B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP H CHÍ MINH
_________________________




PHM TH THÙY DNG




CHÍNH SÁCH
THU XUT NHP KHU VIT NAM
TRONG TIN TRÌNH HI NHP
KINH T QUC T


CHUYÊN NGÀNH: Kinh t tài chính – Ngân hàng
MÃ S : 60.31.12

LUN VN THC S


GIÁO VIÊN HNG DN KHOA HC
TS. NGUYN HNG THNG

TP. H CHÍ MINH – NM 2009





- 1 -

MC LC
*******
Trang
Danh mc các ch vit tt
Mc lc
Chng 1: Lý lun c bn v thu XNK 1
1.1./ Khái nhim v thu quan 1
1.2./ Vai trò ca thu quan: 1
1.3./ Hip c chung v thu quan 2
1.4/. Xu hng tt yu trong quá trình hi nhp kinh t hin nay 5
1.5./ Các nhân t nh hng 6
1.6./ Mô hình liên hip thu quan to mu dch 7
1.7./ T l bo h tht s (ERP) 9
1.8. / Kinh nghim ca mt s nc v vic thc hin quá trình hi nhp quc t 11
Chng 2: Thc trng s dng chính sách thu XNK Vit Nam trong tin
trình hi nhp kinh t quc t 16
2.1./ Lch s hình thành và phát trin ca thu XNK Vit Nam 16
2.2./ Các chính sách ca Vit Nam v hi nhp kinh t quc t liên quan đn
thu XNK: 19
2.3/. Thc trng vic áp dng chính sách thu XNK ti Vit Nam vi yêu cu
thc hin các cam kt quc t 21
2.3.1/ Các thành tu chính sách thu XNK Vit Nam đt đc 21

2.3.1.1/ V mt chính sách 21
2.3.1.2/ V c ch t chc thc hin 22
2.3.2/ Nhng tn ti ca chính sách thu XNK Vit Nam 22
2.3.2.1/ Chính sách thu XNK 22
2.3.2.2/ V nhân s 30
2.3.2.3/ V c s h tng thông tin 31
2.4./ Ct gim thu XNK và vn đ thu NSNN 31

1
- 2 -
2.4.1/ Áp dng mô hình liên hip thu quan to mu dch ti Vit Nam đi vi
mt hàng thép xây dng 31
2.4.2/ Ct gim thu XNK nh hng đn ngun thu NSNN 33
2.5./ T l bo h tht s ti Vit Nam đi vi mt hàng xe ô tô 35
Chng 3: Chính sách thu XNK Vit Nam trong tin trình hi nhp kinh
t quc t 39
3.1 Xây dng chính sách thu quan 39
3.1.1/ nh hng xây dng chính sách thu quan phi hng đn minh bch,
thân thin, hiu qu, thích nghi 39
3.1.2/ V nhân s 47
3.1.3/ V c s h tng thông tin 48
3.1.4./ Kin ngh khác 49
3.2/ Xây dng biu thu quan 52
3.2.1/ Giai đon 2010- 2015 52
3.2.1.1/ Xây dng biu thu theo đnh hng bo h chính đáng sn xut trong
nc, nâng cao sc cnh tranh ca hàng hóa 52
3.2.1.2/ Xây dng biu thu theo đnh hng tính đn hiu qu ca vic thu
thu 54
3.2.2/ Giai đon 2016- 2020 58
3.2.2.1/ Xây dng biu thu theo đnh hng điu tit hàng hóa xut nhp khu 58

3.2.2.2/ Xây dng biu thu theo đnh hng là công c chng phân bit đi x
trong quan h thng mi và to áp lc nhng b trong đàm phán thng mi
ca các đi tác 59
Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc





2
- 3 -

DANH MC CÁC CH VIT TT


AFTA : ASEAN Free Trade Area – Khu vc mu dch t do ASEAN.
AIA : ASEAN Investment Area – Khu vc đu t ASEAN.
AICO : ASEAN Industrial Co-Operation – Hp tác công nghip ASEAN.
APEC : Asia Pacific Economic Co-operation – Hp tác kinh t Châu Á – Thái
Bình Dng.
ASEAN: Association of South East Asian Nations – Hip hi các quc gia
ông Nam Á.
ASEM : Asia-Europe Meeting – Hi ngh Á - Âu
CEPT : Common Effective Preferential Tariffs – Chng trình u đãi thu
XNK có hiu lc chung.
GATT : General Agreement on Tariff and Trade – tha thun chung v thu
XNK và mu dch.
GTGT : Thu giá tr gia tng.

IL : Inclusion List – Danh mc gim thu
IMF : International Monetary Fund – Qu tin t quc t.
MFN : Most Favoured Nation – Ti hu quc.
NSNN : Ngân sách nhà nc.
NT : National Treatment – i x quc gia
TTB: Thu tiêu th đc bit .
WB : World Bank – Ngân hàng th gii
WTO : World Trade Organization – Tng chc thng mi th gii.
XNK : Xut nhp khu.





3
- 4 -

M U
1. Tính cp thit ca đ tài:
T do hóa thng mi ngày nay đã tr nên rt ph bin đi vi mi quc
gia trên th gii. iu đó làm quá trình khu vc hóa, toàn cu hóa kinh t din
ra sôi đng và tr thành mt xu th khách XNK trong tin trình phát trin kinh
t th gii. Quá trình toàn cu hóa và hi nhp kinh t quc t đã to ra nhng
thi c thun li cho các quc gia đang phát trin, nhng cng đt mi nc
phi đi mt vi không ít khó khn, trong đó vn đ xoá b hàng rào thu XNK
nhm thc hin t do hóa thng mi toàn cu là mt thách thc to ln. Vic
ct gim thu XNK không ch nh hng đn tính h thng ca chính sách thu
nói chung mà còn tác đng đn chuyn dch c cu kinh t và s thay đi các
chính sách kinh t – xã hi ca đt nc.
Trong tin trình hi nhp, Vit Nam đã tr thành thành viên ca Hip hi

các quc gia ông Nam Á (ASEAN), tham gia vào khu vc mu dch t do
ASEAN (AFTA), gia nhp din đàn kinh t Châu Á – Thái Bình Dng
(APEC), ký kt Hip đnh thng mi vi Hoa K – và là thành viên th 150
ca T chc Thng mi th gii (WTO) Vì vy, da trên nghiên cu nhng
tác đng do ct gim thu XNK s nh hng gim đn ngun thu NSNN và
Vit Nam tip tc bo h th trng ni đa do mt s ngành hàng cha có kh
nng cnh tranh trong quá trình hi nhp, đng thi vn đm bo các nguyên
tc đã cam kt và tin trình ct gim thu, Chính ph Vit Nam giao nhim v
cho B Tài chính và thông qua c XNK Hi XNK Vit Nam s dng các chính
sách thu XNK nh thu nào đi vi nn kinh t nc ta đ có các đi sách hu
hiu là mt đòi hi cp thit. Cho nên, vic chn đ tài: “Chính sách thu
Xut Nhp Khu Vit Nam trong tin trình hi nhp kinh t quc t ” va
có ý ngha lý lun, va có ý ngha thc tin trong giai đon phát trin kinh t
Vit Nam hin nay.



