Hướng dẫn soạn bài : Tác giả Nguyễn Khuyến
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (38.55 KB, 4 trang )
NGUY Ễ
N KHUY Ế
N
I. KI Ế
N TH Ứ
C C ƠB Ả
N
Nguy ễ
n Khuy ế
n sinh n ă
m 1835 m ấ
t nă
m 1909, lúc nh ỏtên là Th ắ
ng,
sau khi thi h ộ
i không đ
ỗ đ
ổi thành Khuy ế
n, hi ệ
u là Qu ếS ơ
n, quê làng
Và, xã Yên Đ
ổ, huy ệ
n Bình L ụ
c, t ỉnh Hà Nam. Ông xu ấ
t thân trong
gia đ
ình có nhi ề
u ng ư
ời đ
ỗ đ
ạt . Nguy ễ
n Khuy ế
n là ng ư
ời có tài nh ữ
ng
thi c ửl ậ
n đ
ận . N ă
m 1871, ông thi đ
ỗ c ảH ộ
i nguyên và Đ
ì nh nguyên.
Vì ba l ầ
n đ
ỗ đ
ầu nên ông đ
ư
ợ c gọ
i là Tam nguyên Tên Đ
ổ. Sau khi đ
ỗ
đạt ông đ
ã ra làm quan v ớ
i tri ề
u đ
ình nhà Nguy ễ
n. Sau đ
ó, c ả
m th ấ
y
bấ
t lự
c tr ư
ớc c ả
nh đ
ất n ư
ớc b ị xâm l ư
ợc , đ
ạo đ
ức xã h ộ
i suy đ
ồi , ch ố
n
quan tr ư
ờn g đ
en t ố
i, ông đ
ã cáo quan v ềở ẩ
n tạ
i làng quê. Trong th ờ
i
gian đ
ó, ông ti ế
p tụ
c làm th ơđ
ể bộ
c l ộtâm s ựvà th ểhi ệ
n tấ
m lòng v ớ
i
dân t ộ
c. Nguy ễ
n Khuy ế
n đ
ã số
ng vào th ờ
i kì xã h ộ
i Vi ệ
t Nam có r ấ
t
nhi ề
u bi ế
n đ
ộn g. Các nhà nho không có nhi ề
u s ựch ọ
n lự
a. Và ông đ
ã
ch ọ
n cho mình m ộ
t cách s ố
ng theo đ
ạo thông th ư
ờn gc ủa nh ữ
ng nhà
Nho có nhân cách: b ấ
t hợ
p tác v ớ
i cư
ờn g quy ề
n v ềs ố
ng cu ộ
c số
ng
nghèo kh ổnh ư
ng thanh b ạ
ch ch ố
n làng quê.
II. RÈN K Ĩ N Ă
NG
Nguy ễ
n Khuy ế
n sáng tác th ơ
, câu đ
ối , v ă
n bằ
ng c ảch ữHán và ch ữ
Nôm. Nh ữ
ng sáng tác c ủ
a ông t ậ
p trung th ểhi ệ
n tình c ả
m củ
a mộ
t nhà
nho đ
ối v ớ
i quê h ư
ơn g đ
ất n ư
ớc , ng ư
ời thân. Sáng tác c ủ
a ông có th ể
chia thành các m ả
ng sau:
1. Tâm s ựyêu n ư
ớc , u hoài tr ư
ớc s ựđ
ổi thay c ủ
a th ờ
i cu ộ
c
Th ự
c dân Pháp xâm l ượ
c Vi ệ
t Nam đ
ã làm cho xã h ộ
i Vi ệ
t Nam có
nhi ề
u bi ế
n đổ
i rấ
t mạ
nh m ẽ
. D ướ
i con m ắ
t củ
a các nhà Nho, đ
ó ch ủ
yế
u là nh ữ
ng bi ế
n đổ
i tiêu c ự
c. Đoạ đứ
c xã h ộ
i thay đổ
i và khác r ấ
t
nhi ề
u so v ớ
i nh ữ
ng chu ẩ
n mự
c đạ
o đứ
c phong ki ế
n. Gi ố
ng nh ưnhi ề
u
nhà Nho khác, Nguy ễ
n Khuy ế
n cả
m th ấ
y vô cùng đ
au xót tr ướ
c hi ệ
n
th ự
c ấy. Và ông đ
ã vi ế
t rấ
t nhi ề
u bài th ơth ểhi ệ
n nỗ
i ni ề
m u hoài c ủ
a
mình v ềv ậ
n mệ
nh dân t ộ
c.
