B GIÁO DO
I H
ng




Mã sinh viên:B00152




MÔ T KIN THC
NG VIÊN BNH VIN 354
V PHÒNG VÀ CP CU SC PHN V



 TÀI TT NGHIP C NHÂN H VLVH


Hà Ni, tháng 11 nm 2012
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
I H
ng
=======================


Mã sinh viên:B00152

MÔ T KIN THC
NG VIÊN BNH VIN 354
V PHÒNG VÀ CP CU SC PHN V


 TÀI TT NGHIP C NHÂN H VLVH

Ngi hng dn:Bác s CK.II Nguyn Thng Li


HÀ NI  
Thang Long University Library
LI C
Trc ht tôi xin bày t lòng bitănăđn Ban Giám hiu,ăPhòngăàoătoăđi
hc,ăKhoaăiuădngăTrngăi hcăThngăLongăđưătoăđiu kinăchoătôiăđc hc
tp, rèn luyn và phnăđu trong sut quá trình hc tp tiăTrng
Tôi xin gi li cmănăti Gs.Ts.Phm Th Minhăc, Trngăkhoaăiuădng
Trngăi hcăThngăLong,ăngi thyăđưăb nhiu công sc ging dy,ăhng dn
nhit tình ch boăchoătôiăđc hc tp và hoàn thành lunăvnănày.ă
Tôiăcngăxinăgi li cmănăchânăthànhătiăBanăGiámăđc,ăBanălưnhăđo cùng
toàn th cácăbácăsăvàăđiuădng viên ti Bnh vină354ăđưătoăđiu kinăvàăgiúpăđ tôi
trong thi gian nghiên cu và thc hinăđ tài này.
c bit tôi xin chân thành cmănăBácăsăChuyênăkhoaăIIăNguyn Thng Li
mc dù rt bn rn vi công vicănhngăđưăgiànhănhiu thi gian tnătìnhăhng dn
ch bo, cung cp tài liu và nhng kin thc quý báu giúp tôi thc hinăđ tài này.
Cùng vi tt c lòng thành kính tôi xin chân thành cm t và bitănăsâuăscăđn
cácăgiáoăs,ăphóăgiáoăs,ătin s trong hiăđngăđưăthôngăquaăchuyênăđ và hiăđng
chm khóa lun tt nghipăđưăđóngăgópăchoătôiănhng ý kin quý báu giúp tôi hoàn
thành ttăđ tài.
Cùng viăđó,ătôiăcngăxinăcmănătt c các anh ch emăđiuădng viên hin

đangăcôngătácălàmăvic ti Bnh vină354ăđưătoăđiu kinăgiúpătôiăhoànăthànhăđ tài
này.
Cui cùng tôi xin chân thành bày t lòng bitănăđnăgiaăđình,ăbnăbè…nhng
ngiăđưăluônăc v,ăđng viên và ng h trong quá trình tôi thc hinăđ tài.

Hà Ni, tháng 11 nm 2012
Sinh viên
HoàngăVnăSáng
DANH MC CÁC T VIT TT


Bnh nhân BN
iuădng D
Huyt áp HA
Sc phn v SPV
Thang Long University Library
DANH MC BNG

Bngă3.1:ăcăđimăđiătng nghiên cu…………………………………………19
Bng 3.2: Hiu bit v nguyên nhân gây sc phn v caăđiătng………………20.
Bng 3.3: Hiu bit v triu chng sc phn v caăđiătng……………………. 21.
Bng 3.4: Hiu bit v cách x trí ti ch sc phn v theoăphácăđ quyăđnh……. 22.
Bng 3.5: Hiu bit v cách phòng chng sc phn v……………………………. 23.
Bng 3.6: Kin thc phòng chng sc viăđ tui caăđiuădng viên………… 24.
Bng 3.7: Kin thc phòng chng sc vi s nmăcôngătácăcaăđiuădng viên… 25.
Bng 3.8: Kin thc v phòng chng sôc viătrìnhăđ caăcácăđiuădngăviêc… 26.
DANH MC HÌNH

Hình 1.1: Nguyên nhân gây sc phn v……………………………………………….3
Hình 1.2: Biu hin ca sc phn v giaiăđon sm  tr nh…………………………4

