B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



L TH KIM PHNG



HOÀN THIN HOT NG KIM SOÁT
CHU TRÌNH DOANH THU VÀ CHU TRÌNH CHI PHÍ
TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP
TI DOANH NGHIP NH VÀ VA
 THÀNH PH H CHÍ MINH




LUN VN THC S KINH T





ThƠnh ph H Chí Minh ậ Nm 2012

B GIỄO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH


L TH KIM PHNG



HOÀN THIN HOT NG KIM SOÁT
CHU TRÌNH DOANH THU VÀ CHU TRÌNH CHI PHÍ
TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP
TI DOANH NGHIP NH VÀ VA
 THÀNH PH H CHÍ MINH

Chuyên Ngành : K toán
Mã ngành : 60.34.30


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc
PGS.TS VÕ VN NH


ThƠnh ph H Chí Minh ậ Nm 2012
LI CAM OAN


Tôi xin cam đoan đ tài này da trên quá trình nghiên cu trung thc di s c
vn ca ngi hng dn khoa hc.
ơy lƠ đ tài thc s kinh t, chuyên ngành K toán ậ Kim toán.  tài này
cha đc ai công b di bt k hình thc nào và tt c các ngun tham kho đu

đc trích dn đy đ.





TP. HCM, NgƠy tháng nm
Tác gi
L Th Kim Phng

MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các hình v, đ th
M U 1
CHNG 1. C S LÝ LUN V KIM SOÁT H THNG THÔNG TIN K
TOỄN TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP 5
1.1. NHNG VN  CHUNG V H THNG THÔNG TIN K TOÁN 5
1.1.1. Khái nim h thng thông tin k toán 5
1.1.2. Các chu trình x lý nghip v trong h thng thông tin k toán 6
1.1.3. ng dng công ngh thông tin trong công tác k toán 8
1.2. H THNG ERP 8
1.2.1. Khái quát v h thng ERP 8
1.2.2. nh hng ca h thng ERP đn h thng thông tin k toán 10
1.2.2.1. D liu đu vào 10
1.2.2.2. H thng x lý 11

1.2.2.3. Lu tr 12
1.2.2.4. Thông tin kt xut 12
1.2.3. Các li ích ca h thng ERP đi vi doanh nghip nh và va 13
1.3. KIM SOÁT H THNG THÔNG TIN K TOỄN TRONG MÔI TRNG
NG DNG ERP TI DOANH NGHIP NH VÀ VA 14
1.3.1. Ri ro h thng thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP 14
1.3.2. Phân loi hot đng kim soát h thng thông tin k toán 15
1.3.3. Kim soát h thng thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP ti doanh
nghip nh và va 17
1.3.3.1. Kim soát chung 17
1.3.3.2. Kim soát ng dng (Kim soát chu trình nghip v) 21
KT LUN CHNG 1 23
CHNG 2. THC TRNG HOT NG KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH
THU VÀ CHU TRỊNH CHI PHệ TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP TI
DOANH NGHIP NH VÀ VA  THÀNH PH H CHÍ MINH 24
2.1. TNG QUAN V DOANH NGHIP NH VÀ VA 24
2.1.1. Các tiêu chun xác đnh doanh nghip nh và va 24
2.1.2. Vai trò ca doanh nghip nh và va trong nn kinh t 25
2.1.3. Công tác k toán ti doanh nghip nh và va 27
2.1.3.1. c đim công tác k toán ti doanh nghip nh và va 27
2.1.3.2. i tng s dng và nhu cu thông tin k toán 28
2.2. THC TRNG HOT NG KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH THU VÀ
CHU TRỊNH CHI PHệ TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP TI DOANH
NGHIP NH VÀ VA  THÀNH PH H CHÍ MINH 28
2.2.1. Tình hình chung v ng dng ERP ti doanh nghip nh và va  Thành ph H
Chí Minh 28
2.2.2. Kho sát tình hình hot đng kim soát chu trình doanh thu và chu trình chi phí
trong môi trng ng dng ERP ti doanh nghip nh và va  Thành ph H Chí
Minh 31
2.2.2.1. i tng vƠ phng pháp kho sát 31

2.2.2.2. Kim soát chung 31
2.2.2.3. Hot đng kim soát trong chu trình doanh thu 33
2.2.2.4. Hot đng kim soát trong chu trình chi phí 36
2.3. ỄNH GIỄ THC TRNG HOT NG KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH
THU VÀ CHU TRỊNH CHI PHệ TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP TI
DOANH NGHIP NH VÀ VA 38
2.3.1. u đim 38
2.3.2. Nhc đim 39
2.3.3. Nguyên nhân hot đng kim soát chu trình doanh thu và chu trình chi phí trong
môi trng ng dng ERP ti doanh nghip nh và va cha hu hiu 40
KT LUN CHNG 2 41
CHNG 3. NH HNG VÀ GII PHÁP HOÀN THIN HOT NG
KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH THU VÀ CHU TRÌNH CHI PHÍ TRONG MÔI
TRNG NG DNG ERP TI DOANH NGHIP NH VÀ VA  THÀNH
PH H CHÍ MINH 43
3.1. NH HNG HOÀN THIN HOT NG KIM SOÁT CHU TRÌNH
DOANH THU VÀ CHU TRỊNH CHI PHệ TRONG MÔI TRNG NG DNG
ERP TI DOANH NGHIP NH VÀ VA 43
3.1.1. Thit k, chn lc và áp dng hot đng kim soát phù hp vi mc tiêu, điu
kin ca doanh nghip nh và va Vit Nam đƣ vƠ đang ng dng ERP 43
3.1.2. Nâng cao tính hu hiu và hiu qu ca hot đng kim soát h thng thông tin
k toán 43
3.1.3. Ti u hóa h thng ERP 44
3.2. GII PHÁP HOÀN THIN HOT NG KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH
THU VÀ CHU TRỊNH CHI PHệ TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP TI
DOANH NGHIP NH VÀ VA  THÀNH PH H CHÍ MINH 45
3.2.1. Gii pháp hoàn thin hot đng kim soát trong chu trình doanh thu 46
3.2.1.1. Mc tiêu kim soát 46
3.2.1.2. Các hot đng kim soát trong chu trình doanh thu 46
3.2.2. Gii pháp hoàn thin hot đng kim soát trong chu trình chi phí 50

