ĐỀ CƯƠNG MÔN CƠ SỞ HỢP LÝ NGUỒN TÀI NGUYÊN THIÊN
NHIÊN VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
1. Khái niệm, phân loại tài nguyên thiên nhiên
- Khái niệm: Tài nguyên thiên nhiên là các thành phần của tự nhiên
được con người sử dụng hoặc có thể được sử dụng làm phương tiện
sản xuất và làm đối tượng tiêu dùng.
- Phân loại tài nguyên thiên nhiên:
a. Theo thuộc tính tự nhiên
b. Theo công dụng kinh tế
c. Theo khả năng bị hao kiệt
2. Biến đổi khí hậu toàn cầu và tình hình ở Việt Nam
- BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Theo IPCC (2007), Biến đổi khí hậu được định nghĩa là sự thay đổi trạng
thái khí hậu có thể xác định được thông qua những thay đổi của giá trị trung
bình và/hoặc sự biến thiên của các thuộc tính khí hậu, diễn ra trong một
khoảng thời gian dài, thường là hàng thập kỷ hoặc lâu hơn. Bất kỳ sự biến
đổi theo thời gian nào trong hệ thống khí hậu do những biến thiên tự nhiên
hay do các hoạt động của con người đều được coi là biến đổi khí hậu.
Trái đất thực sự đang nóng lên
• Nhiệt trung bình hiện tại của Trái Đất cao hơn so với năm 1860 là
0,75
0
C
• 11 trong 12 năm gần đây nhất được đánh giá là nóng nhất kể từ năm
1850.
Kéo theo là nước biển dâng và băng tan.
Lượng mưa thay đổi
Các hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng
- DỰ BÁO XU HƯỚNG BĐKH
Thay đổi trong chế độ ẩm
• Khô hạn gia tăng ở các vùng cận nhiệt đới, trong khi mưa tăng lên ở
các vùng vĩ độ cao
• Xu thế gia tăng mực nước biển
- NGUYÊN NHÂN
Khí nhà kính là những chất khí có khả năng hấp thụ bức xạ hồng ngoại do
trái đất phát trở lại không gian sau khi nhận các bức xạ từ mặt trời. Hiện
tượng này được gọi là hiệu ứng nhà kính, có vai trò như một tấm chăn làm
cho bề mặt trái đất và bầu khí quyển được giữ ấm. Tuy nhiên nếu lượng khí
nhà kính trong khí quyển quá nhiều, giống như tấm chăn được làm dầy hơn,
sẽ làm cho trái đất nóng lên.
Nguyên nhân là do đốt 1 lượng lớn các nguyên liệu hoá thạch như than, dầu
khí trong phát triển công nghiệp, chặt phá rừng bừa bãi và một số hình thức
khai thác nông nghiệp đặc biệt là chăn nuôi và trồng lúa nước.Theo các nhà
khoa học đấy chính là nguyên nhân chính dẫn đến nhiệt độ trái đất tăng.
Sự tăng bất bình thường của nhiệt độ bề mặt trái đất có thể dẫn đến những
thay đổi trong hệ thống khí quyển toàn cầu, gây ra sự di chuyển của các đới
khí hậu và các điều kiện thời tiết trung bình cũng như cực trị. Nhiệt độ trái
đất tăng lên cũng có thể dẫn đến mực nước biển tăng và các dòng sông băng
tan chảy…Những hiện tượng đó được coi là BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
- BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở VN
Sự thật là:
• Biến đổi khí hậu do con người gây ra chỉ là giải thích trước mắt cho
những xu hướng quan sát được của khí hậu
• Khoa học đều nhất trí về biến đổi khí hậu do con người gây ra – bất
đồng về mức độ và những tác động tiềm tàng
• Nếu đứng một mình, khí hậu có thể ổn định hàng thế kỷ thậm chí
hàng thiên niên kỷ.
• Nhiệt độ của cuối thế kỷ thứ 20 cao hơn bất cứ thời điểm nào trong
vòng 3 triệu năm gần đây, có thể là 10s của hàng triệu năm.