Hình 1.3: Biu hin, phn ng d ng khi th test…………………………………… 5
Hình 1.4: Biu hin, phn ng ti v tríătiêm………………………………………… 6
Hìnhă2.1:ăoăhuyt áp, mch cho bnhănhân………………………………………….10ă
Hìnhă2.2:ăTăth bnh nhân khi x trí cp cu sc phn v………………………… 13
Hình 2.3: B dng c x trí sc phn v ti ch………………………………………15

Thang Long University Library
MC LC

T VNă 1
1. TNG QUAN V SC PHN V 2
1.1.ănhănghaăvàăkháiăquátăchung. 2
1.2.ăCăch bnh sinh và nguyên nhân gây sc phn v 2
1.2.1.ăCăch bnh sinh. 2
1.2.2. Nguyên nhân gây sc phn v 3
1.3. Triu chng lâm sàng 4
1.4. Chnăđoánăvàăx trí 7
1.4.1. X trí ngay ti ch 7
1.4.2. X tríătùyătheoăđiu kin trang thit b y t vàătrìnhăđ chuyên môn có th áp
dng các bin pháp sau: 8
2.ăTHEOăDÕIăVÀăCHMăSịCăBNH NHÂN SC PHN V 10
2.1. Vai trò ca vicătheoădõiăvàăchmăsócăbnh nhân sc phn v 10
2.2.ăQuyătrìnhăđiuădngăchmăsócăngi bnh sc phn v 10
2.2.1. Nhnăđnh tình trngăngi bnh 10
2.2.2. Chnăđoánăđiuădng 11
2.2.3. Lp k hochăchmăsóc 11
2.2.4. Thc hin k hochăchmăsóc 13
2.2.5.ăánhăgiá 16
3. MÔ T KIN THC CAăIUăDNG VIÊN BNH VIN 354 V PHÒNG
CHNG SC PHN V 17

3.1.ăiătng, thiăgian,ăphngăphápăvàăđoăđc trong nghiên cu 17
3.1.1.iătng, thiăgianăvàăđaăđim nghiên cu 17
3.1.2.ăPhngăphápănghiênăcu 17
3.1.3. X lý s liu trong nghiên cu 17
3.1.4.ăoăđc trong nghiên cu 18
3.2. Kt qu nghiên cu 19
3.3. Bàn lun 26
3.3.1. V đcăđim caăđi tng 26
3.3.2. Kin thc caăđiătng v sc phn v 27
3.3.3. Kin thc v sc phn v vi nhng yu t liên quan 28
KIN NGH 31
Thang Long University Library
1

Sc phn v là tai bin d ng nghiêm trng nht d gây t vongăđc biu hin
trênălâmăsàngăbngătìnhătrng tt huyt áp và gimăti máu cho t chc gây ri lon
chuyn hoá t bào[1].
Hu qu ca vic tt huyt áp gây thiu oxy t bào, t bào chuyn hoá ym khí
dnăđn sinh ra các chtătrungăgiană(axítălactic)ălàmătngătínhăthm thành mch.ăiu
này làm cho dch trong lòng mch thoát ra khong k dnăđn gim th tích lòng mch
viăhaiăđcăđim: tt HA và ri lon vnăđngăcătrn [1], tuy nhiên các tai bin và t
vong do sc phn v có th gimăđiăkhiăthy thuc nói chung và cán b điuădng nói
riêng nm vngăđc kin thc v phòng chng sc phn v.ă đtăđc tiêu chí trên,
cán b điuădng cn phiăđc kimătraăthng xuyên v kin thc, k nngăthc
hành.
 phòng và chng sc phn v đt hiu qu cao,ăđiuădng viên phi nm
chc kin thc v Sc phn v và nhng can thip cp cu khi xy ra đcăquyăđnh
tiăThôngătăs 08/ 1999/TT-BYTăngàyă04ăthángă5ănmă1999:ăhng dn phòng và cp
cu sc phn v.
Ti bnh vină354ăchaăcó nghiên cuănàoăđánhăgiáăv kin thc ca nhân viên

