B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




PHM QUC K




MT S GII PHÁP HN CH HÀNH VI THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH CA CÁN B NHÂN VIÊN TRONG H
THNG NGÂN HÀNG THNG MI TI TP. H CHÍ MINH




LUN VN THC S KINH T






TP. H Chí Minh - Nm 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH

PHM QUC K


MT S GII PHÁP HN CH HÀNH VI THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH CA CÁN B NHÂN VIÊN TRONG H
THNG NGÂN HÀNG THNG MI TI TP. H CHÍ MINH

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã s: 60340201


LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
TS. TRN TH VIT THU



TP. H Chí Minh - Nm 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi t thc hin di s hng
dn ca TS. Trn Th Vit Thu. Các đon trích dn và s liu s dng trong lun
vn đu do tôi thu thp, đc dn ngun và có đ chính xác cao nht có th trong
phm vi hiu bit ca tôi. Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v lun vn này và
cam kt trên ca tôi.
TP.HCM, ngày 30 tháng 10 nm 2014
Tác gi



Phm Quc K










MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT VÀ KÝ HIU
DANH MC BNG, BIU
DANH MC  TH HÌNH V
M U 1
CHNG 1: C S LÝ LUN V THAM NHNG, C Ý LÀM TRÁI QUY
NH TRONG NGÂN HÀNG THNG MI 3
1.1. C s lý lun v tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng thng
mi 3
1.1.1. Khái nim v hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân
hàng thng mi. 3
1.1.2. Mt s đc trng c bn ca hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh
trong ngân hàng thng mi. 6
1.1.3. Các loi hành vi tham nhng, c ý làm trái ph bin trong ngân hàng
thng mi. 7

1.2. Mt s nghiên cu v tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng ca mt
s tác gi trên th gii. 8
1.3. Các nhân t nh hng đn hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong
ngân hàng. 10
1.3.1. Nhóm nhân t khách quan. 10
1.3.1.1. Môi trng kinh t, chính tr, xã hi trong và ngoài nc. 10
1.3.1.2. Môi trng pháp lý. 10
1.3.2. Nhóm nhân t ch quan 11
1.3.2.1. Công tác qun lý, kim tra kim soát ni b 11
1.3.2.2. Mc đ ch đng ca đn v kinh doanh. 12
1.3.2.3. Ch đ đãi ng nhân viên ca ngân hàng. 12
1.4. Mô hình lý thuyt v tham nhng, c ý làm trái trong ngân hàng và các gi
thuyt. 13
1.4.1. Mô hình nghiên cu. 13
1.4.2. Các gi thuyt nghiên cu. 14
1.5. Kinh nghim ca mt s quc gia trên th gii trong vic hn ch tham
nhng, c ý làm trái quy đnh và bài hc cho Vit Nam. 15
1.5.1. Kinh nghim phòng, chng tham nhng, c ý làm trái quy đnh ca mt
s quc gia trên th gii. 15
1.5.1.1. Singapore 15
1.5.1.2. Hàn Quc. 16
1.5.1.3. c. 17
1.5.1.4. Hng Kông. 17
1.5.2. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam. 19
CHNG 2:
THC TRNG THAM NHNG, C Ý LÀM TRÁI QUY NH
TRONG H THNG NGÂN HÀNG THNG MI TP. H CHÍ MINH TRONG
GIAI ON 2011 – 2014 23
2.1. ánh giá chung v tình hình tham nhng  Vit Nam hin nay. 23
2.2. Thc trng tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng NHTM trên

đa bàn TP. H Chí Minh trong giai đon 2011 – 2014. 25
2.2.1. Thc trng tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng NHTM
trên đa bàn TP. H Chí Minh giai đon 2011 – 2014. 25
2.2.2. Mt s dng tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng đin hình
trên đa bàn TP. HCM giai đon 2011 – 2014. 31
2.2.3. Thc trng công tác phòng chng tham nhng, c ý làm trái quy đnh
ngân hàng  Vit Nam nói chung và trên đa bàn TP. H Chí Minh nói riêng
trong giai đon va qua. 33
2.3. Nguyên nhân tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng NHTM trên
đa bàn TP.HCM. 35
2.3.1. Nguyên nhân khách quan. 35
2.3.2. Nguyên nhân ch quan. 36
2.4. Kim đnh mô hình lý thuyt v tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong
ngân hàng. 39
2.4.1. Mu nghiên cu. 41
2.4.2. Phng pháp và quy trình thu thp d liu. 41
2.4.3. Bng câu hi nghiên cu. 41
2.4.4. Thang đo. 41
2.4.5. Mu và thông tin mu 41
2.4.6. Phng pháp x lý d liu. 42
CHNG 3: MT S GII PHÁP HN CH THAM NHNG, C Ý LÀM
TRÁI QUY NH CA CÁN B NHÂN VIÊN TRONG H THNG NHTM TI
TP.H CHÍ MINH 59
3.1. nh hng chin lc quc gia phòng, chng tham nhng tiêu cc đn nm
2020 theo ngh quyt s 21/NQ-CP ngày 12/05/2009 ca chính ph. 59
3.1.1. Quan đim v phòng chng tham nhng 59
3.1.2. Mc tiêu phòng chng tham nhng. 59
3.1.3. Mt s nhóm gii pháp tng quát. 61
3.2. Mt s gii pháp hn ch tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng
NHTM  TP. H Chí Minh 61

3.2.1. Gii pháp t ni ti h thng ngân hàng thng mi. 61
3.2.2. Nhóm gii pháp h tr 65
KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