3.2.2.1. Mc tiêu kim soát 51
3.2.2.2. Các hot đng kim soát trong chu trình chi phí 51
3.3. GII PHÁP HOÀN THIN KIM SOÁT CHUNG V MT CÔNG NGH K
THUT 57
3.4. GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU NG DNG H THNG ERP 60
3.5. MT S KIN NGH NHM HOÀN THIN KIM SOÁT H THNG
THÔNG TIN K TOỄN TRONG MÔI TRNG NG DNG ERP TI DOANH
NGHIP NH VÀ VA 61
3.5.1. i vi doanh nghip nh và va 61
3.5.2. i vi nhà cung cp dch v, t vn và trin khai ERP 62
3.5.3. i vi c quan h tr doanh nghip nh và va 63
KT LUN CHNG 3 63
KT LUN CHUNG 64
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT

Ch vit
tt
Vit đy đ
AIS
: H thng thông tin k toán
(Accounting Information System)
BOM
: nh mc nguyên vt liu
(Bill of Material)
CNTT
: Công ngh thông tin
(Information Technology)

COBIT
: Kim soát các vn đ đi vi thông tin vƠ k thut liên quan
(Control objected for information and related technology)
COSO
: y Ban thuc Hi đng quc gia Hoa K v vic chng gian
ln v báo cáo tƠi chính
(Committee of Sponsoring Organizations)
ERP
: Hoch đnh ngun lc doanh nghip
(Enterprise Resources Planning)
MIS
: H thng thông tin qun lỦ
(Management Information System)
SME
: Doanh nghip nh vƠ va
(Small and Medium Sized Enterprise)
SOX
: o lut Sabanes- Oxley
(Sarbanes- Oxley Act)
TP.HCM
: ThƠnh ph H Chí Minh
UPS
: B lu đin
(Uninterruptible Power System)

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 2.1: Tiêu thc phân loi doanh nghip nh và va 25
Bng 2.2: T l ng dng phn mm ca SME 29
31

32
33
33
36


DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 1.1: Các thành phn ca h thng thông tin k toán 6
Hình 2.1: T l ng dng phn mm ca SME nm 2011 29


PH LC

Ph lc 1. Mt s hot đng kim soát trong Chu trình doanh thu
Ph lc 2. Mt s hot đng kim soát trong Chu trình chi phí
Ph lc 3. Danh sách các doanh nghip kho sát
Ph lc 4. Kt qu kho sát v thông tin chung ca doanh nghip
Ph lc 5. Mu bng hi kho sát v các hot đng kim soát trong môi trng ng
dng ERP
Bng 2.3: Kim soát phân chia chc nng, quyn hn và nhim v
Bng 2.4: Kim soát truy cp h thng ERP
Bng 2.5: Kim soát lu tr d liu và k hoch khôi phc sau thit hi
Bng 2.6: Bng hi Hot đng kim soát trong chu trình doanh thu
Bng 2.7: Bng hi Hot đng kim soát trong chu trình chi phí
~1~


M U


1) Lý do chn đ tài
Vi nhu cu ca các doanh nghip nh và va Vit Nam, nht là ti Thành ph
H Chí Minh là cn có mt gii pháp qun lý toàn b ngun lc doanh nghip, gii
pháp h tr cho nhà qun lý trong vic ra các quyt đnh, cng nh mang li hiu qu
ti u hn cho hot đng sn xut kinh doanh, gii pháp đáp ng đc hu ht yêu cu
trên vƠ đc nhiu nhà qun lý doanh nghip nh và va la chn đó lƠ Hoch đnh
ngun lc doanh nghip (Enterprise Resources Planning - Vit tt là ERP). ERP giúp
thông tin ca doanh nghip đc tp trung, và có kh nng chia s cho tt c b phn,
phòng ban theo nhu cu cp nht và truy xut thông tin. Hn th na, ERP giúp cho
doanh nghip chun hóa quy trình hot đng kinh doanh . H thng ERP mang li kh
nng đáp ng thông tin cho c yêu cu bên trong (k toán qun tr) ln bên ngoài
doanh nghip (k toán tƠi chính). ng thi, ERP giúp cho vic x lý thông tin k toán
đc nhanh chóng hn, cung cp thông tin kp thi.
Tuy nhiên, vn đ đt ra là thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP có
trung thc, hp lỦ vƠ đáng tin cy không. iu này ph thuc vào h thng kim soát
h thng thông tin k toán tt hay không, đc bit là hot đng kim soát trong chu
trình doanh thu và chu trình chi phí. Do đó, vic kim soát h thng thông tin k toán
trong môi trng ng dng ERP là yêu cu cn thit hin nay ca các doanh nghip
nh và va trên đa bàn Thành ph H Chí Minh.
 Vit Nam, cng đƣ có mt s công trình nghiên cu v h thng ERP, v h
thng thông tin k toán nh là ca Trn Thanh Thúy, 2011, ắTình hình ng dng ERP
và s tác đng ca ERP đn t chc h thng thông tin k toán ti các doanh nghip
Vit NamẰ, hoc là ca Hunh Th Hng Hnh, Nguyn Mnh ToƠn, 2011, ắKim
soát vƠ đm bo an toàn h thng thông tin k toán trong điu kin tin hc hóaẰ, Tp
chí khoa hc và công ngh, i hc Ơ Nng ậ S 3. Tuy nhiên, trong các công trình
trên, cha có đ tài nghiên cu nào v kim soát h thng thng tin k toán trong
doanh nghip nh và va, mà các doanh nghip này ng dng ERP.
Vi tinh thn đó, tôi mnh dn chn đ tƠi: ắHOÀN THIN HOT NG
KIM SOÁT CHU TRÌNH DOANH THU VÀ CHU TRÌNH CHI PHÍ TRONG MÔI
TRNG NG DNG ERP TI DOANH NGHIP NH VÀ VA  THÀNH

PH H CHệ MINHẰ.

~ 2 ~

2) Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
 H thng hóa các lý lun v kim soát AIS trong môi trng ng dng ERP
trên c s nghiên cu các tài liu trong nc, các tài liu nc ngoài v AIS, v ERP.
 Phân tích, nhn xét hot đng kim soát AIS trong môi trng ng dng
ERP, ch yu là trong chu trình doanh thu và chu trình chi phí ti SME trên đa bàn
TP. HCM. Da trên kt qu kho sát, đánh giá u đim, nhc đim ca các th tc
kim soát trong chu trình doanh thu, chu trình chi phí và t đó phơn tích nguyên nhơn
khách quan cng nh nguyên nhơn ch quan dn đn hot đng kim soát trong chu
trình doanh thu vƠ chu trình chi phí cha hu hiu.
 nh hng vƠ đ xut mt s gii pháp đ hng SME đn vic thit lp,
áp dng và hoàn thin các chính sách kim soát, th tc kim soát AIS trong môi
trng ng dng ERP, ch yu trong chu trình doanh thu và chu trình chi phí sao cho
hu hiu nht. Các đnh hng và gii pháp này da trên c s nghiên cu các lý lun
và nghiên cu thc t.
3) i tng, phm vi nghiên cu ca đ tài
 i tng nghiên cu:  tài tp trung vào nghiên cu các th tc kim soát
AIS trong môi trng ng dng ERP, ch yu là trong chu trình doanh thu và chu trình
chi phí ti SME.
 Phm vi nghiên cu
 Thi gian nghiên cu:  tƠi đc thc hin t tháng 03/2012 đn
tháng 10/2012; s liu s cp đc thu thp t tháng 05/2012 đn tháng 10/2012.
 Không gian nghiên cu:  tài kho sát các SME đƣ vƠ đang ng
dng ERP trên đa bàn TP. HCM  Vit Nam.
 Ni dung nghiên cu ca đ tài khá rng và phc tp, vƠ do điu kin v
thi gian, đ tài gii hn nghiên cu v kim soát AIS trong môi trng ng dng ERP
ch yu trong chu trình doanh thu và chu trình chi phí ti SME hot đng trong lnh