y t nóiăchungăvàăđiuădng viên nói riêng đi vi phòng và cp cu sc phn v, vì
vy tôi chnăđ tài: “Mô t kin thc điu dng viên bnh vin 354 v phòng và
cp cu sc phn v”.ă tài này nhm mô t thc trng kin thc phòng chng sc
phn v caăđiuădngăđ có k hochăđàoăto và biădngăchoăđiuădng viên nm
chc kin thc phòng chngăvàăchmăsócăbnh nhân sc phn v, quaăđóănâng cao cht
lng khám cha bnhăvàăcôngătácăchmăsócăngi bnh, chính vì vy đ tài đc tin
hành nhm mc tiêu:
1. Mô t kin thc ng viên bnh vin 354 v phòng và cp cu sc
phn v.
2. Mô t mt s yu t n kin thc phòng chng sc phn v ca
ng viên bnh vin 354.
2
1
 khái quát chung.
Sc phn v (SPV) là mt hi chng lâm sàng d nhn bit bi s xut hinăđt
ngtătngătínhăthm thành mch và s nhy cm quá mc  ph qun: nguyên nhân ca
nhngăthayăđi này là do hotăđng ca nhiu cht trung gian hóa hc niăsinhăđc
gi phóng ngay sau khi yu t kích thích và yu t min dch hay không min dch xâm
nhpăvàoăcăth[1].

1.2.1. C ch bnh sinh.
1.2.1.1. C ch min dch
Là mt phn ngăkhángănguyên,ătrongăđóăyu t kích thích là d nguyên (antigen
hay allergen) vi kháng th đc bit IgE caăcăth đc tng hp t tngăbào.
Phn ng kháng nguyên – kháng th nàyăcònăđc gi là phn ng quá mc
ngay tc khc, hay ph thuc kháng th (regain – dependent)ăhayăđápăngăhng t
bào, là mt phn ng min dchătypeăIănhăkiu viêm xoang d ng, hay mn ngaăđ
da, hay hen d ng [1] [3] [6] [7].
1.2.1.2. C ch sc dng keo
Cht gây scătácăđng trc tip hay gián tip trên mtătngăbàoăbch cu ái

kim phóng thích ra histamine, leukotriene, thôngăquaăcăch min dch IgE kích thích
tngăbàoăhayăbch cu ái kim phóng thích ra các cht trung gian hóa hcănhăkinin,ă
lymphokin và protein b men tiêu hy [1] [3] [6] [7].
1.2.1.3. C ch sc phn v
Doăđc t gingăcăch sc caăđápăng viêm trong sc nhim khun hay chn
thng.
Cho dù sc theo căch nào thì, s gii phóng các cht trung gian hóa hc trong
SPV đu gây ra nhng hu qu nguy kch,ăđeăda đn tính mngăngi bnh do tác
dng ca các cht trung gian hóa hcăđó [1] [3] [6] [7].
Thang Long University Library
3
1.2.1.4. Hu qu sinh bnh hc
Là s tngătínhăthm mao qun và tính nhy cm quá mc ca ph qun gây ra:
 Phù hu hng
 Co tht ph qun,ătngătínhăthm thành mch gây phù phi  thông khí ph
nang gim nhanh
 Tt huyt áp (HA) nng  cungălng tim gim
 Chm nhp tim  ngng tim
[1] [3] [6] [7]
1.2.2. Nguyên nhân gây sc phn v

Hình 1.1: Nguyên nhân gây sc phn v
 Các loi thuc:
+ Kháng sinh: Penicillin và các Bentalactamin khác, Cephalosporin, Tetracylin,
Streptomycin, Erythromycin…
+ Thuc kháng viêm không steroid: Salicylate, Amidopyrin…
+ Vitamin C: mt trong nhng nguyên nhân gây SPV hay gp  nc ta
4
+ Thuc gimăđau,ăgâyămê: Morphin, Codein …
+ Thuc gây tê: Procain, Lidocain, Cocain, Thiopental…

+ Thuc khác: Protamine, Chlorpropamid, viên st, thuc li tiu Thiazide…
+ Thucăđ chnăđoán: thuc cnăquang,ăiod…
+ Các hormon: Insulin,ăACTH…
 Các sn phm máu: huytătng,ăhng cu, tiu cu, Acidăamin….
 Các huytăthanhăkhángăđc: huyt thanh kháng nc rn, kháng unăván…
 Nc ca các sinh vt và côn trùng cn: nc ong, b cp cn, nhn cn, ong vò v
đt, rn cn, mt s loi cá bin…
 Thc phm và hoa qu: trng, sa,ăđu, cá, nhng, da…[1] [3]

Triu chng lâm sàng ca SPV kháăđaădng. Nhng du hiu smăđángăchúăỦ:
bn chn, ht hong, khó th, tim đp nhanh, suy tim mch cp, try mch. Thi gian
din bin ca SPV kéo dài t vàiă giâyă đn 30 phút, tcă đ sc càng nhanh thì tiên
lng càng xu.

