B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M TP. H CHÍ MINH


BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP
 tài:
NHÂN GING
CÂY THANH LONG RUT 
HYLOCEREUS POLYRHIZUS (WEBER) BRITTON & ROSE

KHOA CÔNG NGH SINH HC
CHUYÊN NGÀNH NÔNG NGHIP
GVHD: ThS. Nguyn Trn ông Phng
SVTH: ng Vn Tùng
MSSV: 1053010914
NIÊN KHÓA: 2010 - 2014





Thành ph H Chí Minh, tháng 06 nm 2014



LI CM N


Em xin chân thành cm n quý thy cô Khoa Công Ngh Sinh Hc trng

i Hc M TP. H Chí Minh đã tn tình truyn đt kin thc và nhit tình giúp đ
em trong sut thi gian em hc ti trng.
Em xin chân thành cm n cô Nguyn Trn ông Phng đã nhit tình hng
dn và to điu kin giúp em thc hin đ tài.
Em xin cm n ch Phc, ch Vân và ch Hng
đã tn tình giúp đ em trong
sut quá trình thc hin đ tài.
Xin chân thành cm n các bn trong phòng thí nghim đã h tr và giúp đ
mình trong sut thi gian thc hin đ tài.
Con xin chân thành cm n B, M, Anh, Ch vì tt c nhng gì đã làm cho
con, đ con có đc nh ngày hôm nay.

i

DANH MC CÁC CH VIT TT
2,4-D 2,4-dichlophenoxyacetic
ABA Abscisic acid
BA 6- benzyl adenine
B1 Thiamin
CAM Crassulacean Acid Metabolism
GA Gibberellic acid
H. Hylocereus
IAA 3-indolylacetic acid
MS Murashige và Skoog
NAA - naphtalenacetic acid
TDZ 1 - phenyl 1 - 3 - (1,2,3 - thiadiazol - 5 - yl) - ure



ii


DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: S ln và lng phân bón trong nm đu sau khi trng thanh long. 17
Bng 2.2: S ln và lng phân bón cho thanh long đc trng  đt xu và đt
màu m. 18
Bng 2.3: Thông tin giá tr dinh dng ca trái thanh long rut đ hylocereus
polyrhizus (weber ) britton & rose:
[11]
21
Bng 3.1: nh hng ca nng đ javel và thi gian kh trùng đn mu ht thanh
long. 32

Bng 3.2: nh hng ca BA và chiu cây lên s to cm chi  cây thanh long
rut đ con in vitro . 33
Bng 3.3: nh hng ca BA lên s to cm chi  đon thân (1 cm) thanh long
rut đ in vitro. 35
Bng 3.4: nh hng ca NAA lên s to r thanh long rut đ in vitro 36
Bng 3.5: T l cht trng đ m cây. 37
Bng 4.1: nh hng ca nng đ và thi gian kh trùng mu ht thanh long bng
javel. 39
Bng 4.2: nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi t cây thanh long con 
các kích thc khác nhau in vitro. 41
Bng 4.3: nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi t đon thân (1 cm)
cây thanh long con in vitro . 46
Bng 4.4: nh hng nng đ NAA lên s to r t chi thanh long in vitro. 49
Bng 4.5: Khong tng trng ca cây thanh long nuôi cy mô trên các t l cht
trng. 52





iii

DANH MC HÌNH NH

Hình 2.1: Cây Thanh long rut đ 10
Hình 2.2: R cây Thanh long 122
Hình 2.3: Thân và cành Thanh long 122
Hình 2.4: Hoa Thanh long rut đ 133
Hình 2.5: Qu và ht Thanh long rut đ 144
Hình 3.2: on thân Thanh long con 344
Hình 4.1: Mu sng vô trùng sau 35 ngày cy 4040
Hình 4.2: Các kích thc mu cy 40
Hình 4.3: nh hng ca BA đn s to cm chi t cây Thanh long con vi các
kích thc khác nhau sau 65 ngày cy. 455
Hình 4.4: nh hng ca BA đn s
 to cm chi t đon thân (1 cm)cây Thanh
long rut đ con sau 65 ngày cy. 488
Hình 4.5: nh hng ca NAA đn s hình thành và sinh trng ca r Thanh long
rut đ in vitro sau 50 ngày nuôi cy. 511
Hình 4.6: Sinh trng ca cây Thanh long nuôi cy mô trên các t l cht trng
khác nhau sau 5 tun. 544
Hình 4.7: S sinh trng ca Thanh long rut đ ex vitro  cùng mt điu kin sau
3 tun……………………………………………………………… …54

