TiÓu luËn: TriÕt häc
Lời mở đầu
Lý lu n hình thái kinh t – xã h i l lý lu n c b n v gi m t vậ ế ộ à ậ ơ ả à ữ ộ ị
trí h t s c quan tr ng c a ch ngh a duy v t l ch s do K.Marx xây d ngế ứ ọ ủ ủ ĩ ậ ị ử ự
nên. Lý lu n hình thái kinh t - xã h i ã c th a nh n l lý lu n khoaậ ế ộ đ đượ ừ ậ à ậ
h c v l ph ng pháp lu n c b n trong vi c nghiên c u l nh v c h c.ọ à à ươ ậ ơ ả ệ ứ ĩ ự ọ
Nh có lý lu n hính thaí kinh t – xã h i, l n u tiên trong l ch s xãờ ậ ế ộ ầ đầ ị ử
h i h c K. Marx ã ch rõ ngu n g c, ng l c bên trong, n i t i c a sộ ọ đ ỉ ồ ố độ ự ộ ạ ủ ự
phát tri n xã h i, ch rõ c b n ch t c a t ng ch xã h i. Nh v yể ộ ỉ đượ ả ấ ủ ừ ế độ ộ ư ậ
qua lý lu n hình thái kinh t – xã h i giúp chúng ta nghiên c u m t cáchậ ế ộ ứ ộ
úng n v khoa h c v n h nh c a xã h i trong m i giai o n nh t nh.đ đắ à ọ ậ à ủ ộ ỗ đ ạ ấ đị
Lý lu n hình thái kinh t xã h i ã l i th i, l c h u không th ápậ ế ộ đ ỗ ờ ạ ậ ể
d ng v o i u ki n hi n nay m ph i thay th b ng m t lý lu n khác.ụ à đ ề ệ ệ à ả ế ằ ộ ậ
Tr c tình hình ó bu c chúng ta l m rõ th c ch t c a lý lu n hình tháiướ đ ộ à ự ấ ủ ậ
kinh t xã h i v giá tr v m t khoa h c, tính th i i c a nó l r t c nế ộ à ị ề ặ ọ ờ đạ ủ à ấ ầ
thi t ; v th c ti n n c ta ang trong quá trình xây d ng t n c theoế ề ự ễ ướ đ ự đấ ướ
nh h ng xã h i ch ngh a. Trong quá trình ó r t nhi u v n khóđị ướ ộ ủ ĩ đ ấ ề ấ đề
kh n c t ra òi h i ph i nghiên c u gi i quy t.ă đượ đặ đ ỏ ả ứ ả ế
Vì v y em m nh d n nh n t i: '' ậ ạ ạ ậ đề à V n d ng Lý lu n hình tháiậ ụ ậ
kinh t xã h i phân tích vai trò c a nh n c i v i n n kinh–ế ộ để ủ à ướ đố ớ ề
t Vi t nam hi n nay''ế ệ ệ Qua b i vi t em th y còn nhi u thi u sót, b n thânà ế ấ ề ế ả
l ng i Laos nh n th c có h n mong có s óng góp ý ki n c a Th y côà ườ ậ ứ ạ ự đ ế ủ ầ
v b n c.à ạ đọ

Sinh viªn: ALu Lao Ly 1 Líp CH - 2006. B4
Tiểu luận: Triết học
Ph n Iầ
N i dung c a hình thái kinh t ộ ủ ế - xã h iộ
I. Khái ni m.ệ
Hình thái kinh t – xã h i l m t ph m trù c a ch ngh a duy v t l chế ộ à ộ ạ ủ ủ ĩ ậ ị
s dùng ch xã h i t ng giai o n phát tri n l ch s nh t nh, v iử để ỉ ộ ở ừ đ ạ ể ị ử ấ đị ớ

nh ng quan h s n xu t c a nó thích ng v i l c l ng s n xu t m tữ ệ ả ấ ủ ứ ớ ự ượ ả ấ ở ộ
trình nh t nh v v i m t ki n trúc th ng t ng c xây d ng lênđộ ấ đị à ớ ộ ế ượ ầ đượ ự
trên nh ng quan h s n xu t ó.ữ ệ ả ấ đ
1.K t c u v ch c n ng c a các y u t c u th nh hình thái kinhế ấ à ứ ă ủ ế ố ấ à
t xã h i.–ế ộ
Xã h i không ph i l t ng s nh ng hi n t ng, s ki n r i r c nh ngộ ả à ổ ố ữ ệ ượ ự ệ ờ ạ ữ
cá nhân riêng l . Xã h i l m t ch nh th to n v n có c c u ph c t p.ẻ ộ à ộ ỉ ể à ẹ ơ ấ ứ ạ
Trong ó có nh ng m t c b n nh t l l c l ng s n xu t, quan h s nđ ữ ặ ơ ả ấ à ự ượ ả ấ ệ ả
xu t v ki n trúc th ng t ng. M i m t có vai trò nh t nh v tác ngấ à ế ượ ầ ỗ ặ ấ đị à độ
n m t khác t o nên s v n ng c a c th xã h i. Chính tính to n v nđế ặ ạ ự ậ độ ủ ơ ể ộ à ẹ
c a nó c ph n ánh b ng khái ni m hình thái kinh t – xã h i.ủ đượ ả ằ ệ ế ộ
L c l ng s n xu t l n n t ng v t ch t k thu t c a m i hình tháiự ượ ả ấ à ề ả ậ ấ ỹ ậ ủ ỗ