Hình 1.2: Biu hin ca sc phn v giai đon sm  tr nh
Thang Long University Library
5
SPV có nhiu loi din bin mcăđ khác nhau: nh, trung bình, nng.
 Din bin nh: vi biu hin lo lng, s hưi,ăđauăđu, chóng mt.ăCóătrng hp
xut hinămàyăđay,ămn nga, phù Quincke, bun nôn, hoc nôn, ho, khó th, tê ngón
tay,ăđauăqun vùng bng,ăngi mt mi,ăđi tiu tin không t ch. Nghe phi có ral
thô,ă timăđp nghe không rõ. HA tt, nhp tim nhanh (130-150 ln/phút),ă đôiă khiă cóă
ngoi tâm thu.
 Din bin trung bình: vi biu hin hong ht, s hãi, choáng váng, nga ran,
màyăđayăkhpăngi, khó th, co git,ăđôiăkhiăhônămê,ăchyămáuămi, chy máu d
dày, rut. Kimătraăngi bnh thì phát hin da tái nht, niêm mc tím tái, môi thâm,
đng t giưn.ăTimăđp yu,ăkhôngăđu nhp.ăKhôngăxácăđnhăđc HA.
 Din bin nng ca SPV xy ra ngay trong nhng phútăđu tiên vi tcăđ chp
nhoáng. Bnh nhân (BN) hôn mê, nght th, da tái tím, co git,ăkhôngăđoăđc HA và
t vong sau ít phút, hãn hu kéo dài vài gi.


Hình 1.3: Biu hin, phn ng d ng khi th test
6

Hình 1.4: Biu hin, phn ng ti v trí tiêm
Trong nhiuătrng hp, SPV din bin vi tcăđ trungăbình.ăNgi bnh có
nhng biu hin nóng ran và nga khpăngi, ù tai, mt mi, ngaămi,ămtăđ, chy
nc mt,ăhoăkhan,ăđauăqun vùng bng…
Khám BN có th phát hin: sung huytăvùngăda,ăban,ămàyăđay, phù n mi mt,
viêm kt mc d ng, viêmămi,ăralărít,ăral ngáy khp phi, tingătimăđp nh, mch
nhanh, HA tt.ăSauăđóălàăbiu hin: ý thc đápăng chm hocăhônămê,ăđng t không
phn ng vi ánh sáng.
ángăchúăỦănhng bin chng mună(viêmăcătimăd ng, viêm cu thn, viêm
thn) din ra sau sc phn v. Chính nhng bin chng này có th dnăđn t vong. Có
trng hp SPV đưăđc x lí,ănhngă1-2 tun l sauăđó,ăxut hin hen ph qun, m
đayătáiăphátănhiu ln,ăphùăQuinckeăvàăđôiăkhiălàănhng bnh toăkeoă(luputăbanăđ h
thng, viêm nútăquanhăđng mch) [4] [5] [7].
Thang Long University Library
7
1.4. Ch
ChnăđoánăSPV trong nhiuătrng hp không gp khóăkhn, nuăbácăsăchúăỦă
đn các biu hină lâmă sàngă đin hình, hoàn cnh phát sinh (tiêm thuc, côn trùng
đt…).ăTuyănhiên,ăkhiătriu chng lâm sàng có nhng nét khác bit, thí d sc phn v
xy ra  ngi hen ph qun,ăbácăsăkhóăxácăđnh chnăđoán,ăvìănguyênănhânăt vong
không liên quan mt thităđn SPV do s dng thuc, mà do tình tng hôn mê hoc
try tim mchăsauăkhiăđaăthucăvàoăcăth.
X trí SPV cn ht sc khnătrngăvàăchínhăxácănhm: khôi phc cân bng
kim toan, vô hiu hóa các hot cht trung gian (histamine, serotonin, bradykinin…),ă
giãn ph qun, gim tính thm thành mch, chngă viêm,ă ngnă chn nhng tai bin
mun có th phát sinh ítăngàyăsauăcnăsc [5] [7].