iv

MC LC

1. T VN  7

2. TNG QUAN TÀI LIU 10
2.1. Gii thiu cây Thanh long 10
2.1.1. Ngun gc, phân loi và phân b 10
2.1.2. c đim hình thái và sinh lý cây Thanh long
[3]
11
2.1.3. c đim sinh thái
[3]
14
2.1.4. K thut trng trt
[7]
15
2.1.5. K thut chm sóc
[7]
16
2.1.6. Thành phn và công dng ca Thanh long 19
2.2. Nuôi cy mô t bào thc vt 22
2.2.1 Khái nim và ng dng 22
2.2.2 Các yu t nh hng đn nhân ging 22
2.2.3 Nhng vn đ trong nhân ging
[4]
24
2.2.4 Các bc trong nuôi cy mô t bào thc vt
[4]
25
2.2.5 Các nghiên cu v nuôi cy cây Thanh long 27
3. VT LIU VÀ PHNG PHÁP THÍ NGHIM 29
3.1 Vt liu nghiên cu 29
3.1.1 i tng nghiên cu 29
3.1.2 iu kin nuôi cy 29

3.1.3 Môi trng nuôi cy 29
3.1.4 Thit b, dng c và hóa cht 30
3.2 Phng pháp nghiên cu 31
3.2.1 Thí nghim 1: Kho sát nng đ và thi gian kh trùng mu ca dung
dch javel 31

v

3.2.2 Thí nghim 2: Kho sát nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi
t cây Thanh long con vi các kích thc khác nhau 32

3.2.3 Thí nghim 3: Kho sát nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi
t đon thân cây Thanh long con vô trùng. 34
3.2.4 Thí nghim 4: Kho sát nh hng ca NAA lên s to r in vitro cây
Thanh long rut đ 35
3.2.5 Thí nghim 5: Kho sát nh hng ca các t l cht trng đn s sinh
trng ca cây Thanh long rut đ nuôi cy mô 36
3.2.6 Phng pháp thu thp và x lý s liu 37
4. KT QU VÀ THO LUN 39
4.1 Thí nghim 1: Kho sát nng đ và thi gian kh trùng mu ca dung
dch Javel 39
4.2 Thí nghim 2: Kho sát nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi
t cây Thanh long con vi các kích thc khác nhau. 40
4.3 Thí nghim 3: Kho sát nh hng ca nng đ BA lên s to cm chi
t đon thân cây Thanh long con vô trùng 46
4.4 Thí nghim 4: Kho sát nh hng ca NAA lên s to r in vitro cây
Thanh long rut đ. 49
4.5 Thí nghim 5: Kho sát nh hng ca các t l cht trng đn s sinh
trng ca cây Thanh long rut đ nuôi cy mô. 52
5. KT LUN VÀ  NGH 56

5.1 Kt lun 56
5.2  ngh 56
TÀI LIU THAM KHO 57
PH LC 59

7

1. T VN 
Trái cây có vai trò vô cùng quan trng trong khu phn n ca mi chúng ta vì
cung cp cho c th nhiu khoáng cht, nng lng, vitamin và mt s hot cht có
hot tính sinh hc. Hin nay, cây n qu đã tr thành mt trong nhng loi cây là
th mnh kinh t  Vit Nam. Sn phm cây n qu ngoài cung cp cho th trng
trong nc, đng thi là ngun xut khu sang các nc trong khu vc c
ng nh
mt s thì trng ln trên th gii nh Châu Âu và Hoa K. Do đó, cây n qu nói
chung và cây Thanh long rut đ nói riêng có ý ngha to ln trong vic thúc đy s
phát trin kinh t Vit Nam. Thanh long rut đ có ngun gc nhit đi, chu hn
gii, nên đc trng  nhng vùng nóng, cng đ chiu sáng mnh, thích nghi
trên nhiu loi đt.
[1]
 các vùng sinh thái khác nhau, s đt hoa ca ging Thanh long rut đ
nhiu gp đôi ging Thanh long rut trng, ra 12 đt hoa/nm, ging trng ch có 6
đt hoa/nm. T l đu qu  các nm kho nghim đu đt trên 80%, cao hn
ging trng (ch di 80%) và nng sut cng cao hn. Nm 2007, nng sut
ging Thanh long rut đ đt t 15,7 - 20,1 kg/tr, trong khi đó ging Thanh long
rut trng ch đt t 4,3 -13,5 kg/tr trong cùng điu kin kho nghim. Khi
lng trung bình ca Thanh long rut đ đt 279,52 g; trong khi ging rut trng
ch đt 251,17 g.
[2]
Mt s ch tiêu phân tích cht lng qu cho thy: tng hàm lng các cht

rn hoà tan (đ brix), đng tng s, carotin ca Thanh long rut đ cao hn
Thanh long rut trng. Các ch tiêu trên ln lt ca Thanh long rut đ là: 17,02;
10,78; 1,64; ca Thanh long rut trng là: 15,38; 9,21 và 0,03.
[7]
Chúng đc
chung dùng làm món tráng ming, nc ép, sinh t hay dùng đ trang trí, có th
ch bin màu thc phm, nc ung lên men, m phm nh son, phn, làm thuc
tr ung th, làm ru. Giá bán trung bình 35 nghìn đng/kg (gp 1,5 - 2 ln Thanh
long rut trng).
[1]