DANH MC CÁC T VIT TT VÀ KÝ HIU
Vit tt Tên đy đ ting Vit Tên đy đ ting Anh
ACB Ngân hàng Thng mi C phn Á Châu Asia Commercial Bank
ALCII
Công ty cho thuê tài chính 2 thuc Ngân
hàng Nông nghip và Phát trin nông thôn
Vit Nam

BIDV
Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit
Nam
Joint Stock Commercial
Bank for Investment and
Development of Vietnam
MB
Ngân hàng Thng mi C phn Quân đi Military Bank
VDB
Ngân hàng Phát trin Vit Nam
The Vietnam Development
Bank
NHNN
Ngân hàng Nhà nc

NHTM
Ngân hàng Thng mi
NN&PTNT
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin nông
thôn Vit Nam

ATM
Máy rút tin t đng Automated Teller Machine
SPSS Phn mm phân tích d liu thng kê
Statistical Package for the
Social Sciences
EFA
Phng pháp phân tích nhân t khám phá Exploratory Factor Analysis
KMO
Kim đnh xem xét s thích hp ca EFA Kaiser-Meyer-Olkin
MLR Mô hình hi quy bi Multiple Linear Regression
ICAC
y ban đc lp phòng, chông tham nhng
ti Hng Kong
Independent Commission
Against Corruption
PC46
Phòng cnh sát điu tra ti phm v qun lý
kinh t và chc v

TI
T chc minh bch quc t Transparency International
TP.HCM
Thành ph H Chí Minh


DANH MC BNG BIU

Bng 1.1. So sánh hành vi c ý làm trái quy đnh nhà nc và hành vi tham nhng. 4
Bng 2.1. Ch s tham nhng ca Vit Nam qua các nm 24
Bng 2.2. Các v đi án tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng giai đon
2011 - 2014 27
Bng 2.3. Cronbach’s alpha ca thang đo môi trng pháp lý 44
Bng 2.4. Cronbach’s alpha ca Công tác qun lý, kim tra, kim soát ni b 45
Bng 2.5. Cronbach’s alpha ca thang đo Mc đ ch đng ca đn v kinh doanh
46
Bng 2.6. Cronbach’s Alpha ca thang đo Ch đ đãi ng nhân viên 47
Bng 2.7. Cronbach’s alpha ca thang đo hành vi tham nhng, c ý làm trái 47
Bng 2.8.  tin cy Cronbach’s alpha ca các thang đo trong mô hình 48
Bng 2.9. Kim đnh KMO và Bartlett cho hành vi tham nhng, c ý làm trái 48
Bng 2.10. Tng phng sai trích thang đo hành vi tham nhng, c ý làm trái 49
Bng 2.11. Bng trng s nhân t ca thang đo Tham nhng trong ngân hàng 49
Bng 2.12. Kim đnh KMO và Bartlett cho phân tích EFA các bin quan sát còn li
ca thang đo (các bin quan sát còn li đo lng cho các bin đc lp ca mô hình)
50
Bng 2.13. Tng phng sai trích ca phân tích EFA cho các bin quan sát ca các
bin đc lp 51
Bng 2.14. Bng trng s nhân t ca các bin quan sát 52
Bng 2.15. Tng quan gia các bin trong mô hình nghiên cu 53
Bng 2.16. Bng kim đnh s phù hp ca mô hình  tp mu kho sát. 55
Bng 2.17. Bng kim đnh s phù hp ca mô hình hi quy vi tng th 55
Bng 2.18. Bng h s nhân t và h s phóng đi phng sai 56


DANH MC  TH HÌNH V


Hình 1.1. Tham nhng ngân hàng và các nhân t nh hng 14
Hình 2.2. T l tham nhng trong mt s lnh vc 24
Hình 2.3. S tin chim đot trong các v đi án tham nhng, c ý làm trái quy đnh
ngân hàng giai đon 2011 - 2014 28
Hình 2.4. S tin không th thu hi trong các v đi án tham nhng, c ý làm trái
quy đnh ngân hàng giai đon 2011 – 2014 28
Hình 2.5. S tin chim đot trong các đi v án xy ra trên đa bàn TP.HCM giai
đon 2011 – 2014 30
Hình 2.6. S tin không th thu hi trong các v đi án xy ra trên đa bàn TP.HCM
giai đon 2011 – 2014 30
Hình 2.7. Mô hình v tham nhng ngân hàng và các yu t nh hng 40










1
M U
1. Tính cp thit và ý ngha thc tin ca đ tài.
Suy thoái kinh t din ra trong sut thi gian qua không ch khin cho nn
kinh t lao đao mà còn làm cho tình trng tham nhng tiêu cc  Vit Nam có xu
hng phát trin mnh, đc bit trong khi doanh nghip nhà nc và trong h
thng ngân hàng. Nhng v tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong trong ngân
hàng nhng nm gn đây xy ra liên tc và có mc đ nghiêm trng cao, hàng lot
v đi án đc đa ra ánh sáng, hu ht đu là các v án nghìn t, gây tn tht rt

