1
M U
1. Tính cp thit ca tài
Sinh viên là tng lp xã hi c thù, là ngun nhân lc quan trng
b sung cho i ng trí thc trong tng lai ca mi t nc. Trong th
Gi i hi quc t các sinh viên xã hi ch ngha, ng ghen có vit:
Các bn hãy c gng làm cho thanh niên ý thc c rng giai cp vô sn
lao ng trí óc phi c hình thành t hàng ng sinh viên.
Trong Th gi hc sinh c nc nhân ngày khai trng u tiên ca
nc Vit Nam c lp - 1946, H Ch tch có vit: Non sông Vit Nam
có tr nên ti p hay không, dân tc Vit Nam có bc ti ài vinh
quang sánh vai vi các cng quc nm châu c hay không, chính là
nh mt phn ln công hc tp ca các cháu. Dòng th y không ch là
li c v, ng viên, mà còn là c mt tm lòng, mt nim tin yêu ca H
Ch tch cng nh ca toàn th dân tc i vi th h tr nói chung, sinh
viên nói riêng. K tha và phát trin sáng to t tng ó, Ngh quyt
Trung ng by, khóa X ca ng ã khng nh: Thanh niên là rng ct
ca nc nhà, ch nhân tng lai ca t nc, là lc lng xung kích
trong xây dng và bo v T quc, mt trong nhng nhân t quyt nh s
thành bi ca s nghip công nghip hóa, hin i hóa t nc, hi nhp
quc t và xây dng ch ngha xã hi. Thanh niên c t v trí trung
tâm chin lc bi dng, phát huy nhân t và ngun lc con ngi.
Chm lo, phát trin thanh niên va là mc tiêu, va là ng lc bo m
cho s n nh và phát trin vng bn ca t nc. Gn ây, trong bài
phát biu ti i hi ln th IX Hi Sinh viên Vit Nam (nhim k 2013-
2018), Ch tch Quc hi Nguyn Sinh Hùng khng nh: ng, Nhà nc
ta luôn xác nh thanh niên là rng ct quc gia, mt trong nhng nhân t
quyt nh tng li, vn mnh dân tc. Hc sinh, sinh viên nhng thanh
niên u tú có tri thc s là lc lng k tha và phát huy nhng thành qu
cách mng ca ng và dân tc, tiêu biu cho trí tu Vit Nam.
i a s sinh viên Vit Nam có lòng yêu nc nng nàn, sng có
hoài bão, c m, hiu bit v giá tr o c, vn hóa, xã hi, có nng lc
sáng to, tip thu tri thc mi, hng hái i u trong các phong trào hành
ng cách mng ca tui tr, không ngng hc tp, rèn luyn vì ngày mai
lp thân, lp nghip, vì tin ca t nc. Tuy nhiên vn còn mt b
phn sinh viên th v chính tr, sng thc dng, chy theo nhng trào
lu, xu hng lch lc, xa ri các giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân
tc. Nht là khi Môi trng vn hóa b xâm hi, lai cng, thiu lành mnh,
trái vi thun phong m tc, các t nn xã hi, ti phm và s xâm nhp ca
các sn phm và dch v c hi làm suy i o c, nht là trong thanh,
2
thiu niên, rt áng lo ngi thì nguy c xa ri ci ngun dân tc và các giá
tr truyn thng trong mt b phn sinh viên li càng ln hn.
Vy làm th nào gi gìn và phát huy các giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng ca dân tc; ngn chn tình trng thiu lành mnh, ngoi lai,
trái vi thun phong m tc; y lùi cái ác, cái xu, cái thp hèn làm tha
hóa con ngi, nh hng xu n vic xây dng giá tr nhân cách con
ngi Vit Nam. Làm th nào có c nhng nhân cách sinh viên phát
trin mt cách toàn din, va có phm cht chính tr, o c, ý thc va
có kin thc, k nng thc hành ngh nghip, nng lc nghiên cu và phát
trin ng dng khoa hc, công ngh, thích nghi vi môi trng làm vic
ày bin ng nh hin nay. Vi ý ngha ó, tôi chn vn : Giáo dc
giá tr vn hoá tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình thành và phát
trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay làm tài lun án tin s
Trit hc, hy vng góp mt phn vào vic gii quyt vn ln t tài
t ra.
2. Mc ích, nhim v ca tài
2.1. Mc ích
Trên c s phân tích tm quan trng, ni dung, thc trng giáo dc
giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc trong vic hình thành và phát
trin nhân cách sinh viên, lun án xut mt s quan im, gii pháp c
bn nhm nâng cao hiu qu giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc hình thành và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam
hin nay.
2.2. Nhim v
- Phân tích vai trò, tm quan trng, ni dung, yêu cu giáo dc giá tr
vn hóa tinh thn truyn thng dân tc trong vic hình thành, phát trin
nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
- ánh giá thc trng giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng
dân tc cho sinh viên Vit Nam hin nay nhm hình thành, phát trin nhân
cách cho h.
- xut quan im và nhng gii pháp c bn nhm nâng cao hiu
qu giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc trong vic hình
thành và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
3. i tng và phm vi nghiên cu
3.1. i tng nghiên cu: Vic hình thành và phát trin nhân cách
sinh viên Vit Nam là vn ln, chu s tác ng ca nhiu nhân t khác
nhau. Trong khuôn kh tài này, lun án ch tp trung nghiên cu vn
giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình thành
và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
3
Thi gian kho sát ch yu là t sau khi ng và Nhà nc ta tin
hành công cuc i mi, nht là t sau nm 2000 tr li ây.
3.2. Phm vi nghiên cu: Din kho sát gii hn vào SV mt s
trng cao ng, i hc hai thành ph Hà Ni và Hi Phòng.
4. C s lý lun, thc tin và phng pháp nghiên cu
4.1. C s lý lun và thc tin
- Lun án c thc hin trên c s lý lun ca ch ngha Mác -
Lênin, t tng H Chí Minh; các quan im ca ng, Nhà nc ta v
vic gi gìn, khai thác và phát huy các giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc. ng thi, lun án tham kho, s dng kt qu nghiên cu
ca mt s công trình khoa hc ca các tác gi ã c công b có liên
quan trc tip n tài.
- Lun án cn c t thc tin vic giáo dc giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng dân tc và tác ng ca nó ti vic hình thành và phát trin
nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
4.2. Phng pháp nghiên cu
Lun án c thc hin trên c s vn dng phng pháp lun ca
ch ngha duy vt bin chng và ch ngha duy vt lch s; kt hp
phng pháp lôgíc và lch s, phân tích và tng hp, phng pháp iu tra
xã hi hc, cu trúc h thng
S dng phng pháp phân tích các s liu thng kê c bn kt hp
vi cách tip cn c th, a chiu, phng vn sâu, tho lun nhóm và ta
àm nhm thu thp nhng thông tin chính xác, c th và trc tip.
S dng phng pháp thu thp, phân tích, tng hp các tài liu t các
ngun, bao gm các tài liu có liên quan ca ng, Nhà nc, các B,
Ngành trung ng và a phng, các d án, công trình, tài nghiên cu
khoa hc có liên quan.
5. óng góp ca lun án
- Góp phn làm sáng t vai trò, ý ngha, tm quan trng ca vic giáo
dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc ti vic hình thành và
phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
- xut mt s quan im và gii pháp c bn nhm nâng cao hiu
qu giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình
thành và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
6. Ý ngha ca lun án
Kt qu nghiên cu ca lun án có th dùng làm tài liu tham kho
trong ging dy và nghiên cu mt s chuyên , chng trình lý lun v
vn hóa tinh thn truyn thng dân tc Vit Nam và nh hng ca các
giá tr ó ti vic hình thành và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam
4
hin nay. mt mc nht nh, lun án có th dùng làm tài liu tham
kho trong vic giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc cho
sinh viên Vit Nam hin nay.
7. Kt cu ca lun án
Ngoài phn m u, kt lun, danh mc công trình ca tác gi ã
công b liên quan n tài, danh mc tài liu tham kho và ph lc v
kt qu kho sát ca tài, lun án gm 4 chng, 9 tit.