8

Thanh long rut đ là loi cây n qu có giá tr xut khu, hiu qu kinh t
cao và đang có nhu cu rt ln không ch  th trng nc ngoài mà ngay c  th
trng trong nc. Hin nay, Hoa K đã cp mã xut khu cho Thanh long rut đ
và vi k thut sn xut tiên tin Thanh long rut đ là sn phm tuân th nghiêm
ngt v v sinh an toàn thc phm, d lng thuc bo v thc vt cng nh mt
s yêu cu khác đã đc các đi tác xut khu M, Nht, Châu Âu tin dùng. n
nay, do mi đc đa vào trng, nên din tích Thanh long rut đ  Vit Nam ch
đt khong 30ha tp trung ti các tnh Bình Thun, Tin Giang, Long An và Tây
Ninh. Do din tích cha nhiu nên ngay c th trng trong nc cng không cung
cp đ dù giá Thanh long rut đ trong nc cao hn 5-10 ln so vi Thanh long
rut trng.
[16]
Thanh long rut đ đc nhân ging ch yu bng phng pháp giâm cành
vi thi gian và h s nhân ging thp, cây con không đng đu. Do đó, đ to ra
ngun cây ging ln và đng đu cung cp cho sn xut, chúng tôi thc hin đ tài
“Nhân ging in vitro cây Thanh long rut đ Hylocereus polyrhizus (Weber)
Britton & Rose”.

Mc tiêu ca đ tài :  tài này đc thc hin nhm mc tiêu nhân ging
nhanh cây Thanh long rut đ vi s lng ln và cây con đng đu v mt kiu
hình, kích thc, đc đim sinh trng và nng sut. To c s, nn tng cho các
nghiên cu tip theo.

10

2. TNG QUAN TÀI LIU
2.1. Gii thiu cây Thanh long
2.1.1. Ngun gc, phân loi và phân b
Cây Thanh long (tên khoa hc: Hylocereus undatus Haw., tên ting Anh là
Pitahaya hay còn gi là Dragon fruit) thuc h Xng rng (Cactaceae), có ngun
gc  các vùng sa mc thuc Mehico và Colombia. Thanh long đc ngi Pháp
đem vào trng  Vit Nam trên 100 nm nay, nhng mi đc đa lên thành hàng
hóa t thp niên 1980.
[3]

Cây Thanh long rut đ (Hylocereus
polyrhizus (Weber) Britton & Rose) đc nhà
thc vt hc- phân loi hc Nathaniel Lord
Britton (1858- 1934) và nhà thc vt hc ngi
M Joseph Nelson Rose (1862 -1928) đt tên
vào nm 1909. Theo h thng phân loi thc vt,
cây Thanh long rut đ thuc
[8]
Hình 2.1 Cây Thanh long rut đ
Gii Plantae
Ngành Magnoliophyta
Lp Magnoliopsida
B Caryophyllales

H Cactaceae

Chi Hylocereus
Loài Hylocereus polyrhizus (Weber) Britton & Rose


11

Hin nay, loài cây này cng đc trng  các nc trong khu vc ông Nam
Á nh Vit Nam, Malaysia, Thái Lan, Philippines, Indonesia (đc bit là  min tây
đo Java); min nam Trung Quc, ài Loan và mt s khu vc khác.
Vit Nam là nc duy nht  ông Nam Á có trng Thanh long tng đi tp
trung trên quy mô thng mi vi din tích c lng 4.000 hectare (1998), tp
trung ti Bình Thun 2.716 hectare, phn còn li là Long An, Tin Giang, TP. H
Chí Minh, Khánh Hòa và ri rác  mt s ni khác. n nm 2013, din tích trng
Thanh long  Bình Thun tng trên 20.000 hectare, Long An trên 2.500 hectare và
Tin Giang khong 3.000 hectare. Hin nay, nc ta đã xut kh
u Thanh long đn
nhiu nc di dng qu ti. Riêng vi Nht Bn do ch đ kim dch thc vt
quá khc khe nên trong nhng nm gn đây đã ch nhp Thanh long di dng đông
lnh.
[3]

2.1.2. c đim hình thái và sinh lý cây Thanh long
[3]

2.1.2.1 R cây
Khác hn vi chi cành, r Thanh long không mng nc nên nó không phi
là ni tích tr nc giúp cây chu hn.
Có 2 loi r: đa sinh và khí sinh.