ln. Nhu cu v nhng nghiên cu mang tính cht thc t v vn đ tham nhng, c
ý làm trái quy đnh trong h thng ngân hàng đ đa ra các gii pháp khc phc là
ht sc cn thit. Tuy nhiên trên thc t, theo tìm hiu ca tác gi  Vit Nam hin
nay s lng các đ tài nghiên cu v vn đ này đang tng đi ít. Do đó, tác gi
quyt đnh chn đ tài "Mt s gii pháp hn ch hành vi tham nhng, c ý làm trái
quy đnh ca cán b nhân viên trong h thng ngân hàng thng mi ti TP. H Chí
Minh" đ làm đ tài nghiên cu vi mong mun đóng góp mt s quan đim cng
nh gii pháp cho vn đ tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng ngân
hàng thng mi ti TP. H Chí Minh nói riêng và h thng ngân hàng thng mi
Vit Nam nói chung.
2. Mc tiêu nghiên cu.
ánh giá thc trng tham nhng, c ý làm trái quy đnh đang din ra trong h
thng ngân hàng thng mi  TP. H Chí Minh trong giai đon 2011 – 2014.
Phân tích các nhân t nh hng đn các hành vi tham nhng, c ý làm trái
quy đnh trong trong h thng ngân hàng thng mi trên đa bàn TP. H Chí Minh.
a ra mt s gii pháp hn ch tham nhng, c ý làm trái quy đnh cho h
thng ngân hàng thng mi ti TP. H Chí Minh.
3. i tng và phm vi nghiên cu.
i tng nghiên cu mà tác gi xác đnh là các hành vi tham nhng, c ý
làm trái quy đnh trong h thng ngân hàng thng mi và các nhân t nh hng
đn các hành vi này.
2
 tài s đc nghiên cu trong phm vi các ngân hàng thng mi ti TP.
H Chí Minh trong giai đon 4 nm t 2011 – 2014.
4. Phng pháp nghiên cu.
Tác gi s s dng hai phng pháp nghiên cu là đnh tính và đnh lng.
Phng pháp nghiên cu đnh tính s đc thc hin thông qua vic mô t,
phân tích, đánh giá các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng
và các nhân t nh hng đ đa ra mô hình lý thuyt.
Phng pháp nghiên cu đnh lng s đc thc hin thông qua vic kho

sát, kim đnh s phù hp ca mô hình lý thuyt và đa ra mô hình chính thc v
tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng và các nhân t nh hng.
5. Kt cu đ tài.
Lun vn s đc chia làm 3 phn chính bao gm:
Chng 1: C s lý lun v hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong
ngân hàng thng mi.
Chng 2: Thc trng các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong
h thng NHTM trên đa bàn TP. H Chí Minh trong giai đon 2011 – 2014.
Chng 3: Mt s gii pháp hn ch hành vi tham nhng, c ý làm trái cho
h thng ngân hàng thng mi ti TP. H Chí Minh.











3
CHNG 1: C S LÝ LUN V THAM NHNG, C Ý LÀM TRÁI QUY
NH TRONG NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. C s lý lun v tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng
thng mi.
1.1.1. Khái nim v hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng
thng mi.
Mt nhn thc chung v hành vi tham nhng, c ý làm trái đc đa s tha
nhn, đó là mt hin tng xã hi có tính lch s, gn lin vi s ra đi và tn ti

ca nhà nc. Hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh hin hu  tt c các
quc gia, không phân bit ch đ chính tr, giàu nghèo, phát trin hay đang phát
trin hoc kém phát trin. Hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh ny sinh, tn
ti và hoành hành do s h hng, bin cht không ch ca nhng ngi có chc
quyn mà còn ca c nhng ngi đc giao thc hin nhng công v bình thng
đã làm bin dng quyn hn và công v đc giao phó. Nói cách khác, quyn hn
hay công v trao cho h đáng lý ra phi đc thc hin vì li ích chung ca c t
chc thì li b lm dng vào mc đích trc li cho riêng cá nhân.
Theo T đin Ting Vit (Hoàng Phê, 2010), tham nhng là li dng quyn
hành đ nhng nhiu nhân dân ly ca. Tài liu hng dn ca Liên hp quc v
cuc đu tranh quc t chng tham nhng (1969) đnh ngha tham nhng trong mt
phm vi hp, đó là s li dng quyn lc nhà nc đ trc li riêng Theo ngha
hp và là khái nim đc lut phòng chng tham nhng Vit Nam (2005) quy đnh,
tham nhng là hành vi ca ngi có chc v, quyn hn đã li dng chc v, quyn
hn đó vì v li. Mc dù đc th hin theo nhng cách khác nhau song tham
nhng đc hiu khá thng nht trong vn hoá pháp lý  các nc trên th gii, đó
là vic li dng v trí, quyn hn thc hin hành vi trái pháp lut nhm trc li cá
nhân hay nói mt cách khác tham nhng là vic s dng hoc chim đot bt hp
pháp công quyn hay ngun lc tp th.
V ti c ý làm trái quy đnh, theo quy đnh ti điu 165 b lut hình s nm
1999 quy đnh ti c ý làm trái quy đnh ca nhà nc v qun lý kinh t nh sau:
4
“ngi nào li dng chc v, quyn hn c ý làm trái quy đnh ca nhà nc v
qun lý kinh t gây thit hi t mt trm triu đng đn di ba trm triu đng
hoc di mt trm triu đng, đã b x lý k lut v hành vi này mà còn vi phm
gây hu qu nghiêm trng…”
Bng 1.1. So sánh hành vi c ý làm trái quy đnh nhà nc và hành vi
tham nhng.
C ý làm trái các quy đnh nhà nc v
qun lý kinh t

Tham ô, tham nhng tài sn
Mt s đim khác nhau
V du hiu li
Hành vi c ý làm trái quy đnh nhà nc
v qun lý kinh t gây hu qu nghiêm
trng có th đc thc hin bi li c ý
gián tip tc là nhn thc đc hu qu,
tuy không mong mun nhng b mc
cho hu qu xy ra.

