NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ
Nguyễn Tuân


I. Tìm hiểu khái quát
I. Tìm hiểu khái quát
1.Tác giả
1.Tác giả
- Nguyễn Tuân
- Nguyễn Tuân
(1910-1987)
(1910-1987)
- Là
- Là


người trí thức giàu lòng yêu nước và tinh thần dân
người trí thức giàu lòng yêu nước và tinh thần dân
tộc, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp.
tộc, một nghệ sĩ suốt đời đi tìm cái đẹp.
- Phong cách nghệ thuật độc đáo: Tài hoa, uyên bác
- Phong cách nghệ thuật độc đáo: Tài hoa, uyên bác




2. Tác phẩm: Ng
2. Tác phẩm: Ng
ười lái đò sông Đà

ười lái đò sông Đà


- Thu
- Thu
ộc
ộc
tùy bút “Sông Đà” (1960) – Kết quả của
tùy bút “Sông Đà” (1960) – Kết quả của
chuyến đi thực tế tại Tây Bắc
chuyến đi thực tế tại Tây Bắc
- Cảm hứng:Tìm kiếm chất vàng mười ở ->
- Cảm hứng:Tìm kiếm chất vàng mười ở ->


+Thiên nhiên Tây Bắc
+Thiên nhiên Tây Bắc


+ Tâm hồn người lao động Tây Bắc
+ Tâm hồn người lao động Tây Bắc




II.
II.
Đọc hiểu
Đọc hiểu
“ Người lái đò sông Đà”

“ Người lái đò sông Đà”


Qua t
Qua t
ìm
ìm
h
h
iểu, hãy
iểu, hãy
cho biết:
cho biết:
trong “
trong “
Ngêi l¸i ®ß S«ng
Ngêi l¸i ®ß S«ng
Đ
Đ
µ , NguyÔn Tu©n ”
µ , NguyÔn Tu©n ”
tËp trung kh
tËp trung kh
ắc
ắc
họa
họa
nh÷ng h×nh
nh÷ng h×nh
tîng nµo?

tîng nµo?
Hình tượng con sông Đà
Hình tượng người lái đò


1. Hỡnh tng sụng .
1. Hỡnh tng sụng .


a. Sụng con sụng hung bo min Tõy Bc.
a. Sụng con sụng hung bo min Tõy Bc.
Theo các em,
Nguyễn Tuân đã
quan sát và ghi lại
những c i m
hùng vĩ và hung
dữ nào của Đà
giang?
ỏ b sụng
ỏ b sụng




Ghnh
Ghnh


Hỳt nc
Hỳt nc

Thỏc v ỏ
Thỏc v ỏ
l
l
ũ
ũ
ng s
ng s
ụ
ụ
ng
ng
ỏ b sụng
ỏ b sụng


Phân công làm việc theo nhóm:
Phân công làm việc theo nhóm:
Tổ 1
Tổ 1
:
:
Đá bờ sông
Đá bờ sông
Tổ 2
Tổ 2
:
:
Mặt ghềnh Hát Loóng
Mặt ghềnh Hát Loóng

Tổ 3
Tổ 3
:
:
Những cái hút nước
Những cái hút nước
Tổ 4
Tổ 4
:
:
Thác và đá sông Đà
Thác và đá sông Đà
Yêu cầu
Yêu cầu
: - Tìm chi tiết minh họa
: - Tìm chi tiết minh họa


- Các biện pháp nghệ thuật, ngôn từ…
- Các biện pháp nghệ thuật, ngôn từ…


- Tác dụng
- Tác dụng


* Cảnh đá bờ sông
* Cảnh đá bờ sông
- “Mặt sông chổ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới thấy mặt trời”
- “Mặt sông chổ ấy chỉ lúc đúng ngọ mới thấy mặt trời”





- > hình dung độ cao của đá hai bên bờ sông, diễn tả
- > hình dung độ cao của đá hai bên bờ sông, diễn tả
cái lạnh lẽo âm u của những khúc sông có đá dựng
cái lạnh lẽo âm u của những khúc sông có đá dựng
vách thành
vách thành
- Hình ảnh so sánh:
- Hình ảnh so sánh:


+
+
“ Vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết
“ Vách đá thành chẹt lòng sông Đà như một cái yết
hầu”.
hầu”.