- R đa sinh phát trin t phn lõi  gc hom. Sau khi đt hom t 10-20 ngày
thì t gc hom xut hin các r t màu trng, s lng r tng dn và kích
thc ca chúng cng tng dn theo tui cây. Theo Gibson và Nobel (1986)
thì r xut hi
n trong tng đt mt t 0-30 cm.  các ni đt khô các r si s
cht đi, các r cái ln hn s hóa bn làm gim s mt nc vào đt thông qua
r. Khi đt m r li mc tr li mt cách d dàng.
- R khí sinh mc dc theo thân cây phn trên không, bám vào cây chng đ
giúp cây leo lên giá đ. Nhng r khí sinh nm gn đt s đi d
n xung đt.

12


Hình 2.2: R cây Thanh long
A: R đa sinh B: R khí sinh
2.1.2.2 Thân, cành
Thanh long trng  nc ta có thân, cành trn bò trên tr đ (climbing cacti).
Thân cha nhiu nc nên có th chu hn mt thi gian dài. Thân, cành thng có
ba cánh dp, xanh, him khi có 4 cánh. Tit din ngang cho thy có hai phn: bên
ngoài là nhu mô cha dip lc, bên trong là lõi cng hình tr. Mi cánh chia ra làm
nhiu thùy có chiu dài 3 – 4 cm. áy mi thùy có t 3 -5 gai ngn. Chúng s dng
CO
2
trong quang hp theo h CAM là mt h thích hp cho các cây mc  vùng sa
mc. Mi nm cây cho t 3 – 4 đt cành. Trong mùa ra cành, khong thi gian gia
hai đt ra cành t 40 – 50 ngày. S lng cành trên cây tng theo tui cây: cây mt
tui trung bình có đ 30 cành, hai tui khong 70 cành, ba tui khong 100 cành và
bn tui có khong 130 cành.  cây 5- 6 tui ch duy trì khong 150 – 170 cành.


Hình 2.3: Thân và cành Thanh long

13

2.1.2.3 Hoa
Thanh long là cây ngày dài (trng quang k), ra hoa thành tng bông đn l
trên cành, hoa có mùi thm. Ti Nam B hoa xut hin sm nht vào trung tun
tháng 3 dng lch và kéo dài ti khong tháng 10 dng lch, r nht t tháng 5
dng lch ti tháng 8 dng lch. Trung bình có t 4 – 6 đt ra hoa r mi nm.
Hoa lng tính rt to, có chiu dài trung bình 25 – 35 cm, nhiu lá đài và cánh
hoa dính nhau thành ng dng loa, nhiu tiu nh và 1 nhy cái dài 18 – 24 cm,
đng kính 5 – 8 mm, num nhy cái chia làm nhiu nhánh. M
t ngoài ca nhng
cánh hoa phía bên ngoài có màu xanh vàng, mt trong màu trng, còn nhng cánh
hoa bên trong có màu trng. Hoa có kh nng t th phn không qua môi gii ca
côn trùng hay gió. Hoa thng n tp trung t 20 – 23 gi đêm và đng lot trong
vn. T khi n đn lúc tàn kéo dài đ 2 – 3 ngày. Các đt n đu tiên rng t 30%
đn 40%, v sau t l này gim dn khi gp điu kin ngoi cnh thun li.

Hình 2.4: Hoa Thanh long rut đ
2.1.2.4 Qu và ht
Sau khi hoa th, bu noãn s phát trin thành qu mng, trong 10 ngày đu tc
đ phát trin tng đi chm sau đó tng rt nhanh v c kích thc ln trng
lng. Thi gian t khi hoa th ti thu hoch ch t 22 – 25 ngày. Nh vy thi gian
phát trin ca qu Thanh long tng đi ngn so vi nhiu loi qu nhit đi khác
nh: xoài, su riêng, chui, da (85 – 140 ngày). Qu
Thanh long hình bu dc có

14


nhiu tai lá xanh (do phin hoa còn li), đu qu hõm sâu to thành “hc mi”. Khi
còn non v qu màu xanh, lúc chính chuyn qua đ tím ri đ đm. Trng lng
trung bình là 279,52 g; dài trung bình là 12,28 cm và đng kính trung bình là 9,2
cm.
Mi qu có rt nhiu ht nh (nh hn ht mè đen), mm, có màu đen nm
trong khi tht qu.

Hình 2.5: Qu và ht Thanh long rut đ
2.1.3. c đim sinh thái
[3]

Là cây có ngun gc nhit đi, chu hn gii, nên đc trng  nhng vùng
nóng. Mt s loài chu đc nhit đ t 50
o
C ti 55
o
C, nhit đ thích hp vào
khong 25- 30
o
C nhng không chu đc giá lnh. Chúng thích hp khi trng  các
ni có cng đ chiu sáng mnh nên nu b che nng thân cây s m yu và lâu
cho qu. Cây mc đc trên nhiu loi đt khác nhau nh đt xám bc màu (Bình
Thun), đt phèn (TP.H Chí Minh), đt đ bazan (Long Khánh) ; nó có kh nng
thích ng vi các đ chua (pH) ca đt rt khác nhau, đ pH thích hp khong 4-
5
[3]
. Lng ma thích hp vào khong 600-2000 mm/ nm. Nu lng ma quá cao
d làm rng hoa và trái non.
[7]