Chng 1
TNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CU
LIÊN QUAN N TÀI
Chng 1 có 2 tit và kt lun chng
1.1. Nhng nghiên cu liên quan n giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc và giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
1.2. Nhng nghiên cu liên quan n nhân cách, nhân cách sinh viên
và s hình thành,phát trin nhân cách sinh viên
1.1. Nhng nghiên cu liên quan n giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng dân tc và giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng DT
NCS ã tip cn nhng công trình, tác phm, tác gi nghiên cu liên
quan n GTVH tinh thn TTDT và giáo dc GTVH tinh thn TTDT trên
mt bình din rng nhng có s la chn cho sát vi phm vi tài. Trc
ht là nhng quan im, t tng ca C.Mác - Ph.ng ghen, V.I. Lênin,
ca ng Cng sn Vit Nam, ca Ch tch H Chí Minh, c th tng
Phm Vn ng. Nhng công trình nghiên cu sâu có ni dung liên quan
n tài ca mt s hc gi nc ngoài, ca GS V Khiêu, GS Trn Vn
Giàu, GS,VS Hoàng Trinh, GS,TS Nguyn Trng Chun, GS Phan Ngc,
GS Trn Ngc Thêm, GS,TS inh Xuân Dng, GS,TS Ngô c
Thnh,v.v.; các n phm ca Vin Mác- Lênin và Tp chí Cng sn, B
Vn hóa, Th thao và Du lch, B Khoa hc Công ngh, B Giáo dc và
ào to
Xung quanh vn vn hóa, vn hóa tinh thn, giá tr vn hóa tinh
thn truyn thng dân tc ã c cp n trong nhng công trình, tác
phm, tác gi nghiên cu t các cách tip cn khác nhau. Phn ln các
nghiên cu có chiu hng i sâu v thc tin, áp dng các phng pháp
nghiên cu v kho c hc, t duy lch s hoc v phân tích ngôn ng,
phong tc tp quán. ây là hng i ht sc c bn và là c s tìm
hiu, xây dng nên khoa hc vn hóa truyn thng. Trong ó các tác gi
5
thng xây dng ý nim c bn v i tng nghiên cu, ch không phi
khái nim y hoc ch ng di góc ngành mà không phi là khái
nim chun - khái nim xây dng cht ch t c s trit hc bin chng.
Nhng công trình này thng là nhng kho cu khoa hc nh Vn hóa
Vit Nam, xã hi và con ngi do GS V Khiêu ch biên, Nxb Khoa hc
xã hi nm 2000; C s Vn hóa Vit Nam do GS Trn Quc Vng
ch biên, Nxb Giáo dc nm 1998 hay các công trình nghiên cu ca GS
Trn Vn Giàu Trong nhn thc ca mình, NCS thy các tác gi trong
các công trình này ch yu mô t c im hoc tính cht ca vn hóa, giá
tr vn hóa tinh thn mà cha a ra nhng kt lun có tính khái quát trit
hc nh mt nh ngha, trong khi ó vn cp n vic hình thành
hoc s dng chúng làm c s lý lun lun gii các vn khác. NCS
cho rng, ây là mt trong nhng vn t ra mà lun án cn k tha, có
hng i c th tip tc gii quyt.
1.2. Nhng nghiên cu liên quan n nhân cách, nhân cách sinh
viên và s hình thành, phát trin nhân cách sinh viên
Qua tìm hiu ta có th thy c s hình thành các trng phái
nghiên cu v nhân cách con ngi khá phong phú. T nghiên cu v
nhng vn chung ca nhân cách nh xác nh khái nim, cu trúc nhân
cách cho n iu kin và ngun gc nhân cách, quá trình hình thành, phát
trin nhân cách, các hng tip cn nhân cáchTrên c s các hng
nghiên cu này ã hình thành nhiu lý thuyt v nhân cách. Hn mi
nm gn ây ã có khá nhiu công trình và tài khoa hc trc tip nghiên
cu v SV và NCSV. ó là thun li c bn cho tài Giáo dc GTVH
tinh thn TTDT vi vic hình thành, phát trin NCSV Vit Nam hiên nay
phát trin ý tng mi trong thi k mi hin nay.
Tng quan v các công trình nghiên cu và tài trên, u có im
chung: Con ngi c sinh ra, còn NC không c sinh ra mà ch c
hình thành và phát trin trong quá trình hot ng xã hi, trong mi quan
h nhiu chiu gia cá nhân vi gia ình và xã hi. Nh vy thanh niên nói
chung, SV nói riêng, khi xét t lúc sinh ra n lúc hc tp, trng thành
luôn luôn có s liên h vi môi trng xung quanh và to nên NC mi.
Hay nói cách khác nhân cách mang tính ng, nó là lng c thay i
dn cht theo thi gian. Nu s thay i này chuyn hóa theo hng tt thì
SV s ngày càng có mt nhân cách tt hn và ngc li. Các tài có cách
nhìn và góc khác nhau khi ly NCSV là i tng nghiên cu t giáo
dc o c, giáo dc lý lun chính tr, giáo dc các giá tr u tiên v.v
Có th thy, cho n nay vn cha có công trình khoa hc, tài nào
nghiên cu mt cách h thng và kho sát mt cách trc tip y v vai
6
trò ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT i vi vic hình thành và phát
trin nhân cách sinh viên Vit Nam. ây là mt vn quan trng và mt
hng nghiên cu mi cn phi c khai thác. góp phn vào vic tìm
hiu vn còn ít c quan tâm này, tác gi la chn tài: giáo dc
giá tr vn hóa tinh thn tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình thành
và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay nghiên cu.
Kt lun chng 1
Trên c s mc ích, nhim v ca lun án, k tha có chn lc
nhng kt qu ã c nghiên cu, lun án tip tc gii quyt mt s vn
sau:
Th nht, tip tc góp phn làm sáng t mt s khái nim có liên
quan trc tip n tài lun án; ch ra vai trò, tm quan trng, ni dung
giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình thành,
phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
Th hai, tìm hiu nhng nhân t tác ng n giáo dc giá tr vn
hóa tinh thn truyn thng dân tc cho sinh viên Vit Nam hin nay, ng
thi ánh giá nhng thành tu và hn ch trong vic giáo dc giá tr vn
hóa tinh thn truyn thng dân tc cho sinh viên Vit Nam hin nay và tìm
hiu nguyên nhân ca chúng.
Th ba, trên c s ó, xác nh quan im và ra gii pháp nhm
nâng cao hiu qu giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
vi vic hình thành và phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay.
im nhn ca tài là ch, góp phn nâng cao nhn thc v v trí,
vai trò, tm quan trng, tác ng, nh hng ca giáo dc GTVH tinh thn
TTDT i vi s hình thành và phát trin NCSV Vit Nam hin nay. Bc
u a ra nhng quan im nh hng, h thng gii pháp c bn nhm
phát huy vai trò ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT vi vic hình thành
và phát trin NCSV Vit Nam hin nay.
Chng 2
GIÁO DC GIÁ TR VN HÓA TINH THN
TRUYN THNG DÂN TC VI VIC HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRIN NHÂN CÁCH SINH VIÊN
VIT NAM HIN NAY- MY VN LÝ LUN
Chng 2 b cc thành 3 tit và kt lun chng:
2.1. Vn hóa tinh thn và các giá tr vn hóa tinh thn truyn thng
dân tc
7
2.2. Tm quan trng ca giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc vi vic hình thành và phát trin nhân cách sinh viên
2.3. Ni dung giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
cho sinh viên
2.1. Vn hóa tinh thn, giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
Trên c s lun gii các quan im v vn hóa trong lch s trc
Mác, ca ch ngha Mác Lênin, ca Ch tch H Chí Minh, ca ng ta,
ca t chc vn hóa, giáo dc Liên Hip Quc và ca mt s tác gi trong,
ngoài nc NCS i n mt khái quát chung v vn hóa, vn hóa tinh
thn và các các giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc Vit Nam.
Vn hóa là mt phm trù rt rng gm nhng tri thc và kinh nghim
mà con ngi ã tích lu c qua quá trình ci to th gii, bao gm c
vn hóa vt cht và vn hóa tinh thn. Nói cách khác, vn hóa là tt c
nhng giá tr vt cht và tinh thn do con ngi sáng to ra trong lch s,
nó c trng cho mt cng ng xã hi và c cng ng ó bo tn,
phát trin vì l sinh tn cng nh mc ích cuc sng ca mình. Mt c
tính quan trng ca vn hóa là nó có th thay i và phát trin cùng vi s
thay i và phát trin ca nn kinh t xã hi. Theo ngha hp, vn hoá
c hiu ch yu là vn hoá tinh thn. Theo ngha rng, vn hóa tinh
thn là toàn b nhng giá tr, nhng hot ng tinh thn ca con ngi.
Theo ngha hp, vn hóa tinh thn là nhng du n tinh thn, nhng giá
tr tinh thn c thù ca mt quc gia - dân tc nhm phân bit dân tc
này vi dân tc khác.