4
- 5 -
2. Mc tiêu nghiên cu:
Hoàn thin chính sách thu XNK theo hng đm bo ngun thu NSNN
vi c cu hp lý, tip tc bo h mt s mt hàng có chn lc nhm điu tit
hàng nhp khu và hn ch nhng bt li đi vi nn kinh t nc ta trong điu
kin Vit Nam hi nhp ngày càng đy đ hn vi kinh t khu vc và th gii.
3. Phm vi nghiên cu:
S liu phân tích trong giai đon 2004-2008 và Vit Nam đã đa ra l
trình ct gim thu XNK thc hin theo WTO
.
T vic s dng và ct gim thu XNK theo l trình cam kt WTO nh
hng đn nn kinh t Vit Nam, đ tài đa ra các gii pháp trong giai đon

2010-2020 da trên c s các nguyên tc, gn lin vi ch trng ca nhà nc
v hi nhp và phù hp vi nhng qui đnh v thu XNK ca các t chc kinh
t quc t.
4. Phng pháp nghiên cu:
- Phân tích đnh lng các s liu th cp.
- Phân tích mô hình và kch bn.
5. Cu trúc ca đ tài:
Ngoài phn m đu, kt lun, ph lc và biu bng, ni dung ca đ tài
th hin qua 3 chng:
Chng 1: Lý lun c bn v thu xut nhp khu.
Chng 2: Thc trng s dng chính sách thu xut nhp khu Vit Nam
trong tin trình hi nhp kinh t quc t.
Chng 3: Chính sách thu xut nhp khu trong tin trình hi nhp kinh
t quc t







5
- 6 -

CHNG 1
LÝ LUN C BN V THU XUT NHP KHU
1.1./ Khái nhim v thu xut nhp khu
- Các nhà kinh t hc khác nhau đu có nhng quan đim không ging
nhau v thu. Hc gi ngi M E.R.A Seligman nêu: “ Thu là s đóng góp
cng bc ca mi ngi cho Chính ph đ trang tri các chi phí và li ích

chung không cn c vào li ích riêng đc hng “.
- Lut gia Oliver Wendall Holmes cho rng: “ Thu là nhng khon ta
phi tr cho mt xã hi vn minh”.
-  Vit Nam, nhiu công trình nghiên cu khác nhau s có nhng khái
nim v thu XNK cng khác nhau, nhng cn hiu rng thu XNK là mt
khon tin mà ngi ch hàng hóa xut khu, nhp khu hoc quá cnh phi
np cho hi quan là c quan đi din cho nc ch nhà. Nói cách khác, thu
XNK là khon thu đi vi hàng hóa khi qua ca khu ca mi quc gia.
- Thu XNK là mt loi thu đánh vào mi đn v hàng xut khu hay
nhp khu ca mt quc gia. Xét trong quá trình vn đng ca hàng hóa qua
ca khu thì thu XNK có 2 loi:
+ Thu đánh trên hàng hóa xut khu (Thu xut khu): là thu đánh trên
hàng hóa xut khu qua khi biên gii quc gia.
+ Thu đánh trên hàng hóa  khâu nhp khu (Thu nhp khu): là thu
đánh trên hàng hóa nhp khu t th trng nc ngoài vào th trng trong
nc.
1.2./ Vai trò ca thu XNK
Trong thng mi quc t, thu XNK có nhng vai trò sau:
Th nht, thu XNK có vai trò điu tit xut nhp khu. Mt b phn
XNK trng trong giá c hàng hóa ngoi thng là thu XNK. Thu XNK thp
hay cao đu nh hng đn sc cnh tranh ca hàng hóa, do đó thông qua mc
thu XNK đánh vào hàng hóa xut nhp khu, chính ph gián tip điu tit xut
nhp khu hàng hóa.

6
- 7 -
Th hai, thu XNK có tác dng bo h th trng ni đa. Bi vì vic
đánh thu cao vào nhng hàng hóa nhp khu s giúp các nhà sn xut trong
nc bng giá r có th cnh tranh vi hàng hóa nhp khu, to điu kin đ
các ngành sn xut non tr trong nc có thi gian trng thành và sinh li

nhm cnh tranh vi hàng nhp khu trong tng lai.
Th ba, thu XNK có tác dng tng thu cho NSNN. Ngày nay, cùng vi
tin trình toàn cu hóa, vai trò ca thu XNK đi vi ngun thu ngân sách ngày
càng gim nhng đi vi nhiu nc, đc bit là đi vi các nc đang phát
trin, thu XNK vn là ngun thu ln cho ngân sách quc gia.
Th t, thu XNK đc xem là công c mu dch mang tính minh bch
hn so vi các công c phi thu quan vì thông qua mc thu sut đánh trên
hàng hóa, ngi ta d xác đnh đc các tác đng tiêu cc ca chính sách bo
h đi vi tin trình hi nhp kinh t ca quc gia đ qua đó gây sc ép điu
chnh.
Th nm, thu XNK là công c phân bit đi x trong quan h thng
mi và to áp lc nhng b trong đàm phán thng mi ca các đi tác.
Th sáu, thu XNK còn đnh hng th hiu ngi tiêu dùng. Trong thc
t, đi vi các hàng hoá xa x thì vic áp mc thu sut nhp khu cao đi vi
các hàng hoá này s gây tác đng đn vic la chn đi vi ngi tiêu dùng.
1.3./ Hip c chung v thu quan
1.3.1/ Lch s hình thành
Hip c chung v thu quan và mu dch (ting Anh: General
Agreement on Tariffs and Trade, vit tt là GATT) là mt hip c đc ký kt
vào nm 1947 nhm điu hòa chính sách thu XNK gia các nc ký kt.
K t khi GATT đc thành lp vào nm 1948, các nc tham gia
GATT đã cùng nhau tin hành nhiu đt đàm phán đ ký kt thêm nhng tho
thun thng mi mi. Mi đt đàm phán nh vy đc gi là mt "vòng đàm
phán." Nhìn chung, nhng tho thun thng mi trong các vòng đàm phán đó
ràng buc các nc ký kt phi tin hành gim thu xut, nhp khu cng nh
gim bt các hàng rào thng mi phi thu khác đi vi hàng hóa xut, nhp