+
+
“Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá ”
“Đứng bên này bờ nhẹ tay ném hòn đá ”


+
+

“Có quãng con nai, con hổ đã có lần vọt từ bờ bên
“Có quãng con nai, con hổ đã có lần vọt từ bờ bên
này sang bờ bên kia
này sang bờ bên kia
-> Diễn tả một cách hình ảnh sự nhỏ hẹp của
-> Diễn tả một cách hình ảnh sự nhỏ hẹp của
dòng chảy
dòng chảy
-
-
Sự liên tưởng độc đáo:
Sự liên tưởng độc đáo:


“Ngồi trong khoang đò qua
“Ngồi trong khoang đò qua
quảng ấy vừa tắt phụt đèn”
quảng ấy vừa tắt phụt đèn”
-
-
> Nhà văn so sánh cái cảm giác của con người giữa
> Nhà văn so sánh cái cảm giác của con người giữa
thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ với mội khoảnh khắc
thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ với mội khoảnh khắc
của đời sống hiện tại giữa chốn thị thành -> Độc
của đời sống hiện tại giữa chốn thị thành -> Độc
đáo, thú vị.
đáo, thú vị.



* “Quãng mặt ghềnh Hát Loóng”
* “Quãng mặt ghềnh Hát Loóng”
-
-
“ Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió”
“ Nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió”




-> Thủ pháp điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp - Âm
-> Thủ pháp điệp từ, điệp ngữ, điệp cú pháp - Âm
hưởng dữ dội, nhịp điệu khẩn trương, dồn dập -> Mặt
hưởng dữ dội, nhịp điệu khẩn trương, dồn dập -> Mặt
ghềnh như sôi lên cuộn chảy dữ dằn
ghềnh như sôi lên cuộn chảy dữ dằn
-
-
lúc nào cũng “Gùn ghè suốt năm như đòi nợ xuýt bất cứ
lúc nào cũng “Gùn ghè suốt năm như đòi nợ xuýt bất cứ
người lái đò sông Đà nào”
người lái đò sông Đà nào”




-> Nhân hóa con sông như một kẻ chuyên đi đòi nợ dữ
-> Nhân hóa con sông như một kẻ chuyên đi đòi nợ dữ
dằn.
dằn.

“
“
Quãng này mà khi khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa
Quãng này mà khi khinh suất tay lái thì cũng dễ lật ngửa
bụng thuyền ra”
bụng thuyền ra”


-> Khẳng định để nhấn mạnh sự nguy hiểm khi vượt
-> Khẳng định để nhấn mạnh sự nguy hiểm khi vượt
ghềnh Hát Loóng
ghềnh Hát Loóng




* Những “cái hút nước”
* Những “cái hút nước”


* Những “cái hút nước”
* Những “cái hút nước”
- Những cái hút nước giống như:
- Những cái hút nước giống như:
“ cái giếng bê tông thả xuống sông
“ cái giếng bê tông thả xuống sông
để chuẩn bị làm móng cầu”,
để chuẩn bị làm móng cầu”,



“ nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái
“ nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái
bị sặc”,
bị sặc”,


“nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào”
“nước ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào”




- > Hàng loạt các so sánh, liên tưởng độc đáo -> tô đậm mức độ khủng
- > Hàng loạt các so sánh, liên tưởng độc đáo -> tô đậm mức độ khủng
khiếp của những cái hút nước
khiếp của những cái hút nước
-
Nhà văn ví những con thuyền phải qua những vùng xoáy nước thật
Nhà văn ví những con thuyền phải qua những vùng xoáy nước thật
nhanh như:
nhanh như:
“ô tô sang số nhấn ấn ga cho nhanh để vút qua”.
“ô tô sang số nhấn ấn ga cho nhanh để vút qua”.
Nhà văn
Nhà văn
tưởng tượng anh bạn quay phim táo tợn đã:
tưởng tượng anh bạn quay phim táo tợn đã:
“dũng cảm ngồi vào một
“dũng cảm ngồi vào một
cái thuyền Thế rồi thu ảnh”

cái thuyền Thế rồi thu ảnh”


-
-
> Những tri thức về nhiều lĩnh vực khác nhau ( giao thông, điện ảnh ) giúp NT
> Những tri thức về nhiều lĩnh vực khác nhau ( giao thông, điện ảnh ) giúp NT
có cái nhìn đa chiều về một hiện tượng -> gây ấn tượng cho bạn đọc.
có cái nhìn đa chiều về một hiện tượng -> gây ấn tượng cho bạn đọc.


-
Những cái thuyền bị cái hút nước hút xuống:
Những cái thuyền bị cái hút nước hút xuống:
“thuyền trồng ngay cây
“thuyền trồng ngay cây
chuối tan xác ở khuỷu sông dưới”
chuối tan xác ở khuỷu sông dưới”
-


–
–
> Hình ảnh đầy chất hiện thực diễn tả sự “tàn nhẫn” của những cái
> Hình ảnh đầy chất hiện thực diễn tả sự “tàn nhẫn” của những cái
hút nước SĐ
hút nước SĐ
.
.