kinh t – xã h i. S hình th nh v phát tri n c a m i hình thái kinh t –ế ộ ự à à ể ủ ỗ ế
xã h i xét n cùng l do l c l ng s n xu t quy t nh. L c l ng s nộ đế à ự ượ ả ấ ế đị ự ượ ả
xu t phát tri n qua các hình thái kinh t – xã h i n i ti p nhau t th pấ ể ế ộ ố ế ừ ấ
lên cao th hi n tính liên t c trong s phát tri n c a xã h i lo i ng i.ể ệ ụ ự ể ủ ộ à ườ
Quan h s n xu t – quan h gi a ng i v ng i trong quá trình s nệ ả ấ ệ ữ ườ à ườ ả
xu t – l nh ng quan h c b n, ban u v quy t nh t t c m i quanấ à ữ ệ ơ ả đầ à ế đị ấ ả ố
h xã h i khác, không có m i quan h ó thì không th nh xã h i v quyệ ộ ố ệ đ à ộ à
lu t xã h i. M i hình thái kinh t - xã h i l i có m t ki u quan h s nậ ộ ỗ ế ộ ạ ộ ể ệ ả
xu t c a nó t ng ng v i trình nh t nh c a l c l ng s n xu t.ấ ủ ươ ứ ớ độ ấ đị ủ ự ượ ả ấ
Quan h s n xu t, ó l tiêu chu n khách quan phân bi t xã h i c thệ ả ấ đ à ẩ để ệ ộ ụ ể
2
Tiểu luận: Triết học
n y v i xã h i c th khác, ng th i tiêu bi u cho m t giai o n phátà ớ ộ ụ ể đồ ờ ể ộ đ ạ
tri n nh t nh c a l ch s .ể ấ đị ủ ị ử
Nh ng quan h s n xu t l b x ng c a th xã h i h p th nh cữ ệ ả ấ à ộ ươ ủ ơ ể ộ ợ à ơ
s h t ng. Trên c s nh ng quan h s n xu t ó hình th nh nên nh ngở ạ ầ ơ ở ữ ệ ả ấ đ à ữ
quan i m v chính tr , pháp lý, o c, tri t h c v.v...v nh ng thi t chđ ể ề ị đạ đứ ế ọ à ữ ế ế
t ng ng h p th nh ki n trúc th ng t ng xã h i m ch c n ng xã h iươ ứ ợ à ế ượ ầ ộ à ứ ă ộ

c a nó l b o v , duy trì v phát tri n c s h t ng sinh ra nó.ủ à ả ệ à ể ơ ơ ạ ầ
Ngo i nh ng m t c b n c a xã h i ã c p trên – l c l ngà ữ ặ ơ ả ủ ộ đ đề ậ ở ự ượ
s n xu t, quan h s n xu t v ki n trúc th ng t ng – thì còn có nh ngả ấ ệ ả ấ à ế ượ ầ ữ
quan h dân t c quan h gia ình v các sinh ho t xã h i khác.ệ ộ ệ đ à ạ ộ
2. S phát tri n c a các hình thái kinh t ự ể ủ ế - xã h i l m t quá trình l ch sộ à ộ ị ử
t nhiên.ự
L ch s phát tri n c a xã h i ã tr i qua nhi u giai o n n i ti p nhauị ử ể ủ ộ đ ả ề đ ạ ố ế
t th p n cao. T ng ng v i m i giai o n l m t hình thái kinh t –ừ ấ đế ươ ứ ớ ỗ đ ạ à ộ ế
xã h i. S v n ng thay th nhau c a các hình thái kinh t – xã h i trongộ ự ậ độ ế ủ ế ộ
l ch s u do tác ng c a quy lu t khách quan, ó l quá trình l ch s tị ử đề độ ủ ậ đ à ị ử ự
nhiên c a xã h i. Marx vi t : “Tôi coi s phát tri n c a nh ng hình thái kinhủ ộ ế ự ể ủ ữ
t – xã h i l m t quá trình l ch s t nhiên ”.ế ộ à ộ ị ử ự
Các m t c b n h p th nh m t hình thái kinh t – xã h i: l c l ngặ ơ ả ợ à ộ ế ộ ự ượ
s n xu t quan h s n xu t v ki n trúc th ng t ng không tách r i nhau,ả ấ ệ ả ấ à ế ượ ầ ờ
m liên h bi n ch ng v i nhau hình th nh nên nh ng quy lu t ph bi nà ệ ệ ứ ớ à ữ ậ ổ ế
c a xã h i. ó l quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i tínhủ ộ Đ à ậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ
ch t v trình c a l c l ng s n xu t, quy lu t c s h t ng quy tấ à độ ủ ự ượ ả ấ ậ ơ ở ạ ầ ế
nh ki n trúc th ng t ng v các quy lu t xã h i khác. Chính do tác ngđị ế ượ ầ à ậ ộ độ
c a quy lu t khách quan ó, m các hình thái kinh t – xã h i v n ngủ ậ đ à ế ộ ậ độ
