MỞ ĐẦU
Đầu tư có tầm quan trọng chiến lược trong sự tăng trưởng kinh tế và mang
lại những tác động tích cực đến kinh tế và xã hội của mỗi quốc gia, mỗi địa
phương. Do đó, Việt Nam luôn đặt ra những chính sách ưu đãi đầu tư hấp dẫn, nhất
là đối với các khu kinh tế đặc biệt.
NỘI DUNG
I. Các khái niệm chung
1. Khái niệm đầu tư
Theo Khoản 1 Điều 3 Luật đầu tư năm 2005 thì: “Đầu tư là việc nhà đầu tư
bỏ vốn vào các loại tài sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành
các hoạt động đầu tư theo quy định của luật này và các quy định khác của pháp luật
có liên quan”.
2. Khái niệm ưu đãi đầu tư
Có thể hiêu ưu đãi đầu tư là “Tất cả những quy định do Nhà nước ban hành
nhằm tạo điều kiện thuận lợi hoặc tạo ra những lợi ích nhất định cho các nhà đầu
tư trong nước cũng như nước ngoài khi tiến hành đầu tư vào nền kinhh tế, trên cơ
sở kết hợp hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước, của nền kinh tế - xã hội và các nhà
đầu tư”.
Đây thực chất là những chính sách ưu đãi đặc biệt mà Nhà nước dành cho
các nhà đầu tư nhằm khuyến khích họ bỏ vốn vào những lĩnh vực, địa bàn mà khả
năng thu hút đầu tư còn hạn chế qua đó nhằm mục đích phát triển kinh tế và cân
bằng sự phát triển kinh tế - xã hội trong những lĩnh vực, địa bàn khác nhau.
3. Khái niệm khu kinh tế đặc biệt
Mặc dù không có một định nghĩa cụ thể nào về khu kinh tế đặc biệt song ta
có thể hiểu đó là các khu kinh tế được Nhà nước hỗ trợ đặc biệt về tài chính, xây
dựng kết cấu hạ tầng cơ bản để tạo môi trường thu hút đầu tư và hưởng ưu đãi đầu
tư, đặc biệt là đầu tư lớn của nước ngoài và ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại,
bao gồm: khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, các địa
bàn có điều kiện kinh tế khó khăn, các địa bàn có điều kiện kinh tế đặc biệt khó
1
khăn. Khái niệm cụ thể về khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu

kinh tế được quy định tại khoản 20, 21, 22, 23 Điều 3 Luật đầu tư 2005.
II, Quy định của pháp luật về ưu đãi đầu tư vào các khu kinh tế đặc biệt
1, Ưu đãi về thủ tục hành chính
Nguyên tắc áp dụng đối với các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động
đầu tư vào các khu kinh tế đặc biệt là nguyên tắc “một cửa, tại chỗ”, nhằm giải
quyết nhanh chóng, giảm thiểu tối đa thời gian và tiền bạc cho các nhà đầu tư.
- Đối với khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, điểm b khoản 1 Điều
37 Nghị định 29/2008/NĐ-CP đã quy định rõ: Ban quản lý khu công nghiệp, khi
chế xuất, khu kinh tế “…thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn được giao theo cơ
chế một cửa và một cửa liên thông…”
- Đối với khu công nghệ cao, Điều 6 Quy chế khu công nghệ cao ban hành
kèm theo Nghị định 99/2003/NĐ-CP cũng đã quy định rõ: thời gian xem xét, quyết
định cho phép hoặc từ chối đầu tư trong 15 ngày, “đối với các dự án đầu tư không
được ủy quyền, Ban Quản lý khu công nghệ cao có trách nhiệm làm đầu mối giúp
các nhà đầu tư giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ
tục đầu tư theo nguyên tắc một cửa, tại chỗ”.
Những quy định rõ ràng nêu trên góp phần rất lớn trong việc thu hút đầu tư,
tránh tình trạng nhà đầu tư không muốn đầu tư vì thủ tục hành chính rườm rà.
2, Ưu đãi về tài chính trong đầu tư tại các khu kinh tế đặc biệt
Tài chính là một trong những vấn đề quan trọng, ảnh hưởng không nhỏ tới
hoạt động đầu tư. Vì vậy, một trong những hình thức ưu đãi đầu tư hiệu quả chính
là ưu đãi về tài chính, cụ thể là các ưu đãi về thuế, ưu đãi về hỗ trợ tín dụng…
Điều 33 Luật Đầu tư đã quy định khá nhiều về các ưu đãi về thuế, theo đó
hoạt động đầu tư tại các khu kinh tế đặc biệt được hưởng các mức thuế suất ưu đãi
đối với cổ tức, thuế nhập khẩu hàng hóa trong những trường hợp nhất định, được
miễn thuế thu nhập từ hoạt động chuyển giao công nghệ…
Bên cạnh đó, điều 13 Luật thuế thu nhập doanh nghiệp 2008 còn quy định
các khu kinh tế đặc biệt, tùy từng đối tượng cụ thể, được ưu đãi áp dụng thuế suất
2
10% trong mười lăm năm và 20% trong thời gian mười năm và được kéo dài thời