15

2.1.4. K thut trng trt
[7]

2.1.4.1 Thi v trng
Nu có đ điu kin v nc ti thì có th trng Thanh long quanh nm,
nhng trong sn xut nhà vn thng trng vào hai thi v chính: cui mùa ma
(tháng 10 – 12) và đu mùa ma (tháng 5 – 6).
2.1.4.2 Chun b đt và cây tr
t sau khi đã đc cày ba k cn dn c rác, phi nng cho khô. i vi
vùng đt cao lên lung rng 6 m, rãnh rng 0,3 m và sâu 0,3 m. Còn vi nhng
vùng đt thp, cn phi đào mng lên lip rng khong 6 m, mt lip phi cao hn
mc thy cp cao nht trong nm khong 0,4 – 0,5 m.
Thanh long là cây thích hp khi trng  các ni có cng đ chiu sáng mnh,
càng nhiu nng càng tt nên không nên tr
ng quá dy, d che khut bt ánh sáng
ca nhau, làm gim nng sut, phm cht không ngon. Vì vy, trên mi lip trng 2
hàng cây tr, mi hàng cách nhau 3 m, hàng cách mép mng 1,5 m. Trên mi
hàng, cây cách nhau 3 m. Sau đó bón lót mi tr khong 20 – 25 kg phân hu c và
tru đã hoai mc và khong 0,5 – 1 kg phân lân. Cui cùng cn ph trên mt lp đt
mt.
2.1.4.3 Cách trng
Trc khi trng nên x lý đt và hom ging bng thuc tr bnh benlate C,
fundozol…đ phòng nga bnh thi và dùng thuc ht basudin, regent…ri xung
quanh gc đ dit kin.
Mi tr ch nên trng khong 4 -6 hom ging. Khi trng, đt hom ging đã ra
r đu xung quanh cây tr đã chun b, không nên chôn sâu hom mà ch cn đt
ngay trên mt đt ri ph mt lp đt mng kho

ng 0,5 – 1 cm, sau đó t rm rác,
c khô…lên trên phn r đ chng nng và gi m sau khi ti.

16

Sau khi trng, dùng dây mm buc túm đu các hom li cho ôm sát thân tr.
Khi đt nên đt áp phn phng ca hom áp vào mé tr đ r khí sinh s bám nhanh
và chc vào chu.
2.1.5. K thut chm sóc
[7]

2.1.5.1 Chm sóc sau khi trng

Sau khi trng nu gp nng to phi che bt ánh nng gt đ tránh hom b cháy
nng, khi r dài thì g dn đ che nng. Sau khi trng 15 – 20 ngày, ch nên đ li
mt chi trên cùng. Khi chi chính phát trin thành nhánh non dài 15 – 20 cm thì
buc nhánh non vào tr.
Khi nhánh đã vt khi giàn khung đ thì sp xp đnh hng t bên này tr
gác qua bên kia đu giàn đ cho nhánh đ gãy. Khi nhánh dài trên mt mét chúng s
ra mt s chi mi,
 đt này ch nên đ li hai chi làm nhánh cái.
Sau khi trng phi đnh k ti nc cho cây con t 3 – 5 ngày/ln (tùy theo
lp rm r, c rác ph trên gc dày hay mng mà lng nc ti nhiu hay ít…).
Khi nhánh cái đã phát trin dài đc khong trên di mt mét thì bón thêm phân
cho cây. Mi gc bón 20 kg phân chung đã  hoai mc và 0,2 – 0,3 kg phân NPK
(loi 20-20-15). Sau đó c na tháng li bón b sung thêm mt đt phân NPK nh
trên.
2.1.5.2 Ti n
c
Nc ti cho cây Thanh long phi là nc ngt, không b nhim mn, nhim

phèn…Ch nên ti nc bui sáng sm và chiu mát, tránh ti lúc tra nng
nóng. m bo cho đt luôn đ m và gi đc đ m mt cách n đnh, tránh tình
trng lúc ti quá nhiu khi thì ti quá ít.
2.1.5.3 Bón phân
Thi đim bón và lng phân cn bón tùy thuc vào tình trng sinh trng,
phát trin ca cây nh tui cây, thi k sinh trng trong nm, đ màu m ca đt
và đc bit là s kin to, thành lp cành nhánh mi.

17

Bng 2.1: S ln và lng phân bón trong nm đu sau khi trng Thanh long.
Ln bón Lng phân bón/tr/nm
Ln 1, khi mi trng 20–30 kg phân chung mc + 0,2 kg phân Urea.
Ln 2, khi cây leo đn
giàn
20-30 kg phân chung mc + 0,3 kg phân Urea
Ln 3, khi cây tr búp
20-30 kg phân chung mc + 1 kg phân NPK
(20-20-15)
Khi cây đã trng thành các nhà vn thng chia làm 3- 4 ln bón chính nh
sau: sau khi thu hoch, trc khi ra bông hai tháng, sau khi bông n 15 ngày và bón
theo tng đt ra bông trong v.