v phát tri n thay th nhau t th p lên cao trong l ch s nh m t quá trìnhà ể ế ừ ấ ị ử ư ộ
l ch s t nhiên không ph thu c v o ý trí, nguy n v ng ch quan c a conị ử ự ụ ộ à ệ ọ ủ ủ
ng i.ườ
Quá trình phát tri n l ch s t nhiên c a xã h i có ngu n g c sâu xa ể ị ử ự ủ ộ ồ ố ở
s phát tri n c a l c l ng s n xu t.ự ể ủ ự ượ ả ấ
3
Tiểu luận: Triết học
Nh ng l c l ng s n xu t c t o ra b ng n ng th c ti n c a conữ ự ượ ả ấ đượ ạ ằ ă ự ễ ủ
ng i xong không ph i con ng i l m ra theo ý mu n ch quan. B n thânườ ả ườ à ố ủ ả
n ng l c th c ti n c a con ng i c ng b quy nh b i nhi u i u ki nă ự ự ễ ủ ườ ũ ị đị ở ề đ ề ệ
khách quan nh t nh. Ng ì ta l m ra l c l ng s n xu t c a mình d aấ đị ươ à ự ượ ả ấ ủ ự

trên nh ng l c l ng s n xu t ã t c trong m t hình thái kinh t –ữ ự ượ ả ấ đ đạ đượ ộ ế
xã h i ã có s n do th h tr c t o ra. Chính tính ch t v trình c aộ đ ẵ ế ệ ướ ạ ấ à độ ủ
l c l ng s n xu t ã quy nh m t cách khách quan tính ch t v trình ự ượ ả ấ đ đị ộ ấ à độ
quan h s n xu t, do ó, xét n cùng l c l ng s n xu t quy t nh quáệ ả ấ đ đế ự ượ ả ấ ế đị
trình v n ng v phát tri n c a hình thái kinh t – xã h i nh m t quáậ độ à ể ủ ế ộ ư ộ
trình l ch s t nhiên. Trong các quy lu t khách quan chi ph i s v n ngị ử ự ậ ố ự ậ độ
phát tri n c a các hình thái kinh t – xã h i thì quy lu t v s phù h pể ủ ế ộ ậ ề ự ợ
c a quan h s n xu t có vai trò quy t nh nh t. L c l ng s n xu t, m tủ ệ ả ấ ế đị ấ ự ượ ả ấ ộ
m t c a ph ng th c s n xu t, l y u t b o m tính k th a trong sặ ủ ươ ứ ả ấ à ế ố ả đả ế ừ ự
phát tri n lên c a xã h i quy nh khuynh h ng phát tri n t th p. Quanể ủ ộ đị ướ ể ừ ấ
h s n xu t l m t th hai c a ph ng th c s n xu t bi u hi n tính giánệ ả ấ à ặ ứ ủ ươ ứ ả ấ ể ệ
o n trong s phát tri n c l ch s . Nh ng quan h s n xu t l i th i cđ ạ ự ể ủ ị ử ữ ệ ả ấ ỗ ờ đượ
xoá b v c thay th b ng nh ng ki u quan h s n xu t m i cao h nỏ à đượ ế ằ ữ ể ệ ả ấ ớ ơ
v hình thái kinh t – xã h i m i cao h n ra i. Nh v y, s xu t hi n,à ế ộ ớ ơ đờ ư ậ ự ấ ệ
s phát tri n c a hình thái kinh t – xã h i, s chuy n bi n t hình tháiự ể ủ ế ộ ự ể ế ừ
ó lên hình thái cao h n c gi i thích tr c h t b ng s tác ng c ađ ơ đượ ả ướ ế ằ ự độ ủ
quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i tính ch t v trình c aậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ ấ à độ ủ
l c l ng s n xu t. Quy lu t ó l khuynh h ng t tìm ng cho mìnhự ượ ả ấ ậ đ à ướ ự đườ
trong s phát tri n thay th các hình thái kinh t - xã h i. Nghiên c u conự ể ế ế ộ ứ
ng t ng quát c a s phát tri n l ch s c quy nh b i quy lu tđườ ổ ủ ự ể ị ử đượ đị ở ậ
chung c a s v n ng c a n n s n xu t v t ch t chúng ta nhìn th y logicủ ự ậ độ ủ ề ả ấ ậ ấ ấ
c a l ch s th gi i. ủ ị ử ế ớ
V ch ra con ng t ng quát c a l ch s , i u ó không có ngh a lạ đườ ổ ủ ị ử đ ề đ ĩ à
gi i thích c rõ r ng s phát tri n xã h i trong m i th i i m c a quáả đượ à ự ể ộ ỗ ờ đ ể ủ
trình l ch s . L ch s c th vô cùng phong phú, có h ng lo t nh ng y u tị ử ị ử ụ ể à ạ ữ ế ố
4
Tiểu luận: Triết học
