TỔNG QUAN VỀ THUẾ
1 / MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ
THUẾ
1.1/ Một số khái niệm và đặc trưng cơ bản
của thuế;
1.2/ Bản chất của thuế

1.3 / Chức năng của thuế
1.3.1 / Chức năng phân phối và phân
phối lại
1.3.2 / Chức năng điều tiết vĩ mô nền
kinh tế
1.4/ Các sắc thuế ở nước ta hiện nay
1.4.1/ Nhóm thuế gián thu bao gồm:
1.4.2/ Nhóm thuế trực thu:

Một số khái niệm và đặc
trưng cơ bản của thuế;

Thuế ra đời tồn tại và phát triển là một tất yếu
khách quan, nó gắn liền với sự ra đời, tồn tại và
phát triển của Nhà nước.

Trong chế độ phong kiến phân quyền ý niệm về
thuế rất đơn giản chỉ mang tính tượng trưng,
nhưng trong chế độ phong kiến tập quyền thuế là
sự đóng góp tiền bạc của dân chúng nhằm cung
cấp lương bổng cho bộ máy cai trị.

Khi giai cấp tư sản lên nắm chính quyền và thực

hiện mô hình Nhà nước không can thiệp vào kinh
tế, thuế chỉ đóng vai trò huy động nguồn lực tài
chính tối thiểu để nuôi sống bộ máy Nhà nước và
đáp ứng nhu cầu chi tiêu cho quốc phòng an ninh.


Sau khủng hỏang kinh tế 1929 – 1933 mô hình này
không đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội do đó
mô hình kinh tế mới ra đời, đó là nền kinh tế thị
trường có sự can thiệp của Nhà nước, Thuế được
Nhà nước Tư bản sử dụng như là công cụ sắc bén
để điều tiết nền kinh tế

C. Mác định nghĩa về thuế như sau: “Thuế là cơ sở
kinh tế của bộ máy Nhà nước, là thủ đọan giản tiện
cho kho bạc thu tiền” (22, tr. 493), luận bàn về
thuế Ph. Ăng ghen viết “Đặc trưng thứ hai của Nhà
nước là sự thiết lập một trật tự công cộng… Để duy
trì quyền lực công cộng đó cần có sự đóng góp của
công dân, của Nhà nước, đó là thuế má…” (23,
tr.262). Lênin lại cho rằng “Thuế là cái Nhà nước
thu của dân mà không bù lại …” (21, tr.177) .

Ở nước ta có một số khái niệm
về thuế như sau:

“Thuế là một phần thu nhập mà mỗi tổ
chức, cá nhân có nghĩa vụ đóng góp cho
Nhà nước theo luật định để đáp ứng yêu
cầu chi tiêu theo chức năng của Nhà

nước; người đóng thuế được hưởng hợp
pháp phần thu nhập còn lại”


“ Thuế là khỏan nộp mang tính chất bắt
buộc, được Nhà nước quy định thành
Luật để mọi thành viên trong xã hội phải
thực hiện trong từng thời kỳ nhất định
nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng của
ngân sách Nhà nước”.

Theo Từ điển Tiếng Việt “ Thuế là một
khỏan tiền hay hiện vật mà người dân
hoặc các tổ chức kinh doanh tùy theo
tài sản, thu nhập, nghề nghiệp….buộc
phải nộp cho Nhà nước theo mức quy
định”

Từ các khái niệm trên ta thấy
thuế có 3 đặc trưng cơ bản sau:

Tính cưỡng chế: Người nộp thuế phải
nộp một khỏan thuế theo quy định của
pháp luật.

Tính không hòan lại : Thuế là một khỏan
thu của Nhà nước không hòan lại trực
tiếp cho người nộp.

Tính ổn định: Số thuế phải nộp được giữ

ổn định trong một thời gian.

Bản chất của thuế

Nhìn nhận từ góc độ kinh tế: Thuế có tính chất kinh tế
bởi vì nó được xây dựng dựa trên cơ sở giá trị hàng hóa,
dịch vụ đã được tiêu thụ, hoặc tính trên cơ sở doanh thu
của các cơ sở sản xuất, kinh doanh hoặc tính trên cơ sở
quy mô và tính chất họat động sản xuất kinh doanh .

Nhìn từ góc độ pháp luật: thuế là một đạo luật do cơ
quan quyền lực cao nhất của Nhà nước ban hành. Nó thể
hiện quyền lực của Nhà nước trong lĩnh vực tài chính
được Hiến pháp quy định.