gian ưu đãi thuế trong từng trường hợp nhất định.
Pháp luật còn có quy định ưu đãi đầu tư về các lĩnh vực khác như hỗ trợ vốn
đầu tư tín dụng, ưu đãi về chi phí đào tạo nhân lực, hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng,
hỗ trợ tín dụng phát triển hạ tầng (Quyết định số 126/2009/QĐ-TTg)…
Các ưu đãi về tài chính là biện pháp hữu hiệu trong việc thu hút đầu tư tại
các khu kinh tế đặc biệt, tăng cường hoạt động đầu tư, đẩy mạnh việc phát triển
kinh tế tại các khu vực này.
3, Ưu đãi về việc sử dụng đất
Điều 36 Luật đầu tư năm 2005 quy định : “Thời hạn sử dụng đất của dự án
đầu tư không quá năm mươi năm; đối với dự án có vốn đầu tư lớn nhưng thu hồi
vốn chậm, dự án đầu tư vào địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, địa bàn
có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn mà cần thời hạn dài hơn thì thời hạn
giao đất, thuê đất không quá bảy mươi năm”. Khoảng thời gian trên là một khoảng
thời gian đủ để cho các nhà đầu tư thu hồi vốn và đạt được lợi nhuận. Do đó, tạo
tâm lý an tâm cho các nhà đầu tư cũng như tăng tính hấp dẫn, thu hút đầu tư vào
các khu kinh tế đặc biệt ở Việt Nam.
Khi hết thời hạn sử dụng đất, nếu nhà đầu tư chấp hành đúng pháp luật về
đất đai và có nhu cầu tiếp tục sử dụng đất, cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ xem
xét gia hạn sử dụng đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt.
Nhà đầu tư đầu tư trong lĩnh vực ưu đãi đầu tư, địa bàn ưu đãi đầu tư được
miễn, giảm tiền thuê đất, tiền sử dụng đất, thuế sử dụng đất theo quy định của pháp
luật về đất đai và pháp luật về thuế. (khoản 2 Điều 36 Luật đầu tư 2005

). Điều 26
Nghị định 108/2006/NĐ- CP đã hướng dẫn cụ thể và chi tiết hơn về vấn đề này.
Theo đó: “Nhà đầu tư được Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất, giao đất
có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất có dự án đầu tư thuộc lĩnh vực, địa bàn
ưu đãi đầu tư quy định tại Nghị định này được miễn, giảm thuế sử dụng đất, tiền sử
dụng đất, tiền thuê đất và tiền thuê mặt nước theo quy định của pháp luật về đất đai
và pháp luật về thuế”.

Điều 13, 14, 15, 16 Nghị định 142/2005/NĐ-CP về thu tiền thuê đất, thuê
mặt nước và Nghị định số 121/2010/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của
3
Nghị định 142/2005/NĐ-CP đã quy định khá cụ thể về nguyên tắc miễn, giảm tiền
thuê đất; các trường hợp miễn tiền thuê đất; các trường hợp giảm tiền thuê đất và
thẩm quyền quyết định miễn giảm tiền thuê đất.
4, Ưu đãi khác
Bên cạnh các ưu đãi về tài chính, chính sách sử dụng đất và thủ tục hành
chính thì Nhà nước ta thông qua các quy định của pháp luật còn có nhiều những ưu
đãi đầu tư khác mà chúng ta phải kể đến như: ưu đãi về chính sách tiền tệ (khoản 1
Điều 19 Nghị định số 29/2008),đặc biệt là chính sách ngoại hối mở rộng để thu hút
nhà đầu tư nước ngoài; nới lỏng các điều kiện đầu tư đối với một số ngành nghề,
lĩnh vực mà trước đây hạn chế đầu tư nước ngoài, chấp nhận các nhà đầu tư nước
ngoài tham gia. Sự phân biệt về giá (điện, nước, dịch vụ viễn thông...) giữa doanh
nghiệp có vốn đầu tư trong nước và doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài cũng
được loại bỏ dần dần. Pháp luật nước ta còn cho phép nhà đầu tư nước ngoài được
sở hữu nhà ở trong khu kinh tế, tạo cơ sở cho việc ổn định đầu tư lâu dài.
Bằng việc quy định về khấu trừ chi phí hợp lý để tính thuế thu nhập doanh
nghiệp tại Điều 16 Nghị định 29/2009/NĐ-CP, Nhà nước ta đã gián tiếp thể hiện
chính sách ưu đãi về nhà ở phục vụ người lao động làm việc tại khu kinh tế.
Ngoài ra, đối với các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn,
không thuận tiện nhưng lại có nhu cầu phát triển công nghiệp thì chính quyền địa
phương có thể quy định thêm một số ưu đãi đầu tư khác như hỗ trợ về tài chính,
phát triển hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực…
III, Thực trạng áp dụng quy định pháp luật
Khác với các vùng kinh tế lớn ở phạm vi toàn quốc, các khu kinh tế đặc biệt
thường được thiết lập với những sứ mệnh lịch sử đặc biệt có ý nghĩa đòn bẩy đối
với phát triển kinh tế toàn quốc và các vùng kinh tế lớn. Chính vì vậy, nhìn chung
pháp luật về ưu đãi đầu tư nhằm mục đích và trên thực tế tạo điều kiện thuận lợi
cho sự phát triển các khu kinh tế đặc biệt. Do đó Nhà nước thường hỗ trợ tài chính