l m cho quá trình l ch s a d ng v th ng xuyên bi n i, không thà ị ử đ ạ à ườ ế đổ ể
xem xét quá trình l ch s nh m t ng th ng.ị ử ư ộ đườ ẳ
Theo quan i m c a ch ngh a duy v t l ch s , nhân t quy t nh quáđ ể ủ ủ ĩ ậ ị ử ố ế đị

trình l ch s , xét n cùng l n n s n xu t i s ng hi n th c. Nh ngị ử đế à ề ả ấ đờ ố ệ ự ư
nhân t kinh t không ph i l nhân t duy nh t quy t nh các nhân t khácố ế ả à ố ấ ế đị ố
nhau c a ki n trúc th ng t ng u có nh h ng n quá trình l ch s .ủ ế ượ ầ đề ả ưở đế ị ử
N u không tính n s tác ng l n nhau c a các nhân t ó thì khôngế đế ự độ ẫ ủ ố đ
th y h ng lo t nh ng s ng u nhiên m tính t t y u kinh t xuyên qua ấ à ạ ữ ự ẫ à ấ ế ế để
t v ch ra ng i cho mình. Vì v y hi u l ch s c th thì c n thi tự ạ đườ đ ậ để ể ị ử ụ ể ầ ế
ph i tính n t t c các nhân t b n ch t có tham gia trong quá trình tácả đế ấ ả ố ả ấ
ng l n nhau ó.độ ẫ đ
Có nhi u ngyuên nhân l m cho quá trình chung c a l ch th gi i cóề à ủ ị ế ớ
tính a d ng: i u ki n c a môi tr ng a lý có nh h ng nh t nhđ ạ đ ề ệ ủ ườ đị ả ưở ấ đị
n s phát tri n xã h i. c bi t bu i ban u c a s phát tri n xã h i,đế ự ể ộ Đặ ệ ở ổ đầ ủ ự ể ộ
thhì i u ki n cu môi tr ng a lý l m t trong nh ng nguyên nhân quyđ ề ệ ả ườ đị à ộ ữ
nh quá trình không ng u c a l ch s th gi i, có dân t c i lên, cóđị đồ đề ủ ị ử ế ớ ộ đ
dân t c trì tr l c h u. C ng không th không tính n s tác ng c aộ ệ ạ ậ ũ ể đế ự độ ủ
nh ng y u t nh nh n c, tính c áo c a n n v n hoá c a truy nữ ế ố ư à ướ độ đ ủ ề ă ủ ề
th ng c a h t t ng v tâm lý xã h i v.v... i v i ti n trình l ch s .ố ủ ệ ư ưở à ộ đố ớ ế ị ử
II. V n d ng lý lu n hình thái kinh t xã h i v o i u ki n Vi t nam ậ ụ ậ ế ộ à đ ề ệ ệ
hi n nay.ệ
1. T t y u khách quan c a con ng i lên ch ngh a xã h i.ấ ế ủ đườ đ ủ ĩ ộ
Vi c v n d ng lý lu n hình thái kinh t xã h i c a ch ngh a Mac-ệ ậ ụ ậ ế ộ ủ ủ ĩ
Lênin v o vi c ra chi n l c cho cách m ng Vi t nam ti n lên ch ngh aà ệ đề ế ượ ạ ệ ế ủ ĩ
xã h i. ng l i cách m ng do ch t ch H Chí Minh v ng ta nêu ra lộ Đườ ố ạ ủ ị ồ à Đả à
s v n d ng sáng t o hình thái kinh t - xã h i v o i u ki n Vi t nam.ự ậ ụ ạ ế ộ à đ ề ệ ệ
ng ta ã kh ng nh r ng sau khi Vi t nam ti n h nh công vi c cáchĐả đ ẳ đị ằ ệ ế à ệ
m ng dân ch nhân dân s ti n lên l m cu c cách m ng xã h i ch ngh a.ạ ủ ẽ ế à ộ ạ ộ ủ ĩ
ây l s l a ch n úng h ng i v xác nh m c tiêu c a s phátĐ à ự ự ọ đ ướ đ à đị ụ ủ ự
tri n. Chúng ta u bi t, i v i ng ta, vi c l a ch n v xác nh n yể đề ế đố ớ Đả ệ ự ọ à đị à
5
Tiểu luận: Triết học
t ra ngay t n m 1930 v luôn luôn úng v i m i s bi n ng trongđặ ừ ă à đ ớ ọ ự ế độ

th c ti n phát tri n c a cách m ng Vi t nam, trong l ch s u tranh cáchự ễ ể ủ ạ ệ ị ử đấ
m ng c a ng v c a dân t c chính c ng, sách l c v n t t do Nguy nạ ủ Đả à ủ ộ ươ ượ ắ ắ ễ
ái Qu c kh i th o v lu n v n chính tr c a ng n m 1930 ã ghi rõ Cáchố ở ả à ậ ă ị ủ Đả ă đ
m ng Vi t nam s i theo con ng “l t s n dân quy n cách m ng ạ ệ ẽ đ đườ à ư ả ề ạ để
i t i xã h i c ng s n” b qua giai o n phát tri n t b n ch ngh a. Sđ ớ ộ ộ ả ỏ đ ạ ể ư ả ủ ĩ ự