* Những thác nước
* Những thác nước


-
-
Âm thanh của thác:
Âm thanh của thác:


“nghe như là oán
“nghe như là oán
trách”
trách”
lúc thì
lúc thì
“van xin”,
“van xin”,
khi thì
khi thì
“khiêu
“khiêu
khích, giọng gằn như chế nhạo”,
khích, giọng gằn như chế nhạo”,
có lúc
có lúc
“rống lên như một ngàn con trâu mộng ”

“rống lên như một ngàn con trâu mộng ”


-> Nghệ thuật so sánh và nhân cách hóa
-> Nghệ thuật so sánh và nhân cách hóa
con sông - > một sinh thể dữ dằn, gào
con sông - > một sinh thể dữ dằn, gào
thét trong những
thét trong những
â
â
m thanh ghê sợ.
m thanh ghê sợ.
-
-
Diện mạo của đá:
Diện mạo của đá:


Tên nào
Tên nào
“trông cũng
“trông cũng
ngỗ ngược”, “nhăn nhúm”
ngỗ ngược”, “nhăn nhúm”


-> Trông như những tên lính thủy hung tợn
-> Trông như những tên lính thủy hung tợn
sẵn sàng giao chiến. Cả một trận địa đá ->

sẵn sàng giao chiến. Cả một trận địa đá ->
sẵn sàng dìm chết con thuyền.
sẵn sàng dìm chết con thuyền.


Những thác nước và đá trên sông Đà
Những thác nước và đá trên sông Đà


Em hãy nêu
Em hãy nêu
cảm nhận
cảm nhận
về sông Đà
về sông Đà
qua việc tìm
qua việc tìm
hiểu các chi
hiểu các chi
tiết trên?
tiết trên?
- Hoang dại kì vĩ
- Hoang dại kì vĩ
- Có diện mạo, tâm
- Có diện mạo, tâm
địa như kẻ thù số một
địa như kẻ thù số một


của người lái đò

của người lái đò


Em hãy ghi lại những biểu
Em hãy ghi lại những biểu
hiện trữ tình của sông
hiện trữ tình của sông
Đà?
Đà?
(- Từ trên cao nhìn xuống
(- Từ trên cao nhìn xuống


- Ở thời gian, không gian
- Ở thời gian, không gian
khác nhau
khác nhau


- Khi cảm nhận sông Đà
- Khi cảm nhận sông Đà
như một cố nhân
như một cố nhân


- Từ điểm nhìn của một
- Từ điểm nhìn của một
khách hải hồ)?
khách hải hồ)?



-


Từ trên cao nhìn xuống: “ Con SĐ tuôn dài
Từ trên cao nhìn xuống: “ Con SĐ tuôn dài
tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc,
tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc,
chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung
chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung
nở hoa ban, hoa gạo tháng hai ” – Nghệ
nở hoa ban, hoa gạo tháng hai ” – Nghệ
thuật so sánh-> SĐ hiện lên như người thiếu
thuật so sánh-> SĐ hiện lên như người thiếu
nữ TB với vẻ đẹp trữ tình, trẻ trung, duyên
nữ TB với vẻ đẹp trữ tình, trẻ trung, duyên
dáng.
dáng.
-


Những sắc màu tươi đẹp và đa dạng của con
Những sắc màu tươi đẹp và đa dạng của con
sông:
sông:
b. Sông Đà – con sông “trữ tình” của vùng Tây Bắc.
b. Sông Đà – con sông “trữ tình” của vùng Tây Bắc.
+ “Mùa xuân, dòng
+ “Mùa xuân, dòng
xanh ngọc bích”.

xanh ngọc bích”.
+ “Mùa thu, lừ lừ chín đỏ như
+ “Mùa thu, lừ lừ chín đỏ như
da mặt người bầm đi vì
da mặt người bầm đi vì
rượu bữa…”
rượu bữa…”


-
-
NT “nhìn sông Đà như một cố nhân”, thấy
NT “nhìn sông Đà như một cố nhân”, thấy
được cái chất “đằm đằm ấm ấm” thân quen
được cái chất “đằm đằm ấm ấm” thân quen
của con sông.
của con sông.
- Vẻ đẹp hết sức đa dạng và nên thơ của cảnh
- Vẻ đẹp hết sức đa dạng và nên thơ của cảnh
vật ven sông:
vật ven sông:


+ Một vẻ đẹp tĩnh lặng, yên ả, thanh bình
+ Một vẻ đẹp tĩnh lặng, yên ả, thanh bình
mang dấu tích của lịch sử cha ông: “Cảnh
mang dấu tích của lịch sử cha ông: “Cảnh
ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ lặng tờ
ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ lặng tờ
đến thế mà thôi”.

đến thế mà thôi”.