Ảnh hưởng cuả biến đổi khí hậu:
• Ảnh hưởng đến các sông băng, núi băng ở 2 cực
• Ảnh hưởng đến lượng mưa
• Mực nước biển dâng lên
• Lũ lụt, hạn hán, cháy rừng
• Mất đa dạng sinh học
• Các hệ sinh thái bị phá hủy
Chiến lược thích ứng Việt Nam: Rủi ro cao đối với biến đổi khí hậu
Rủi ro trong lịch sử
Thường xuyên bị đe dọa bởi lũ, bão, hạn hán, lở đất, cháy rừng
Năm1999, thiên tai gây thiệt hại:
- 800 sinh mạng
- US$ 300 triệu về tài sản
Lũ trong 3 năm đã cướp đi 1,000sinh mạng ở Đồng bằng sông Mekong
Rủi ro
• 1m nước biển dâng, 22triệu người sẽ phải sơ tán
• Các sự kiện thời tiết sẽ tăng về cường độ và tần suất
• Đảo ngược tiến trình cho Kế hoạch Phát triển kinh tế xã hội
4 Nội dung chính
1. Vận động chính sách
1.1 Chuẩn bị NHDR
1.2 Lấy thông tin từ SNC cung cấp cho những người quyết định
2. Phát triển năng lực của UNCT
2.1 Tăng cường nhận thức thông qua tập huấn
2.2 Định hướng lại hoạt động có rủi ro cao
3. Điều phối giữa các nhà tài trợ
3.1 Tăng cường năng lực thông qua các cuộc họp điều phối của nhà tài
trợ (DMC, CCFSC, NDMP, IASC, DMWG, v.v.)
4. Thích ứng thông qua những sáng kiến chủ chốt
4.1 Cộng tác với Cải cách hành chính công, sáng kiến Nghèo đói – Môi
trường cho kế hoạch ứng phó khí hậu, lên ngân sách, giám sát, điều phối
5.1 Chia sẻ kinh nghiệm và thông tin
6.1 Tăng cường năng lực và thể chế các địa phương
3. Tài nguyên khoáng sản, các tác động môi trường
- KN: Tài nguyên khoáng sản là tích tụ vật chất dưới dạng hợp chất
hoặc đơn chất trong vỏ trái đất, mà ở điều kiện hiện tại con người có
đủ khả năng lấy ra các nguyên tố có ích hoặc sử dụng trực tiếp chúng
trong đời sống hàng ngày
- Tài nguyên khoáng sản thường tập trung trong 1khu vực gọi là mỏ
khoáng sản
- Tác động môi trường của việc khai thác mỏ khoáng sản:
• Tác động môi trường của hoạt động khai thác khoáng sản
+ tạo ra bụi và khí thải độc hại: bụi phóng xạ, SO
2
, CO…
+ tác động tới môi trường nước mặt: nước thải, bùn thải…
+ tác động với nước ngầm: suy giảm về chất và lượng
+ mất đất, mất rừng suy giảm về đa dạng sinh học
+ biến đổi cảnh quan
+ ô nhiễm tiếng ồn
• Tác động môi trường của hoạt động chế biến và sử dụng khoáng sản
+ đối với môi trường không khí: sinh bụi, khí thải độc hại, và tiếng ồn
+ đv MT đất: mất đất nông lâm nghiệp, thay đổi về chất lượng đất
+ tác động đến môi trường nước: mất cân bằng khu vực, ô nhiễm do đục
và các chất độc hại
+ tác động đến môi trường nước ngầm: suy giảm về chất và lượng
+ phá rừng suy giảm đa dạng SH
+ bệnh nghề nghiệp, bùng nổ dân cư khu vực, đô thị hóa với các mức độ
khác nhau, vấn đề về trật tự an ninh xã hội
+ phát triển kinh tế - xã hội
4. Sử dụng và cải tạo đất
• sử dụng:
- Quy hoạch các vùng canh tác nông nghiệp dựa trên từng loại đất một
cách hợp lý
- Đẩy mạnh canh tác nông nghiệp theo hướng bền vững, sử dụng phân
bón hữu cơ và thuốc trừ sâu SH…
- Thực hiện các biện pháp bảo vệ đất: chống xói mòn, thau chua rửa
mặn, rửa phèn…
• Cải tạo
- Trồng ruộng bậc thang để chống xói mòn
- Giữ vững và nâng cao độ phì bằng cách dùng các biện pháp kĩ thuật
và bón phân
- Vào mùa khô phải giữ độ ẩm cho đất
- Xới xáo đất thường xuyên để diệt cỏ dại
- Đối với đất chua bón vôi là cần thiết, kết hợp với phân chuồng bón
nhiều lần và cách quãng