vc thng mi, dch v.
4) Phng pháp nghiên cu
 đt đc mc tiêu nghiên cu đƣ đ cp bên trên, đ tài s dng kt hp các
phng pháp nghiên cu đnh tính và nghiên cu đnh lng da trên c s phng
pháp lun duy vt bin chng và duy vt lch s. NgoƠi ra, đ tƠi đƣ s dng nhng
phng pháp k thut ch yu nh phng pháp thng kê mô t, thng kê phân tích,
phân tích so sánh và tng hp.
 Phng pháp nghiên cu đnh tính ch yu đc s dng trong đ tƠi lƠ đ
nghiên cu lý lun v h thng ERP, phơn tích, đánh giá thc trng kim soát h thng
~ 3 ~

thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP ti doanh nghip nh và va, ch
yu là chu trình doanh thu và chu trình chi phí.
 Phng pháp nghiên cu đnh lng đc s dng đ trình bày, mô t, phân
tích tình hình ng dng ERP và kim soát h thng thông tin k toán trong môi trng
ng dng ERP ca doanh nghip nh và va.
Nhng thông tin dùng trong phơn tích đc thu thp t nhng ngun c th sau:
 Ngun thông tin th cp: Nhng vn đ lý lun đƣ đc đúc kt trong sách
giáo khoa chuyên ngƠnh trong nc vƠ nc ngoài. Các s liu thng kê đƣ đc xut
bn, các báo cáo tng hp t các t chc, c quan qun lý có liên quan. Kt qu các
nghiên cu trc đơy đc công b trên các tp chí khoa hc trong nc và quc t.
 Ngun thông tin s cp:
 Phng pháp thu thp s liu là phng vn có cu trúc, h thng. i
tng đc phng vn là các b phn, phòng ban vƠ các nhơn viên đƣ vƠ đang tham
gia trin khai ERP ti các doanh nghip nh và va  TP.HCM. S liu s cp đc
thu thp bng phng pháp k thut phng vn bng th đin t.
 C mu kho sát là 15 doanh nghip nh và va thuc các ngành ngh
sn xut, thng mi, dch v và xây dng. (Xem Ph lc 3. Danh sách các doanh
nghip kho sát).
 Thông tin thu thp đc tng hp, phân tích da vào phn mm excel.

5) Kt cu ca đ tài
Kt cu ca đ tài bao gm:
 M đu
 Chng 1. C s lý lun v kim soát h thng thông tin k toán trong môi
trng ng dng ERP
 Chng 2. Thc trng hot đng kim soát chu trình doanh thu và chu trình
chi phí trong môi trng ng dng ERP ti doanh nghip nh và va  Thành ph H
Chí Minh
 Chng 3. nh hng và gii pháp hoàn thin hot đng kim soát chu
trình doanh thu vƠ chu trình chi phí trong môi trng ng dng ERP ti doanh nghip
nh và va Thành ph H Chí Minh
 Kt lun
 Tài liu tham kho

~ 4 ~

6) ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài
 V mt lý lun
Hin ti  Vit Nam có ít giáo trình đ cp sau v h thng ERP di
góc đ tip cn h thng thông tin k toán, nht là vic kim soát AIS trong môi
trng ng dng ERP, đc bit lƠ đi vi chu trình doanh thu và chu trình chi phí. Vi
mc đích lƠm rõ vn đ kim soát AIS trong môi trng ng dng ERP, đc bit lƠ đi
vi chu trình doanh thu vƠ chu trình chi phí, đ tài h thng hóa li nhng kin thc
nn tng vƠ có cn c đ b sung ngun tài liu tham kho cho sinh viên chuyên ngành
k toán và doanh nghip quan tơm đn vn đ này.
 V mt thc tin
 tài giúp cho các nhà qun lý SME  TP.HCM có cái nhìn khái quát
v hot đng kim soát h thng thông tin k toán khi ng dng ERP.
Bên cnh đó, đ tƠi đa ra đnh hng và mt s gii pháp hoàn thin
hot đng kim soát AIS trong môi trng ng dng ERP, ch yu là chu trình doanh

thu và chu trình chi phí phù hp vi điu kin ca SME  TP.HCM. T đó giúp nhà
qun lý SME có gii pháp điu chnh các chính sách kim soát và th tc kim soát
mang tính thc t, phù hp vi đc thù ca doanh nghip và hu hiu nht.

~ 5 ~

CHNG 1. C S LÝ LUN V KIM SOÁT H
THNG THÔNG TIN K TOÁN TRONG MÔI
TRNG NG DNG ERP


1.1. NHNG VN  CHUNG V H THNG THÔNG TIN K TOÁN
1.1.1. Khái nim h thng thông tin k toán
H thng thông tin là mt tp hp các thành phn có quan h tng tác vi
nhau nhm thu thp các d liu đu vƠo, lu tr, x lý d liu và cung cp thông tin
cho ngi s dng.
H thng thông tin k toán (Accounting Information System - Vit tt là
AIS) là mt h thng đc thit lp nhm thu thp, lu tr và x lý d liu liên quan
đn lnh vc k toán đ to ra nhng thông tin hu ích cho ngi s dng.
Theo Ulric J. Gelinas và Richard Dull, các thành phn ca h thng thông tin k
toán bao gm:
1

 D liu đu vào: Tt c nhng ni dung đc đa vƠo AIS gi là d liu
đu vào, bao gm:
 H thng chng t và ni dung các chng t s dng đ phn ánh ni
dung ca các nghip v phát sinh.
 Các đi tng k toán mà các nghip v phát sinh cn phi đc tp
hp, theo dõi thông qua h thng tài khon k toán.
 H thng các đi tng qun lý mà các nghip v phát sinh cn đc

tp hp, theo dõi chi tit phù hp yêu cu thông tin và qun lý ca doanh nghip.
 H thng x lý: Bao gm tp hp các yu t tham gia vào quá trình x lý
d liu đ có thông tin k toán hu ích.
 Quy trình luân chuyn chng t và thc hin các quá trình kinh doanh
 Hình thc ghi s, cách thc nhp liu, khai báo và cp nht d liu
 Quy đnh v phân tích và hch toán các nghip v phát sinh
 Phng thc x lý: Bng máy tính hay ghi chép th công
 B máy x lý bao gm mi quan h gia các b phn, phòng ban
trong vic thu thp, luân chuyn thông tin v b phn k toán