2. Th ơ v ề làng c ả
nh Vi ệ
t Nam
Nguy ễ
n Khuy ế
n đượ
c coi là nhà th ơc ủ
a làng c ả
nh Vi ệ
t Nam. Ông
vi ế
t rấ
t thành công ở đề tài th ơv ềlàng quê. Trong đ
ó nổ
i ti ế
ng nh ấ
t là
chùm th ơ thu. Để tránh nh ữ
ng bon chen đ
iên đả
o củ
a ch ố
n quan
tr ườ
n g, ông đ
ã lui v ềquê d ạ
y họ
c, làm th ơ
. Không khí thanh bình n ơ
i
thôn xóm đ
ã kh ơ
i ngu ồ
n cả
m hứ
ng để ông g ưỉ g ắ
m tâm s ự
. Bứ
c tranh
làng c ả
nh trong th ơông luôn đẹ
o v ẻđẹ
p củ
a s ựbình yên, thanh sang,
nh ư
ng bu ồ
n và cô đơ
n.
3. Th ơ trào phúng
Th ơ trào phúng c ủ
a Nguy ễ
n Khuy ế
n mang gi ọ
ng đệ
i u thâm thuý v ơ
i
snôj dung trào phúng r ấ
t sâu cay. Ông th ườ
n g phê phán nh ữ
ung bi ể
u
hi ệ
n suy đồ
i củ
a đạ
o đứ
c xã h ộ
i, nh ấ
t là chuy ệ
n khoa c ử
, quan t ướ
c.
Đồn g th ờ
i, v ớ
i tâm tr ạ
ng c ủ
a mộ
t nhà nho b ấ
t lự
c tr ước th ờ
i cu ộ
c ông
đ
ã vi ế
t nh ữ
ng v ầ
n th ơt ựtrào để v ừ
a t ựtrách mình, v ừ
a bộ
c bạ
ch tâm
s ựv ềth ếcu ộ
c.
Ở c ảba m ả
ng th ơ trên, Nguy ễ
n Khuy ế
n đều để l ạ
i nh ữ
ng sáng tác có
giá tr ị c ảv ền ộ
i dung và ngh ệthu ậ
t.
4. M ột s ố nét ngh ệ thu ật tiêu bi ểu
Nguyễn Khuyến thành công hơn cả là ở thơ văn viết bằng chữ Nôm.
Phân lớn những tác phẩm xuất sắc của ông đều được sáng tác trong
thời kì ông đã cáo quan vềở ẩn.
Đi ểm nổi bật trong nghệ thuật thơ Nguyễn Khuyến là ông đã “đưa
tiếng nói sinh hoạt dân dã, bình dị vào thơ một cách tinh tế, sâu sắc,
nhiều khi hóm hỉnh, tự nhiên mà thành thơ”. Dù viết thể thơ cổ điển
những thơ ông vẫn luôn rất thoải mái, không có cảm giác gò bó. Ông
vận dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật của thơ ca dân gian và ngôn ngữ
giàu chất tạo hình. Nguyễn Khuyến đã đưa thơ Nôm, ngôn ngữ thơ
đến một trình độ mới, tinh tế và rất hiện đại.
III. T Ư LI ỆU THAM KH ẢO
"... Trong xã hội cũ, người ta thường lưu hành câu thành ngữ “nhất tự
cách trùng” hay “quan dân lễ cách” để chỉ một hiện tượng xã hội kiêu
bạc; không ít nhà nho lúc còn hàn vi thì gần gũi bà con xóm giềng,
nhưng khi đã đỗ đạt hay đã leo lên chiếc ghế quan trường thì vội vàng
thay đổi ngay thái độ; xa rời bà con và lên mặt với xóm làng. Nhưng
cụ Tam Nguyên Yên Đổ thì trái lại. Ông hưu quan họ Nguyễn này lúc
nào cũng sống chan hòa thân mật với đồng bào xung quanh. Một
người láng giềng cưới vợ cho con hay vừa làm xong một cái nhà mới,
Tam Nguyên gửi ngay câu đối đến mừng; chị thợ rèn hay ch ị thợ
nhuộm không may góa bụa, cụ có câu đối gửi đến an ủi; bác hàng thịt
quen biết vì mến tuổi già mà thường đem biết bát tiết canh, cụ viết câu
đối cảm ơn. Khi nhà cụ có chuyện mừng chuyện vui, ví dụ như kì
“Lên lão” chẳng hạn, cụ già họ Nguyễn rất ân cần, chu đáo, chia vui
với mọi người, không hề có sự phân biệt đối xử. Tam Nguyên Yên Đổ
khao lão cũng giống như bất cứ một ông già nào ở thôn quê khao lão.
Hiện nay bà con làng Yên Đổ còn lưu truyền nhiều đức tính tốt đẹp
của cụ Nguyễn Khuyến: chan hòa, chân tình, giản dị, thậm chí xuề xòa
nữa. Vì quá yêu cụ, người ta còn thần thánh hóa Nguyễn Khuyến: Lúc
bé là thần đồng, lúc về hưu là thành hoàng, đứng trên các v ị thành
hoàng ở địa phương. Tấm lòng quý mến tự hào của quê nhà đối với
nhà thơ dân tộc xuất sắc Nguyễn Khuyến là như thếđó.”
Hoàng Hữu Yên
(Thơ văn Nguyễn Khuyến,
NXB Giáo dục, Hà Nội, 1984, tr.9-10)