1.4.1. X trí ngay ti ch
 Ngngăngayăđng tip xúc vi d nguyên (thucăđangădùngătiêm,ăung, bôi,
nh mt,ămi).
 Choăngi bnh nm ti ch
 Thuc : adrenalin là thucăcăbnăđ chng SPV
Adrenalin dung dch 1/1000 ng 1ml = 1mg,ă tiêmădi da ngay sau khi xut
hin sc phn v vi liuănhăsau:
+ ½ - 1 ng  ngi ln
+  tr em cn pha loãng ngă1mlă(1mg)ă+ă9mlănc ctă=ă10mlăsauăđóătiêmă0,1ă
ml/kg không quá 0,3 ml/kg.
+ Liu: adrenalin 0,01 mg/kg cho c tr emăvàăngi ln.
  m,ăđu thp, chân cao, theo dõi HA 10 – 15 phút/ln (nm nghiêng nu có
nôn)
Tip tc tiêm Adrenalin vi liu nhătrênă10ă-15 phút/lnăchoăđn khi HA tr li
bìnhăthng.
Nu sc quá nng đeăda t vong,ăngoàiăđngătiêmădi da có th tiêm dung
dch Adrenalin 1mg dung dchă1/10000ă(phaăloưng)ăquaătnhămch,ăbmăquaăng ni
khí qun hocăbmăquaămàngănhn giáp [5] [7].
8
1.  

1.4.2.1. X trí suy hô hp
Tùy theo tình hung và mcăđ khó th có th s dng các bin pháp:
 Th oxyămiă– thi ngt
 Bóp bóng Ambu có oxy
 t ng ni khí qun, thông khí nhân to. M khí qun nu có phù thanh môn.
 Truynă tnhă mch chm: Aminophyllin 1mg/kg/gi hoc Terbutalin
0,2µg/kg/phút.
Có th dùng:
 Terbutalin 0,5mg, 1 ngădi da  ngi ln và 0,2mg/kg  tr em. Tiêm li sau

6 – 8 gi nuăkhôngăđ khó th.
 Xt hng terbutalin, salbultamol mi ln 4-5 nhát bóp, 4-5 ln trong ngày.
1.4.2.2. Thit lp mt đng truyn tnh mch đ duy trì huyt áp
Btă đu bng 0,1µg/kg/phútă điu chnh tcă đ theo HA (có th ti 2 mg
Adrenalin/gi choăngi ln 55kg).
1.4.2.3. Các thuc khác
 Methylprednisolone 1-2mg/kg/4 gi hoc Hydrocortison hemisuccinat
5mg/kg/gi tiêmătnhămch hoc tiêm bp (có th tiêm bp  tuynăcăs). Dùng liu
caoăhnănu sc nng (gp 2-5 ln).
 Natriclorid 0,9 % 1-2 lít  ngi ln, không quá 20 ml/kg  tr em.
 Promethazin 0,5 – 1 mg/kg tiêm bp hocătiêmătnhămch
1.4.2.4. iu tr phi hp
 Ung than hot 1g/kg nu d nguyênăquaăđng tiêu hóa
 Bngăépăchi phía trên ch tiêm hocăđng vào ca ncăđc, nu có th
Thang Long University Library
9
Chú ý
 Theoădõiăngi bnh ít nht 24 gi sau khi HA năđnh
 tăđng truynăvàoătnhămchătrungătâmă(tnhămchădiăđòn).
 Nu HA vn không lên sau khi truynăđ dch và Adrenalin thì có th truyn
thêm huytătng,ăalbumină(hoc máu nu mt máu) hoc bt k dung dch cao phân t
nào sn có (Haeseri).
 iuădngă(D) có th s dng Adrenalinătiêmădiădaătheoăphácăđ, khi bác
săkhôngăcóămt [5] [7].
10
2