Hành vi tham ô tham nhng đc thc
hin vi li c ý trc tip tc là đi
tng thc hin nhn thc đc hu qu
do hành vi ca mình gây ra và mong
mun hu qu đó s xy ra.
V đng c hành vi
Hành vi c ý làm trái quy đnh nhà nc
v qun lý kinh t gây hu qu nghiêm
trng, đng c phm ti không phi lúc
nào cng vì mc đích t li cá nhân mà
còn có th vì mc đích cc b đa
phng hoc v đn v, c quan mình.

i tng tác đng ch yu ca hành vi
này là tài sn thuc s hu nhà nc, s
hu tp th, t chc xã hi do mình qun
lý nhm mc đích t li (trng hp này
ch yu là mc đích cá nhân).
V khách th ca hành vi
 hành vi này, đi tng tác đng ca

ch th là các quan h, chính sách qun
lý kinh t ca nhà nc.

Khách th ca hành vi này bao gm:
+ Quan h s hu
+ Hot đng đúng đn ca c quan, t
chc trong lnh vc qun lý tài sn nói
chung và qun lý tài chính, kinh t nói
5
riêng.
V th đon hành vi
Ch yu là li dng chc v, quyn hn
c ý làm trái vi quy đnh ca nhà nc,
đôi khi còn vt quá quy đnh quyn hn
mà nhà nc cho phép đ làm trái.


Th đon ch yu là li dng chc v,
quyn hn chim đot tài sn do mình
trc tip qun lý.
V hình pht
C bn là nh hn ti tham ô, tham
nhng.

V c bn là nng hn ti c ý làm trái
quy đnh nhà nc v qun lý kinh t.
Mt s đim ging nhau
-

V ch th thc hin hành vi:

C hai hành vi ch th đu là nhng ngi có chc v, quyn hn mà li dng
chc v quyn hn ca mình đ làm trái quy đnh và chim đot tài sn.
- V li:
C hai hành vi đu là do c ý, tc là bit đc hành vi ca mình s gây thi
t hi
nhng vn c làm. C th nh trong hành vi c ý làm trái quy đnh nhà nc
gây hu qu nghiêm trng, ch th thc hin nhn thc rõ hành vi ca mình là
trái vi quy đnh ca nhà nc v qun lý kinh t, bit rõ hành vi ca mình gây
thit hi đn tài sn hoc gây ra nhng thit hi khác cho xã hi nhng vn
mong mun cho hu qu xy ra hoc b mc cho hu qu xy ra. Còn đi vi
hành vi tham ô, tham nhng thì ch th thc hin hành vi đã nhn thc rõ đc
hành vi ca mình, c ý chim đot tài sn do mình trc tip qun lý.
Nhìn chung, c hai hành vi này đu có du hiu v chc v, ch th và mc
đích thc hin hành vi ging nhau. Nh vy, chúng ta có th đnh ngha hành vi
tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong lnh vc ngân hàng là hành vi ca các cán
b nhân viên trong chính h thng ngân hàng nói chung, nhng ngi có chc v,
quyn hn hoc đc giao nhim v và li dng chc v, quyn hn, hoc nhim v
đc giao đ v li.
6
1.1.2. Mt s đc trng c bn ca hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh
trong ngân hàng thng mi.
Th nht, ch th tham nhng, c ý làm trái thng là cán b nhân viên có
chc v, quyn hn.
c đim ca hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh nói chung và tham
nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngành ngân hàng nói riêng là ch th thc hin
hành vi phi là ngi có chc v, quyn hn hoc đc giao nhim v. Ngi có
chc v quyn hn  đây đc hiu là nhng ngi có nghip v chuyên môn, am
hiu và đc giao thc hin mt hoc mt s khâu quy trình nghip v ca ngân
hàng. Ngi có chc v, quyn hn bao gm: cán b, nhân viên, chuyên viên và
lãnh đo các ngân hàng.

Th hai, ch th tham nhng, c ý làm trái li dng chc v, quyn hn đc
giao.
“Li dng chc v, quyn hn” đ v li là đc trng th hai ca hành vi
tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng nói riêng và hành vi tham
nhng, c ý làm trái quy đnh nói chung. Khi thc hin hành vi tham nhng, c ý
làm trái quy đnh trong ngân hàng, ch th tham nhng, c ý làm trái phi s dng
“chc v, quyn hn ca mình” nh mt phng tin đ mang li li ích cho mình,
cho gia đình mình, cho ngi khác, hoc cho t chc khác. ây là yu t c bn đ
xác đnh hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh. Nhng cán b ngân hàng có
chc v, quyn hn nhng không li dng chc v, quyn hn đó thì không th có
hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh. Mt khác, không phi mi hành vi ca
các cán b ngân hàng có chc v, quyn hn mà li dng chc v, quyn hn đó
đu đc coi là hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh.  đây có s giao thoa
gia hành vi này vi các hành vi ti phm khác, do vy cn lu ý khi phân bit hành
vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh vi các hành vi vi phm pháp lut khác.
Th ba, mc đích ca hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh là v li.
Hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh nói chung và hành vi tham
nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngành ngân hàng nói riêng là nhng hành vi c
7
ý. Mc đích ca hành vi này là v li. Nu ch th thc hin hành vi gây tác hi cho
h thng ngân hàng nhng không c ý thì hành vi đó không đc cho là hành vi
tham nhng, c ý làm trái quy đnh. Yu t v li  đây đc hiu là các li ích vt
cht hoc tinh thn mà các cán b nhân viên trong h thng ngân hàng đt đc
hoc có th đt đc thông qua hành vi trái phép ca bn thân.
Hin ti, pháp lut Vit Nam quy đnh vic đánh giá tính cht và mc đ
nguy him ca hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh nói chung và trong
ngành ngân hàng nói riêng da trên cn c xác đnh nhng li ích vt cht mà
nhng đi tng tham nhng, c ý làm trái quy đnh đt đc, đ t đó quyt đnh
mc x lý. Mt đim đáng lu ý na là do đc trng ca ngành nên yu t v li
trong các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng thng ch là