xây dựng kết cấu hạ tầng cơ bản để tạo môi trường thu hút đầu tư, đặc biệt là đầu
tư lớn của nước ngoài và ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại. Với các quy định
về ưu đãi đầu tư, nước ta đã tạo một cơ chế thông thoáng để thu hút vốn đầu tư,
góp phần phát triển kinh tế ở các khu vực này, từ đó thúc đẩy nền kinh tế của cả
nước nói chung, tạo tính ổn định, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội. Bên cạnh
4
đó, các quy định này cũng tạo cơ sở pháp lý thống nhất cho hoạt động của các khu
công nhiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, đặc biệt đối với quản lý nhà nước
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi đạt được, chính sách ưu đãi đầu tư vào
các khu kinh tế đặc biệt trên thực tế đã gặp phải nhiều vướng mắc. Nhờ được ưu
đãi nhiều mà các địa phương “đua nhau” đưa xa đề xuất thành lập khu kinh tế để
hưởng ưu đãi. Việc ưu đãi cho nhiều khu kinh tế đặc biệt theo nhiều chuyên gia
kinh tế là một gánh nặng cho ngân sách quốc gia cũng như địa phương.
Các chính sách ưu đãi đầu tư cho các khu kinh tế này là khá thông thoáng
nhằm mục đích tạo ra các khu vực đặc biệt để thu hút đầu tư. Tuy nhiên, trong vài
năm trở lại đây, một số khu kinh tế tiếp tục được đề xuất bổ sung vào quy hoạch,
qua đó tạo ra cảm giác rằng trong thời gian tới sẽ có thêm nhiều khu kinh tế khác
được xây dựng, và do đó, mặt bằng ưu đãi giữa các khu vực và các tỉnh thành sẽ lại
được “cào bằng”. Các tỉnh thành đều muốn thành lập khu kinh tế đặc biệt vì nhiều
lí do. Ngoài khả năng “mở mày mở mặt” với tỉnh bạn, các khu kinh tế cũng là điểm
mấu chốt để thu hút đầu tư trong và ngoài nước với các ưu đãi cao nhất.
1
Hơn thế,
vì phát triển các khu kinh tế đặc biệt được xác định là một “chính sách quốc gia”
nên mỗi khu kinh tế đặc biệt đều được ngân sách nhà nước hỗ trợ để xây dựng hạ
tầng, điều tối quan trọng cho việc phát triển của từng tỉnh thành. Tuy nhiên vốn để
xây dựng, giải phóng mặt bằng các dự án, cơ sở hạ tầng, khu xử lí chất thải rắn, hệ
thống xử lí nước thải quả là bài toán khó cho ngân sách. Đặc biệt, vấn đề bảo vệ
môi trường tuy đã được cải thiện song vẫn còn nhiều hạn chế, việc phối hợp kiểm
tra, giám sát bảo vệ môi trường các khu công nghiệp, khu kinh tế của cơ quan nhà

nước chưa chặt chẽ. Do vậy,khi vấn đề môi trường đang được quan tâm thì việc
đảm bảo phát triển bền vững các khu kinh tế đặc biệt càng trở nên cần thiết.
KẾT LUẬN
Nhìn chung, pháp luật về ưu đãi đầu tư đối với khu kinh tế đặc biệt ngày
càng được hoàn thiện. Tuy vẫn còn một số hạn chế trong quy định của pháp luật và
cả vấn đề thực thi, nhưng nhìn chung, những quy định này đã tạo ra được môi
trường thuận lợi, hấp dẫn các nhà đầu tư.
1
Đua nhau làm khu kinh tế”, diễn đàn kinh tế Việt Nam Vneconomy.vn ngàu 23/3/2011
5