7
- 8 -
khu. Mc đ gim thu khác nhau tùy theo tng nc cng nh tng loi hàng

hóa. 8 vòng đàm phán ca GATT là:
- Vòng Geneva (1947): bao gm 23 nc tham gia, GATT bt đu có
hiu lc t ngày 1 tháng 1 nm 1948.
- Vòng Annecy (1949): bao gm 13 nc tham gia.
- Vòng Torquay (1951): bao gm 38 nc tham gia.
- Vòng Geneva (1956): bao gm 26 nc tham gia. Ti vòng này đã đt
đc nhng kt qu liên quan đn vic gim thu, đ ra chin lc cho chính
sách ca GATT đi vi các nc đang phát trin, nâng cao v th ca h vi t
cách là nhng thành viên tham gia GATT.
- Vòng Dillon (1960-1961): bao gm 26 nc tham gia. Vòng này ch
yu bàn v vic gim thu. c đt tên theo Th trng Ngoi giao Hoa K
C. Douglas Dillon.
- Vòng Kenedy (1964-1967): bao gm 63 nc. Ni dung tho lun cng
vn là vic gim thu, nhng ln đu tiên đàm phán gim thu theo mt
phng pháp áp dng chung cho tt c các loi hàng hóa ch không đàm phán
gim thu cho tng loi hàng hóa mt nh các vòng trc. Hip đnh chng
bán phá giá đc ký kt (nhng ti Hoa K không đc Quc hi nc này phê
chun).
- Vòng Tokyo (1973-1979): Bao gm 102 nc. Tho lun v vic gim
các hàng rào phi thu cng nh gim thu đi vi các sn phm ch to. Tng
cng và m rng h thng thng mi đa phng.
- Vòng Uruguay (1986-1994): bao gm 125 nc tham gia. Nhng nét
chính ca vòng này là: thành lp T chc Thng mi Th gii (WTO) thay
th cho GATT; mc tiêu gim thu và các bin pháp tr cp xut khu; gim
hn ngch và các hn ch nhp khu khác trong vòng 20 nm; ký kt Hip đnh
v Bo h Quyn s hu Trí tu liên XNK đn Thng mi (TRIPS); m rng
phm vi áp dng ca lut thng mi quc t sang lnh vc dch v thông qua
Hip đnh chung v Thng mi Dch v (GATS); d b hn ch đi vi đu
t nc ngoài.


8
- 9 -
Lúc đu, GATT đc xem nh mt tho thun tm thi nhm gii quyt
các vn đ thu XNK và thng mi phát sinh trong khong thi gian trc khi
thành lp và công b mt bn Hin chng chính thc ca t chc thng mi
quc t ( International Trade Organnization – ITO). Nhng vào nm 1950,
Thng vin Hoa K, đã bác b Hin chng ITO và công nhn hip đnh
GATT. K t đó, Hip đnh GATT đã đc đi mi và tu chnh nhiu ln cho
phù hp vi hoàn cnh thng mi quc t tr nên ngày càng đa dng và phc
tp.
1.3.2/ Mc đích – nguyên tc
Mc đích ca GATT thông qua các cuc đàm phán đ m đng cho
mu dch t do, gim thiu nhng hn ch, ràng buc có tính cht bt công và
bt hp lý, làm thit hi đn quyn li ca các quc gia.
Nhng nguyên tc c bn hot đng ca GATT là:
+ Khuyn khích và phát trin quan h thng mi đa phng gia các
quc gia trên nguyên tc bình đng và không phân bit đi x.
+ S gim bt thu XNK phi đc thc hin thông qua đàm phán.
+ Loi b các quota nhp khu.
+ Loi b nhng điu quy đnh gii hn khác có tính cht u đãi nc
này và không u đãi nc khác, đng thi cho phép hng đn mt nn thng
mi quc t có tính cht t do.
1.3.3/ Ni dung c bn
GATT bao gm 38 điu khon, tp trung ch yu vào 4 phn di đây:
Phn 1: Các quy ch v ch đ ti hu quc ( Most Favoured Nation) và
các nhng b thu XNK.
Phn 2: Các nguyên tc, quy ch và tiêu chun pháp lý đ điu chnh h
thng chính sách thng mi.
Phn 3: Các th tc liên quan đn hot đng ca GATT,
Phn 4: Các điu kin tham gia ca các nc đang phát trin và GATT.


9
- 10 -
Ngoài ra còn có phn ph chng bao gm các nhn xét, thuyt minh và
các điu kin b sung phù hp vi các điu khon ca hip đnh, đc coi là b
phn ca vn kin, c s ca hip đnh.
1.4/. Xu hng tt yu trong quá trình hi nhp kinh t hin nay
1.4.1/ Hi nhp kinh t quc t là mt tt yu khách quan
Không th có mt quc gia nào trên th gii tn ti đc lp, phát trin có
hiu qu mà không có mi quan h nào vi các quc gia khác trên th gii, đc
bit trong lnh vc kinh t. Mi quc gia luôn cha đng trong mình mt tim
nng kinh t nht đnh, nhng không phi đã đy đ và hoàn thin. Có quc gia
có li th so sánh v mt này nhng li yu mt khác. Nu không hi nhp thì
đim mnh ca mi quc gia s không đc phát huy mt cách hiu qu nht
và đng thi không khc phc, b khuyt đc nhng đim yu, hn ch
1.4.2/ Hi nhp kinh t phi gn lin vi ct gim thu XNK
Cn phân bit hi nhp kinh t quc t vi quan h kinh t quc t. Quan
h kinh t quc t là mi quan h kinh t ln nhau gia hai hoc nhiu nc, là
tng th các mi quan h đi ngoi ca các nc. Biu hin c th ca quan h
kinh t quc t là vic trao đi buôn bán gia các nc nhm khai thác li ích
ca thng mi quc t. Tuy nhiên, trong mi quan h này, mi nc là mt th
trng riêng bit và th trng này đc bo v bi công c thu XNK do nhà
nc qui đnh. Nhà nc sn sàng can thip và can thip sâu vào hot đng
kinh t thông qua chính sách thu XNK đ bo v nn sn xut ni đa khi cn
thit. Vì vy, nhng li ích ca thng mi quc t có khi cha đc khai thác
mt cách trit đ.
Trong điu kin hin nay, các nc ngày càng thy đc tm quan trng
và li ích ca thng mi quc t thì quan h kinh t quc t đã đc nâng lên
mt tm cao mi, đó là hi nhp kinh t quc t. Hi nhp kinh t cng là
nhng quan h kinh t mà kt qu là to ra các th trng thng mi t do