các yu t vt cht mà ít có yu t tinh thn, tuy nhiên do các th đon tham nhng,
c ý làm trái quy đnh trong ngành ngân hàng thng rt phc tp, mang tính
nghip v rõ nét nên vic đánh giá mc đ nguy him ca các hành vi này còn
nhiu vn đ khó x lý.
1.1.3. Các loi hành vi tham nhng, c ý làm trái ph bin trong ngân hàng
thng mi.
- Tham ô tài sn ca ngân hàng: là li dng chc v, quyn hn chim đot tài
sn ca ngân hàng mà mình có trách nhim qun lý.
- Nhn hi l: là hành vi ca cán b nhân viên ngân hàng li dng chc v,
quyn hn, trc tip hoc qua trung gian đã nhn hoc s nhn tin, tài sn hoc li
ích vt cht khác di bt k hình thc nào đ làm hoc không làm mt vic vì li
ích hoc theo yêu cu ca ngi đa hi l.
- Lm dng chc v, quyn hn chim đot tài sn.
- Li dng chc v, quyn hn trong khi thi hành nhim v vì v li: là vic
cá nhân các cán b nhân viên ngân hàng vì v li hoc đng c cá nhân khác mà li
dng chc v, quyn hn làm trái vi quy đnh gây thit hi cho li ích ca ngân
hàng hay khách hàng.
8
- Lm quyn trong khi thi hành công v: là cá nhân các cán b nhân viên ngân
hàng vì v li hoc đng c cá nhân khác mà vt quá quyn hn ca mình làm trái
quy đnh gây thit hi cho li ích ca ngân hàng hay khách hàng.
- Li dng chc v, quyn hn gây nh hng đi vi ngi khác đ trc li:
là vic cá nhân cán b nhân viên ngân hàng li dng chc v, quyn hn, trc tip
hoc qua trung gian đã nhn hoc s nhn tin, tài sn hoc li ích vt cht khác và
dùng nh hng ca mình thúc đy ngi có chc v, quyn hn làm hoc không
làm mt vic thuc trách nhim hoc liên quan trc tip đn công vic ca h hoc
làm mt vic không đc phép làm.
- Gi mo trong công tác: là vic các cán b nhân viên ngân hàng vì v li
hoc đng c cá nhân khác mà li dng chc v, quyn hn thc hin mt trong các
hành vi sau đây:

+ Sa cha, làm sai lch ni dung giy t, tài liu;
+ Làm, cp giy t gi;
+ Gi mo ch ký ca ngi có chc v, quyn hn.
- a hi l, môi gii hi l đc thc hin bi các cán b nhân viên ngân
hàng có chc v, quyn hn đ gii quyt công vic ca cá nhân, đn v kinh doanh
nhm đt đc các mc đích đnh sn.
- Li dng chc v, quyn hn s dng trái phép tài sn ca ngân hàng vì v
li.
- Nhng nhiu vì v li.
- Không thc hin nhim v vì v li.
- Li dng chc v, quyn hn ca bn thân trong h thng ngân hàng đ bao
che cho ngi có hành vi vi phm pháp lut vì v li; cn tr, can thip trái pháp
lut vào vic kim tra, thanh tra, kim toán, điu tra, truy t, xét x, thi hành án vì
v li.
1.2. Mt s nghiên cu v tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng ca
mt s tác gi trên th gii.
9
Vn đ tham nhng trong h thng ngân hàng và các yu t nh hng đã
đc khá nhiu tác gi trên th gii nghiên cu. Kt qu nghiên cu ca Hossein
Heshmati Molaee (2002) đã đ cp đn các nguyên nhân gây ra tham nhng trong
h thng ngân hàng bao gm: thiu minh bch thông tin trong hot đng kinh doanh
ca ngân hàng; s yu kém trong kim tra và giám sát tài chính; vn đ tài chính
ca các nhân viên ngân hàng; thiu các công ngh mi. Theo Shyngle K. Balogun
& ctg (2013), Uket Eko Ewa (2012) li sng xa hoa ca cán b nhân viên ngân
hàng chính là nguyên nhân thúc đy đng c gây ra các hành vi tham nhng 
nhng cá nhân này. Hay nghiên cu ca Olaoye Clement Olatunji & ctg (2014),
Uket Eko Ewa (2012) li ch ra rng h thng kim tra kim soát ni b và công tác
đào to nhân viên là hai yu t quan trng quyt đnh trong vic phát hin và ngn
chn các hành vi tham nhng din ra trong ngân hàng. Nghiên cu ca Vansh
Muttreja (2012) tp trung nghiên cu mi quan h gia ch đ tin lng và tình

