Dù biến đổi khí hậu là có thật, nhưng số người tin vào điều đó đã giảm từ 44% xuống
còn 31%… Hậu quả cùa hai sai sót lớn trong báo cáo của IPCC về biến đổi khí hậu
toàn cầu.
Thế giới đã trải qua một mùa hè với những đợt nóng khủng khiếp và nạn cháy rừng ở Châu
Âu, lũ lụt gây thảm họa ở Trung Quốc, Pakistan và một số nơi ở Châu Á, và cuộc tranh
luận về biến đổi khí hậu đang trở lại trên các phương tiện truyền thông.
Xì-căng-đan Climategate
Xì-căng-đan liên quan đến Ban biến đổi khí hậu liên chính phủ IPCC (International Panel
on Climate Change – IPCC) của Liên Hiệp Quốc được đặt tên là Climategate, nhái tên của
xì-căng-đan Watergate. IPCC là một tổ chức liên chính phủ, do tổ chức Khí tượng thế giới
(WMO) cùng với chương trình Môi trường Liên hiệp quốc (UNEP) phối hợp thành lập vào
năm 1988.
IPCC là một tổ chức liên ngành và liên chính phủ với 194 quốc gia thành viên. Mục đích
của IPCC là huy động các chuyên gia toàn thế giới thực hiện đánh giá về biến đổi khí hậu
dựa trên các dẫn liệu hiện có. Các thành viên của IPCC, kể cả chủ tịch, đều là các chuyên
gia trong từng lãnh vực cụ thể và không hề ăn lương của IPCC. Yêu cầu của quá trình thực
hiện báo cáo là phải nghiêm ngặt về thông tin khoa học, huy động sự đóng góp của càng
nhiều chuyên gia càng tốt, và thực hiện đánh giá một cách toàn diện và khách quan.
“Một sự thật phiền toái” – biếm họa trên báo nước ngoài chế nhạo tiến sĩ
Rajendra Pachauri, người đứng đầu IPCC đã dựa trên một số dữ kiện sai sót
để thổi phồng tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu
Ngày 30/8 vừa qua, InterAcademy Council (IAC) – một tổ chức uy tín với thành viên là
một số viện khoa học quốc gia trên thế giới – đã công bố một báo cáo đánh giá độc lập về
các quy trình và thủ tục của IPCC theo yêu cầu của đích thân Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc
Ban Ki-moon và chủ tịch IPCC tiến sĩ Rajendra Pachauri.
Suốt bốn tháng làm việc, IAC xem xét quá trình IPCC thực hiện đánh giá định kỳ (6 năm
một lần) về biến đổi khí hậu, kể cả các cáo buộc sử dụng các dẫn liệu chưa được các nhà
khoa học thẩm định, đồng thời điểm lại cơ chế quản lý của IPCC và quy trình công bố các
kết luận cho quần chúng.
Người ta dự báo cuộc họp toàn thể của IPCC sẽ tổ chức tại Busan, Hàn Quốc, vào tháng 10
tới đây sẽ nóng lên rất nhiều vì các kết quả từ báo cáo của IAC nói trên sẽ được đưa vào

nghị trình.
Nhóm soạn báo cáo cho IAC, còn gọi là ủy ban Shapiro, do ông Harold Shapiro, cựu chủ
tịch đại học Princeton, đứng đầu, bắt tay làm việc sau khi người ta phát hiện có những sai
sót trong báo cáo mới nhất về biến đổi khí hậu (năm 2007) của IPCC. Tuy đánh giá cao các
thành tựu của IPCC từ trước đến nay, ủy ban Shapiro vẫn chỉ trích gay gắt cách tổ chức của
IPCC và yêu cầu phải cải tổ.
Vào
Tháng 6/2010, hơn 800 nhà khoa học về khí hậu đã
được chọn ra để thực hiện báo cáo đánh giá khí hậu
lần thứ năm (AR5) dự định sẽ công bố từng phần
trong hai năm 2013 – 2014. Báo cáo của ủy ban
Shapiro góp phần làm gia tăng áp lực buộc ông
Pachauri phải từ chức chủ tịch IPCC, nhưng các đề
xuất của báo cáo do ủy ban Shapiro soạn thảo hy
vọng sẽ giúp củng cố quá trình thực hiện AR5 (báo
cáo lần thứ năm về biến đổi khí hậu).
Báo cáo gần đây nhất của IPCC là báo cáo lần thứ tư (AR4) công bố năm 2007 có sự tham
gia biên soạn của 559 chuyên gia từ 130 quốc gia, đồng thời được 2.000 chuyên gia khác
thẩm định với 90.000 bài nhận xét.
Hai sai sót lớn nhất của báo cáo 2007 là dự báo sai khi cho rằng băng hà trên dãy
Himalaya sẽ tan chảy hết trong vòng 25 năm tới, và hơn một nửa diện tích Hà Lan sẽ
bị ngập dưới biển. Ngoài ra, IPCC cũng dự báo thiếu căn cứ là đến năm 2020 sản
lượng nông nghiệp của các diện tích được tưới bằng nước mưa ở một số quốc gia
Châu Phi sẽ giảm 50% (xì-căng-đan “Africagate”) hoặc 40% rừng nhiệt đới Amazon có
thể biến mất do địa cầu nóng lên (xì-căng-đan “Amazongate“).
Ngoài ra, các nhà khoa học cũng tỏ ra quan ngại về cách IPCC tổng hợp các báo cáo và phê
phán việc IPCC sử dụng những bằng chứng không đáng tin cậy hoặc một số thông tin mà
họ gọi là tham liệu “xám” – tức là chưa được giới khoa học thẩm định.
Tiến sĩ Rajendra Pachauri, người
đứng đầu IPCC (Ảnh: AFP)