mang tính khu vc (nh AFTA, APEC, NAFTA ) và th gii (WTO). C s
ca hi nhp kinh t da trên s t nguyn cam kt ct gim, xoá b hàng rào
thu XNK vn ngn cn t do thng mi. Bt k mt nc nào mun tham

10
- 11 -
gia vào các t chc kinh t khu vc và quc t đu phi tri qua giai đon đàm
phán đ ct gim thu XNK vi các nc thành viên.
Do đó, ta có th nói rng, nu hi nhp kinh t quc t là mt tt yu
khách quan thì vic ct gim, xóa b các hàng rào thu XNK cng là mt quá
trình tt yu trong xu hng hi nhp ca mi nc. Và hin nay, các nc đu
xây dng cho mình mt l trình ct gim thu XNK phù hp vi nhng nguyên
tc và cam kt ca các t chc kinh t quc t.
1.5./ Các nhân t nh hng
Cn c theo hng dn ti Thông t s 79/2009/TT-BTC ngày
20/04/2009 ca B Tài chính hng dn phng pháp tính thu xut khu, thu
nhp khu: Cn c s lng tng mt hàng thc t xut khu, nhp khu ghi
trong T khai hi quan, tr giá tính thu và thu sut tng mt hàng đ xác đnh
s tin thu phi np theo công thc sau:
S tin thu
xut khu,
thu nhp
khu phi np
=
S lng đn v
tng mt hàng thc
t xut khu, nhp
khu ghi trong T
khai hi XNK
x

Tr giá tính
thu tính
trên mt đn
v hàng hóa
x
Thu
sut ca
tng mt
hàng

Ngun thu thu xut nhp khu đc nh hng bi 05
nhân t sau:
- Theo công thc trên, 03 nhân t là s lng đn v nhp khu, thu sut
nhp khu và giá nhp khu; gi s trong điu kin giá tính thu ca hàng hóa
nhp khu không thay đi thì 02 nhân t nh hng còn li đó là lng hàng
nhp khu và thu sut ca mt hàng nhp khu.
- Ngoài 03 nhân t nêu trên, Chính ph Vit Nam còn áp dng thêm 02
chính sách thu đánh trên hàng hoá khâu nhp khu là thu tiêu th đt bit và
thu giá tr gia tng nhm tránh vic gim s thu NSNN quá nhanh khi ct gim
thu theo l trình.

11
- 12 -
- Bên cnh đó, mc đ ý thc và tuân th chp hành tt pháp lut ca các
doanh nghip cng là 01 trong các nhân t hn ch vic tht thu ngân sách nhà
nc.
Trong trng hp thc hin các cam kt ct gim thu XNK đi vi
hàng hóa nhp khu (thu XNK ch là 01 trong 05 nhân t nh hng đn thu
NSNN). Vic ct gim thu sut XNK theo l trình cam kt chc chc s thu
thu t NSNN s gim, tuy nhiên khi ct gim thu XNK s to điu kin thun

li cho khi lng hàng hóa nhp khu tng cao dn đn kim ngch nhp khu
tng cao ( kim ngch tng  đây 01 phn do chính sách thu XNK thun li
nhng phn ln s kim ngch tng là do kinh t ca Vit Nam phát trin), nh
vy trong trng hp s lng hàng hóa nhp khu cao hn mc thu sut
gim trung bình theo l trình cam kt thì NSNN không gim theo nh nhiu
nhn đnh mà có chiu hng tng.

1.6./ Mô hình liên hip thu quan to mu dch
Theo các lý thuyt v t do thng mi, có th phân tích tác đng ca
các quc gia nh khi gia nhp t chc thng mi th gii theo mô hình liên
hip thu quan to mu dch và là quc gia nh nên vic nhp khu hàng hóa
không làm nh hng giá th gii. Có th xem tác đng ca thu XNK thông
qua mô hình c bn sau đây ( Xem hình 1.1).
Hình 1.1 – Tác đng ca thu XNK.

Q4 Q3 Q2 S lng Q1
N
M
B
C
H
J
E
A
G
Sx
Dx
S1
S1+T
Giá


12
- 13 -
Lúc đu, Chính ph đánh thu vào hàng hóa nhp khu, biu đ S1+T là
đng cung hàng nhp khu khi có thu, S1 là đng cung co giãn hoàn toàn
trong tình trng mu dch t do. Vi mc giá có thu nhp khu, sn lng
hàng hóa tiêu th s là Q3, trong đó sn phm trong nc là Q2, nhp khu (
Q3-Q2), nhà nc s thu đc khon thu tng ng hình ch nht MNHJ. Khi
ct gim thu theo cam kt, nhà nc mt đi khon thu này. Lúc này, do giá
hàng hóa nhp khu gim làm s sn phm tiêu th tng lên Q4, trong đó Q1 là
sn xut trong nc, còn (Q4-Q1) là nhp khu t nc ngoài. Li ích ngi
tiêu dùng  nc nhp khu nh liên hip thu quan t do thng mi là
AGHB, trong đó AGJC biu th cho vic gim li tc hoc thng d nhà sn
xut, trong khi MNHJ biu th cho phn thu mt đi. Hai tam giác CJM và
BHN là li ích tnh, trong đó: CJM là phn sn phm phúc li t vic to lp
mu dch, kt qu ca vic di chuyn sn xut t các nhà sn xut kém hiu qu
nc nhp khu sang các nhà sn xut hiu qu hn  quc gia xut khu;
BHN là phn li ích tiêu dùng t vic to lp mu dch và kt qu vic gia tng
tiêu th (Q4-Q3)  quc gia nhp khu.
Vic đánh thu XNK s to ngun li cho chính ph, nhà sn xut trong
nc cng thu đc li ích do đc bo h, gim thu, áp lc cnh tranh t bên
ngoài, tuy nhiên ngi tiêu dùng s b thit hi do phi mua hàng nhp khu
vi giá cao trên th trng trong nc; đng thi xã hi b thit hi mt phn do
mt s ngun lc b s dng lãng phí (mt không) và mt phn na do có mt
khi lng hàng hóa nhp khu vi giá cao không s dng đc. Nu bãi b
thu XNK thì nhng khon li ích b gim xung, chuyn t nhà sn xut,
chính ph và phn mt trng ca xã hi s ri vào tay ca ngi tiêu dùng.
Theo cách xem xét này, li ích ca xã hi tng lên mc dù li ích ca các ch
th có s tng gim khác nhau. ây cng là nguyên nhân đ các nc mun
tin hành đàm phán và đi đn thng nht ct gim thu XNK, tng cng buôn