K tha nhng kt qu ã nghiên cu và theo logic trên, có th hiu
giá tr vn hoá tinh thn là giá tr c trng cho mt cng ng xã hi,
c cng ng ó chp nhn, s dng và gìn gi các giá tr ó theo thi
gian nht nh. T ây, iu quan trng mang tính phng pháp lun là,
khi nghiên cu giá tr và h giá tr vn hoá ca mt dân tc, mt cng ng
cn phi t nó trong s liên h, so sánh vi cng ng khác, dân tc khác
và rng hn là nhân loi. Ch nh vy, chúng ta mi có th nhn din c
nhng nét tng ng, c bit là tính c thù ca h giá tr vn hoá ca
cng ng mà chúng ta ang nghiên cu.
mc khái quát nht chúng ta có th hiu: Truyn thng ca mt
dân tc là nhng giá tr tinh thn hình thành nên qua quá trình lch s dân
tc ó. Nhng giá tr này tn ti trong np sng, np ngh ca dân tc, tn
ti trong np o c, quan h ca ngi và ngi, tn ti trong các
phong tc tp quán, trong các giá tr vn hc ngh thut, tn ti trong c
nhng c s vt cht: kin trúc, phong cnh, các t liu sn xut và t liu
sinh hot. Và i n nhn thc: Giá tr vn hoá tinh thn truyn thng dân
8
tc Vit Nam là nhng giá tr c trng cho dân tc Vit Nam, th hin
tính n nh, bn vng và c gìn gi, lu truyn qua nhiu th h.
Bc u có th xác nh các GTVH tinh thn TTDT Vit Nam c
bn là: 1.Ch ngha yêu nc, t hào dân tc và yêu hòa bình; 2.Tinh thn
oàn kt, ý thc cng ng; 3.Lòng nhân ái, bao dung, trng ngha tình
o lý; 4.c tính cn cù sáng to, khiêm tn, gin d và trung thc;
5.Truyn thng hiu hc; 6.Tinh thn lc quan, yêu i, yêu cái p.
Trong ó, giá tr o c chim v trí ni bt; ch ngha yêu nc là giá tr
ct lõi, giá tr nh hng, nhng giá tr khác mang tính ph bin là nhng
giá tr vn hóa tinh thn truyn thng quý báu ca dân tc ta.
2.2. Tm quan trng ca giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc vi vic hình thành và phát trin nhân cách sinh viên
Trên c s k tha kt qu nghiên cu ca nhiu tác gi NCS lun
gii rõ hn v thut ng SV, vai trò, c im, nhân cách, tính quy lut
hình thành NCSV. Theo ó, nói n SV là nói n nhng ch th ang
phát trin, ang bc l, ang nh hình cái Riêng có cá tính, bn sc
riêng ca chính mình gia nhng cái Riêng khác trong cng ng mà h
cùng chung sng, cùng hp tác, chia s. u im và tính tích cc ca
SV là thuc v bn cht ca nhng ngi tr tui có tri thc. Hn ch
ca h cng thng là hp l t nhiên ca nhng cá th ang trng
thành. Sinh viên Vit Nam có truyn thng yêu nc, gn bó vi s
nghip cách mng gii phóng dân tc i lên ch ngha xã hi và thc
hin công cuc i mi t nc. Phong trào ca SV trong mi giai
on, mi thi k, ch khác nhau mc tiêu c th còn truyn thng vn
là tinh thn tình nguyn xung kích.
Nghiên cu các khái nim liên quan trc tip n NC nh con ngi,
cá nhân thy các trng thái, yu t, mi quan h làm nên NC con ngi.
Theo ó, nhân cách nh là mt chnh th cá nhân có tính lch s c th
tham gia vào hot ng thc tin, óng vai trò ch th nhn thc và ci
to th gii, ch th ca quyn hn và ngha v, ca nhng chun mc
o c, thm m và mi chun mc xã hi khác. Cu trúc nhân cách bao
gm phm cht và nng lc, là s thng nht bin chng gia phm cht
và nng lc - có ngi còn gi là c và tài trong mi ngi. T ó
thy c tính thng nht, tính n nh, tính tích cc và tính giao lu ca
NC và tính quy lut ca s hình thành nhân cách. Nhìn nhn c im ca
nhân cách sinh viên phi t tính ph quát con ngi, nhân cách và o
c cho n cái b phn, xu hng NCSV mà ta cn lu ý. ó là: tính
thc t; tính nng ng; tính c th ca lý tng; tính liên kt (tính nhóm);
tính cá nhân v.v.
9
T nghiên cu trên, ch ra tm quan trng ca giáo dc giá tr vn
hóa tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình thành và phát trin nhân
cách sinh viên
SV thng xuyên chu s tác ng ca c mt tích cc và mt tiêu
cc ca nn kinh t th trng, ca m ca, hi nhp quc t, v.v. Vì vy,
giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV, thit thc góp phn hình thành,
phát trin NCSV trong hoàn cnh mi; góp phn nuôi dng tâm hn, nh
hng giá tr sng cho SV, góp phn khi dy tính tích cc, ch ng,
sáng to trong hc tp ca SV.
Tóm li, thành công trong công tác giáo dc GTVH tinh thn
TTDT, cn giúp SV nâng cao nhn thc, hiu bit v các giá tr ó. Phát
huy vai trò xung kích, sáng to ca SV thông qua vic y mnh các
phong trào thi ua yêu nc. Xây dng môi trng VH hc trng lành
mnh, to iu kin thun li SV vn dng các GTVH tinh thn TTDT
vào trong quá trình hc tp, rèn luyn, xây dng và tng bc hoàn thin
nhân cách ca mình.
2.3. Ni dung giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
Giáo dc ch ngha yêu nc, t hào dân tc và yêu hòa bình: Giúp
cho SV hiu c s hình thành và phát trin ca ch ngha yêu nc Vit
Nam; ch ngha yêu nc Vit Nam qua các thi k lch s; ch ngha yêu
nc Vit Nam trong giai on cách mng mi, gn lin c lp dân tc
vi ch ngha xã hi; xây dng con ngi Vit Nam thm sâu ch ngha
yêu nc, t hào v nn vn hin lâu i, tinh thn t cng, t tôn dân
tc và yêu hòa bình. Giáo dc truyn thng nhm giúp cho SV t ý thc
c v iu ó mà phát huy, thng nht ý chí và hành ng, nng ng,
sáng to trong hc tp, rèn luyn t kt qu cao.
Giáo dc tinh thn oàn kt, ý thc cng ng: Giúp SV nhn thc
úng n khái nim và bn cht ca oàn kt, ý thc cng ng. Bn thân
SV cng b chi phi bi mt h thng các li ích ca SV trong mi quan
h vi li ích cng ng, dân tc. ây chính là vn ca thi kinh t th
trng, m ca, chúng ta cn suy ngh nghiêm túc i vi công tác giáo
dc oàn kt dân tc, ý thc cng ng cho SV Vit Nam hin nay.
Giáo dc lòng nhân ái, bao dung, trng ngha tình o lý: Bn thân
SV cn hiu, thm nhun và sng có lòng nhân ái, bao dung, trng ngha
tình o lý. giáo dc nhng phm cht ó, không ch n thun là vn
lý thuyt mà còn rt cn mt s làm gng, tình thng, s bao dung,
10
lng i vi SV, làm cho h t nhn ra, t ny sinh và phát trin
nhng phm cht ó trong cuc sng.
Giáo dc c tính cn cù sáng to, khiêm tn, gin d và trung thc:
Giáo dc nhng phm cht này là rt cn thit cho quá trình hình thành,
phát trin NCSV. Vì vy cn có phng pháp t duy giáo dc phù hp vi
mt hin thc khách quan v hình tng lch s , thc tin minh chng và
là tm gng SV hc tp, noi theo. ng thi SV cn nhn thc c
mi th trong th gii t nhiên, y bin hóa này u có mt trái ca nó
phi bit sàng lc.
Giáo dc truyn thng hiu hc: Giúp SV nhn thc c biu hin
trc ht ca truyn thng hiu hc là tinh thn ham hc hi, thích hiu
bit mt cách t nguyn và bn vng. Ngi hiu hc là ngi có nhu cu
hc tp sut i. Ni lc chính là thc lc con ngi t trng và t tin
cnh tranh mt cách lành mnh. SV cn nhn thy c cái chân lý ngàn
i: Mun tr thành ngi t t phi rèn luyn và chu khó lao ng, chm
ch hc hành.