1
Ulric J. Gelinas and Richard Dull, Accounting Information System 9e, P.18-19.
~ 6 ~

 T chc công tác k toán
 Lu tr: D liu thu thp và x lỦ đc lu tr đ phc v cho các quá
trình x lý, cung cp thông tin ln sau thông qua các phng thc:
 H thng chng t và s sách k toán
 Các tp tin, bng tính lu tr d liu trong môi trng tin hc hóa
 Kim soát: Nhng quy đnh, th tc vƠ chính sách đc thit lp trong h
thng k toán đ kim soát quá trình thu thp, x lý và cung cp thông tin ca h thng
k toán, đm bo các thông tin cung cp là trung thc và hu ích cho các đi tng s
dng thông tin.
 Thông tin kt xut: Thông tin ca AIS th hin trên ni dung ca các báo
cáo k toán (Báo cáo tài chính và báo cáo qun tr) và h thng s sách k toán.
D liu đu
vào
Thông tin
kt xut
Lu tr

X lỦ
Kim soát
· Chng t
· TƠi khon
· i tng qun lỦ
· Quy trình
· Phng thc
· B máy
· Báo cáo tài chính
· S k toán
· Báo cáo qun tr

Hình 1.1: Các thành phn ca h thng thông tin k toán
1.1.2. Các chu trình x lý nghip v trong h thng thông tin k toán
Các doanh nghip khác bit v loi hình hot đng, lnh vc hot đng. Vì th
mà AIS ca các doanh nghip cng s có chu trình x lý nghip v k toán khác nhau.
Tip cn AIS theo quy trình hot đng kinh doanh (Chu trình nghip v trong doanh
nghip) thì chu trình hot đng kinh doanh ca doanh nghip gm có bn chu trình c
bn: Chu trình doanh thu, chu trình chi phí, chu trình sn xut và chu trình tài chính.
2

 Chu trình doanh thu (Chu trình bán hàng): Là tp hp các hot đng

2
Trng i Hc Kinh T TP.HCM, Khoa K toán - Kim toán, B môn H thng thông tin k toán, H thng
thông tin k toán Tp 2, NXB Phng ông.
~ 7 ~

kinh doanh và hot đng x lỦ thông tin liên quan đn quá trình bán hàng, cung cp
dch v và nhn tin thanh toán ca khách hàng. Quá trình bán hàng, cung cp hàng

hóa, dch v và thu tin s tri qua bn hot đng chính: (1) Nhn đt hàng, (2) Xut
kho, cung cp hàng hóa, dch v, (3) Lp hóa đn, theo dõi công n và (4) Thu tin
ca khách hàng.
 Chu trình chi phí (Chu trình mua hàng): Là tp hp các hot đng kinh
doanh và hot đng x lỦ thông tin liên quan đn quá trình mua hàng hóa, dch v và
thanh toán vi nhà cung cp. Hot đng mua hàng và thanh toán tin gm bn hot
đng chính: (1) Nhn yêu cu mua hàng hóa, dch v t các b phn, phòng ban có
nhu cu, tìm kim nhà cung cp vƠ đt mua hàng hóa, dch v, (2) Nhn hàng hóa,
dch v t nhà cung cp, (3) Ghi nhn n phi tr và (4) Thanh toán vi nhà cung cp.
 Chu trình sn xut (Chu trình chuyn đi): Là tp hp theo trình t các
hot đng kinh doanh và hot đng x lỦ liên quan đn quá trình sn xut sn phm.
Quá trình sn xut, chuyn hóa các yu t đu vào thành các sn phm hoàn thành s
tri qua bn hot đng chính: (1) Thit k sn phm, (2) Lp k hoch sn xut, (3)
Tin hành sn xut và (4) Tp hp chi phí, tính giá thành.
 Chu trình tài chính: Là mt chui các hot đng lp đi, lp li liên quan
đn các nghip v gia đn v c đông hay ch n dài hn
3
. Chu trình này bao gm
các hot đng chính: D báo nhu cu tin, bán c phiu cho nhƠ đu t, vay mn
tin, chi tr c tc và lãi vay, thanh toán các khon n và chun b các báo cáo.
Ngoài ra còn có thêm Chu trình báo cáo tài chính và Chu trình nhân s.
 Chu trình báo cáo tài chính: H thng báo cáo tài chính gi vai trò
ch đo trong AIS ca doanh nghip. Chu trình báo cáo tài chính không phi là chu
trình hot đng mà là chu trình thu thp và x lý d liu tng hp t các chu trình
doanh thu, chu trình chi phí, chu trình sn xut vƠ chu trình tƠi chính, sau đó cung cp
thông tin tƠi chính cho các đi tng s dng thông tin bên trong và bên ngoài doanh
nghip. Thông tin trên báo cáo tƠi chính đc cung cp phi tuân th theo yêu cu ca
chun mc k toán vƠ các quy đnh hin hành ca ch đ k toán.
 Chu trình nhân s: Là mt chui các hot đng lp đi, lp li bao
gm các hot đng: Tuyn dng, thuê, hun luyn nhân viên mi, đánh giá hiu qu

làm vic ca nhân viên, tính toán tin lng, ghi nhn nghip v tin lng, thanh toán
tin lng, chi tr các khon thu, bo him và chun b các báo cáo.

Gia các chu trình có mi quan h cht ch vi nhau: u ra ca chu trình này

3
Robert L.Hurt, Accounting Information Systems- Basic Concepts and Current Issues, P.253.
~ 8 ~

chính lƠ đu vào ca chu trình khác.
 Trình t thc hin các hot đng trong mi chu trình có th thay đi tùy theo
đc thù ca tng doanh nghip.
1.1.3. ng dng công ngh thông tin trong công tác k toán
Tùy theo quy mô, yêu cu qun lỦ cng nh quan đim ca ngi qun lý mà
mc đ ng dng CNTT vào công tác k toán ti các doanh nghip rt khác nhau.
Các mc đ ng dng CNTT vào công tác k toán:
4

 X lý bán t đng: Doanh nghip làm k toán th công vi s tr giúp ca
h thng x lý bng tính nh Excel, Access. Vi phng thc x lý bán t đng thì
hu ht chng t gc đu là chng t bng giy. Doanh nghip s dng Excel ch đ
h tr trong quá trình nhp liu, tn dng các hàm, các lnh trong quá trình x lý d
liu, trích lc, tng hp và lp báo cáo tƠi chính vƠ các báo cáo khác theo quy đnh ca
lut, ca các c quan chc nng ( c quan thu,ầ).
 T đng hóa công tác k toán: Doanh nghip làm k toán vi phn mm
k toán. Mt s chng t có th in ra t phn mm k toán, các chng t đn t bên
ngoài hay do các b phn, phòng ban khác lp đu phi in ra giy, ký duyt và k toán
cn c vào chng t gc đ nhp liu vào phn mm k toán. Phng thc t đng
hóa công tác k toán này hoàn toàn không có s khai thác, chia s d liu ca k toán
vi các b phn, phòng ban khác.