18

Bng 2.2: S ln và lng phân bón cho Thanh long đc trng  đt xu và
đt màu m.
Loi đt Ln bón Lng phân bón/tr/nm
t có đ
màu m

trung
bình
Tháng 9 dng lch (khi
ta cành)
10 -15 kg phân chung
Tháng 10 dng lch
(sau khi ta cành)
10 -15 kg phân chung + 1- 1,5 kg hn
hp Urea và DAP theo t l 1:1
Tháng 2 dng lch
(trc khi ra hoa)
0,5-1 kg hn hp NPK + KCl t l 2:1
Sau khi đu trái 15 ngày
1-2 kg hn hp Urea + NPK + KCl t l
1:1:1
t xu,
đt pha
cát
Tháng 10-11 dng lch
(sau khi ta cành)
25-30 kg phân chung + 0,2 kg Urea, 0,5
kg lân.
Tháng 1-2 dng lch 0,3 kg NPK + 0,2 kg Urea + 0,25 kg KCl
Tháng 4-5 dng lch
25-30 kg phân chung
+ 0,6 kg NPK + 0,25 kg KCl + 0,2 kg
Urea
2.1.5.4 Ta cành, to tán
Thng có mt s cách ta nh sau:
Ta đau: Thc hin sau đt thu hái xong trái (khong tháng 10 dng lch),

loi b 2/3 s cành già bên trong tán, cành khut trong tán không có kh nng cho
trái, cành b sâu bnh, yu t, vn quá dài…ch gi li b phn cành tt (khong
30-60% s cành trên cây). Ct bt 1/3 chiu dài nhng cành cho trái va thu hoch.

19

Ta la: n tháng giêng nm sau kt hp bón phân thúc, tin hành ta thêm
mt s cành yu t, b sâu bnh…đ tp trung dinh dng nuôi cành t.
Ta sa cành: Khi cành đã cho trái hoàn chnh thì cn ct b nhng cành nh
mi mc ra trên cành này đ tp trung dinh dng nuôi trái. Cn thng xuyên sp
xp, đnh hình li cho các nhánh tp trung đu v các hng. i vi nhng cây,
nhng nhánh đu quá nhiu trái nên ta b bt đ giúp nhng trái còn li ln đu,
đt tiêu chun hàng hóa.
2.1.5.5 X lý cho ra trái sm
Dùng đèn chiu sáng vào ban đêm: dùng bóng đèn tròn 75-100 W chiu sáng
cho 1-4 tr. èn đc chiu sáng liên tc trong 15-20 đêm, mi đêm thp 5-8 ting.
Dùng bin pháp thâm canh: bón phân đ to nhánh sm, sau đó ct ta bt các
chi mi này. Lúc này cây va nuôi trái va nuôi nhánh mi, sau khi thu hoch trái,
tip tc bón phân thúc đ các nhánh mi ra hoa kt trái.
Dùng cht điu hòa sinh trng: ngi ta còn hay dùng các cht điu hòa sinh
trng nh: gibberellin, KNO
3
phi hp vi phân vi lng và acid humic…xt bn
ln, mi ln cách nhau 1 tun.
2.1.6. Thành phn và công dng ca Thanh long
Hot cht lycopene có tác dng chng ung th, chng lão hóa có nhiu trong
các trái cây có màu đ nh gc, carot và Thanh long rut đ Lycopene có tác
dng làm gim bnh ung th mãn tính và bnh tim mch vành, có hiu qu trong
vic điu tr các bnh v mt, vô sinh nam, viêm và loãng xng. Nhiu nghiên
cu thc nghim, lâm sàng và dch t hc cng đã cho thy vai trò ca lycopene

trong vic qun lý bnh tiu đng và bo v gan.
[14]
Betacyanin là hp cht t
nhiên làm gim đáng k nng đ homocysteine (đng phân ca acid amine
cysteine) trong c th ca chúng ta.
[11]

20

Cht nhy trong qu Thanh long giúp làm gim cholesterol ca thc n và
mui mt, do đó ngi béo phì, ngi có hàm lng cholesterol cao nên n Thanh
long. Thanh long rut đ còn thích hp vi ngi bnh cao huyt áp.
[9]
Mt s nghiên cu trên hp cht t nhiên t Thanh long rut đ còn thy
rng loi qu này làm tng h thng min dch, giúp tiêu hóa và tun hoàn máu.
Ngoài ra, nó cho thy mt phn ng tích cc trong vic kim soát các áp lc tinh
thn và vô hiu hóa các cht đc trong c th. Tóm li, mi trái Thanh long rut đ
có cha protein, cht béo, cht x, carotene, canxi, pht pho, st và các vitamin mà
có th duy trì và thúc đy mt c th khe mnh [Morton (1987); Mahani and
Halimi (2007); Ariffin et al (2009)]. Các giá tr dinh dng ca Thanh long rut
đ là không ch gii hn trên trái ca nó, mà bao gm toàn b cây.
[11]