Nhìn trên giác độ chính trị - xã hội: Xét về bản chất,
thuế ra đời là do sự đòi hỏi của Nhà nước. Nhà nước đại
diện cho quyền lợi giai cấp thống trị xã hội, do đó bản
chất của Nhà nước quyết định bản chất của thuế. Nhà
nước mang bản chất giai cấp nào thì thuế cũng mang
bản chất giai cấp đó .

Chức năng của thuế

Khi nói đến chức năng của thuế là nói
đến công dụng vốn có của nó đối với đời
sống kinh tế - xã hội, có nhiều ý kiến bàn
về các chức năng của thuế:

Có ý kiến cho rằng thuế có 2 chức năng :

+ Chức năng phân phối
+ Chức năng kiểm tra, giám đốc ;


Hoặc có ý kiến cho rằng thuế có 4 chức năng,
đó là:
+ Tạo lập nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.
+ Điều tiết vĩ mô nền kinh tế
+ Điều hòa thu nhập
+ Hướng dẫn tiêu dùng…

Ở góc độ tổng quát nhất có thể nhận thấy rằng
chức năng quan trọng nhất của thuế là chức
năng phân phối và phân phối lại thu nhập để
hình thành quỹ tập trung của Nhà nước và chức
năng điều tiết vĩ mô nền kinh tế

Chức năng phân phối và
phân phối lại


Thuế chỉ phát sinh khi có “thu nhập”. Vậy, thu nhập do
đâu mà có? Xét tổng thể trong quy trình sản xuất vật
chất (từ sản xuất, phân phối, trao đổi đến tiêu dùng) thì
thuế tác động vào quá trình phân phối. Phân phối ở đây
được hiểu là phân chia thu nhập ra cho các bên tham gia
trực tiếp hoặc gián tiếp vào quá trình sản xuất đó là Nhà
nước, tập thể và người lao động

Đây là chức năng cơ bản, đặc thù nhất của thuế mà tất

cả các nước đều phải sử dụng. Thông qua chức năng này
của thuế, các quỹ tiền tệ của Nhà nước được hình thành
và trên cơ sở đó tạo nguồn lực cho sự hoạt động và tồn
tại của Nhà nước. Chính chức năng phân phối và phân
phối lại của thuế đã tạo tiền đề cho Nhà nước thực hiện
phân phối lại một bộ phận GDP, GNP nhằm huy động
nguồn thu vào ngân sách Nhà nước .

Chức năng điều tiết vĩ mô
nền kinh tế


Phạm vi ảnh hưởng của thuế liên quan trực tiếp
đến tổng thể nền kinh tế , liên quan trực tiếp đến
SX và tiêu dùng, nó luôn có mối quan hệ hữu cơ
với nhau. Sản xuất là tiền đề của tiêu dùng, tiêu
dùng là mục tiêu của SX , Sản xuất - tiêu dùng
được kết nối với nhau thông qua quan hệ phân
phối và trao đổi. Nếu mục đích bên ngoài của SX
là phục vụ tiêu dùng thi mục đích bên trong của
sản xuất là thu lợi nhuận.

Thuế có vị trí quan trọng trong việc hướng dẫn và
khuyến khích sản xuất phát triển, góp phần điều
chỉnh các cân đối lớn của nền kinh tế quốc dân
(giữa tích lũy và tiêu dùng, giữa tiền và hàng,
giữa cung và cầu).


Thông qua việc thu thuế, Nhà nước định

hướng luồng đầu tư vào những họat động
SX kinh doanh có hiệu quả, có lợi thế cạnh
tranh và ngược lại.

Thuế có khả năng làm thay đổi quan hệ
cung - cầu hàng hoá trên thị trường, từ đó
làm thay đổi cả sản xuất và tiêu dùng. Thuế
góp phần đảm bảo sự công bằng, bình
đẳng giữa các thành phần kinh tế, thông
qua việc áp dụng một hệ thống thuế được
thống nhất .

Nhóm thuế gián thu bao gồm:

Thuế Giá trị gia tăng

Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu

Thuế tài nguyên

Thuế môn bài

Thuế sử dụng đất nông nghiệp

Nhóm thuế trực thu bao gồm:

Thuế thu nhập doanh nghiệp

Thuế thu nhập đối với người có thu nhập
cao


Thuế nhà đất

Thuế trước bạ đối với tài sản.