 T đng hóa công tác qun lý toàn doanh nghip: Doanh nghip ng
dng tin hc cho tt c b phn, phòng ban trong doanh nghip. Vi mô hình này, d
liu đu vào ca h thng k toán có th là chng t bng giy, hoc là d liu, chng
t đin t do các b phn, phòng ban khác chuyn đn k toán. Doanh nghip t chc
h thng máy tính theo mô hình mng, có s khai thác, truy xut, chia s d liu và
cung cp thông tin ln nhau.
Quá trình x lý d liu nm trong quy trình khép kín và có s liên quan cht
ch gia các b phn, phòng ban. Xu hng hin nay lƠ đa s các doanh nghip t
đng hóa công tác qun lý bng cách s dng phn mm ERP - H thng hoch đnh
ngun lc doanh nghip.
1.2. H THNG ERP
1.2.1. Khái quát v h thng ERP
Trong nhng nm tr li đơy, khái nim H thng hoch đnh ngun lc

4
Trng i Hc Kinh T TP.HCM, Khoa K toán - Kim toán, B môn H thng thông tin k toán, H thng
thông tin k toán Tp 2, NXB Phng ông.
~ 9 ~

doanh nghip (Enterprise Resource Planning- Vit tt là ERP) đƣ ngƠy cƠng tr
nên ph bin.
Theo Gartner Group of Stamford, ERP là thut ng nhm mô t h thng phn
mm doanh nghip đc hình thành và phát trin t nhng h thng qun lý và kim
soát kinh doanh giúp doanh nghip hoch đnh và qun lý các ngun lc bên trong và
bên ngoài doanh nghip.
Hay theo CIO
5
, ERP là "mt th h h thng sn xut mi" bao gm h MRP
(Material Resource Planning), tài chính (finance) và ngun nhân lc (human
resources) đc tích hp toàn din vi nhau trên mt c s d liu thng nht. Hiu

mt cách đn gin, ERP ch là vic đóng nhng ng dng công ngh thông tin trong
kinh doanh vào mt gói.
ERP đc h tr bi phn mm ng dng, gm nhiu phân h, tích hp các
chc nng hoch đnh và qun lỦ kinh doanh nh qun lý bán hàng, qun lý sn xut,
k toán, tƠi chính,ầ ca mt t chc vào trong mt h thng duy nht. Thay vì phi s
dng cùng lúc nhiu phn mm nh: Phn mm k toán, phn mm nhân s - tin
lng, qun tr sn xut, thì ERP gom tt c vào chung mt gói phn mm duy nht
mà gia các chc nng đó có s liên thông vi nhau.
6

Các phân h c bn ca ERP
Theo tài liu chính thc ca CIBRES - C quan t chc thi và cp chng ch
CIERP (Certified Implementer of Enterprise Resource Planning - Chng ch chuyên
viên trin khai ERP), các phn mm ERP có th khác nhau v hình thc nhng v c
bn thì mt h thng ERP đu có các phân h sau:
 Phân h qun lý bán hàng
 Phân h qun lý mua hàng
 Phân h sn xut
 Phân h k toán tài chính
 Phân h qun lý kho
 Phân h qun lý nhân s
 H thng báo cáo
Tt c các phân h nƠy đu liên kt cht ch vi nhau trong thu thp d liu, x
lý d liu và cung cp thông tin v toàn b hot đng ca doanh nghip. Trong đó
phân h k toán là nn tng ca phn mm ERP.

5
Ngun: www.cio.com
6
Ngun:

~ 10 ~

c đim ca h thng ERP
Theo Zeng et al. (2003)
7
, mt h thng ERP có các đc đim sau:
 Tính linh hot: ERP có kh nng thích ng vi s thay đi nhu cu ca t
chc trong tng lai.
 Tính toàn din: ERP có th h tr nhiu quy trình kinh doanh ca doanh
nghip nh: Bán hàng, mua hàng, sn xut, k toán - tƠi chínhầ
 Tính liên kt: ơy lƠ mt trong nhng đc đim ni bt ca ERP. Vi đc
đim này, các b phn, phòng ban trong doanh nghip đc gn kt cht ch và chia s
thông tin vi nhau mt cách d dàng. Khi s dng ERP, thông tin đc phn ánh theo
thi gian thc, liên tc và mang tính kp thi.
Vì đc trng ca phn mm ERP là có cu trúc phân h, trong đó tng phân h
có th hot đng đc lp nhng vn có kh nng kt ni vi nhau, th nên tính chia s
thông tin và liên kt đc th hin rt rõ, góp phn quan trng trong vic h tr tác
nghip và ra quyt đnh mt cách kp thi và chính xác ca nhiu đi tng khác nhau.
Trong h thng ERP, quy trình làm vic đc thng nht và trách nhim đc xác
đnh rõ ràng.
1.2.2. nh hng ca h thng ERP đn h thng thông tin k toán
ng dng h thng ERP đc xem là mc đ ng dng CNTT cao nht vào
trong công tác k toán cho đn hin nay. Khi doanh nghip ng dng ERP s dn nh
hng đn công tác k toán, c th nh sau:
1.2.2.1.
D liu đu vào
 H thng chng t ca doanh nghip b nh hng trên nhiu phng din
trong môi trng ng dng ERP: Ni dung, quy trình xét duyt chng t; hình thc
chng t (ch hin th trên màn hình hoc in ra t h thng ERP), s liên chng t
đc lp.