Giáo dc tinh thn lc quan, yêu i, yêu cái p: Giúp SV hiu ây
là nhng phm cht quý báu ca ngi Vit Nam, do vy giáo dc nhng
phm cht trên cho sinh viên là iu vô cùng cn thit. iu kin có
c các phm cht ó là có lòng t tin vào cuc sng, tính hng thin,
hng v cái p, cái tt ca SV. Giúp SV t tin, hòa ng, n lc vn
lên trong nhng iu kin khó khn v mi mt. Giáo dc cho SV nhn
thc và phát huy vai trò trách nhim ca bn thân trc gia ình, nhà
trng, xã hi và tích cc hoàn thin NC ca mình.
Kt lun chng 2
Giáo dc GTVH tinh thn TTDT có tác ng mnh m n s hình
thành nhng kiu mu hành vi, nhân cách. Theo ó, nhân cách ca SV
c hình thành và phát trin trong môi trng vn hóa xã hi mt cách
gián tip thông qua quá trình giáo dc và t giáo dc. Nghiên cu nhân
cách và tính quy lut ca s hình thành và phát trin nhân cách SV có ý
ngha lý lun và thc tin to ln trong vic xác nh ni dung, hình thc và
phng pháp giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho sinh viên. Trên c s
ó giúp sinh viên nhn ra chân GTVH tinh thn TTDT, ý ngha nhân vn
sâu sc trong xã hi hin i và giúp hình thành, phát trin nên nhân cách
tt p cho sinh viên Vit Nam trong giai on hin nay.
11
Chng 3
THC TRNG GIÁO DC GIÁ TR VN HÓA TINH THN
TRUYN THNG DÂN TC VI VIC HÌNH THÀNH,
PHÁT TRIN NHÂN CÁCH SINH VIÊN VIT NAM HIN NAY
Chng 3 b cc thành 2 tit và kt lun chng:
3.1. Nhng nhân t tác ng n giáo dc giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng dân tc cho sinh viên
3.2. Thc trng giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân
tc vi vic hình thành, phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam hin nay
3.1. Nhng nhân t tác ng n giáo dc giá tr vn hóa tinh
thn truyn thng dân tc cho sinh viên
Nhân t ch quan t ch th giáo dc
Nhà trng, t chc oàn thanh niên Cng sn H Chí Minh, Hi
sinh viên và gia ình th hin vai trò ch th ca mình thông qua quá trình
hot ng giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV. Quá trình này là hot
ng phi hp thng nht gia ch th giáo dc và i tng giáo dc
(sinh viên) nhm hình thành và phát trin nhân cách SV theo nhng yêu
cu ca xã hi. Giáo dc GTVH tinh thn TTDT gi mt vai trò c bit,
tác ng mnh m n s hình thành nhng kiu mu hành vi, nhân cách.
Nhân cách ca SV c hình thành và phát trin trong môi trng vn hóa
xã hi mt cách gián tip thông qua quá trình giáo dc và t giáo dc. Vì
th vai trò ch th giáo dc GTVH tinh thn TTDT óng vai trò rt quan
trng trong vic kin to nên mt môi trng vn hóa xã hi thun li cho
SV hình thành, phát trin nhân cách ca mình.
i tng giáo dc là sinh viên - SV va là i tng giáo dc va
là ch th tip nhn, tác ng phn hi n giáo dc GTVH tinh thn
TTDT. Giáo dc GTVH tinh thn TTDT có mang li hiu qu hay không,
iu ó ph thuc vào nhiu yu t, trong ó có vai trò ca chính bn thân
SV vi t cách i tng giáo dc. Vn ây, giáo dc GTVH tinh
thn TTDT không thun túy là trang b tri thc mà còn là tác nhân nuôi
dng, thm thu phm cht tt p cho quá trình hình thành phát trin
NCSV, không phi môn hc nào cng to c li th nh vy. iu này
s giúp cho SV có c nhn thc và ng c hc tp úng n, có ý thc
vn lên, t hoàn thin nhân cách ca bn thân.
Nhng nhân t khách quan tác ng n giáo dc
Th nht, lch s, truyn thng dân tc Vit Nam. Lch s dân tc
Vit Nam là lch s chin thng oanh lit gic ngoi xâm. Con ng sng
còn và chin thng là phi bit phát huy sc mnh ca toàn dân tc. T ó
12
mà truyn thng yêu nc, lòng t hào dân tc, tinh thn oàn kt, ý chí
kiên cng bt khut ã c phát huy cao . Vit Nam là mt quc gia
a dân tc nhng do yêu cu chng thiên tai, chng ngoi xâm và do s
giao lu, hi nhp vn hoá, c cng ng dân tc Vit Nam vn có mu s
chung ca mt nn vn hoá thng nht trong tính a dng, mt ý thc
chung v vn mnh cng ng. Lun gii trên là c s nhn rõ vai trò to
ln ca nhân t lch s truyn thng i vi giáo dc GTVH tinh thn
TTDT cho SV Vit Nam hin nay.
Th hai, môi trng kinh t xã - hi Vit Nam. Kinh t th trng ã
làm sng ng nn kinh t t nc, tác ng trc tip n i sng SV.
Mt tích cc, là to ra môi trng tt phát huy tài nng, tính sáng to
ca mi SV, qua ó, nng lc toàn din ca SV c th thách, bc l và
phát trin. Mt trái ca kinh t th trng là tình trng tuyt i hóa li ích
cá nhân ngày càng phát trin ã tác ng không nh n o c li sng,
nhân cách ca mt b phn SV. Dù mun hay không thì các kênh thông
tin, các môi trng tng tác và các s kin t môi trng xã hi bên
ngoài cng trng i hc vn thng xuyên di vào nhà trng. Và nh
vy, dù tính cht ca các tác ng ó theo chiu hng nào i chng na
thì vn c xem nh là tác nhân kích thích giúp SV gn c khi trong
v ni dung tip nhn; hình thành thái và bn lnh vng vàng trc
cuc sng. T cách tip cn nh trên, cn coi môi trng giáo dc i hc
nh là lng kính khúc x và thm thu các tác ng t môi trng vn hóa
xã hi i vi SV.
Th ba, hi nhp quc t và toàn cu hóa. ã có tác ng tích cc
i vi SV, cùng vi ý thc cao tính cá nhân là vic soi chiu các giá tr
o c nhân cách di góc cá nhân, phm cht cá nhân. Vi s h tr
ca các phng tin truyn thông hin i và vic m rng, a dng hóa
giao lu quc t, SV ngày nay ã hòa kp vào dòng chy mi trong quá
trình hi nhp. Tuy nhiên, quá trình toàn cu hoá cng tác ng tiêu cc
n o c, nhân cách con ngi nói chung, SV nói riêng. Bi Sinh viên
là mt tng lp xã hi c thù, nng ng, sáng to trong hc tp, có ý
chí vn lên, thích tìm tòi cái mi và d thích nghi vi cái mi v.v. nhng
do kinh nghim bn thân và vn sng còn hn ch, s tri nghim cha
nhiu nên sinh viên cng d b nh hng t mt tiêu cc ca kinh t th
trng, t nhng phc tp ca xu th toàn cu hoá.
Tt c ó ch cho chúng ta thy rng, công tác giáo dc GTVH tinh
thn TTDT cho SV Vit Nam hin nay ang có nhng thun li c bn
song cng không ít khó khn, thách thc. Bên cnh mt tích cc thì s
xâm lng vn hóa; tình trng thiu lành mnh, ngoi lai trái vi thun
13
phong m tc ca môi trng vn hóa; tình trng nhp khu, qung bá hay
tip thu d dãi thiu chn lc sn phm vn hóa nc ngoài v.v. ã và ang
tác ng xu, là mt trong nhng lc cn i vi công tác giáo dc GTVH
tinh thn TTDT cho SV Vit Nam hin nay.
3.2. Thc trng giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng
dân tc vi vic hình thành, phát trin nhân cách sinh viên Vit Nam
hin nay
Th nht, kt qu giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân
tc tác ng, nh hng n s hình thành và phát trin nhân cách sinh
viên Vit Nam trong nhng nm qua
Mt là, nhng kt qu t c t ch th giáo dc.
- Giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc cho sinh
viên gn kt vi chng trình, k hoch ào to ca nhà trng. Hu ht
các trng, ng u có ngh quyt, Ban giám hiu có s ch o công tác
thanh niên SV, công tác giáo dc chính tr t tng và giáo dc truyn
thng dân tc. Vic t chc Tun sinh hot công dân - sinh viên u
khoá, cui khoá và u nm hc luôn c coi trng. Tuy GTVH tinh
thn TTDT không phi là mt môn hc nhng vn là ni dung rt quan
trng c tích hp qua các môn hc khác và qua vai trò nhân cách vn
hóa ca nhng ngi thy ã giúp SV có cách nhìn toàn din v thc tin,
lch s truyn thng và con ngi Vit Nam hn, qua lng kính tri thc
toàn din tr lên sâu sc hn. Cng có th xem im chuyên cn qua các
môn hc là thc o theo mt chun giá tr truyn thng trong rèn luyn
nhân cách ca SV.
- Giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc cho sinh
viên thông qua hình thc t chc các chng trình - s kin. T chc các
t sinh hot chính tr, các cuc giao lu, gp g nhân chng lch s, nói
chuyn truyn thng, t chc cho SV v ngun v.v. tt c ã góp phn
khi dy tình yêu quê hng, t nc, t hào dân tc, yêu chung hòa
bình, tinh thn và ý thc trách nhim ca SV Vit Nam ngày nay trc vn
mnh ca dân tc và tng lai phát trin ca t nc.
- Giáo dc các giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc cho
sinh viên thông qua các phong trào chính tr xã hi
+ Phong tràoSinh viên tình nguyn. Hàng nm, tt c các trng
i hc, cao ng trong c nc u t chc các hot ng tình nguyn thu
hút s tham gia ca hàng triu lt SV. ó là các hot ng chung sc
cùng cng ng, tình nguyn, xung kích tham gia phát trin kinh t - xã
hi, giúp ngi nghèo, ci thin dân sinh, tip sc mùa thi, hin máu
nhân o, n n áp ngha, tri ân ngi có công vi nc, hot ng t
14
thin v.v. ây là mt quá trình t giáo dc truyn thng rt hiu qu, góp
phn giúp SV rèn luyn trng thành.
+ Cuc vn ng Sinh viên 5 tt, là mt trong nhng phong trào có ý
ngha sâu sc i vi xã hi và sinh viên. c bit Sinh viên 5 tt còn là
tiêu chí mi sinh viên bit phn u, rèn luyn, hoàn thin nhân cách ca
bn thân. Nh vy, các giá tr truyn thng ã c khi dy, phát huy mnh
m trong mi con ngi SV, góp phn to nên giá tr mi là s kt hp gia
nhng giá tr truyn thng và giá tr thi i trong NCSV.
+ Phong trào Khuyn hc, khuyn tài. Phong trào Khuyn hc,
khuyn tài gn vi gia ình, dòng h, tng a phng mang tính xã hi
rng khp ã có nhng tác ng, nh hng tích cc n giáo dc cao
ng, i hc nói chung, n vic hc tp, rèn luyn ca tng SV nói
riêng. Trên thc t, hu ht SV u ý thc c truyn thng hiu hc ca
dân tc cn phát huy; ý thc v t m gia ình và trách nhim xây dng
cho gia ình mình thc s là mt gia ình hnh phúc bng s c gng hc
tp, rèn luyn tr thành ngi tt.
Hai là, nhng kt qu t c t phía sinh viên
- Nhn thc ca sinh viên v nhân cách, v vai trò nh hng ca
giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc i vi nhân cách.
Hu ht SV có cách nhìn tích cc v vai trò tác ng, nh hng ca giáo
dc GTVH tinh thn TTDT i vi NCSV nhng cho rng cha c
quan tâm úng mc.
- Sinh viên bit trân trng và phát huy các giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng dân tc qua thái , hành vi ng x i vi t nc. i a
s SV Vit Nam hin nay luôn quan tâm n tình hình t nc, dân tc.
S quan tâm ó th hin mong mun c yêu nc mt cách duy lý
hn, không ch n thun là cm tình yêu nc mà là yêu nc vi thái
ca ngi làm ch t nc, vi t cách ca công dân hin i, tc là phi
có thông tin và nng lc ánh giá tình hình t nc, th hin vai
trò ch nhân t nc vi trách nhim y . ây chính là mt nét mi
t ra i vi công tác giáo dc GTVH tinh thn TTDT và bi dng nhân
cách cho SV Vit Nam hin nay.
- Sinh viên bit gi gìn, phát huy các giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc th hin qua rèn luyn v phm cht o c, li sng. a
s SV có phm cht o c tt th hin lý tng, nim tin vào ng,
vào con ng i lên ch ngha xã hi; th hin ng c hc tp, rèn
luyn vn lên. Nhng giá tr o c truyn thng, ct lõi trong NC vn
c a s SV coi trng, xây dng và phát huy. Cách xác nh v xu
hng li sng tích cc, chp nhn cnh tranh, tinh thn vt khó, vn
15
lên là nhng xu hng mi trong s phát trin nhân cách ca SV, phn ánh
khá trung thc bc tranh chung v thc trng NCSV Vit Nam hin nay.
- Sinh viên bit k tha,phát huy các GTVH tinh thn TTDT qua rèn
luyn phm cht ý chí, tính k lut, tính phê phán trong hot ng nhn
thc và các hành vi trong hc tp. a s SV bit k tha, phát huy các
GTVH tinh thn TTDT thông qua rèn luyn phm cht o c, li sng,
t giác, tích cc hc tp, k lut hc tp nghiêm minh, chp hành tt ni
quy, quy ch ca nhà trng. Trong cách nhìn nhn ca SV hin nay có xu
hng cao tính t lp, t ch, da vào nng lc ca bn thân. T tng
bình quân ch ngha trong ý thc hc tp ca SV ã c khc phc nhiu.
T l SV có thái hc tp tích cc, có hc lc khá gii có chiu hng
tng. Tuy nhiên, so vi yêu cu t ra vn còn khiêm tn.
- Sinh viên th hin tính tích cc hi nhp, tip thu tinh hoa vn hoá
nhân loi trên nn giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc. Không
th nói SV th ng hi nhp và càng không th nhn xét SV d b hòa
tan, a s SV Vit Nam ang rt ch ng, úng hng và th hin tính
tích cc hi nhp, tip thu tinh hoa vn hóa nhân loi phát trin, to nên
lp SV nhng nm u th k XXI truyn thng và hin i trên h quy
chiu GTVH tinh thn TTDT Vit Nam.
Th hai, nhng mt hn ch ca giáo dc giá tr vn hóa tinh thn
truyn thng dân tc tác ng, nh hng n nhân cách sinh viên
- Nhng hn ch t ch trng, chính sách. Có th coi ây là nhng
hn ch t tm nhìn, nh hng, ch o, t chc thc hin c tm v mô
và vi mô cha áp ng k vng ca xã hi v i mi giáo dc i hc nói
chung, giáo dc GTVH tinh thn TTDT nói riêng cho SV Vit Nam trong
nhng nm qua.
- Nhng hn ch t phía nhà trng.
+ Nhng hn ch t công tác qun tr i hc không nhng tác ng
không tt n công tác giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho sinh viên, mà
vai trò ch th ca nhà trng và kt qu giáo dc GTVH tinh thn TTDT
vi vic hình thành, phát trin NCSV b hn ch rt nhiu.
+ Nhng hn ch t ging viên, theo Ngh quyt 29-NQ/TW (Trung
ng 8 khóa XI) v i mi cn bn, toàn din giáo dc và ào to, cp
n vn ging viên i ng nhà giáo và cán b qun lí giáo dc còn
nhiu bt cp v cht lng, s lng và c cu; mt b phn cha theo
kp yêu cu i mi và phát trin giáo dc, thiu tâm huyt, thm chí vi
phm o c ngh nghip.
+ Nhng hn ch t xây dng môi trng vn hóa hc ng. Các
hot ng giáo dc truyn thng, giáo dc NCSV các trng cao ng,
16
i hc hin nay nhìn chung còn n iu, thiu chiu sâu, mt phn cng
bi còn thiu mt môi trng vn hóa hc ng lành mnh. Bao gm c
môi trng thiên nhiên xanh, sch, p; vn hóa công v và ng x, vn
hóa dy và hc, ý thc ca sinh viên vi vn hóa hc ng, vai trò ca
thy cô giáo vi vn hóa hc ng
+ Nhng hn ch t mi quan h nhà trng, gia ình và xã hi. Qua
kho sát, nhiu ý kin thy cô và SV mt s trng i hc cho rng ây là
mi quan h lng lo. Nhà trng ch qun lý SV nhng gi trên lp, thi
gian còn li t do. Hin tng i nói di cha, v nói di chú có không
ít SV khi là cu ni nhà trng và gia ình. Thm chí có nhng SV b hc
nhiu tháng mà gia ình vn không bit. SV phm ti ngoài xã hi nhà
trng cng chng hay
- Nhng mt hn ch t phía sinh viên.
