vận hành. Vì vậy, những đổi
mới trong cơ chế tài chính là tất yếu nhằm làm cho hệ thống y tế vận hành năng động hơn,
hiệu quả hơn. Cải tiến cơ chế tài chính y tế là huy động được nhiều nguồn lực, sử dụng
nguồn lực đó hiệu quả hơn và làm cho người dân được hưởng lợi nhiều dịch vụ chăm sóc
sức khoẻ có chất lượng hơn. Nhằm thực hiện cải cách tài chính công trong chương trình
tổng thể cải cách hành chính Nhà nước giai đoạn 2010-2020, Chính phủ đã tiến hành triển
khai chế độ tự chủ tài chính đối với các đơn vị SNCT trong đó có hệ thống các đơn vị
SNCL. Một hệ thống các văn bản quy định chế độ tài chính áp dụng cho các đơn vị SNCT
10