21

Bng 2.3: Thông tin giá tr dinh dng ca trái Thanh long rut đ Hylocereus
polyrhizus (Weber ) Britton & Rose:
[11]

Thành phn Trong 100g n đc

Nc (g) 82,5- 83
Protein (g) 0,159- 0,229
Cht béo (g) 0,21- 0,61
Cht x (g) 0,7- 0,9
Carotene (mg) 0,005- 0,012
Ca (mg) 6,3- 8,8
P
2
O
5
(mg) 30,2- 36,1
Fe (mg) 0,55- 0,65
Vitamin B1 (mg) 0,028- 0,043
Vitamin B2 (mg) 0,043- 0,045
Vitamin B3 (mg) 0,297- 0,43
Vitamin C (mg) 8,0- 9,0
Thiamine (mg) 0,28- 0,3
Riboflavin (mg) 0,043- 0,044
Niacin (mg) 1,297- 1,3
Cht khác (g) 0,54- 0,68

22

2.2. Nuôi cy mô t bào thc vt
2.2.1 Khái nim và ng dng
Thut ng “nuôi cy mô t bào thc vt” đc dùng mt cách rng rãi đ nói
v vic nuôi cy tt c các phn ca thc vt (t bào đn, mô, c quan) trong điu
kin vô trùng. H thng nuôi cy mô thc vt thng đc s dng đ nghiên cu
tt c các v
n đ liên quan đn thc vt nh sinh lý hc, sinh hóa hc, di truyn hc

và cu trúc thc vt.
[5]
2.2.2 Các yu t nh hng đn nhân ging
2.2.2.1 S la chn mu cy
Vic la chn ngun mu cy thích hp là yu t nh hng trc tip đn kt
qu nuôi cy mô. Nói chung, mô non nh chi đnh, chi nách hay chi bt đnh s
tái sinh tt hn mô già ca cùng mt cây. Chi hoa non hay cm hoa non cng
thng có kt qu tái sinh rt tt. Mu cy thích hp phi có t l mô phân sinh hin
din ln hay nhng t bào có kh
 nng biu hin tính toàn th.
[4]
2.2.2.2 Kh trùng mu cy
Phn quan trng nht trong k thut vô trùng và quá trình nuôi cy là kh
trùng mu cy, môi trng, duy trì trng thái vô trùng khi đa mu vào bình. Vi
khun và nm là hai ngun gây nhim trong nuôi cy mô thc vt. Bào t nm có
trng lng nh và hin din khp ni trong môi trng sng ca chúng ta. Khi bào
t nm tip xúc vi môi trng nuôi cy thì đây là điu kin thuân li cho s ny
mm ca bào t
và t đó phát trin ngun lây nhim.
[5]
2.2.2.3 Môi trng nuôi cy
S la chn môi trng nuôi cy thích hp là mt yu t quan trng quyt
đnh s thành công trong nuôi cy mô. Nhìn chung, môi trng nuôi cy s bao
gm các mui vô c (các khoáng đa lng và khoáng vi lng), các cht hu c
nh: cht điu hòa sinh trng thc vt, vitamin, đng…Ngoài ra, còn có các
amino acid, kháng sinh hoc các phc hp t nhiên.
[4]

23


Công thc môi trng ca Murashige va Skoog (1962, MS) là thích hp cho
phn ln các trng hp nuôi cy in vitro đ to chi nách thng yêu cu nng đ
tng đi thp ca auxin và cytokinin, to chi bt đnh cn nng đ cytokinin cao
và thêm mt lng auxin thích hp.  to mô so cn nng đ cao ca auxin kt
hp vi nng đ thp ca cytokinin.
S la ch
n môi trng rn hay môi trng lng là rt cn thit. Agar đ cây
và cho phép s thoáng khí, nhng có th làm gim s tip xúc ca cây mm đ hp
thu dinh dng. Có th s dng môi trng lng trên máy lc vi tc đ 30
vòng/phút hay dùng môi trng lng vi dung tích nh trong bình cha có lc hoc
không lc.
Auxin có kh nng khi đu s phân chia và kéo dài t bào, là cht gây nên
hin tng u th ng
n, kt hp cht ch vi các thành phn dinh dng trong môi
trng nuôi cy đ kích thích s tng trng ca mô so, huyn phù t bào.
Trong nuôi cy mô, cytokinin kích thích s phân chia t bào ca mu cy.
Cytokinin rt có hiu qu trong vai trò kích thích s to chi trc tip hoc gián tip
trên thc vt nguyên vn cng nh mô thc vt nuôi cy .
Nu nng đ cytokinin quá
cao s kích thích s hình thành ca nhiu chi nh nhng nhng chi này không th kéo
dài, hoc là cho lá bin dng hoc làm cho chi cha nhiu nc.
Miler là ngi đu tiên nhn thy t l auxin/cytokinin xác đnh dng phân hóa c
quan ca t bào thc vt nuôi cy tu theo ging, loài thc vt mà nh cu v dng và
nng đ ca auxin và cytokinin khác nhau trong s phát sinh hình thái.