trng tham nhng, nghiên cu đã ch ra rng có tn ti mt mi quan h ngc
chiu gia hai nhân t này. Hay trong nghiên cu ca Ashu Khanna (2009) cng
cho thy rng vic đào to thiu bài bn, đi ng nhân viên quá đông, áp lc cnh
tranh cao và mc đ tuân th quy đnh thp là nhng nguyên nhân chính gây ra các
hành vi tham nhng trong h thng ngân hàng. Eseoghene Joseph Idolor (2010) li
cho rng nhng yu t khuyn khích gian ln tham nhng trong ngân hàng ch yu
là d trên lòng tham, thiu trung thành, mc sng không đc đm bo trong khi
công tác qun lý ngân hàng còn nhiu yu kém, h thng kim soát ni b còn thiu
cht ch, công tác đào to không đn ni đn chn, điu kin làm vic còn hn
ch…
Nhìn chung, mi tác gi trong nghiên cu ca mình đu đa ra đc ít nht
mt nhân t nh hng đn hành vi tham nhng trong ngân hàng. Da trên các bài
nghiên cu ca các tác gi trên và nhng hiu bit riêng ca tác gi, đ tài s đi sâu
vào nghiên cu mi quan h gia các nhân t sau đi vi tham nhng trong h
thng ngân hàng thng mi.
10
1.3. Các nhân t nh hng đn hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh
trong ngân hàng.
1.3.1. Nhóm nhân t khách quan.
1.3.1.1. Môi trng kinh t, chính tr, xã hi trong và ngoài nc.
Là mt nhân t tng đi quan trng nh hng đn vn đ tham nhng, c ý
làm trái quy đnh ti Vit Nam trong thi gian gn đây. Vi vai trò là mch máu và
hot đng vi mc tiêu chu chuyn, cung cp vn cho các ngành trong nn kinh t,
ngân hàng là mt đnh ch ln và tng đi nhy cm vi bin đng ca th trng.
Vi mt môi trng kinh t, chính tr, xã hi n đnh, tình hình kinh doanh ca các
cá th trong nn kinh t gp nhiu thun li thì nhu cu vn ca nn kinh t gia
tng, đây chính là điu kin tt cho ngân hàng hot đng và phát trin, đi sng ca
cán b nhân viên đc nâng cao. Thêm vào đó, tình hình kinh doanh tt ca các
ngành kinh t khin cho kh nng tr n ca các ch th đc đm bo, t đó hn
ch đc nhng hành vi nhng nhiu ca cán b ngân hàng đi vi các doanh

nghip khó khn, hay các hành vi cu kt ca doanh nghip vi cán b ngân hàng
đ ly tin ngân hàng phc v nhng mc đích riêng.
Ngc li, nu môi trng kinh t, chính tr, xã hi bt n thì chc chn tình
hình kinh doanh ca c ngân hàng ln các ngành khác đu đi xung, t đó s phát
sinh rt nhiu trng hp tiêu cc nh cán b cy quyn, làm u, làm liu hay bt
tay cùng vi doanh nghip ngoài đ bòn rút tin hay tài sn ca ngân hàng.
1.3.1.2. Môi trng pháp lý.
Mc dù ít đc các tác gi trên th gii nhc đn trong các bài nghiên cu
ca mình nhng theo tác gi, môi trng pháp lý chính là mt nhân t ht sc quan
trng nh hng đn các hành vi tham nhng và c ý làm trái quy đnh trong ngân
hàng. Môi trng pháp lý đc hiu là mt h thng lut và vn bn pháp quy liên
quan đn hot đng ca ngân hàng và mt s ngành ngh liên quan. Trong nn kinh
t th trng có điu tit ca nhà nc, pháp lut có vai trò quan trng, là mt hàng
rào pháp lý to ra mt môi trng kinh doanh bình đng thun li, bo v quyn, li
ích hp pháp ca các ch th kinh t, nhà nc, cá nhân công dân, bt buc các ch
11
th phi tuân theo. Nhân t pháp lý nh hng đn các hot đng ca ngân hàng, đó
là s đng b thng nht ca h thng pháp lut, ý thc tôn trng chp hành nghiêm
chnh nhng quy đnh ca pháp lut và c ch đm bo cho s tuân th pháp lut
mt cách nghiêm minh trit đ. Vì vy, mt khi môi trng pháp lý còn cha hoàn
thin, các quy đnh thiu cht ch và chng chéo nhau s to ra nhng k h đ các
cá nhân li dng gây ra các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh.
1.3.2. Nhóm nhân t ch quan
1.3.2.1. Công tác qun lý, kim tra kim soát ni b.
Bn thân các NHTM cng là các doanh nghip, song là các doanh nghip
đc bit, do vy hot đng lý, qun tr tác đng rt ln đn giá tr, v th và uy tín
ca ngân hàng. Công tác qun lý, qun tr ngân hàng  đây đc bao hàm tt c các
hot đng qun tr ca tt c các b phn, các chc danh trong ngân hàng. Nó th
hin vic mt cán b kho qu qun lý tin, tài sn ca ngân hàng nh th nào, vic
mt nhân viên k toán qun lý s sách ra sao….và cao hn na là s sâu sát ca các

chc danh qun lý cp cao đi vi đn v kinh doanh. Nhìn chung, công tác qun lý,
qun tr ngân hàng tác đng đn kh nng chp nhn ri ro ca ngân hàng, là thc
đo cho kh nng chng đ ca ngân hàng trc bin đng ca nn kinh t cng nh
các vn đ ni b Các NHTM vi đc thù là các t chc kinh doanh “tin”, có đ
ri ro cao và mc đ nh hng ln thì vn đ qun tr li càng có ý ngha hn.
Công tác qun lý, qun tr yu kém s khin cho hot đng ngân hàng bc l nhiu
s h, đim yu đ cho các đi tng trong và ngoài ngân hàng li dng và ngc
li, vi mt ngân hàng có công tác qun lý, qun tr tt thì s hn ch đc các ri
ro có th xy ra trong hot đng ca ngân hàng.
H thng kim tra kim soát ni b là h thng các c ch, chính sách, quy
trình, quy đnh ni b, c cu t chc, đc thit lp đ phòng nga, phát hin, x
lý kp thi ri ro nhm đt đc mc tiêu hot đng ca ngân hàng. ng thi, đm
bo mi cán b nhân viên đu phi tuân th các chính sách và quy đnh ni b.
Công tác kim tra kim soát ni b là nhân t t đc nhc đn nhiu nht trong các
nghiên cu ca Idowu Abiola & ctg (2013), Ashu Khanna (2009), Olaoye Clement
12
Olatunji (2009), Eseoghene Joseph Idolor (2010), Uket Eko Ewa (2012). Các tác
gi này đu cho rng có mt mi quan h ngc chiu gia công tác kim tra kim
soát ni b và các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong ngân hàng.
iu đó có ngha là nu c ch kim soát ni b trong ngân hàng càng sâu sát, cht
ch và vng mnh thì s có tính rn đe đi vi nhân viên có hành vi tham nhng, c
ý làm trái quy đnh. Ngc li, nu c ch kim soát ni b trong ngân hàng yu,
thiu cht ch thì s to c hi cho nhân viên d dàng thc hin hành vi tham
nhng, gian ln này. Nh vy, trong mô hình qun tr ngân hàng thì h thng kim
soát ni b luôn là mt yu t mang tính sng còn. Nó điu chnh hành vi ca các
thành phn nghip v, không ch gii hn trong kim soát chc nng kinh doanh,
kim soát tài chính mà còn điu chnh toàn b các chc nng nh: qun tr điu
hành, b máy t chc, nhân s t đó giúp ngn nga, hn ch đc các hành vi
tham nhng, c ý làm trái.
1.3.2.2. Mc đ ch đng ca đn v kinh doanh.