Alan Thorpe, giám đốc Hội đồng nghiên cứu môi trường tự nhiên, là tổ chức tài trợ lớn
nhất cho nghiên cứu biến đổi khí hậu ở Anh, phát biểu: “Chúng ta chỉ nên sử dụng những
tham liệu đã được các đồng nghiệp thẩm định. Chúng ta sẽ tự chuốc lấy rắc rối nếu cứ sử
dụng những dẫn liệu kém và tham liệu xám. Chúng ta có đủ các nghiên cứu đã được giới
khoa học thẩm định để dùng làm bằng chứng cho biến đổi khí hậu, vì vậy thật đáng tiếc là
IPCC đã đi chệch hướng.”
Báo cáo đánh giá về hoạt động của IPCC do Ủy ban Shapiro thực hiện cho rằng các dự
thảo báo cáo của IPCC nhận được hàng chục ngàn bản nhận xét khác nhau nhưng không
được IPCC xử lý một cách thống nhất. Chính vì vậy, IPCC đã để lọt sàng một số thông tin
chưa kiểm chứng thí dụ dự báo sai lạc về dãy Himalaya tan hết băng trong vòng ba thập kỷ
tới.
Biến đổi khí hậu là có thật, nhưng Climategate làm giảm lòng tin
Những “hạt sạn” như trên đã góp phần làm công
chúng hoang mang hơn về vấn đề biến đổi khí hậu.
Mới đây, một cuộc điều tra dư luận do hãng Ipsos
thực hiện thay mặt cho công ty tư vấn Euro RSCG
cho thấy chỉ trong năm qua số lượng người tin rằng
biến đổi khí hậu là có thực đã giảm từ 44% xuống
còn 31%, còn số người tin rằng việc biến đổi khí hậu
hơi bị thổi phồng đã tăng từ 22 lên 31%.
Những người hồ nghi đã cho rằng các sai sót nói trên
đều nhằm trầm trọng hóa mức độ của biến đổi khí
hậu.
Một số nhà chính trị có thể nhân cơ hội này để từ chối không chịu bỏ tiền để làm giảm
lượng khí thải các-bon. Những lầm lẫn của các nhà khoa học chắc chắn đã làm thay đổi
cảm nhận của quần chúng về vấn đề biến đổi khí hậu, chẳng hạn người ta có thể hồ nghi
liệu có đúng là con người làm thay đổi khí hậu, làm băng tan, mực nước biển dâng cao…
Tuy nhiên, mặc dầu IPCC không trực tiếp thực hiện nghiên cứu, nhưng báo cáo của
IPCC có sai sót không có nghĩa là các nghiên cứu về biến đổi khí hậu đều sai. Việc các
tác giả của báo cáo IPCC trích dẫn một nguồn chưa chính xác hoặc sơ suất trong biên tập

cũng không thể làm giảm uy tín của khoa học về biến đổi khí hậu. Chỉ vì các sai sót mà hồ
nghi về khoa học biến đổi khí hậu là không đúng vì các sai sót nói trên không hề được đưa
vào phần kết luận chính thức của báo cáo, ngay cả báo cáo của Nhóm công tác I trong đó
chứa các nội dung cơ sở của khoa học về biến đổi khí hậu.
Một số người còn cho rằng báo cáo của IPCC đã bị “chính trị hóa” và IPCC có chủ ý thông
tin sai hoặc gây tình trạng báo động giả về biến đổi khí hậu. Thực ra, một công trình với sự
cộng tác của đông đảo các nhà khoa học như báo cáo của IPCC thường có xu hướng ‘bảo
thủ’ hơn là thổi phồng.
Số lượng người tin rằng biến đổi khí
hậu là có thực đã giảm từ 44%
xuống còn 31%
Quả vậy, trước khi giới truyền thông làm rùm beng về các ‘xì-căng-đan’, các chuyên gia đã
cho rằng báo cáo AR4 đã đánh giá còn thấp mức nghiêm trọng của một số phương diện của
khí hậu chẳng hạn mực nước biển dâng cao hoặc sự suy giảm của lượng băng ngoài biển
(xin tham khảo báo cáo Copenhagen Diagnosis). Số liệu thực tế cho thấy tình hình thay đổi
nhanh hơn là mức dự báo của IPCC.
Những “hạt sạn” trong báo cáo của IPCC đã được IPCC thừa nhận và sửa đổi. Các chính
phủ sẽ gặp nhau tại phiên họp toàn thể của IPCC tại Busan (Hàn Quốc) vào tháng 10 tới
đây sẽ đánh giá lại toàn diện vấn đề nhiệm kỳ, sự minh bạch, mức độ tin cậy, và nhân sự
của IPCC, xem xét các kiến nghị của IAC và quyết định về chương trình hành động.
Các nhà nghiên cứu cho rằng những sai sót đó không nghiêm trọng và không ảnh hưởng
đến các kết luận của báo cáo về biến đổi khí hậu. Giáo sư Bob Watson, từng là chủ tịch
IPCC trước tiến sĩ Pachauri, và hiện nay là nhà khoa học hàng đầu của Bộ Môi trường,
thực phẩm và nông nghiệp Anh, nhấn mạnh rằng mặc dầu có những sai sót đó, báo cáo
vẫn chứng minh được vấn đề biến đổi khí hậu là một thực tế không thể bác bỏ.