bán và đy mnh t do hóa thng mi. Do đó, có th thy vic tham gia vào
xu hng t do hóa thng mi làm thay đi c bn li ích cc b ca các ch

13
- 14 -
th ngha là có th gây ra nhng xáo trn nht đnh song li mang li li ích to
ln v lâu dài.
Hình 1.2 – ng cong Laffer.
Min
50%
0%
Ngun thu thu nhp khu
25%
Max

Theo hình 1.2, theo phân tích cân bng cc b v tác đng ca thu
XNK đi vi mt nc nh, din tích hình ch nht MNJH đo lng ngun thu
ca chính ph t thu XNK. Rõ ràng khi mc thu XNK bng 0 thu nhp t
thu XNK ca chính ph bng 0. im cn lu ý là mc thu nhp ca chính
ph ln nht khi mc thu XNK phù hp ch không phi khi chính ph đánh
thu XNK ln nht. Vic đánh thu XNK quá cao có th dn đn tình trng
trn thu thm chí chm dt hn vic nhp khu và hn ch ln s hi nhp ca
nn kinh t quc gia vào nn kinh t th gii.
1.7./ T l bo h tht s ( The rate of Effective Protection - ERP)
Mt quc gia nhp khu nguyên liu thô thì không đánh thu hoc đánh
thu rt ít so vi đánh thu vào sn phm cui cùng vi mc đích sn xut
trong nc và to công n vic làm cho dân chúng. Khi thu XNK đánh trên
nhp lng nguyên liu s làm tng giá cung sn xut trong nc gia tng. Mi
tng quan gia thu đánh trên sn phm ( thu XNK danh ngha) và thu
XNK đánh trên nhp lng nguyên liu đc xác đnh bng t l bo h thc

s.

14
- 15 -
Trong khi thu XNK danh ngha là cn thit đi vi ngi tiêu dùng vì
nó ch đnh giá c sn phm cui cùng là bao nhiêu do thu XNK làm tng lên
thì t l bo h tht s li cn thit đi vi nhà sn xut vì nó ch đnh s bo
h  mc nào đ h có th cnh tranh li vi hàng nhp khu.
Công thc tính t l bo h tht s theo 02 công thc sau:
* Công thc 1:
t – a
i
t
i

g =
1 - a
i


Trong đó: - g: t l bo h tht s
- t: thu XNK danh ngha
- ai: t l gia giá tr nhp lng nguyên liu vi giá tr sn
phm cui cùng khi không có thu XNK
- ti:thu XNK đi vi nhp lng nguyên liu
* Công thc 2:
g = ( VAd – VAw)/ VAw (2)
Trong đó: - VAd là chênh lch giá do có nh hng thu XNK.
- VAw là giá t do thng mi không có thu XNK.
Ý ngha ca vic bo h:

- Khi các nhà sn xut trong nc đc bo h bng thu XNK, thu nhp
t vn và lao đng đang s dng trong khu vc đc bo h tng lên; th
trng s phân b các ngun lc t các khu vc khác sang khu vc đc bo
h.
- Bo h hiu dng v thc cht là tr giá cho các nhà sn xut trong
nc ca khu vc đó.
- Khuyn khích các ngun lc chi phí cao chuyn sang khu vc đc bo
h; to ra nhng bin dng gia các ngành kinh t trong nc.
- S không có hiu qu khi nn kinh t đang khai thác các ngun lc có
chi phí cao ca mình đ sn xut nhng th có th mua đc vi giá r hn t

15
- 16 -
th trng th gii và ngay c khi lao đng trên vn him hoi có th hu dng
hn trong khu vc khác.
- Vic m rng ca ngành kinh t đc bo h có th gây thit hi cho
nhng thành phn nghèo kh ca xã hi nu khu vc đc bo h là th trng
hàng xa x.
- Nu bo h tip tc din ra lâu dài, các ngành sn xut trong nc s
tin ti hat đng kém hiu qu. Khi ERP bng không, các ngành kinh t hat
đng hiu qu, tit kim chi phí và còn dùng c các sn phm ph ca mình;
trong trng hp đc bo h đng c khuyn khích đ làm vic này không
còn na.
1.8./ Kinh nghim ca mt s nc v vic thc hin quá trình hi
nhp quc t
1.8.1/ Kinh nghim ca Trung Quc
Sau 15 nm đàm phán kiên trì và gian kh, ngày 11 tháng 12 nm 2001,
Trung Quc đã chính thc gia nhp WTO. n nay, vi Trung Quc, bàn v
cái li cái hi, thi c và thách thc ca vic gia nhp WTO không còn nhiu ý
ngha na. Nhng đi vi quá trình hi nhp kinh t ca Vit Nam thì vic xem

xét Trung Quc đã làm gì đ giành cái li, tránh cái hi, đón bt thi c, vt
qua thách thc, thúc đy kinh t phát trin li có ý ngha tham kho to ln.
Mt s kinh nghim có th rút ra t thc tin gia nhp WTO ca Trung
Quc, đó là:
- V ci cách và hoàn thin lut pháp, Trung Quc coi vic ci cách và
hoàn thin lut pháp là ni dung XNK trng nht trong toàn b tin trình gia
nhp WTO. Tip đó là đnh ra đc mt l trình ci cách và hoàn thin thích
hp va có th đáp ng yêu cu ca WTO va có th bo v quyn li và li
ích chính đáng ca c đt nc, cng nh ca doanh nghip ni đa. Do nhng
quy tc ca WTO đc xây dng trên c s các nguyên tc ca kinh t th
trng, nên vic ci cách và hoàn thin h thng pháp lut cho phù hp vi
WTO cng chính là đáp ng đc yêu cu phát trin kinh t th trng.