 S xut hin tài khon trung gian trong các nghip v k toán. H thng
ERP s dng tài khon trung gian đ kt ni s liu gia các phân h.
Ví d trong quy trình mua hàng hóa, dch v có bút toán nhn hƠng, tng ng
vi vic nhn hàng hóa vào kho, bút toán ghi nhn công n phi tr tng ng vi vic
chp nhn chng t mua hƠng, bút toán thanh toán tng ng vi vic chp nhn
thanh toán,
 Ngoài ra, cu trúc h thng tài khon đc thit lp linh hot hn. Doanh

7
Y.Zeng, R.H.L.Chiang and D.C.Yen (2003), ắEnterprise integration with advanced information technologies:
ERP and data warehousingẰ, Information Management & Computer Security, Vol. 11, Issue 3, P.115-122.
~ 11 ~

nghip có th đnh ngha theo nhiu phơn đon nh lnh vc kinh doanh, vùng đa lý
hot đng, tùy thuc vào nhu cu qun lý.
Ví d: cu trúc phơn đon ca tài khon trong h thng ERP: 111-XX-XXX.
Trong đó, 111 lƠ tƠi khon tin mt, 2 ký t k tip đi din cho lnh vc kinh doanh, 3
ký t k tip đi din cho chi nhánh.
1.2.2.2.
H thng x lý
Quy trình x lý d liu là khâu quan trng nht trong ba khâu ghi nhn d liu
đu vào, x lý d liu và cung cp thông tin đu ra.
 im khác bit c bn nht là trình t ghi chép, chuyn s và lp báo
cáo. Doanh nghip không thc hin tun t các bc nh phng pháp th công na
mƠ chúng đc thc hin đng thi cùng mt lúc. Công vic nhp liu có th không
do nhân viên k toán thc hin mà d liu đc t đng chuyn đn AIS t nhiu b
phn chc nng. D liu đc các b phn chc nng khác nhp và x lỦ, sau đó đc
chuyn vƠo c s d liu k toán mt cách t đng thông qua h thng mng máy tính
đ k toán tip tc theo dõi, hch toán.
Trong môi trng ng dng ERP, b phn k toán ch thc hin kim tra ch

không không nhp li các nghip v, k toán tr thƠnh ngi kim soát hot đng sn
xut kinh doanh thông qua các s liu k toán mà h thng phn ánh. Vic x lý d
liu ca k toán trên h thng ERP ch là khâu cui cùng, mang tính kt qu t các
phân h khác nh mua hƠng, bán hƠng
 Các nghip v kinh t phát sinh ch nhp mt ln vào phn mm là tt c
các tp tin liên quan đn nghip v đu đc cp nht. H thng ERP đc thit k
nhm qun lý theo quy trình, th nên đim bt đu hot đng ca mt b phn là kt
qu ca quá trình x lý thông tin ca b phn khác. iu này giúp tit kim nhiu thi
gian, công sc trong vic nhp liu, giúp cung cp thông tin kp thi, nhanh chóng.
 Vic xét duyt và phê chun có th đc thc hin trc tuyn. Nghip
v đc thc hin t đng vƠ không lu li phê duyt trên chng t. Trong trng hp
này, các nhà qun lý đƣ ngm đnh s phê duyt ca mình ngay khi thit k chng
trình phn mm.
 Nhiu nghip v, bút toán đc phn mm ERP sinh ra và x lý mt
cách t đng theo chng trình đƣ thit lp sn, vƠ đc kim soát thông qua quá
trình phê duyt. Các bút toán thng đc thc hin mt cách t đng trong h thng
nh: Bút toán ghi nhn doanh thu, ghi nhn giá vn, khu hao hàng tháng, kt chuyn,
phân b, điu chnh, v.v
 Cách thc sa cha nghip v b sai. Vi Ủ ngha lƠ mt h thng phn
~ 12 ~

ánh trung thc nht các hot đng kinh t phát sinh trong mt t chc kinh t, h thng
ERP không cho phép ngi dùng thay đi hay xoá bt k mt bút toán nƠo đƣ hch
toán vào h thng. Ngi dùng ch có th lƠm bút toán điu chnh. Bút toán điu chnh
này có th lƠ bút toán đo, bút toán ghi b sung hoc ghi s âm.
 Du vt kim toán: Mi hot đng ca k toán đu đc ghi nhn vào h
thng bao gm ngi dùng nào thao tác, ni dung, thi gian và phân h thao tác. Du
vt kim toán đc lu gi di nhng dng ch máy tính mi có th đc đc.
1.2.2.3.
Lu tr

 Hình thc thu thp d liu ngoài cách thc thu thp thông qua đin thoi,
chng t, fax, có th s dng thit b h tr nh máy quét mƣ vch, chng t đin t
 Lu tr d liu tp trung.
 D liu đc chia s gia các b phn, phòng ban trong doanh nghip.
 S bin mt dn ca các tài liu k toán giy.
1.2.2.4.
Thông tin kt xut
 Ni dung: Ni dung thông tin cung cp bao gm thông tin tài chính và phi
tƠi chính. c bit, s liu k toán là bc tranh trung thc v hot đng ca doanh
nghip. Chính vì đc đim ca hch toán k toán đng thi vi thao tác nghip v nên
h thng s liu k toán luôn phn ánh kp thi và trung thc các hot đng sn xut
kinh doanh  tng phân h trên h thng.
 Hình thc: Trong h thng ERP, do ng dng nhiu công ngh mi và qun
lỦ c s d liu tp trung nên cho phép cung cp thông tin  nhiu mc đ khác nhau:
t mc đ chi tit đn mc đ tng hp. H thng cng thc hin mt cách linh hot
tùy theo đi tng vƠ đa dng v hình thc (in ra giy, trên màn hình, có th  dng
bng biu, biu đ), đng thi có th truy xut t nhiu ni khác nhau.
 Thi gian: Khi ng dng ERP, doanh nghip có th bit đc thông tin theo
tng thi đim. Bt c lúc nào cn thông tin đu có th đáp ng trên c s thng nht
v quy trình.
 i tng cung cp thông tin vƠ đi tng s dng thông tin: Ngi
dùng ch có th cung cp, truy xut thông tin đƣ đc phân quyn.
Vic ng dng ERP cng đt ra nhiu thách thc cho công tác kim soát AIS.
iu này th hin qua:
 Phn ln chng t gc đc lp đu do phn mm in ra và chuyn giao
trong ni b doanh nghip, thông qua h thng chuyn giao d liu đin t.
 Các d liu lƠm c s đ ghi chép k toán đc hình thành và x lỦ trc 
các b phn, phòng ban khác trong doanh nghip.
~ 13 ~