Thông thng, h thng ca mt ngân hàng thng bao gm các cp: Hi
s chính; S giao dch và các chi nhánh; các phòng giao dch, qu tit kim trc
thuc S giao dch, các chi nhánh. Mi cp đu có chc nng và quyn hn khác
nhau và tùy vào chính sách cng nh quy mô ca tng ngân hàng, mà mc đ phân
quyn cho các đn v kinh doanh cng s khác nhau. Mc đ phân quyn càng ln,
quyn t quyt càng cao s giúp cho đn v gia tng tính ch đng trong công tác
kinh doanh và nghim nhiên, quyn lc ca đn v kinh doanh s ln, kh nng
kim soát ca hi s chính s b gim, t đó thúc đy đng c gây ra các hành vi
tham nhng, làm trái quy đnh, làm liu. Và ngc li, vi c ch tp trung, tt c
quyn phán quyt đu do hi s chính đa ra và các đn v kinh doanh ch thc thi
s giúp cho hi s chính kim soát tt hn hot đng ca đn v, hn ch đc các
hành vi c ý làm trái, các hành vi tham nhng.
1.3.2.3. Ch đ đãi ng nhân viên ca ngân hàng.
ãi ng nhân viên có th đc hiu là quá trình chm lo đi sng vt cht
và tinh thn ca ngi lao đng đ h có th hoàn thành tt nhim v đc giao và
13
qua đó góp phn hoàn thành mc tiêu ca doanh nghip. ãi ng nhân viên bao
gm đãi ng tài chính (lng, thng, hin vt…) và đãi ng phi tài chính (to môi
trng làm vic thoi mái, xây dng vn hóa doanh nghip,…). ãi ng nhân viên
có vai trò ht sc quan trng đôi vi ngi lao đng , t chc cng nh xã hi.
Theo Vansh Muttreja (2012) lý do các nc đang phát trin có t l tham
nhng cao hn hn các nc phát trin là do ch đ đãi ng  các quc gia này quá
thp, khin cho ngi lao đng không đ đ trang tri cho cuc sng, khin cho h
có đng lc đ thc hin các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh. c bit
trong lnh vc nhy cm nh ngân hàng thì ch đ đãi ng li càng có yu t quan
trng hn na. Vi mt hàng kinh doanh đc trng nên cán b nhân viên ngân hàng
đc tip xúc liên tc vi tin nên rt d ny sinh các hành vi c ý làm trái, gian
ln, tham nhng. Vi ch đ đãi ng tt, cán b nhân viên ngân hàng s có xu th
cng hin hn, làm vic sáng to hn và ngc li, nu ch đ đãi ng không tt s
khin cho cán b nhân viên mt đng lc làm vic, tr nên chây ì hn và nghiêm

trng hn là có th ny sinh các hành đng làm sai, tham ô, tham nhng đ trang
tri cuc sng hoc phc v cho mc đích cá nhân.
1.4. Mô hình lý thuyt v tham nhng, c ý làm trái trong ngân hàng và các
gi thuyt.
1.4.1. Mô hình nghiên cu.
 nghiên cu mi liên h gia các hành vi tham nhng, c ý làm trái quy
đnh trong h thng ngân hàng thng mi vi các nhân t nh hng đã đc tng
hp qua phn lý thuyt đã nêu  trên tác gi la chn mô hình hi quy tuyn tính đ
đánh giá mc đ tác đng ca các yu t đã đc xác đnh đn hành vi tham nhng
trong h thng ngân hàng thng mi. Vi nhân t môi trng kinh t, chính tr, xã
hi theo đánh giá ca bn thân tác gi nhân t này ch nh hng gián tip đn hành
vi tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng thông qua 4 nhân t còn li nên tác
gi s không đa vào mô hình. (Xem hình 1.1)


14








Hình 1.1. Tham nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng và các nhân t nh hng
Ngun:  xut ca tác gi
1.4.2. Các gi thuyt nghiên cu.
Trên c s 4 nhóm nhân t nh hng đn tham nhng, c ý làm trái quy
đnh trong ngân hàng và mô hình nghiên cu nh hình 1.1, nhng nghiên cu trc
v tham nhng ngân hàng cng nh quan đim riêng ca tác gi, có 4 gi thuyt

tng ng đc đa ra nh hình 1.2:
H1: Môi trng pháp lý tác đng ngc chiu đn hành vi tham nhng, c ý làm
trái trong h thng ngân hàng thng mi.
H
1
-
Môi trng pháp lý càng cht ch thì hành vi tham nhng, c ý làm trái
quy đnh ngân hàng càng khó xy ra và ngc li.
H2: Công tác qun lý, kim tra kim soát ni b tác đng ngc chiu đn hành vi
tham nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng ngân hàng thng mi.
H
2
-
Công tác qun lý, kim tra, kim soát ni b càng cht ch thì hành vi tham
nhng, c ý làm trái quy đnh ngân hàng càng khó xy ra và ngc li.
H3: Mc đ ch đng ca đn v kinh doanh tác đng cùng chiu đn hành vi tham
nhng, c ý làm trái quy đnh trong h thng ngân hàng thng mi.
MÔI TRNG PHÁP LÝ
(PL)