16
- 17 -
Mun đy nhanh tin đ lp pháp và nâng cao cht lng lp pháp, kinh
nghim Trung Quc cho thy cn phi thc hin ch đ y thác pháp lut, tc
là ngoài vic trao quyn cho các b ngành hu quan, nên giao cho nhng t
chc và cá nhân (nu có th) am hiu và có trình đ pháp lut cao cùng son
tho. Trong quá trình hoàn thin h thng pháp lut thì vic thanh lc, sa đi,
b sung các vn bn v hành chính là phc tp nht. Kinh nghim ca Trung
Quc trong x lý vn đ này là đa ra mt s nguyên tc nh “ban ngành nào
ban hành thì ban ngành đó gii quyt” nhng di s điu phi ca mt c
quan chc nng.
- V ci cách chính sách kinh t v mô, bài hc quan trng ln nht ca
Trung Quc trong tin trình gia nhp WTO chính là ch đng ci cách chính
sách kinh t v mô gn lin vi ci cách th ch. Bi vì, theo Trung Quc, mc
đ sn sàng gia nhp WTO ph thuc rt ln vào s vng mnh ca th ch
kinh t v mô và “s chuyn đi chc nng ca Chính ph”. Nu Chính ph
không có nhng đng thái tích cc đ thích ng vi th ch th trng, vn duy

trì t duy, cách làm và công c c thì khó có th ch đng đi phó vi quá trình
t do hoá và hi nhp kinh t, thm chí còn tr thành lc cn cho tin trình này.
- V bin pháp hn ch nhng tác đng tiêu cc ti các ngành kinh t
ch cht, Trung Quc mt mt đy mnh công cuc ci cách c cu nn kinh
t, đc bit là ci cách h thng tài chính - tin t. Mt khác, Trung Quc cng
luôn c gng tn dng nhng điu khon t v ca WTO đ bo h mt cách
hp lý nhng ngành trng yu ca nn kinh t. Nhng ngành nhy cm nh tài
chính, ngân hàng… đc Trung Quc t do hoá mt cách tun t, vi nhng
bc đi thích hp, phù hp vi điu kin c th trong nc cng nh vi
nguyên tc c bn ca WTO.
- V bin pháp hn ch nhng tác đng tiêu cc ti các vn đ xã hi,
kinh nghim Trung Quc cho thy, ngun gc trc tip tác đng tiêu cc đn
các vn đ xã hi khi Trung Quc gia nhp WTO là s khác bit trong c cu
vic làm và trình đ ngun nhân lc. Vic t do hoá di c lao đng và đu t
mnh m cho giáo dc ti khu vc nông thôn là gii pháp c bn đang đc áp

17
- 18 -
dng đ hn ch tác đng tiêu cc ti xã hi, do vic Trung Quc gia nhp
WTO.
Tóm li: Vic gia nhp WTO ca Vit Nam đã đt đc nhiu kt qu
kh quan. Tuy nhiên, quá trình này vn còn nhiu vn đ đt ra cn phi gii
quyt.  gii quyt nhng vn đ còn tn ti đó, đòi hi Chính ph phi có h
thng gii pháp đng b trên nhiu khía cnh. Trung Quc đã gia nhp WTO
và đt đc nhiu thành tu quan trng. Nhng kinh nghim ca Trung Quc
trong thc hin gia nhp WTO là tài liu tham kho hu ích cho Vit Nam
trong tin trình gia nhp WTO.
1.8.2/ Kinh nghim ca Thái Lan
Thái Lan là mt trong nm nc sáng lp ra ASEAN (8/1967) đã duy trì
đc tc đ tng trng kinh t cao trong sut hn hai thp k va qua. Nhng

nguyên nhân dn đn s thành công ca Thái Lan phi nói đn trc ht: h đã
khôn khéo thc hin mt đng li ngoi giao ôn hòa nhm bo v ch quyn
dân tc và ch trng chuyn hng chin lc phát trin kinh t t thay th
nhp khu sang hng vào xut khu, ch đng m ca đ hi nhp vi nn
kinh t th gii.
Trc nm 1960, Thái Lan là mt nc nông nghip lc hu. Sau 1960,
chính ph chú trng đu t xây dng c s h tng, khuyn khích đu t t
nhân. Thi k này, Thái Lan theo đui chính sách công nghip hóa thay th
nhp khu nên h đã áp dng ch đ thu XNK có kh nng bo h cho s phát
trin ca các ngành công nghip trong nc.
Hai cuc khng hong du la và khng hong n din ra đã làm l rõ
nhng hn ch ca chính sách phát trin kinh t theo hng thay th nhp khu.
Mt s chuyn hng chin lc t thay th nhp khu sang hng v xut
khu mà ni dung c bn ca nó là tích cc thu hút đu t trc tip nc ngoài,
u tiên đc bit cho s phát trin các ngành công nghip xut khu, ly ngoi
thng làm đng lc phát trin cho toàn b nn kinh t đã giúp Thái Lan đt
đc tc đ tng trng kinh t cao.