Khi nng đ cytokinin cao hn auxin thì s có s to chi t mu cy. ngc li, khi
nng đ auxin cao hn cytokinin hoc khi ch s lý vi auxin thì r s đc hình thành.
Trong s to r thì cytokinin ngoi sinh s là cht cn.
[5]



2.2.2.4 iu kin nuôi cy
- Ánh sáng

24

S phát sinh hình thái do ánh sáng xy ra  nhng dãy bc t 400 – 500 nm
(xanh lc), 600 – 700 nm (đ), t 700 – 800 nm (đ xa). Ánh sáng góp phn vào
vic to r và chi bt đnh ca đon ct, ánh sáng đ cam thích hp cho s ra r
hn ánh sáng xanh da tri. Debergh và cng s (1992), Ziv (1991) đã công b
cng đ chiu sáng, bên cnh tác dng điu hòa kích thc lá và thân cng nh
con đng phát sinh hình thái, nó còn nh hng đn s hình thành sc t
và thy
tinh th  cây con .
[6]
Vic nuôi cy tt nht trong điu kin ánh sáng khong 1000 lux. Trong giai
đon chun b cây in vitro trc khi đem trng ngoài vn m, cn cng đ
chiu sáng tng khong t 3000 lux đn 10000 lux.
- Nhit đ
Nhit đ có nh hng ln đn s sinh trng và phát trin ca cây in vitro.
Nhit đ ti u cho nhiu loi cây trng trong khong 20 – 25
o
C. Mt s loài cn có
nhit đ ti u đ to hình.
[4]

2.2.3 Nhng vn đ trong nhân ging
[4]
2.2.3.1 Tính bt đnh v mt di truyn (genetic instability)
Tính bt đnh v mt di truyn là do tác đng ca mt s cht điu hòa sinh

trng. Tn s bin d thng khác nhau và không lp li. Vic nuôi cy mô so t
bào đn thng có tn s bin d cao hn so vi nuôi cy đnh sinh trng. Tn s
bin d xy ra còn ph thuc các yu t:
- Kiu di truyn hay ging cây nuôi c
y.
- Loi mô cy.
- S ln cy truyn nhiu hay ít.
2.2.3.2 S nhim mu (explant contamination)
Vic mu nhim virus hay vi sinh vt có nh hng rt ln đn kt qu nuôi
cy, s hin din và phát trin ca chúng làm cnh tranh, kim hãm s phát trin
ca mu cy, có khi làm cht mu.
Có th gim s nhim mu bng cách:

25

- S dng mu nuôi cy là mô phân sinh đnh.
- S dng các loi kháng sinh nh: getamicin, pennicillin… vi nng đ ph
thuc vào vt liu nuôi cy.
2.2.3.3 S hóa thy tinh th (vitrification)
Hin tng thy tinh th là mt dng bnh lý ca cây, cây s b mt nc khi
chuyn cây t môi trng in vitro ra môi trng ngoài.
Nguyên nhân: Cây có lp sáp bên ngoài mng, t bào cha nhiu phân t có
cc d dàng nhn nc, khí khng có hình tròn, mt đ khí khng cao và khí khng
m sut trong quá trình nuôi cy. Ngoài ra, nhu mô lá và lp mô bo v mt ngoài
ca lá kém phát trin, t bào cht kém đm đc, dip lc ít h
n so vi cây ngoài t
nhiên.
Khc phc:
- Tng nng đ đng hay các cht có áp sut thm thu cao.
- Tránh gây tn thng trên mu cy.

- Gim nng đ đm trong môi trng cy.
- Gim C
2
H
2
trong bình cy bng cách thông gió, tng cng ánh sáng và gim
nhit đ phòng cy.
2.2.4 Các bc trong nuôi cy mô t bào thc vt
[4]

2.2.4.1 Nuôi cy đnh sinh trng
nh sinh trng, chi bên hay chóp đnh và chi non ny mm t ht đc s
dng đ nuôi cy. Mu cy trc khi cy vào môi trng đc kh trùng bng
natrihypochlorit, canxihypochlorit hay chlorua thy ngân.
Môi trng thng đc s dng đ nhân ging in vitro hin nay là môi
trng MS (Murashige và Skoog, 1962). i vi mu d b hóa nâu, cn b sung
thêm than hot tính vào môi trng hay ngâm mu trc khi cy vi hn h
p
ascorbic acid và citric acid.
2.2.4.2 To th nhân ging