 Hu ht quá trình x lỦ đc thc hin t đng.
 Các đc tính kim soát, bo mt, an toàn hu ht đu do toàn h thng ERP
quyt đnh.
Ngoài ra, b phn k toán cng nh các b phn trong doanh nghip có th phi
đi mt vi thách thc trong vic thay đi quy trình làm vic.
1.2.3. Các li ích ca h thng ERP đi vi doanh nghip nh và va
Không ít nhà qun lý doanh nghip coi ERP là chìa khóa cho thành công ca
doanh nghip. ERP cng đc ging dy nh mt môn hc ti các trng đi hc.
Vic ng dng ERP vào công tác k toán nói riêng và công tác hoch đnh và
qun lý ngun lc doanh nghip nói chung nhm nâng cao hiu qu qun lý doanh
nghip. c bit lƠ đi vi SME, vic tip cn gii pháp ERP s là công c giúp doanh
nghip nơng cao nng lc cnh tranh, đng thi ERP cng giúp doanh nghip tip cn
tt hn vi các phng thc qun tr tiên tin ca th gii, hng các nhân viên SME
làm vic tuân th theo quy trình chuyên nghip,. Mt doanh nghip nu ng dng
ngay t khi quy mô còn nh s có thun li là d trin khai và doanh nghip sm đi
vào n np, xây dng mt nn tng vng chc, to bc đm cho s phát trin cng
nh m rng quy mô ca doanh nghip v sau.
Ngoài li ích giúp doanh nghip qun lý kinh doanh tích hp, d thích nghi,
giúp t đng hoá các quy trình k toán, quan h vi khách hàng, chui cung ng, tng
hp d liu quan trng và qun lý tt hn các mi quan h trng yu ca doanh
nghip, gii pháp còn trang b cho doanh nghip nhng công c hu hiu, linh hot
nh to ra website ni b, din đƠn đ các thành viên ca doanh nghip và nhà trin
khai cùng chia s thông tin cng nh vng mc, giúp nhà qun lý có cái nhìn khách
quan, x lý công vic hiu qu, ra nhng quyt đnh sáng sut và t tin theo đui mc
tiêu kinh doanh.
Các nhà qun lý SME có th s dng mt gii pháp phn mm ng dng duy
nht đ có th h tr t đng hóa toàn b các quy trình hot đng ca mình, đng thi
có cái nhìn chân thc - toàn din - theo thi gian thc mi hot đng ca doanh nghip
v các nghip v qun lý tài chính, qun lý sn xut và qun lý quan h khách hàng.
Di góc đ công tác k toán, h thng ERP mang li các li ích sau:

 Vic ng dng ERP to ra mi liên kt cht ch bên trong doanh nghip.
Mi hot đng kinh doanh không còn là mt quá trình đc lp mƠ đc tái cu trúc và
chun hóa. Vic phi hp và chia s ngun lc giúp qun lý các hot đng, chi phí và
ci thin nng sut lao đng.
 Các báo cáo phân tích theo nhiu chiu đc thc hin mt cách d dàng.
~ 14 ~

Gii hn v không gian và thi gian không còn là rào cn ln đi vi bài toán qun lý
ca doanh nghip.
 Cho phép to ra h thng kim soát tài chính hiu qu thông qua vic kim
tra chéo. Vic phân tích, tng hp và x lý s liu cng đc thc hin mt cách
nhanh chóng. Trên c s phân chia trách nhim rõ ràng trên h thng, vic qun lý
kho, công n khách hƠngầcng đc cp nht theo tng thi đim.
 Cung cp thông tin k toán kp thi vƠ đáng tin cy. Công tác k toán chính
xác hn nh phân h k toán ca phn mm ERP giúp nhân viên gim bt nhng sai
sót thng mc phi trong cách hch toán th công.
 Ci tin qun lý hàng tn kho, Kim soát chi phí hiu qu, Theo dõi công n
cht ch, làm gim thiu n quá hn.
 Gim chi phí lu tr chng t, s sách
 Quy trình k toán đc xác đnh rõ ràng
1.3. KIM SOÁT H THNG THÔNG TIN K TOÁN TRONG MÔI
TRNG NG DNG ERP TI DOANH NGHIP NH VÀ VA
1.3.1. Ri ro h thng thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP
i vi doanh nghip, vic nhn din ra các ri ro đi vi AIS trong môi
trng tin hc hóa nói chung, vƠ trong môi trng ng dng ERP nói riêng là vic làm
ht sc cn thit và vô cùng quan trng. Vì điu này giúp cho doanh nghip ch đng
trong vic thit k các th tc kim soát hiu qu.
Bên cnh nhng li ích có đc t vic ng dng ERP, vn còn đó nhng ri
ro. Nhng ri ro có th tóm lc nh sau:
 Xung đt liên quan đn chia s và s hu d liu dn đn vic nhp liu và

x lý không chính xác.
 Phân quyn truy cp d liu không phù hp dn đn vic truy cp, chnh sa
d liu không hp pháp.
 Ri ro do phn cng, do mt đin đt xut có th phá hy toàn b c s d
liu ca h thng.
Xét theo quy trình x lý, bao gm:
 Sai sót và gian ln v nhp liu: sai sót v đi tng hch toán (tài khon,
khách hàng, hàng hóa- dch v, ), nhp trùng hay b sót nghip v, c tình nhp sai
d liu,
 Sai sót và gian ln v x lý nghip v: sai sót trong cƠi đt các công thc,
các tham s,
~ 15 ~

 Sai sót và gian ln v thông tin đu ra: thit k các biu mu báo cáo không
d liu đc các trng hp đc bit nh: S quá ln, s lng các khon mc tng
lên bt thng,
 Sai sót và gian ln v lu tr và bo mt thông tin.
Xét trên góc đ k thut, các gian ln liên quan đn tp tin vƠ chng trình
ng dng, liên quan đn h thng nh: C tình thay đi các d liu trong quá trình
nhp liu, cƠi đt chng trình bt hp pháp,
1.3.2. Phân loi hot đng kim soát h thng thông tin k toán
Theo báo cáo COSO nm 2011, hot đng kim soát là tp hp các chính sách
và th tc đm bo cho các ch th ca nhà qun lỦ đc thc hin, là các hành đng
cn thit thc hin đ đi phó vi ri ro đe da đn vic đt đc mc tiêu ca t
chc. Hot đng kim soát tn ti  mi b phn và mi cp đ t chc trng mt đn
v. Có nhiu loi hot đng kim soát khác nhau mà mt đn v có th thit k và áp
dng đ đm bo tính trung thc, hp lỦ vƠ đáng tin cy ca AIS.
Xét v mc đích thì hot đng kim soát đc chia thành ba loi: Kim soát
phòng nga, kim soát phát hin và kim soát hiu chnh
(i) Kim soát phòng nga