18
- 19 -
Khong t gia thp k 90 tr li đây, nn kinh t th gii đã có nhng
bin đi sâu sc, mt s sn phm cha hàm lng lao đng ca Thái Lan đã
mt dn kh nng cnh tranh trên th trng th gii. Phn ln trong s đó (nh
các sn phm dt, may, giày dép, thc phm, đóng hp ) là nhng sn phm
xut khu truyn thng ca Thái Lan.  khc phc thc trng đó, trong quá
trình hi nhp vi nn kinh t th gii hin nay, chính ph Thái Lan đã đa ra
chng trình nâng cao kh nng cnh tranh ca hàng xut khu nhm tip tc
duy trì và phát trin nhng li th so sánh ca mình. Chng trình đó gm hai
ni dung chính: Mt là, thúc đy s chuyn dch c cu công nghip t s dng
hàm lng lao đng cao sang s dng hàm lng công ngh cao. Hai là,

khuyn khích s phát trin và áp dng công ngh hin đi nhm làm tng phn
giá tr gia tng trong các ngành công nghip s dng hàm lng lao đng cao.
Nhng nét ni bt trong s phát trin kinh t ca Thái Lan thi gian va
qua bao gm:
- Th nht, Thái Lan luôn duy trì đc mt t l tng trng GDP thc t
khong 9% sut thi k 1984 – 1994.
- Th hai, Thái Lan đã thit lp đc nhng mi quan h kinh t vi
nhiu nn kinh t ca các nc trong khu vc và th gii.
- Th ba, đ đy nhanh quá trình hi nhp, Thái Lan đã sm tr thành
thành viên ca các t chc quc t nh IMF, WTO Chính vì vy, Thái Lan
đã nhn đc s h tr ca IMF đ vt qua khng hong tài chính – tin t
Châu Á. ng thi là thành viên ca WTO, Thái Lan có ngha v phi thúc đy
nhanh quá trình t do hóa thng mi, ngha v này đng thi là mt ni dung
quan trng trong tin trình hi nhp kinh t quc t ca Thái Lan.
Bên cnh nhng thành công nêu trên , quá trình hi nhp kinh t cng
đa thái Lan ti nhng thách thc mi, Nn kinh t Thái Lan ngày càng ph
thuc vào nn kinh t th gii, nht là s ph thuc vào ngun cung cp
nguyên liu đu vào cho các ngành công nghip xut khu. Do đó, Thái Lan
khó tránh đc hu qu mi khi có nhng bin đng ln ca th trng các yu
t đu vào cho công nghip.

19
- 20 -
Nh vy: Xu hng toàn cu hóa ngày nay đã kéo theo s tham gia ca
hu ht các nn kinh t m. Trong xu th đó, nu các quc gia không t điu
chnh mình, ch đng đa ra nhng chin lc hi nhp phù hp đ tin hành
hi nhp toàn cu thì khó có th hn ch đc nhng tác đng tiêu cc, phát
huy đc nhng tác đng tích cc ca quá trình toàn cu hóa. Thái Lan là mt
trong nhng minh chng c th ca nhn đnh này.
Tóm li

: Vai trò ca thu XNK trong tng thi k có th khác nhau, tu
thuc vào kt qu ca vic thc hin các chính sách thu thông qua các nhim
v kinh t xã hi mà các chính sách thu đc xây dng.
Trong điu kin hin nay, khi gia nhp T chc Thng mi Th gii
(WTO), Vit Nam đã tng bc m ca th trng trong nc thông qua các
cam kt ct gim thu XNK và tuân th các nguyên tc thng mi quc t v
không phân bit đi x, rõ ràng, minh bch đi vi các bin pháp chính sách
trong nc, do đó vai trò công c thu XNK trong vic bo h nn sn xut
trong nc s gim dn. Vic chính ph Vit Nam s dng chính sách thu
XNK nh th nào trong tin trình hi nhp là mt câu hi đt ra đc nêu rõ 
Chng 2.














20
- 21 -

CHNG 2
THC TRNG S DNG CHÍNH SÁCH THU XNK VIT NAM

TRONG TIN TRÌNH HI NHP KINH T QUC T
2.1./ Lch s hình thành và phát trin ca thu XNK Vit Nam
+ Giai đon 1945-1954
Ngay sau khi thành lp, vi sc lnh s 26/SL ngày 10/09/1945, Chính
ph lâm thi ca nc Vit Nam dân ch cng hoà “ cho tái thi hành trên toàn
cõi Vit Nam nhng lut l v thu XNK thu gián thu”. Chính ph lâm thi
ban hành sc lnh s 27/SL ngày 10/09/1945 thành lp S Thu quan và thu
gián thu đ làm nhim v “ thu thu nhp cng, thu các khon thu gián thu,
thu các món tin do s kinh doanh đc quyn”.
Thu XNK đã góp phn đáng k vào vic qun lý XNK hàng hoá qua
vùng t do và vùng b tm chin nhm góp phn bo v và phát trin kinh t
ca vùng t do. Thu tính theo giá hàng hoá vi thu sut cao/thp tùy theo yêu
cu hn ch hay khuyn khích XNK. V c bn hàng xut khu đc min
thu, hàng nhp khu đc hn ch trong phm vi hàng hoá cn thit cho cuc
đu tranh gii phóng dân tc, cho đi sng nhân dân. Biu thu gm 116 loi
hàng, vi mc ti thiu 30%; các mc thu sut này ch yu nhm mc đích
bo v sn xut trong vùng t do.
+ Giai đon 1955-1965
 thc hin mc tiêu i hi ng ln II đ ra “ tng thu, gim chi,
thng nht qun lý thu – chi tài chính” và “ thu khoá phi công bng, hp lý”.
Chính ph ban hành Ngh đnh 421/TTg ngày 18/12/1954 v chính sách thu
XNK nhm đánh vào hàng hoá qua các ca khu cng Hi Phòng, Vnh Linh -
Qung Tr. Biu thu xây dng trên nguyên tc bo v đc lp, ch quyn,
khuyn khích xut khu, bo v sn xut trong nc Biu thu gm 18
chng, 69 mc, vi 435 loi hàng. Ngoài các mt hàng trong biu thu còn có
nhng quy đnh đi vi hàng hoá cm nhp khu và hàng đc min thu nhp
khu.