+ Vẻ đẹp tươi mới tràn trề nhựa sống:
+ Vẻ đẹp tươi mới tràn trề nhựa sống:
“nương ngô nhú lên mấy lá non đầu mùa”,
“nương ngô nhú lên mấy lá non đầu mùa”,
“cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp”,
“cỏ gianh đồi núi đang ra những nõn búp”,
“đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm
“đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm
sương đêm”.
sương đêm”.


+ Vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính: “Bờ sông hoang
+ Vẻ đẹp hoang sơ, cổ kính: “Bờ sông hoang
dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên
dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên
như một niềm cổ tích xưa”
như một niềm cổ tích xưa”



-
-
Hai bên bờ sông :
Hai bên bờ sông :
“lặng tờ”…
“lặng tờ”…


+ “Hoang dại như một bờ tiền sử…”
+ “Hoang dại như một bờ tiền sử…”

+” Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”…
+” Hồn nhiên như nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”…


C
C
ảm nhận
ảm nhận
chung của em
chung của em
về tính chất
về tính chất
“trữ tình”của
“trữ tình”của
sông
sông
Đà dưới
Đà dưới
ngòi bút
ngòi bút
Nguyễn
Nguyễn
Tuân?
Tuân?
Với giọng văn êm ái,
Với giọng văn êm ái,



nhịp điệu dàn trải
nhịp điệu dàn trải
vẻ đẹp thơ mộng,
vẻ đẹp thơ mộng,
êm đềm của Đà giang
êm đềm của Đà giang
được diễn tả đầy chất thơ
được diễn tả đầy chất thơ



Em hãy chỉ ra
Em hãy chỉ ra
“chất vàng”
“chất vàng”
của thiên
của thiên
nhiên Tây
nhiên Tây
Bắc ẩn sau vẻ
Bắc ẩn sau vẻ
hùng vĩ ,hung
hùng vĩ ,hung
bạo và trữ
bạo và trữ
tình của sông
tình của sông
Đà?

Đà?

Tiềm năng du lịch
Tiềm năng du lịch

Tiềm năng thủy điện
Tiềm năng thủy điện


NT đã rất kì
công, lao tâm
khổ tứ khi tìm
hiểu và miêu tả
con sông Đà, vì
sao NT lại phải
kì công, lao tâm
như vậy?
- Vì ông có tình yêu tha thiết
- Vì ông có tình yêu tha thiết
đối với thiên nhiên đất
đối với thiên nhiên đất
nước.
nước.
- Đối với Nguyễn Tuân,
- Đối với Nguyễn Tuân,
thiên nhiên cũng là một
thiên nhiên cũng là một
sản phẩm nghệ thuật vô
sản phẩm nghệ thuật vô
giá của tạo hóa, cần phải

giá của tạo hóa, cần phải
trân trọng và làm phát lộ
trân trọng và làm phát lộ
những vẻ đẹp của nó
những vẻ đẹp của nó
.
.


- Vì thiên nhiên chính là
- Vì thiên nhiên chính là
phông, nền cho sự xuất
phông, nền cho sự xuất
hiện và tôn vinh vẻ đẹp
hiện và tôn vinh vẻ đẹp
con người mà ở đây là
con người mà ở đây là
người lái đò.
người lái đò.


Câu hỏi củng cố
Câu hỏi củng cố
:
:
Anh chị hãy rút ra nhận xét
Anh chị hãy rút ra nhận xét
chung về hình tượng sông Đà và nghệ thuật xây dựng
chung về hình tượng sông Đà và nghệ thuật xây dựng
hình tượng đó của nhà văn Nguyễn Tuân?

hình tượng đó của nhà văn Nguyễn Tuân?
Nghệ thuật:Ngôn ngữ đa dạng, trí tưởng tượng
Nghệ thuật:Ngôn ngữ đa dạng, trí tưởng tượng
phong phú, các biện pháp nghệ thuật:So
phong phú, các biện pháp nghệ thuật:So
sánh ,nhân hóa, cường điệu kết hợp kể, tả
sánh ,nhân hóa, cường điệu kết hợp kể, tả
đồng thời vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực
đồng thời vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực
khác nhau
khác nhau
-> Sông Đà hiện lên như một sinh thể có hồn với
-> Sông Đà hiện lên như một sinh thể có hồn với
những tính cách trái ngược khi hung bạo dữ
những tính cách trái ngược khi hung bạo dữ
dằn lúc trữ tình đằm thắm
dằn lúc trữ tình đằm thắm


Câu hỏi kiểm tra kiến thức(tg 5 phút)
Câu hỏi kiểm tra kiến thức(tg 5 phút)
Sơ đồ hóa những kiến thức em đã học về hình
Sơ đồ hóa những kiến thức em đã học về hình
tượng sông Đà?
tượng sông Đà?