l a ch n n y l k t qu tr c ti p n y sinh t s giác ng ch ngh a Mác-ự ọ à à ế ả ự ế ả ừ ự ộ ủ ĩ
Lênin, ch ngh a xã h i khoa h c lãnh t Nguy n ái Qu c sau m t th pủ ĩ ộ ọ ở ụ ễ ố ộ ậ
niên (1911-1920) i tìm ng c u n c v ã tìm th y ch ngh a Lênin,đ đườ ứ ướ à đ ấ ủ ĩ
ã nh n th c rõ cách m ng Vi t nam s i theo con ng Cách m ngđ ậ ứ ạ ệ ẽ đ đườ ạ
tháng M i “ ng cách m nh” (1927) l tác ph m lý lu n macxít uườ Đườ ệ à ẩ ậ đầ
tiên c xây d ng trên n n móng c a t t ng ó. Trong tác ph m quanđượ ự ề ủ ư ưở đ ẩ
tr ng n y Nguy n ái Qu c ã ch rõ:ọ à ễ ố đ ỉ
“Trong th gi i bây gi ch có cách m nh Nga l ã th nh công vế ớ ờ ỉ ệ à đ à à
th nh công n n i, ngh a l dân chúng c h ng cái t do h nh phúc,à đế ơ ĩ à đượ ưở ự ạ
bình ng th t, ch không ph i t do v bình ng gi d i nh qu cđẳ ậ ứ ả ự à đẳ ả ố ư đế ố
Pháp khoe khoang bên Nam An” Ng i kh ng nh, ch có ch ngh a Lêninườ ẳ đị ỉ ủ ĩ
l chân chính nh t, ch c ch n nh t v cách m nh nh t m chúng ta s ià ấ ắ ắ ấ à ệ ấ à ẽ đ
theo. T b c ngo t n m 1920, khi Nguy n ái Qu c tr th nh ng i c gnừ ướ ặ ă ễ ố ở à ườ ộ
s n v cho n nh ng n m sau n y. NG i u nh t quán kh ng nh,ả à đế ữ ă à ườ đề ấ ẳ đị
gi i phóng giai c p, gi i phóng dân t c ch có th th c hi n c b ng conả ấ ả ộ ỉ ể ự ệ đượ ằ
ng cách m ng vô s n, b ng cu c xây d ng ch ngh a xã h i m i, xãđườ ạ ả ằ ộ ự ủ ĩ ộ ớ
h i c ng s n ch ngh a.ộ ộ ả ủ ĩ
Khi mi n B c ã c gi i phóng nh ng mi n Nam còn ph i ti p t cề ắ đ đượ ả ư ề ả ế ụ
chi n u vì c l p t do c a T Qu c, tình hình lúc ó t ra câu h i:ế đầ độ ậ ự ủ ổ ố đ đặ ỏ
Mi n B c có nên b c ngay v o th i k quá xây d ng ch ngh a xãề ắ ướ à ờ ỳ độ để ự ủ ĩ
h i hay không khi khi m c tiêu c l ap dân t c ch a c gi i quy t xongộ ụ độ ạ ộ ư đượ ả ế
mi n Nam? ng ta kh ng nh l ph i ng th i ti n h nh hai nhi mở ề Đả ẳ đị à ả đồ ờ ế à ệ
v cách m ng: ti p t c cu c cách m ng dân t c dân ch mi n Nam vụ ạ ế ụ ộ ạ ộ ủ ở ề à
ti n h nh xây d ng ch ngh a xã h i mi n B c. S l a ch n n y ãế à ự ủ ĩ ộ ở ề ắ ự ự ọ à đ
6

Tiểu luận: Triết học
c th c ti n xác nh n l ho n to n úng n. Không có s h u thu nđượ ự ễ ậ à à à đ đắ ự ậ ẫ
c a ch ngh a xã h i mi n B c, cách m ng mi n Nam s không có nh ngủ ủ ĩ ộ ở ề ắ ạ ề ẽ ữ
m b o v t ch t v tinh th n c n thi t cho th ng l i.đả ả ậ ấ à ầ ầ ế ắ ợ
Khi mi n Nam ã c gi i phóng, t n c th ng nh t, m t v n ề đ đượ ả đấ ướ ố ấ ộ ấ đề
c ng c t ra l mi n Nam s cùng mi n B c ti n lên ch ngh a xã h iũ đượ đặ à ề ẽ ề ắ ế ủ ĩ ộ
hay t m th i d ng l i m t th i gian ph c h i sau chi n tranh? Có thạ ờ ừ ạ ộ ờ để ụ ồ ế ể
nói, s l a ch n n y l m t th thách không kém ph n ph c t p. ngự ự ọ à à ộ ử ầ ứ ạ Đả
quy t nh c n c cùng i lên ch ngh a xã h i. Quy t nh n y ã cế đị ả ướ đ ủ ĩ ộ ế đị à đ đượ
th c ti n xác nh n ho n to n úng n.ự ễ ậ à à đ đắ
V o gi a nh ng n m 80, kinh t xã h i n c ta lâm v o cu c kh ngà ữ ữ ă ế ộ ướ à ộ ủ
ho ng tr m tr ng, ch xã h i ch ngh a Liên Xô v ông Âu angả ầ ọ ế độ ộ ủ ĩ ở à Đ đ
chao o. Nh ng c ng chính v o lúc y, ng ta ã quy t nh ng l iđả ư ũ à ấ Đả đ ế đị đườ ố