Mt b phn sinh viên cha xác nh úng mc tiêu, ng c hc
tp, thiu ý chí vn lên, lch lc v li sng, mc phi t nn xã hi, d b
lôi kéo vào nhng mc ích xu, thm chí vi phm pháp lut. Quá trình
hc tp không ch là quá trình hình thành tri thc khoa hc mà ng thi
còn là quá trình rèn luyn, bi dng nhng NC tt p trong mi con
ngi SV. ó là vn cn nhng cha trong mt b phn không
nh sinh viên ngày nay.
Th ba, nguyên nhân ca kt qu t c và nhng hn ch
- Nguyên nhân ca kt qu t c
Nhng giá tr vn hóa tinh thn ã tr thành nhng giá tr truyn
thng quý báu ca dân tc ta có tác ng nh hng trc tip n NCSV
Vit Nam. Nhn thc và trách nhim v giáo dc GTVH tinh thn TTDT
cho th h tr nói chung và SVnói riêng trong ng, xã hi và các trng
cao ng, i hc ã có s chuyn bin nht nh. i a s SV ã có
nhng hiu bit c bn v vai trò ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT i
vi s hình thành và phát trin NCSV.
- Nguyên nhân ca nhng hn ch
+ T vai trò ch th giáo dc: Tuy nhn thc ã có chuyn bin, vic
hin thc hóa nó trong thi k phát trin nn kinh t th trng nh hng
xã hi ch ngha, hi nhp quc t hin nay thì vn cha tht y . Công
tác ch o, tin hành giáo dc GTVH tinh thn TTDT ca các trng cao
ng, i hc còn nhiu hn ch, bt cp. Các hot ng có tính cht tuyên
truyn, giáo dc truyn thng ca t chc oàn, Hi SV có lúc, có ni
cha thit thc, còn nng v hình thc.
+ Bn thân SV vi t cách i tng giáo dc: Mt b phn SV
không t ý thc c tm quan trng ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT
17
vi vic hình thành, phát trin NCSV. T nhn thc lch lc dn n mt
b phn SV thiu s rèn luyn, tu dng phn u, d b lôi kéo, kích ng
theo li sng thc dng, buông th, coi thng o lý và pháp lut, quay
lng li vi truyn thng.
+ Tác ng, nh hng t Internet và mng xã hi: Bên cnh tin
ích, còn li h ly nh: phát tán tài liu, bài vit, hình nh, clip có ni
dung không lành mnh, trái vi thun phong, m tc ca dân tc; còn b k
ch li dng thc hin din bin hòa bình, xuyên tc bóp méo s tht
lch s, nói xu ch , ng và nhà nc ta là nguyên nhân góp phn
to nên nhn thc lch lc, thói h tt xu cho mt b phn gii tr trong
ó có SV.
+ Tác ng t mt trái ca nn kinh t th trng: Gây tác ng tiêu
cc n mi mt ca i sng xã hi, nh hng xu n thun phong m
tc và bn sc vn hóa dân tc, n o c, nhân cách, li sng con
ngi, trong ó có SV.
Tuy nhiên, cn ch rõ nguyên nhân ca nhng nguyên nhân hn ch
yu kém trong giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV nhng nm qua
phn ch yu là thuc v ch th giáo dc. Công bng mà nói, không th
li tt c nhng hn ch yu kém và nguyên nhân ca nó là thuc v
trách nhim các trng cao ng, i hc. Bi vic hoch nh chin lc,
ng li, ch trng, chính sách, lãnh o, ch o i mi giáo dc ào
to là thuc v ng, nhà nc và trc tip là B Giáo dc và ào to.
Kt lun chng 3
Giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV trong nhng nm gn ây
ã t c nhng kt qu nht nh. Vai trò ch th giáo dc GTVH tinh
thn TTDT ca ng, Nhà nc, gia ình, nhà trng và xã hi ã c
phát huy. S ch ng, t giác ca SV trong hc tp, tip thu GTVH tinh
thn TTDT ã có nh hng nht nh n quá trình hình thành, phát trin
nhân cách SV. Tuy nhiên, bên cnh kt qu t c, công tác giáo dc
GTVH tinh thn TTDT vn còn bc l nhng mt hn ch c v nhn
thc, t duy, hành ng, ni dung, phng pháp, hình thc giáo dc và
thiu mt s kt gn cn thit gia các môi trng giáo dc. Mt b phn
SV cha có ý thc rèn luyn, còn có li sng t do buông th, coi thng
pháp lut. Qun lý giáo dc và ào to còn nhiu yu kém, bt cpThc
t ó t ra yêu cu cn phi xác nh rõ hn quan im nh hng và
mt h thng gii pháp áp ng, cùng vi s quan tâm, n lc nhiu hn
na ca các cp lãnh o, ca nhà trng, ca các t chc oàn th chính
tr, ca sinh viên và c xã hi.
18
Chng 4
MT S QUAN IM VÀ GII PHÁP C BN
NHM PHÁT HUY VAI TRÒ CA GIÁO DC GIÁ TR
VN HÓA TINH THN TRUYN THNG DÂN TC
VI VIC HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIN
NHÂN CÁCH SINH VIÊN VIT NAM HIN NAY
Chng 4 b cc thành 2 tit và kt lun chng:
4.1. Mt s quan im nhm phát huy vai trò ca giáo dc giá tr vn
hóa tinh thn truyn thng dân tc
4.2. Mt s gii pháp c bn nhm nâng cao vai trò ca giáo dc giá
tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
4.1. Mt s quan im nhm phát huy vai trò ca giáo dc giá tr
vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
Quan im 1: Quá trình giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn
thng dân tc phi ly hot ng ca sinh viên làm trung tâm, ging viên
làm ch o
Giáo dc là quá trình kt hp vai trò ch o ca ging viên vi s t
giác hc tp, rèn luyn ca SV nhm hình thành ý thc, tính cách, hành vi
thói quen o c vi các chun mc xã hi quy nh. NCSV c hình
thành qua hai con ng c bn là con ng dy hc trên ging ng và
con ng hot ng ngoài ging ng. Giáo dc GTVH Tinh thn
TTDT là mt b phn cu thành ca quá trình hình thành, phát trin nhân
cách cho SV c trên ging ng và hot ng ngoài ging ng. Quan
im này có c s lý lun t vic nhn thc quá trình dy hc luôn vn
ng và phát trin không ngng, chu s chi phi ca nhiu quy lut, trong
ó quy lut v mi quan h bin chng gia dy và hc là c bn.
Quan im 2: m bo s thng nht gia truyn thng vi hin i,
k tha vi i mi trong giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng
dân tc
Vi vai trò nh hng kt hp gia truyn thng và hin i, giáo
dc cn có phng pháp thích hp không vi phm tính quy lut khách
quan, nhng li là nhân t xúc tác thúc y nhanh quá trình to thành mt
Cht mi nhân cách sinh viên truyn thng và hin i. Cn m bo tính
thng nht gia truyn thng và hin i bi xut phát t yêu cu xây dng
nhân cách con ngi Vit Nam V lý tng, trí tu, o c, li sng, th
cht, lòng t tôn dân tc, trách nhim xã hi, ý thc chp hành pháp lut,
nht là trong th h tr.
19
Quan im 3: Giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân
tc cho sinh viên Vit Nam hin nay là s nghip ca ng, Nhà nc và
ca toàn dân, trong ó nhà trng gi vai trò ht sc quan trng
Quán trit sâu sc ch trng ln ca ng, Nhà nc ta v xã hi
hóa giáo dc là hin thc hóa mi liên h có tính ph bin, có tính quy lut
gia các ch th trong giáo dc. Thit lp c mi quan h này là làm
cho giáo dc phát trin phù hp vi s phát trin kinh t xã hi. Giáo dc
GTVH tinh thn TTDT cho SV không phi ch có nhà trng mà là s
nghip ca ng, Nhà nc và ca toàn dân, trong ó nhà trng gi vai
trò ht sc quan trng. Các trng cao ng, i hc phi nhn phn ln
trách nhim là ni ào to, tôi luyn và phát trin nhân tài cho t nc,
nhng tinh hoa ca vn hóa, tinh thn truyn thng dân tc Vit Nam
không b hòa tan mà còn có c hi qung bá, phát trin ra th gii.