SPV là tai bin d ng nghiêm trng nht d gây t vongăđc biu hin trên
lâmăsàngăbngătìnhătrng tt HA và gimăti máu cho t chc gây ri lon chuyn hoá
t bào.ăDoăđó,ăcn phi có mtăđiăngăcácăbácăsăvàăD chuyên nghip cùng vi các

trang thit b máy móc hinăđiăđ có th x lý các tình hung mt cách kp thi tránh
cácătrng hp xu có th xy ra [5].
ng 
2.2.1. Nhn đnh tình trng ngi bnh
 ánhăgiáătìnhătrng hô hp:
+ Tn s, binăđ, kiu th
+ Du hiu suy hô hp:ătímătái,ăcoăkéoăcăhôăhp, vt vã, ht hong…
 ánhăgiáătìnhătrng tun hoàn máu
+ HA, mch, nhp tim
+ Du hiu gimăti máu tngă(căquan):
 Da lnh, m, xanh tái, ni vân tím
 áiăít,ăvôăniu
 Vt vã, kích thích, l đ, chm chp, hôn mê, lú ln…
Hình 2.1: o huyt áp mch cho bnh nhân
Thang Long University Library
11
 Nhnăđnh các biu hin triu chng ca nguyên nhân gây ra sc
+ăau ngc, vã m hôi
+ăNônăraămáu,ăđi tinăphânăđenăhoc phân lng nhiuănc
+ Toàn thân có biu hin tình tng nhim trùng, nhimăđc…
 Tin s bnh: nhanh chóng hi tin s, bnh s (quaăngi bnh,ăngiănhà…)ă
đ tìm nguyên nhân. C th là tin s tip xúc d nguyên và tin s d ng thuc
[6][7].
2.2.2. Chn đoán điu dng
 Nguyăcăsuyătun hoàn cpăliênăquanăđn giãn mch ngoi vi
 Nguyăcăsuyăhôăhpăliênăquanăđn co tht ph qun và thiu oxy
 Ngi bnh lo s, hong htăliênăquanăđn các phn ng ca d nguyên gây ra.
 Nguyăcăsuyăthn liênăquanăđn tt HA làm gimăti máu thn
 Ri lon chcănngăhotăđng caănưoăliênăquanăđn thiu oxy não
 Cácăchmăsócăcăbn:ănăung, v sinh,ătheoădõi… [6][7]

2.2.3. Lp k hoch chm sóc
Qua nhnăđnh, D cn phân tích, tng hp các d liuăđ xácăđnh nhu cu cn
thit ca bnh nhân, t đóălp ra nhng k hochăchmăsócăc th đ xut nhng vnăđ
uătiên,ăth t thc hin các vnăđ cho tngătrng hp c th.
 Tngăcng tun hoàn tiăcácăcăquan
+ Cm máu (nu chy máu)
+ Nmăđu thpăđ đm bo tun hoàn não
+ Hi phc khiălng tun hoàn: truyn dch, truyn máu, chun b và ph giúp
bácăsăđtăcatheterătnhămchătrungătâmăđ bùănc,ăđin giiăvàăđánh giá tin trin ca
sc.
+ăTheoădõiăđápăng vi dch truynăvàăđ phòng quá ti tun hoàn.
 Làmăthôngăthoángăđng hô hp
+ăHútăđmădưi,ăđtăcanuynăđ phòng ttăli.
+ Cho th oxy theo y lnh
12
+ Ph giúpăbácăsăđt ni khí qun, th máyătrongăcácătrng hp sc nng.
+ Theo dõi màu sc da niêm mc, tn s th, kiu th
+ Ghi nhn và trình các kt qu xét nghimăkhíămáuăđng mch
 Thc hin y lnh
+ Thuc và các xét nghimăđyăđ và chính xác
+ăt sonde tiuăđ theoădõiăluălngănc tiu,ătiênălng sc
+ăt sonde d dàyătrongătrng hp nghi ng mt máu do chy máu d dàyăđ
theoădõi,ăđiu tr vàănuôiădng.
 Theo dõi liên tc các thông s sau
+ Theo dõi HA 15 phút/lnăchoăđnăkhiăHAăđtă90/60ămmHg.ăSauăđóătheoădõiă3ă
gi/lnăchoăđn khi mch và HA tr v bìnhăthng và năđnh.
+ Áp lcătnhămch trung tâm 15 phút/ln khi làm xét nghim và 1 – 3 gi/ln
trongăquáătrìnhăđiu tr
+ăTheoădõiăđ phòng try mch
+ Nhp th:ăđ phát hin và x lý suy hô hp kp thi