21
- 22 -

+ Giai đon 1966-1975
Thu XNK giai đon này đc gi là thu hàng hoá (thu tiêu th và
thu XNK). Thu xut khu không thu đi vi hàng hoá do hp tác xã hoc h
cá th sn xut và bán cho mu dch quc doanh đ tp trung đc ngun hàng
vào tay thng nghip quc doanh. Vì vy, biu thu hàng hoá – biu thu
XNK đc điu chnh còn 17 nhóm mt hàng phi mu dch, ch yu là hàng
nhp khu có thu sut t 10% đn 50%. Ngun vin tr, vay n ch yu thông
qua hình thc hàng hoá tng lên rt nhanh. Ngun thu vin tr và vay n bình
quân gia đon 1961-1965 là 29%; 1966-1970 là 60,6% và nm 1971-1975 là
60,3% tng thu NSNN.
+ Giai đon 1976-1985
Thu XNK thi k này là mt b phn cu thành nên thu hàng hoá. Nó
đc điu chnh cho phù hp vi tình hình xut, nhp khu phi mu dch mi.
Biu thu t ch có 47 mt hàng thuc chu thu nay ch còn 26 mt hàng, vi
thu sut t 10% đn 60%. Các quy đnh mi nhm góp phn tích cc vào vic
tng cng qun lý xut nhp khu phi mu dch đang phát trin theo chiu
hng kinh doanh, buôn bán; k c đi vi quà biu t nc ngoài gi v cho
thân nhân trong nc. c bit là ch trng khuyn khích gi ngoi t v
nc càng nhiu càng tt không phi np thu.
+ Giai đon 1986-1991
ây là giai đon đu ca quá trình chuyn đi c ch qun lý nhm thc
hin Ngh quyt i hi n ln VI. Nhà nc s dng chính sách thu làm
công c điu tit v mô nn kinh t. Ln đu tiên trong lch s, Nhà nc ban
hành Lut thu xut khu, thu nhp khu hàng mu dch thay th ch đ thu
bù chênh lch ngoi thng trc đây.
Biu thu đc xây dng cn c vào chính sách khuyn khích xut nhp
khu đi vi khu vc, nhóm mt hàng, các cam kt u đãi trong XNK h buôn
bán vi Vit Nam. Thu sut ph thông áp dng đi vi các hàng hoá còn li.
Mc thu sut thp nht là 0% và cao nht là 50%. Hàng hoá XNK phi mu


22
- 23 -
dch đc áp dng theo biu thu hàng hoá, thu sut có phân bit t 35% đn
50%.
+ Giai đon 1992-1995
Ngày 26/12/1991, Lut thu xut khu, thu nhp khu vi nhng ni
dung thay đi c bn đã đc thông qua. Lut thu mi không nhng ch điu
chnh hàng mu dch, mà còn tt c các loi hình XNK mu dch chính ngch,
tiu ngch, phi mu dch Biu thu nhp khu đã có đc nhng thay đi c
bn vi vic đa vào áp dng danh mc HS thay cho danh mc hàng hoá theo
khi Hi đng tng tr kinh t (SEV). C cu thu nhp khu khá phc tp,
có ti 36 mc thu sut (t 0% đn 200%), áp dng cho hn 3.000 nhóm mt
hàng. Trong biu thu có quá nhiu thu sut di 5% (55,8% tng danh mc
trong biu thu nhp khu). Thu sut cao đánh vào mt s các mt hàng tiêu
dùng dn đn tình trng buôn lu xy ra.
+ Giai đon 1996 -2006
T ngày 01/01/1996, thc hin chng trình ci cách thu giai đon 2,
Vit Nam đã tin hành ct gim thu sut nhp khu ca mt s mt hàng có
thu sut 60%.
Qua nhiu ln sa đi và b sung, ngày 28/07/2006, Biu thu xut khu
- thu nhp khu ca Vit Nam đc ban hành theo Quyt đnh s
39/2006/Q-BTC bao gm 97 chng và 3280 nhóm mt hàng, mc thu sut
thu nhp khu cao nht là 150% và thp nht là 0%.
+ Giai đon 2007 đn nay
ây là giai đon Vit Nam đã gia nhp WTO, thu XNK phi thc hin
theo đúng l trình đã cam kt. Vit Nam đng ý ràng buc mc trn cho toàn
b biu thu (10.600 dòng). Mc thu bình quân toàn biu đc gim t mc
hin hành 17,4% xung còn 13,4% thc hin dn trung bình trong vòng 5 - 7
nm. Mc thu bình quân đi vi hàng nông sn gim t mc hin hành 23,5%
xung còn 20,9% thc hin trong vòng 5 - 7 nm. Vi hàng công nghip t

16,8% xung còn 12,6% thc hin ch yu trong vòng 5 - 7 nm.

23
- 24 -
Ngày 20/12/2007, Biu thu xut khu - thu nhp khu ca Vit Nam
đc ban hành theo Quyt đnh s 106/2007/Q-BTC ngày 20/12/2007 ca B
Tài chính gm 97 chng và 924 nhóm mt hàng, mc thu sut thu nhp
khu cao nht là 150% và thp nht là 0%.
2.2. Các chính sách ca Vit Nam v hi nhp kinh t quc t liên
quan đn thu XNK
Ch trng hi nhp kinh t quc t đc i hi i biu toàn quc ln
IX khng đnh: “Tip tc chính sách m ca và ch đng hi nhp kinh t quc
t đ phát trin, tích cc chun b các điu kin v kinh t, th ch, cán b đ
thc hin thành công quá trình hi nhp trên c s phát huy ni lc, bo đm
đc lp, t ch, bình đng và cùng có li. Thc hin nghiêm chnh các cam kt
trong quá trình hi nhp, trc ht là l trình gim thu XNK. Thc hin các
chính sách bo h có trng đim, có điu kin và có thi hn phù hp vi tin
trình hi nhp. Tích cc thc hin các cam kt đi vi các c ch hp tác song
phng và đa phng mà nc ta đã tham gia, đc bit chú ý ti các cam kt
trong khuôn kh ASEAN (nh AFTA, AICO, AIA ), APEC, ASEM, WTO. Tng
ngành, tng doanh nghip phi xây dng k hoch, gii pháp đ thc hin các
cam kt quc t, nâng cao nng lc cnh tranh trên th trng trong nc và
quc t, m rng th phn trên nhng th trng truyn thng, khai thông và
m rng th trng mi”.(ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu
toàn quc ln th IX, NXB Chính tr Quc gia, Hà Ni, trang 330).
Quan đim này tip tc khng đnh trong Báo cáo chính tr ti i hi
i biu ng toàn quc ln th X tháng 5/2006 nh sau: “ Ch đng và tích
cc hi nhp kinh t quc t theo l trình, phù hp vi chin lc phát trin đt
nc t nay đn nm 2010 và tm nhìn đn nm 2020. Thc hin các cam kt
vi các nc v thng mi, đu t và các lnh vc khác. Chun b tt các điu

kin đ ký kt các hip đnh thng mi t do song phng vi nhiu nc,
trong đó có mt s các nc ln, các hip đnh hp tác kinh t đa phng, khu
vc. Thúc đy quan h hp tác toàn din và có hiu qu vi các nc ASEAN,
các nc Châu Á – Thái Bình Dng. Cng c và phát trin quan h hp tác

24