4.2. Mt s gii pháp c bn nhm nâng cao vai trò ca giáo dc
giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
Gii pháp 1: a dng hóa phng thc giáo dc giá tr vn hóa tinh
thn truyn thng dân tc cho sinh viên Vit Nam hin nay
Mt là, giáo dc GTVT tinh thn TTDT thông qua các môn hc và
các hình thc nghiên cu khoa hc trong nhà trng. Thông qua các môn
hc khác nhau, SV s có cách nhìn toàn din v thc tin, lch s và con
ngi Vit Nam hn, GTVT tinh thn TTDT Vit Nam qua lng kính tri
thc toàn din s tr lên sâu sc hn. Vn ây là c thy và trò cn
phi có quan im, thái úng n v giáo dc toàn din, dy ch, dy
ngi, chng cao li ích thái quá, nhìn nhn sai lch, thm chí tiêu cc
v giáo dc truyn thng, xem giáo dc truyn thng, nhân cách là công
vic ca ngi khác, ging viên ch chú trng kin thc chuyên môn.
Hai là, giáo dc GTVT tinh thn TTDT thông qua các hot ng
ngoi khóa cho sinh viên. Hot ng ngoi khóa nhm nghiên cu, tìm
hiu v nhng GTVT tinh thn TTDT có phm vi rt rng. T tip cn,
nghiên cu, tìm hiu t liu trong các bo tàng, thm các di tích lch s
vn hóa cho n t chc dã ngoi tìm hiu cuc sng ca ngi dân các
vùng min Qua ó giúp SV phát trin óc sáng to, nng ng, k nng giao
tip, làm vic nhóm và trình bày ý tng. ng thi giúp SV hoàn thin
nhng tri thc ã c hc trên lp, nâng cao nhn thc, ý thc, tình cm,
trách nhim, nim tin vào cuc sng và truyn thng tt p ca dân tc.
Ba là, giáo dc trong s kt hp gia nhà trng, gia ình và xã hi.
S phi hp cht ch ba môi trng giáo dc, trc là m bo s
thng nht trong nhn thc cng nh hot ng giáo dc cùng mt hng,
mt mc ích, mt tác ng t hp, ng tâm to sc mnh thúc y quá
20
trình phát trin nhân cách ca SV, tránh vô hiu hóa ln nhau gây cho SV
tâm trng nghi ng, dao ng trong vic la chn các giá tr tt p ca
nhân cách. Vn hàng u là tt c các lc lng giáo dc phi phát huy
tinh thn trách nhim, ch ng to ra nhng mi quan h phi hp giáo
dc GTVT tinh thn TTDT cho sinh viên.
Bn là, giáo dc GTVT tinh thn TTDT thông qua các phng tin
truyn thông hin i và thông tin i chúng. ây là mt din àn xã hi
rng ln ca gii tr, cn coi là mt kênh tuyên truyn, giáo dc hu ích
tip cn, tìm hiu tâm t nguyn vng và gi các ni dung thông ip
giáo dc GTVT tinh thn TTDT n tt c SV. ây là nhim v có tm c
ln lao, có tính chin lc, ng nhiên h thng giáo dc ng, Nhà nc,
trc tip là B Giáo dc, ào to, Trung ng oàn, Hi SV Vit Nam
phi tích cc vào cuc. Vn có th là không mi, nhng cách thc t duy,
phng pháp t chc chim lnh trn a t tng trên các phng tin
truyn thông hin i và thông tin i chúng thì mãi vn là mi.
Gii pháp 2: Phát huy vai trò ch th giáo dc ca nhà trng trong
giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc vi vic hình
thành, phát trin nhân cách sinh viên hin nay
Mt là, phát huy vai trò ca ng u, Ban giám hiu nhà trng
trong lãnh o, ch o thc thi ch trng chính sách ca ng, pháp lut
nhà nc v giáo dc GTVH tinh thn TTDT. Vai trò ca ng u nhà
trng trong giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV là th hin kh
nng bao quát, lãnh o,ch o nh hng, nh hình cho môi trng
giáo dc lành mnh, n nh và phát trin. Ban giám hiu vi t cách ch
th ca các ch th giáo dc trong nhà trng vi y thm quyn,
ngha v, trách nhim pháp lý c trao chính là ngi chu trách nhim
cao nht v mi hot ng giáo dc GTVH tinh thn TTDT.
Hai là, phát huy vai trò ngi thy trong giáo dc GTVH tinh thn
TTDT, thc cht là bàn v phm cht chính tr, t tng, o c nhân
cách i vi ngi ging viên. ng trên bc ging ng i hc, ngi
ging viên có yêu nc, có lòng t hào, t tôn dân tc, có ý thc trách
nhim cao bo v, gi gìn và phát huy các giá tr truyn thng thì mi thc
s là ngi chuyn ti tâm hn, ct cách dân tc Vit ti SV, ng hành
cùng SV i trên con ng hng ti nhân cách truyn thng và hin i.
hng ti ích hình thành, phát trin nhân cách SV rt cn tính minh
bch, thuyt phc, cm hóa trong s giao thoa, tng tác gia thy và trò.
Truyn thng hiu hc, tôn s trng o nó không thun túy mang tính o
lý, o c mà còn bao hàm tính minh bch, hiu qu trong giáo dc.
21
Ba là, phát huy vai trò t chc oàn TNCSHCM và Hi sinh viên
nhà trng trong giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho sinh viên. Hot
ng giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV ca oàn, Hi SV nhà
trng rt a dng, phong phú c v ni dung và các hình thc t chc.
Vn t ra, oàn, Hi SV nhà trng cn phi phát huy c trng ca
SV là nng ng, sáng to, tình nguyn, hi nhp tham gia thc hin
mc tiêu i mi cn bn, toàn din giáo dc và ào to. ng thi phi
bám sát yêu cu i mi phng pháp giáo dc nói chung, giáo dc GTVH
tinh thn TTDT cho SV em li hiu qu thit thc.
Gii pháp 3:Phát huy vai trò ch ng, tích cc, sáng to ca sinh
viên trong giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
Mt là, nâng cao ý thc t giác hc tp và rèn luyn nhm bin
nhng tri thc v GTVH tinh thn TTDT thành t cht cu thành NCSV.
có c t cht ó ngi SV phi xác nh úng n ng c hc tp,
phi bin ng c ó thành tình cm, nim tin, ý chí và ngh lc vn lên.
T ó, phát huy cao tính t giác, c lp, vt qua mi khó khn
hc tp t kt qu cao. SV, nu không có c m, không có khát vng
chinh phc và hoài bão làm c nhng iu cao hn thc tin s là s
tht vng ln. Quá trình t hc, t rèn luyn ca SV ch thc s t hiu
qu khi SV bit ly hc i ôi vi hành. ó là quá trình SV bit tip nhn,
nuôi dng nhng GTVH tinh thn TTDT, ng thi bit tip thu nhng
giá tr tinh hoa vn hóa nhân loi chuyn hóa dn thành phm cht nhân
cách ca bn thân.
Hai là, xây dng tp th lp trong sch vng mnh, to môi trng
vn hóa thun li cho SV phát trin và hoàn thin NC. Thc cht ca hot
ng t qun là nhm phát huy tính tích cc, ch ng trong t hc, t
giáo dc ca SV. Truyn thng hiu hc ca dân tc ta s c khi dy
trong nhn thc và hành vi ca SV n lc vn lên trong mt môi trng
giáo dc tích cc. Xây dng tp th lp trong sch vng mnh to môi
trng thun li cho SV rèn luyn trng thành và tng bc hoàn thin
NC. Môi trng tp th lp hc còn giúp SV rèn luyn k nng giao
tip, thuyt trình, hp tác, k nng t chc qun lí, k nng gii quyt vn
, có trách nhim cao, tinh thn ng i, khuyn khích tinh thn hc
hi ln nhau, nh ó áp ng tt hn yêu cu hin nay ca xã hi v
ngun nhân lc.