CÔNG TÁC QUN LÝ,
KIM TRA KIM SOÁT
NI B
(IC)
MC  CH NG
CA N V KINH
DOANH
(DI)
CH  ÃI NG
(RE)

THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH

(
NB
)

MÔI TRNG PHÁP LÝ
(PL)

THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH
(NB)
CÔNG TÁC QUN LÝ, KIM
TRA KIM SOÁT NI B(IC)

THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH
(NB)
15
H
3
+
Mc đ ch đng ca đn v kinh doanh càng cao thì hành vi tham nhng,
c ý làm trái quy đnh ngân hàng càng d xy ra và ngc li.
H4: Ch đ đãi ng nhân viên tác đng ngc chiu đn hành vi tham nhng, c ý
làm trái quy đnh trong h thng ngân hàng thng mi.
H
4
-

Ch đ đãi ng nhân viên càng tt thì hành vi tham nhng, c ý làm trái quy
đnh ngân hàng càng khó xy ra và ngc li.
Hình 1.2. Các gi thuyt nghiên cu
Ngun:  xut ca tác gi
1.5. Kinh nghim ca mt s quc gia trên th gii trong vic hn ch tham
nhng, c ý làm trái quy đnh và bài hc cho Vit Nam.
1.5.1. Kinh nghim phòng, chng tham nhng, c ý làm trái quy đnh ca mt s
quc gia trên th gii.
1.5.1.1. Singapore.
Là mt trong nhng quc gia đc xp hng trong sch và minh bch nht
th gii, Singapore thi hành nhng bin pháp mnh m, cng rn chng tham
nhng, c ý làm trái quy đnh. Vi mt h thng lut pháp cht ch, x pht nghiêm
minh; c quan xét x hoàn toàn đc lp vi c quan lp pháp và hành pháp,
Singapore xây dng mt c ch đ cán b, quan chc không dám, không mun và
không th tham nhng, làm trái.
 tin hành chng tham nhng hiu qu, trc ht, Singapore tp trung vào
hai vn đ là gim thiu c hi tham nhng, làm trái và tng cng hình pht, da
trên o lut Ngn nga tham nhng (POCA) và Cc iu tra tham nhng (CPIB).
Cc iu tra tham nhng trc thuc Th tng, có toàn quyn điu tra và kt ti
tham nhng. Không ai và không có cp nào có th có ý kin hoc can thip nhm
làm sai lch kt qu điu tra hay x án. Mc tiêu ca POCA và CPIB là gim c hi
tham nhng và tng thng cho ai phát hin các hành vi tham nhng.
MC  CH NG CA
N V KINH DOANH
(DI)

CH  ÃI NG NHÂN
VIÊN
(RE)


THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH
(NB)
THAM NHNG, C Ý
LÀM TRÁI QUY NH
(NB)
16
 gim thiu c hi tham nhng, vic đu tiên là có ch đ đãi ng, tng
lng và to c hi làm vic cho cán b, công chc. T tháng 4-2007, Singapore
điu chnh mc lng chun, thi hành ch đ lng mi, theo đó, mc lng ca b
trng và công chc  Singapore thuc vào loi cao nht th gii. Ch đ đãi ng
này là mt trong nhng nguyên nhân góp phn quyt đnh vào nhng thành công
ca Singapore trong chng tham nhng.
1.5.1.2. Hàn Quc.
T nm 2003, Hàn Quc tin hành công cuc đi mi chính ph vi mt
trong các mc tiêu là xây dng mt chính ph minh bch. Nhm đt đc mc tiêu
này, Chính ph Hàn Quc ch đo thc hin kê khai tài sn, m rng giao dch đin
t và đy mnh chng tham nhng. Vi quan đim coi trng vic phòng nga tham
nhng, Hàn Quc đã trin khai mnh m các bin pháp sau:
- Tng cng giáo dc, nâng cao nhn thc cho công chúng v phòng, chng
tham nhng trên c s đy mnh thông tin tuyên truyn v phòng, chng tham
nhng. a ni dung phòng, chng tham nhng vào h thng sách giáo khoa, tng
cng chng trình ging dy v chng tham nhng trong các trng hc và các c
quan, t chc khu vc công; tin hành các chin dch, phi hp vi các t chc phi
chính ph nhm thay đi t duy ca công chúng v vn đ tham nhng; tng cng
hp tác quc t v chng tham nhng.
- Xây dng đi ng cán b, công chc trong sch, chú ý giáo dc đo đc
cho công chc, trên c s ban hành B Quy tc ng x đi vi cán b, công chc;
ci thin ch đ tin lng và thc hin các chính sách liên quan đn quyn li cho
cán b, công chc. Bên cnh vic xây dng Lut o đc công v, Lut Hành vi

ng x đi vi cán b, công chc và các quy đnh v đng ký tài sn ca cán b,
công chc, Chính ph Hàn Quc còn ban hành quy đnh v kê khai và công khai tài
sn ca cán b, công chc nhm ngn nga cán b, công chc tích t tài sn bt hp
pháp.
- Xây dng nn móng pháp lý cho vic chng tham nhng. Chính ph Hàn
Quc ban hành hàng lot đo lut chng tham nhng, đc bit là Lut Chng tham