i m i, ch tr ng xây d ng v phát tri n n n kinh t nhi u th nh ph n,đổ ớ ủ ươ ự à ể ề ế ề à ầ
v n h nh theo c ch th tr ng có s qu n lý c a nh n c, theo nhậ à ơ ế ị ườ ự ả ủ à ướ đị
h ng xã h i ch ngh a, h i nh p v m c a v i bên ngo i. M t l n n a sướ ộ ủ ĩ ộ ậ à ở ử ớ à ộ ầ ữ ự
kh ng nh c a ng ta v con ng i lên ch ngh a xã h i ã cẳ đị ủ Đả ề đườ đ ủ ĩ ộ đ đượ
th c ti n xác nh n l úng n.ự ễ ậ à đ đắ
V o gi a nh ng n m 80, kinh t – xã h i n c ta lâm v o cu cà ữ ữ ă ế ộ ướ à ộ
kh ng ho ng tr m tr ng ch xã h i ch ngh a Liên Xô v ông Âuủ ả ầ ọ ế độ ộ ủ ĩ ở à Đ
ang chao o. Nh ng c ng chính v o lúc y, ng ta ã quy t nhđ đả ư ũ à ấ Đả đ ế đị
ng l i i m i, ch tr ng xây d ng v phát tri n n n kinh t nhi uđườ ố đổ ớ ủ ươ ự à ể ề ế ề
th nh ph n, v n h nh theo c ch th tr ng có s qu n lý c a nh n c,à ầ ậ à ơ ế ị ườ ự ả ủ à ướ
theo nh h ng xã h i ch ngh a, h i nh p v m c a v i bên ngo i. M tđị ướ ộ ủ ĩ ộ ậ à ở ử ớ à ộ
l n n a s kh ng nh c a ng ra v con ng i lên ch ngh a xã h iầ ữ ự ẳ đị ủ Đả ề đườ đ ủ ĩ ộ
ã c th c ti n xác nh n l úng n.đ đượ ự ễ ậ à đ đắ
Có th nói, nh ng quy t sách c a ng ta th i k n y th hi n sể ữ ế ủ Đả ở ờ ỳ à ể ệ ự
n ng ng v t duy lý lu n g n li n v i s m n c m v th c ti n cùngă độ ề ư ậ ắ ề ớ ự ẫ ả ề ự ễ
b n l nh chính tr v ng v ng. ó l s kh ng nh tính t t y u c a s iả ĩ ị ữ à Đ à ự ẳ đị ấ ế ủ ự đổ
m i theo nh h ng xã h i ch ngh a: i m i phát tri n, thoátớ đị ướ ộ ủ ĩ đổ ớ để ể để

kh i tình tr ng kh ng ho ng, v t qua nh ng kìm hãm c a mô hình cỏ ạ ủ ả để ượ ữ ủ ũ
7
Tiểu luận: Triết học
– mô hình h nh chính bao c p, gi i phóng v khai thác m i ti m n ngà ấ để ả à ọ ề ă
phát tri n c a xã h i nh m th c hi n m c tiêu dân gi u, n c m nh, xã h iể ủ ộ ằ ự ệ ụ à ướ ạ ộ
công b ng v n minh. i m i không ph i l t b ch ngh a xã h i, m lằ ă Đổ ớ ả à ừ ỏ ủ ĩ ộ à à
kh ng nh tính quy lu t c a con ng phát tri n ó l m cho công cu cẳ đị ậ ủ đườ ể đ à ộ
xây d ng ch ngh a xã h i công b ng v n minh. úng v i quy lu t kháchự ủ ĩ ộ ằ ă đ ớ ậ
quan h n phù h p v i hoang c nh, i u ki n th c t c a t n c v i xuơ ợ ớ ả đ ề ệ ự ế ủ đấ ướ ớ
th , c i m c a th gi i hi n i. i m i l xây d ng ch ngh a xãế đặ đ ể ủ ế ớ ệ đạ Đổ ớ à để ự ủ ĩ
h i hi u qu h n l m cho ch ngh a xã h i b c l v kh ng nh b n ch tộ ệ ả ơ à ủ ĩ ộ ộ ộ à ẳ đị ả ấ
u vi t c a nó, t ng b c nh hình v phát tri n trong th c t , l m choư ệ ủ ừ ướ đị à ể ự ế à
“ i s ng v t ch t ng y c ng t ng, i s ng tinh th n ng y c ng t t, xãđờ ố ậ ấ à à ă đờ ố ầ à à ố
h i ng y c ng v n minh, ti n b ” cho nhân dân ta có cu c s ng m no,ộ à à ă ế ộ để ộ ố ấ
h nh phúc c h c h nh ti n b v phát tri n m i kh n ng sáng t o c aạ đượ ọ à ế ộ à ể ọ ả ă ạ ủ
mình” cho “dân th c s l ch v l m ch l y xã h i v cu c s ng c ađể ự ự à ủ à à ủ ấ ộ à ộ ố ủ
mình? Nh H Chí Minh ã nh n m nh.ư ồ đ ấ ạ
Nh v y, i lên xã h i ch ngh a l t t y u khách quan, v nó cư ậ đ ộ ủ ĩ à ấ ế à đượ
th hi n trong công cu c i m i c a ng ta, i m i xác l p m t sể ệ ộ đổ ớ ủ Đả đổ ớ để ậ ộ ự
n nh m i nh m l m cho t n c t t i s phát tri n b n v ng. i uổ đị ớ ằ à đấ ướ đạ ớ ự ể ề ữ Đ ề