Gii pháp 4: Xây dng môi trng vn hóa hc ng lành mnh,
ch ng phòng, chng, bài tr t nn xã hi, thói h tt xu trong mt b
phn sinh viên
22
xây dng thành công môi trng vn hóa hc ng, các trng
cn tp trung thc hin mt s nhim v ch yu: Mt là,trang b cho SV
mt lp trng th gii quan khoa hc và mt phng pháp lun úng n;
Hai là, quan tâm chm sóc, giáo dc toàn din th h tr SV hôm nay phát
trin v th cht, trí tu, tâm hn, trong sáng v o c; Ba là, xây
dng môi trng vn hóa lành mnh là bin pháp tích cc trong phòng
chng t nn xã hi; Bn là, thc hin tt quy ch dân ch c s i ôi
vi k cng, k lut hc ng nghiêm minh; Nm là,duy trì thng
xuyên mi liên h phi hp trách nhim gia nhà trng vi gia ình và
các lc lng xã hi liên quan, t công tác tuyên truyn giáo dc, nm bt
tình hình n phòng nga, phát hin ngn chn x lý kp thi các t nn xã
hi, nhng thói h tt xu trong mt b phn SV. Mt s bin pháp ch
yu: Mt là, xây dng b tiêu chí chun mc vn hóa và quy tc ng x.
Hai là, xây dng môi trng vn hóa theo tiêu chí xanh, sch, p. Ba là,
thc hin tt các phng châm ng x vn hóa hc ng. Bn là, t chc
có hiu qu các hot ng xã hi, vn hóa, th thao. Nm là, a xây
dng vn hóa hc ng thành tiêu chí thi ua.
Gii pháp 5: Phát huy vai trò ca vn hóa ngh thut trong vic giáo
dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc góp phn hình thành,
phát trin nhân cách sinh viên
ng ta ch rõ, vn hc ngh thut có v trí rt quan trng, phi c
nh hng phù hp vi mc tiêu chung ca t nc; phi phát huy
tính giáo dc cho nhân dân, nht là lp tr nhng giá tr vn hóa truyn
thng ca dân tc, giáo dc o c, li sng. Vì th, phát huy vai trò ca
vn hóa ngh thut trong vic giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV tr
nên vô cùng cn thit.
Ví nh, nghiên cu tìm ra các gii pháp phát trin vn hóa âm nhc
cho SV nhm cung cp tri thc âm nhc, phát trin tình cm, thm m cho
SV. Phát huy vai trò ca ca dao, dân ca trong giáo dc truyn thng nhm
bi dng cho SV tình i, tình ngi, gn gi, thân thit cuc sng i
thng. Rèn luyn thói quen và k nng c sách cho SV nhm giúp h có
vn hóa c tip tc hc tp sut i, tip nhn kin thc mi và
thích ng vi hoàn cnh mi.
Hin nay, có nhng quan nim ph nhn s tn ti ca th trng vn
hóa ngh thut. Nhng dù c nhìn nhn di góc nào thì nó vn tn
ti, bi l nó là h qu tt yu ca quan h cung cu và mt sn phm ch
c gi là sn phm vn hóa ngh thut mt khi nó c cng ng tha
nhn. Gii pháp phát huy vai trò ca vn hóa ngh thut trong giáo dc giá
tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc cho SV hin nay không thun
23
túy góc hp tuyên truyn, ging dy mà còn òi hi mt s u t thc
s, vi nhng cách làm nng ng, và rt cn cái tâm ca các nhà lãnh
o các nhà trng cao ng, i hc.
Kt lun chng 4
Giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV hin nay gi mt vai trò ht
sc quan trng không nhng i vi quá trình hình thành, phát trin NCSV
mà còn góp phn vào s nghip phát trin bn vng t nc. Trc ht
cn xác nh rõ các quan im giáo dc GTVH tinh thn TTDT. ó là:
Trong quá trình giáo dc giá tr vn hóa tinh thn truyn thng dân tc
phi ly hot ng ca SV làm trung tâm, giáo viên là ch o; m bo
s thng nht gia truyn thng vi hin i, k tha vi i mi trong
giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV; Giáo dc GTVH tinh thn TTDT
vi vic hình trình và phát trin NCSV Vit Nam hin nay là s nghip
ca ng, nhà nc và ca toàn dân, trong ó nhà trng gi vai trò ht
sc quan trng.
T quan im trên, hình thành nên mt h thng gii pháp c bn là:
a dng hóa phng thc giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho SV; Phát
huy vai trò ch th ca nhà trng trong giáo dc GTVH tinh thn TTDT;
Phát huy vai trò ch ng, tích cc, sáng to ca SV trong giáo dc GTVH
tinh thn TTDT; Xây dng môi trng vn hóa hc ng lành mnh, ch
ng phòng chng, bài tr t nn xã hi, thói h tt xu trong mt b phn
SV; Phát huy vai trò ca vn hóa ngh thut trong giáo dc GTVH tinh
thn TTDT góp phn hình thành, phát trin NCSV Vit Nam hin nay.
KT LUN
Vit Nam là mt dân tc có nn vn hin lâu i và lch s hàng
ngàn nm dng nc và gi nc. Các GTVH tinh thn TTDT c hình
thành và trng tn cùng lch s ã tr thành ct lõi trong h giá tr ca
dân tc, là nn tng, gc r, sc mnh dân tc ta phát trin, hành trình
cùng nhân loi. Các th h ngi Vit Nam luôn có ý thc gi gìn, phát
huy các GTVH tinh thn TTDT, ng thi bit tip thu mt cách có chn
lc và sáng to nhng tinh hoa vn hoá nhân loi. Do ó, các GTVH tinh
thn TTDT luôn gi vai trò quan trng tác ng mnh m n s hình
thành nhng kiu mu hành vi, nhân cách ca con gi Vit Nam.
Ngày nay, các GTVH tinh thn TTDT vn tip tc phát huy vai trò là
c s, nn tng trong vic hình thành nên nhng phm cht tt p ca con
ngi Vit Nam trong hoàn cnh mi. i vi th h tr nói chung và SV
Vit Nam nói riêng, là lc lng xã hi to ln, tiêu biu cho sc sng nng
24
ng sáng to, hng hái nhit tình, nhng còn thiu kinh nghim và ang
trong quá trình nh hình nhân cách thì các GTVH tinh thn TTDT càng
tr nên cn thit trong vic iu chnh nhn thc, hành vi và nh hng
cho h. Vì vy, phát huy vai trò ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT trong
vic hình thành, phát trin nhân cách SV hin nay là mt nhim v rt
quan trng và cng là yêu cu ca thc tin cuc sng ang t ra òi hi
phi áp ng.
t nc ta ang bc vào mt thi k mi, phát trin nn kinh t th
trng nh hng xã hi ch ngha, y mnh công nghip hoá, hin i
hoá, m ca hi nhp vi vn hi ln phát trin cùng nhiu thách thc
an xen. Hoàn cnh xã hi mi ã dn n nhng bin i mnh m, sâu
sc v mi mt. Bên cnh nhng thành tu to ln ã t c là nhng
mâu thun li ích, tác ng trái chiu và xung t giá tr. áng lo ngi là
nhng hin tng phn giá tr, i ngc li vi truyn thng tt p ca
dân tc có xu hng gia tng, c bit trong mt b phn không nh gii
tr. Vì vy, giáo dc nhân cách cho SV phi trên c s k tha, phát huy
GTVH tinh thn TTDT và tip thu có chn lc tinh hoa vn hoá nhân loi.
ây không nhng là mt s kt hp chun nh hng cho quá trình hình
thành, phát trin nhân cách SV hin nay mà còn có ý ngha sâu xa i vi
tng lai, tin t nc.
Cht lng, hiu qu giáo dc GTVH tinh thn TTDT ph thuc vào
nhiu yu t c khách quan và ch quan, trong ó nhân t ch quan óng
vai trò quyt nh. Giáo dc GTVH tinh thn TTDT cho th h tr SV là
trách nhim ca c h thng chính tr, là mt tm nhìn, mt chin lc vì
tng lai tin t nc. Và các quan im nh hng, h thng gii
pháp c xác nh chính là nhng iu kin cn và phát huy vai trò
ca giáo dc GTVH tinh thn TTDT trong vic hình thành, phát trin nhân
cách sinh viên Vit Nam hin nay theo chun mc giá tr truyn thng và
hin i.
Chúng ta có nim tin mãnh lit vào bn lnh Vit Nam, mt dân tc
ã tri qua bao th thách khc nghit trong lch s và luôn chin thng.
Nhng GTVH tinh thn TTDT ã trng tn cùng lch s là tài sn vô giá
ca dân tc không th b ánh mt. Giáo dc GTVH tinh thn TTDT góp
phn tích cc trong vic truyn li cho SV, là th h ang trng thành
nhng giá tr tt p nht mà các th h trc to ra. Trên c s ó giúp
SV nhn ra chân GTVH tinh thn TTDT, ý ngha nhân vn sâu sc trong
cuc sng xã hi hin i và giúp hình thành, phát trin nên nhân cách tt
p cho th h SV Vit Nam trong giai on hin nay./.