+ăoăthânănhită2ă– 3ăgi/ln
+ăTheoădõiăncătiuătngăgi.ăNuăcóăncătiuăvàăncătiuătngădnălàătt
 Chmăsócătoànăthân,ănuôiădng và giáo dc sc khe
+ăChmăsócăv tinh thn: nh nhàng, ân cnăđ BN yên tâm
+ V sinh thân th cho BN tiăging
+ăHng dn BN vàăngi nhà nhngăchmăsócăkhiăv giaăđìnhă
 Gim lo lng và s hãi
+ă BN nmăniăyên tnh,ăthoángămátăv mùa hè, m v mùaăđôngă
+ D luôn có mtăđ theoădõi,ăđng viên BN
+ Gii thích và trn an BN
+ Gi m hoc h nhit cho BN.
Thang Long University Library
13
2.2.4. Thc hin k hoch chm sóc
Cn ghi rõ gi thc hin các hotăđngăchmăsóc.ăCácăhotăđngăchmăsóc cn
đc tin hành theo th t uătiênătrongăk hochăchmăsóc,ăcácăhotăđng theo dõi cn
đc thc hinăđúngăkhong cách thi gian trong k hoch, các thông s cnăđc ghi
chépăđyăđ, chính xác và báo cáo kp thi [9].
2.2.4.1. m bo tun hoàn

Hình 2.2: T th bnh nhân khi x trí cp cu sc phn v
 Tăth :ăngi bnh nmăđu thp, chân cao
 Adrenalin: là thuc quytăđnhăthànhăcôngăđiu tr (liuălng,ăđng tiêm theo
y lnh caăbácăs).ăTrongăkhiăch y lnh caăbácăs,ăD tiêm ngay Adrenalin theo phác
đ
 Thc hin y lnh thuc : thuc chng d ng và các thuc khác
 tăđng truynătnhămch, truyn dch theo y lnh
 oăápălcătnhămch trung tâm, chun b dng c và h tr bácăsălàmăth thut.
14
2.2.4.2. m bo hô hp

 Tăth nm nghiêng an toàn nuăngi bnh nôn, hôn mê
 Hútăđmădưi,ăđt canuyl ming nuăngi bnh ttăli
 Bóp bóng Ambu nuăngi bnh ngng th hoc th yu
 Cho th oxyămiă4ălít/phút
 H tr đt n khí qun và th máy nu suy hô hp hoc sc nng: chun b dng
c đt ni khí qun, chun b máy th.
2.2.4.3. Loi b, cách ly nguyên nhân
 Khiăngi bnh có du hiu bn chn, lo lng, hong ht, D phi lp tc cho
ngng ngay các cht tipăxúcănhăthcăn,ăqu và thc ung hoc thuc tiêm truyn…
 Nu nguyên nhânăquaăđng tiêu hóa: ra d dày, dùng than hot hoc sorbitol.
2.2.4.4. Xét nghim cn lâm sàng
Xét nghimă că bn:ă đin tim, công thcă máu,ă đin giiă đ, ure, creatinine,
đngămáu,ăkhíămáuăđng mch
2.2.4.5. Lp bng theo dõi
Tùy theo tình trng c th caăngi bnh
 Mch, HA và các du hiuă ti máu ngoi biên: 15 phút/lnăđn khi HA lên
90/60ămmHg,ăsauăđóă3ăgi/lnăđn khi HA năđnh.
 Nhp th, SpO2 : 15 – 30 phút/lnăkhiăđangăsuyăhôăhp
 Cân bng nc vào ra và theo dõi cân nng : hàng ngày
 S bài tit:ăđt ng thông tiuăđ luăngăthôngăvàătheoădõiălngănc tiu 1
gi/ln,ăđn khi HA năđnh, nuănc tiu ít, vô niu trong 6 gi làătiênălng xu,
phiăthôngăbáoăngayăchoăbácăs.
 t ng thông d dày:ăđ theo dõi xut huyt tiêu hóa (nu có) vàănuôiădng
ngi bnh nuăngi bnhăkhôngănăđcăđng ming.
 Theo dõi tình trng ý thc caăngi bnh
Thang Long University Library
15
2.2.4.6. Phòng bnh và giáo dc sc khe