ó có ngiã l chúng ta ph i xác nh con ng xây d ng ch ngh a xã h iđ à ả đị đườ ự ủ ĩ ộ
v i s n ng ng h n n a tichs c c h n n a, v phù h p h n n a v i tìnhớ ự ă độ ơ ữ ự ơ ữ à ợ ơ ữ ớ
hình th gi i hi n i. Ch xã h i ch ngh a m chúng ta ang xâyế ớ ệ đạ ế độ ộ ủ ĩ à đ
d ng s l ch phát hi n v s d ng t t nh t nh ng ngu n l c c aự ẽ à ế độ ệ à ử ụ ố ấ ữ ồ ự ủ
chính mình, trong ó s c m nh quy t nh chính l ngu n l c con ng i.đ ứ ạ ế đị à ồ ự ườ
ó l m c tiêu quan tr ng nh t c a ch ngh a xã h i.Đ à ụ ọ ấ ủ ủ ĩ ộ
2. Nh ng nhi m v c a th i k quá ữ ệ ụ ủ ờ ỳ độ
Th i k quá l th i k t o c s v t ch t v con ng i cho chờ ỳ độ à ờ ỳ ạ ơ ở ậ ấ à ườ ủ
ngh a xã h i trong quá trình th c hi n n y, v i i u ki n v ho n c nh c aĩ ộ ự ệ à ớ đ ề ệ à à ả ủ
Vi t nam, ã t ra cho chúng ta nh ng nhi m v sau:ệ đ đặ ữ ệ ụ

Th c hi n công cu c công nghi p hoá hi n i hoá t n c xâyự ệ ộ ệ ệ đạ đấ ướ để
d ng c s v t ch t k thu t cho n n s n xu t l n hi n i. Công cu cự ơ ở ậ ấ ỹ ậ ề ả ấ ớ ệ đạ ộ
n y t ra nh ng nhi m v l n m chúng ta c n gi i quy t: C th l : t oà đặ ữ ệ ụ ớ à ầ ả ế ụ ể à ạ
8
Tiểu luận: Triết học
ra nh ng i u ki n thi t y u v v t ch t, k thu t, con ng i v khoa h cữ đ ề ệ ế ế ề ậ ấ ỹ ậ ườ à ọ
công ngh , huy ng m i ng i v n, ngu n l c lao ng l m cho n n kinhệ độ ọ ườ ố ồ ự độ à ề
t t ng tr ng nhanh nh ng b n v ng v trên c s nâng cao m i m t c aế ă ưở ư ề ữ à ơ ở ọ ặ ủ
i s ng xã h i. Quá trình công nghi p hoá, hi n i hoá t n c c nđờ ố ộ ệ ệ đạ đấ ướ ầ
ph i th c hi n ngay m t s n i dung c b n sau;ả ự ệ ộ ố ộ ơ ả
+ T ng thêm t c v t tr ng s n xu t công nghi p trong n n kinhă ố độ à ỷ ọ ả ấ ệ ề
t qu c dân ế ố
+D a trên s thay i v công ngh chúng ta ph i chuy n d ch c c uự ự đổ ề ệ ả ể ị ơ ấ
n n kinh t d n n t ng tr ng nhanh v lâu b n.ề ế ẫ đế ă ưở à ề
+ Khuy n khích v o t o nh ng t i n ng tr nh m t o ra i ngế à đà ạ ữ à ă ẻ ằ ạ độ ũ
cán b k thu t có trình cao.ộ ỹ ậ độ
+ Th c hi n chuy n giao công ngh k t h p v i n ng l c sáng t o c aự ệ ể ệ ế ợ ớ ă ự ạ ủ
qu n chúng. Mu n v y ph i n m b t y chính xác các thông tin c nầ ố ậ ả ắ ắ đầ đủ ầ
thi t thông qua, các công ty t v n trong v ngo i n c m b o l aế ư ấ à à ướ để đả ả ự
ch n công ngh chính xác. M r ng liên k t liên doanh v i n c ngo i ọ ệ ở ộ ế ớ ướ à để
có th khai thác công ngh tiên ti n m t cách tr c ti p.ể ệ ế ộ ự ế
- Xây d ng v phát tri n n n kinh t h ng hoá nhi u th nh ph nự à ể ề ế à ề à ầ
theo nh h ng ch ngh a xã h i v n h nh theo c ch th tr ng có sđị ướ ủ ĩ ộ ậ à ơ ế ị ườ ự
qu n lý c a nh n c. Mu n v y c n ph i ch n ch nh i m i v phátả ủ à ướ ố ậ ầ ả ấ ỉ đổ ớ à
tri n có hi u qu khu v c doanh nghi p nh n c l m t t vai trò h trể ệ ả ự ệ à ướ để à ố ỗ ợ
v thúc y các th nh ph n kinh t khác cùng phát tri n. T o i u ki n à đẩ à ầ ế ể ạ đ ề ệ để
các th nh ph n kinh t khác phát tri n theo úng pháp lu t v quan tr ngà ầ ế ể đ ậ à ọ
nh t l ph i t ng b c h ng v o con ng t b n nh n c.ấ à ả ừ ướ ướ à đườ ư ả à ướ
- Ph i th n tr ng trong s phát tri n xã h i, m r ng giao l u v nả ậ ọ ự ể ộ ở ộ ư ă