Là hot đng kim soát nhm ngn nga, gim thiu kh nng xy ra sai sót và
gian ln nh hng đn vic đt đc các mc tiêu ca doanh nghip.
(ii) Kim soát phát hin
Là hot đng kim soát nhm phát hin kp thi hành vi sai sót hoc gian ln
nƠo đó đƣ thc hin. Thông thng, ngi ta có th kt hp gia kim soát phòng
nga và kim soát phát hin nhm nâng cao tính hiu qu ca kim soát.
(iii) Kim soát hiu chnh
Sau khi phát hin sai sót, doanh nghip phi thay th nhng hot đng kim
soát đƣ b ắqua mtẰ nƠy bng nhng hot đng kim soát khác hu hiu hn hay phi
tng cng thêm các hot đng kim soát. Vic tng cng thêm th tc kim soát
nhm b sung cho mt th tc kim soát khác chính là kim soát hiu chnh.
Xét v chc nng, các loi hot đng kim soát ph bin bao gm:
(i) Soát xét ca nhà qun lý cp cao
Là vic soát xét ca nhƠ lƣnh đo cp cao trong doanh nghip nh so sánh kt
qu thc t vi d toán, vi k trc hay vi các đi th khác. Các chng trình quan
trng phi đc soát xét đ xác đnh mc đ hoàn thành.
(ii) Qun tr hong
Ngi qun lý  các cp trung gian s soát xét các báo cáo v hiu qu ca tng
~ 16 ~

b phn mà mình ph trách so vi d toán hoc k hoch đƣ đ ra.
(iii) Phân chia trách nhim hp lý
Mt hành vi sai sót hay gian ln ch có th xy ra khi có nhng c hi hay điu
kin thun li. Do vy, đ hn ch các sai sót và gian ln cn phi hn ch ti đa
nhng c hi này. Vic phân chia trách nhim hp lý gia các chc nng trong doanh
nghip cn phi đc xem xét mt cách nghiêm túc vƠ đc coi nh mt loi kim
soát phòng nga và kim soát phát hin hiu qu. Bi l, phân chia trách nhim hp lý
s làm gim thiu các c hi dn đn sai sót và gian ln cng nh giúp phát hin ra các
sai sót, gian ln này trong quá trình tác nghip.
Vic phân chia trách nhim da trên hai nguyên tc là phân công, phân nhim

và bt kiêm nhim:
 Không đ mt cá nhân nm tt c các khâu ca mt quy trình nghip v t
khi phát sinh cho đn khi kt thúc.
 Phi tách bit gia các chc nng: chc nng xét duyt, phê chun nghip
v, chc nng bo v tài sn và chc nng k.
(iv) Kim soát quá trình x lý thông tin
Nhiu hot đng kim soát cn đc thc hin nhm đm bo tính chính xác,
tính đy đ và phê chun đúng đn cho các nghip v din ra trong doanh nghip.
Kim soát quá trình x lý thông tin đóng mt vai trò quan trng trong hot đng kim
soát. Các h thng thông tin ngƠy nay đc x lý phn ln bng các chng trình máy
tính kt hp vi mt s th tc x lý th công bng con ngi. Kim soát quá trình x
lý thông tin có th chia ra hai loi chính đó lƠ kim soát chung và kim soát ng dng.
Kim soát chung và kim soát ng dng là hai b phn có mi quan h mt
thit và h tr ln nhau nhm đt đc các mc tiêu ca t chc. Kim soát chung đm
bo cho s vn hành ca kim soát ng dng. Nu kim soát chung yu kém thì không
th da vào kim soát ng dng đ ngn chn ri ro AIS đc. Tuy nhiên, kim soát
ng dng giúp phát hin vn đ, đa ra các đ xut đ sa đi và hoàn thin h thng,
t đó lƠm cho kim soát chung đy đ hn vƠ hu hiu hn. Nhng u đim ca kim
soát ng dng s khc phc nhc đim ca kim soát chung.
(v) Kim soát vt cht
Kim soát vt cht là các hot đng kim soát nhm đm bo cho tài sn ca
doanh nghip nh máy móc, nhƠ xng, tin bc, hàng hóa, c phiu và các tài sn
khác đc bo v mt cách cht ch.
Ngoài ra, hot đng kim soát vt cht còn bao gm vic đnh k tin hành
kim kê tài sn vƠ đi chiu vi s liu s sách. Bt k s chênh lch nƠo cng cn
~ 17 ~

đc gii trình và x lý tha đáng. Kim soát vt cht nhm đm bo cho s tn ti,
cht lng hay tình trng ca các tài sn phc v cho hot đng sn xut, kinh doanh
n đnh ca doanh nghip.

(vi) Phân tích rà soát
ơy lƠ vic so sánh gia kt qu thc hin vi s liu d toán hay gia các
thông tin tài chính và phi tài chính nhm phát hin ra các bin đng bt thng đ nhà
qun lý có các bin pháp chn chnh kp thi.
Ngoài ra, xét v phm vi thì hot đng kim soát h thng thông tin trong môi
trng tin hc hóa đc chia thành kim soát chung và kim soát ng dng. Trong đó,
kim soát ng dng bao gm: kim soát t đng, kim soát th công và kt hp gia
kim soát t đng và th công.
1.3.3. Kim soát h thng thông tin k toán trong môi trng ng dng ERP ti
doanh nghip nh và va
Khi ng dng ERP, SME cn thc hin nhiu hot đng kim soát khác nhau
nhm đm bo tính chính xác, tính đy đ và phê chun đúng đn cho các nghip v
din ra trong doanh nghip.
Các hot đng kim soát chính trong các SME không khác bit nhiu so vi các
doanh nghip ln, tuy nhiên th tc chi tit có th khác bit. Bên cnh đó, mt s hot
đng kim soát chính không phi luôn luôn thích hp trong các SME.
i vi doanh nghip ln, ắy quyn và xét duytẰ lƠ hot đng kim soát rt
hu hiu đ gim thiu các hot đng kim soát chi tit hn. Trong khi đó, vic phân
công trách nhim đy đ thng khó khn trong nhng SME vì doanh nghip ch có
vài nhân viên.
Kim soát AIS là mt vn đ đi vi SME bi vì trong các doanh nghip này,
quy trình và các th tc kim soát thng không đc quy đnh chính thc. Gii pháp
thông thng lƠ ngi qun lý cp cao phi tham gia nhiu hn vƠo vic kim soát.
Thông qua vic s dng thông tin hàng ngày ca h thng, đi chiu chúng vi hiu
bit ca mình v hot đng ca doanh nghip, ngi qun lý có th phát hin các sai
phm phát sinh trong h thng.
1.3.3.1.
Kim soát chung
Kim soát chung là các hot đng kim soát đc thit k và thc hin nhm
đm bo môi trng kim soát ca doanh nghip đc n đnh, vng mnh.

Mc đích thit k th tc kim soát chung lƠ đ đm bo đ tin cy và trung
thc ca quá trình x lỦ thông tin trong môi trng ng dng ERP. Kim soát chung
nh hng đn tt c các hot đng kim soát còn li, và là nn tng kim soát quan