Hình 2.3: B dng c x trí sc phn v ti ch

 Thôngăbáoăchoăngi bnhăvàăngi thân bit:ăngi bnh b sc phn v, và
cht gây sc phn v.
 Cung cpăchoăngi bnhăvàăngi nhà bit nguyên nhân, các biu hinăcngă
nhădin bin ca sc phn v.
 Dnădòăngi bnhăvàăngi nhà phi báo cáo tin s d ng nht là tin s d
ng thuc.
 Hng dnăngi bnh loi b tt c nhng nguyên nhân gây d ng và sc,
tránh tip xúc vi các tác nhân gây d ng, nu SPV do thuc phi thông báo choăbácăsă
bit mi khi khám bnh.
 Không t ý dùng thucăkhiăchaăcóăch đnh caăbácăs.
 Tuytăđi không s dng, tip xúc vi các loi thucăđưăgâyăSPV trong tin s.
16
 i vi nhân viên y t:
+ Phi cnh giác vi tt c nhngăngi bnhăcóănguyăcăsc:ătrc tiên tiêm
truynăkhángăsinhăvàălàmătestăchoăngi bnh phi hi k tin s d ng thuc.
+ Khi tiêm truynăchoăngi bnh luôn phi có hp thuc phòng chng sc bên
cnh.
Ni dung trong hp thuc cp cu phòng chng sc
 Các khon cn thit :
+ Adrenalin 1 mg = 1 ng : 5 ng
+ăNc ct 10 ml: 5 ng
+ăBm,ăkimătiêmă(dùngă1ăln) 10 ml: 5 cái
+ Hydrocortison hemisuccinat 100 mg hoc Methylprednisolon (Solumedrol) 40
mg hay Depersolon 30 mg: 5 ng
+ăPhácăđ cp cu SPV [4]
 Các dng c khác, nên có  cácă phòngă điu tr: Bmă xt salbutamol hoc
terbutalin, bóng Ambu và mt n, ng ni khí qun, than hot
2.2.5. ánh giá
Ngi bnh SPV đcă chmă sócă tt khi tình trng lâm sàng caă ngi bnh
đc ci thin, kim soát .

 Phát hin sm các d nguyên, cách ly hiu qu các d nguyên
 Ngi bnhăđc theo dõi cht ch khôngăđ xy ra các bin chng
 Ngi bnhăvàăgiaăđìnhăyênătâmăhpătácăđiu tr.
Thang Long University Library
17
3.            

3.1. 
3.1.1.i tng, thi gian và đa đim nghiên cu
Toàn b các D hinăđangălàmăvic ti các khoa lâm sàng và khoa khám bnh
Bnh vin 354 (125 ngi). Các D t nguyn tham gia nghiên cu và là nhng D
đangălàmăvic trong biên ch, thi gian công tác t 1ănmătr lên. Các D, ch nhim
khoa có nhân viên công tác đcăthôngăbáoătrc thi gian t 2 – 5 ngày. Bui phng
vnăđc tin hành ti các khoa  phòng riêng da trên mu bng hi vi tngăđi
tng riêng. Trong thi gian tin hành nghiên cu, các D có th ngng tin hành
nghiên cu bt c lúc nào và bng tr li s khôngăđc tính vào kt qu nghiên cu.
Thi gian nghiên c:ăt 15/06/ 2012 – 15/07/ 2012
aăđim: các khoa lâm sàng và khoa khám bnh ti Bnh vin 354
3.1.2. Phng pháp nghiên cu
Thit k nghiên cu: mô t ct ngang
Phngăphápăchn mu: toàn b
Phngăphápăthuăthp s liu: đin vào b câu hi theo mu có sn (ph lc 1).
B câu hiăđc thit k gm 5 phnăchính,ătrongăđó:
 Phn 1: th tc hành chính (nhătênătui,ătrìnhăđ, s nmăcôngătác,ăgii tính)
 Phn 2: Nguyên nhân gây SPV (bao gm thuc, hóa cht, thc phm và các
nguyên nhân khác).
 Phn 3: Triu chng khi xy ra SPV ( cmăgiácăkhácăthng, mn nga, biu
hin mch, HA, biu hin hô hp,ătiêuăhóa…)
 Phn 4: Cách x trí ca D khi SPV xy ra (ngngăđng tip xúc, cách tiêm
thucăvàăcáchăchmăsóc).

 Phn 5: Cách phòng chng SPV (nhăkhaiăthácătin s,ămangăđyăđ phngă
tin dng c, thiăgianăđc kt qu th test, theo dõi bnhănhân…)
3.1.3. X lý s liu trong nghiên cu
X lý s liu bngăphngăphápăthng kê y hcăthôngăthng.