hoá v i n c ngo i, ph i có bi n pháp h u hi u ch ng l i s thâm nh pớ ướ à ả ệ ữ ệ ố ạ ự ậ

c a các lo i v n hoá c h i. K th a v phát tri n các truy n th ng v nủ ạ ă độ ạ ế ừ à ể ề ố ă
hoá t t p c a dân t c.ố đẹ ủ ộ
- C n ph i ti p t c i m i b máy nh n c theo h ng ti n bầ ả ế ụ đổ ớ ộ à ướ ướ ế ộ
d a trên nh ng c s sau:ự ữ ơ ở
+ Ch ng quan liêu chuyên quy n c oán trong b máy nh n c.ố ề độ đ ộ à ướ
9
Tiểu luận: Triết học
+ Ph i phân bi t rõ ch c n ng c u các c p các ng nh.ả ệ ứ ă ả ấ à
+ Ph i a ra m t h th ng pháp lu t ch t ch ng b v có tínhả đư ộ ệ ố ậ ặ ẽ đồ ộ à
kh thi. Ph i m b o th c hi n nghiêm ch nh m i lu t pháp ra.ả ả đả ả ự ệ ỉ ọ ậ đề
Ph n IIầ
Vai trò c a Nh n c i v i n n kinh t vi t namủ à ướ đố ớ ề ế ệ
Trong nh ng n m i m i ta có th th y rõ nh ng th nh t u m cữ ă đổ ớ ể ấ ữ à ự à ơ
ch mang l i. Nh ng u i m c a c ch th tr ng l không th phế ạ ữ ư đ ể ủ ơ ế ị ườ à ể ủ
nh, nh ng chúng ta c ng ph i th a nh n r ng KTTT c ng có nh ngđị ư ũ ả ừ ậ ằ ũ ữ
khuy t t t v n có c a nó. Vì v y không ch t n t i c ch th tr ng thu nế ậ ố ủ ậ ỉ ồ ạ ơ ế ị ườ ầ
tuý m c n có s can thi p nh n c s a ch a nh ng th t b i c a cà ầ ự ệ à ướ để ử ữ ữ ấ ạ ủ ơ
ch th tr ng h n n a nh h ng cho nó i theo con ng XHCNế ị ườ ơ ữ để đị ướ đ đườ
i u ti t v mô nh n c trong n n kinh t .đ ề ế ĩ à ướ ề ế
Vai trò v ch c n ng kinh t c a nh n c trong n n kinh t vi tà ứ ă ế ủ à ướ ề ế ệ
nam hi n nay. Mu n qu n lý n n kinh t vi t nam hi u qu thì tr c h tệ ố ả ề ế ệ ệ ả ướ ế
ph i n m rõ nh ng quy lu t c a kinh t th tr ng. M i chính sách nhả ắ ữ ậ ủ ế ị ườ ọ à
n c u ph i d a trên nh ng chính sách khách quan y. S qu n lý nhướ đề ả ự ữ ấ ự ả à
n c Vi t Nam c ng có nh ng i m gi ng nh nh n c t b n ó l :ướ ệ ũ ữ đ ể ố ư à ướ ư ả đ à
th a nh n tính c l p các ch th kinh t có quy n t ch trong s nừ ậ độ ậ ủ ể ế để ề ự ủ ả
xu t kinh doanh, t ch u trách nhi m l lãi; xây d ng h th ng th tr ng cấ ự ị ệ ỗ ự ệ ố ị ườ ớ
tính c nh tranh, giá c ch y u do th tr ng quy t nh. Xây d ng c chạ ả ủ ế ị ườ ế đị ự ơ ế
i u ti t v mô c a nh n c nh m h ng d n, giám sát ho t ng c ađ ề ế ĩ ủ à ướ ằ ướ ẫ ạ độ ủ
các ch th kinh t , h n ch nh ng khuy t t t c a th tr ng; xây d ng hủ ể ế ạ ế ữ ế ậ ủ ị ườ ự ệ
th ng pháp lu t nh m t o ra khuôn kh cho n n kinh t ; tôn tr ng v th cố ậ ằ ạ ổ ề ế ọ à ự

hi n thông l qu c t trong quan h kinh t qu c t .ệ ệ ố ế ệ ế ố ế
Tuy nhiên s qu n lý kinh t c a nh n c xã h ch ngh a v sự ả ế ủ à ướ ộ ủ ĩ à ự
qu n lý kinh t c a nh n c t b n có s khác nhau rõ r t. S qu n lý nhả ế ủ à ướ ư ả ự ệ ự ả à
n c t s n i v i n n kinh t th tr ng nh m em l i l i nhu n t i aướ ư ả đố ớ ề ế ị ườ ằ đ ạ ợ ậ ố đ
cho các t ch c c quy n. Nh n c XHCN d i s lãnh o ng c ngổ ứ độ ề à ướ ướ ự đạ đả ộ
s n qu n lý n n kinh t th tr ng nh m m c tiêu dân gi u, n c m nh xãả ả ề ế ị ườ ằ ụ à ướ ạ
h i công b ng, dân ch , v n minh, m b o cho m i ng i có cu c s ngộ ằ ủ ă đả ả ọ ườ ộ ố
m no t do h nh phúc.ấ ự ạ
Nh n c có ch c n ng kinh t sau:à ướ ứ ă ế
10