1

DẪN LUẬN
1. Lý do chọn đề tài
c ta có mt nc th hin
t bc tranh sng bi s hòa quyn ca muôn vàn sc màu mà  
nh m nhng giá tr o lý, nhân 
nhng giá tr thm m ca mt dân to nên s hi thúc mãnh liy
sc sng cho m m có ngày tr li vi nhng mái

mc nông nghip nên chính vì th mà
h thn bó mt thit vi sng tinh thn ca mt
Vi có v c bing sâu
sc, toàn din xã hi c truyn ca dân ta Vit Nam không ch là
c v các hong th cúng, mang giá tr tâm linh sâu
sc, th hin lòng hiu m ct c
u s ng thành cui ca mi t Vit truyn thng.
a ngành du lch  kh
gii. Vit Nam là mt quch to ln không ch
bi tri ban tng mt h thng cnh quan tuyy hu tình mà còn bi vn
n vng phong phú, vm bn sc. Mt
trong nhng khía ci si Vit
Nam. Nó to nên nhng giá tr c sc.
Nm trong h thng ki c và mt b dày lch sc bit là
nh t Biên Hòa  
lch s hình thành và phát trio du n rc bit vi công trình ki
m nét p truyn thng, c kính, hòa quyn vi muôn vàn sc màu ca nhiu
2

n gic hi t t Biên Hòa  ng Nai
này.

n vi h th   TP. Biên Hòa du khách s bic ít nhiu v con
i Nam B, v m B   linh thiêng nhn sc nht. H
thng các công trình kic coi là tit th
cc quan tâm và khai thác. t ch  c xã h
      ra nhng gii pháp c th c  ng ti mt
 tìm hiu k c và toàn di h th
 TP. Biên Hòa nhm nm bt sâu sc nhng giá tr 
 tài nghiên cTìm hiểu hệ thống đình ở TP. Biên Hòa trong tổng thể tài
nguyên du lịch tỉnh Đồng Nai
2. Lịch sử nghiên cứu
 tài v  tài rng, mi mt s vt hin
T t nhiu tác gi
nghiên cu tng phm trù khác c Mi mt phu cho thy s sâu sc
ng c
Riêng v n nay, có nhiu công trình nghiên c cn
h thng và ki t Biên Hòa  
Trong tác phm “Địa chí Đồng Nai” gm 5 tp ca nhà xut bng Nai.
Tác phm “Biên Hòa – Đồng Nai 300 năm hình thành và phát triển” nhiu tác
gi, nhà xut bng Nai, 1998 là mt công trình gi thiu v Biên
Hòa  ng Nai trong 300 n a lý, kho c, lch
s truyn thng, kinh ti, nhng di tích thng cnh, nhng nhân vt tiêu
3

bi cn h tha TP. Biên Hòa và nhng nhân vt lch s
c gn lin qua nhiu th k.
Tác phm “Gia Định thành thống nhất chí”, 2005, tác gi Trc, gm
5 tp, nhà xut b v a lý, lch s i,
phong tc tp quán ci Vit Biên Hòa  ng Nai.
 gi Hui trong công trình “Bản sắc văn hóa dân tộc và
văn hóa Đồng Nai” nêu lên nha mt s h th TP.

Biên Hòa.
  nhà nghiên c 
i tác phm “Biên Hòa sử lược” nói v mt s ni vit quan tâm.
Tác phm “Đình miếu và lễ hội dân gian Nam Bộ” ca tác gi Hunh Ngc
Trm cc bit là các
nghi l t ch
u công trình nghiên cu v  tài h th Biên Hòa  ng
 cp rt nhin các công trình kin trúc, quy mô,
c bit là các nhân vt lch s c gn lin vi tên gi ca
hiu th k, các công trình th hin rt sâu sc và rõ nét  các phm trù
n nay ch có mt s ít công trình nghiên c  th
vào phc v cho ngành du lch. Vì khi nhn Biên Hòa  ng Nai, khách du lch
ng s n nhch Bi Tân
Triiu Tr   tham
quan hay nghiên cu hc t  m dn
bi nhm tham quan du lch  có mt s ít khách
 tìm hiu, phc v cho công vic riêng ca mình.
4

Vic khai thác tài nguyên du l   n còn là v  b ng vi
nhi tic,
tác gi mun nghiên cu mt cách c th ôi nét ca TP. Biên Hòa
c th hin trên nhic, cách bài trí, l hi, l
 ra các bin pháp c th v vic khai thác có hiu qu,
bo tn h th TP. Biên Hòa nhc kt qu tt nh trong
 c vi t phát trin ca Biên Hòa  ng Nai nói
riêng và cc Vit Nam nói chung trong quá trình hi nhp và phát trin ca thi
i ngày nay.
3. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu
a. Mục tiêu nghiên cứu

Tìm hiu nghiên cu v h th TP. Biên Hòa trong tng th tài nguyên
du lch tng Nai.
 xut mt s gi th TP. Biên Hòa vào vic phc v du
lch, nhm góp phn phát trin du la thành ph, góp phch tr
thành ngành kinh t trm ca c tng Nai.
b. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
ng nghiên c tài tp trung nghiên cu v tt c m trong
h th TP. Biên Hòa tng Nai.
V không gian: Tt c  th pha lý ca TP. Biên
Hòa tng Nai
V thi gian: T n nay.

5

4. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp liên ngành:
S dng thành tu c hc, trit hc, dân tc hc,
xã hi hc và các hing, phong phú và bao trùm lên tt c
các mt ci sng xã hi.
Phương pháp thống kê:
ng kê nhng s liu, t l mà tác gi c, tìm hiu
c nhm có nhng thông tin chính xác và có nhng chng c khoa hc.
Phương pháp khảo sát thực tế:
i nghim thc t, tác gi  th
  thu thp tài liu, chp hình, tìm hi tài
tác gi  u. Ngoài ra tác gi còn tin hành kho sát thc t bng cách
phng vn t
Phương pháp phân tích và tổng hợp:
 tng hp kin thc t sách báo, t
tích, chn lc nhng kin thc ni bt nhc nh  tài.

Phương pháp phân tích SWOT:
Phân tích SWOT trên nhng d liu thu th t  ra gii pháp hp lý
cho vic khai thác h th  phc v cho vic phát trin du lch
cc nói chung.


6

5. Đóng góp của đề tài
Đóng góp khoa học
 tài v c bi tài nghiên cu v 
thu hút rt nhiu các t chc cá nhân, các nhà nghiên cu, các cp chính quya
ng là nhng hc sinh, sinh viên nghiên cu, tìm hiu. Tuy nhiên, nhìn
l u nghiên cu riêng l ma
 và h ch chú trn kin trúc và các l hi, nghi l t ch
Vì th  tài nghiên cu này, tác gi chú trng vào ni dung sau:
Tìm hiu nghiên cu và phân loi tt c h th TP. Biên Hòa tng
Nai.
 th thành mt sn phm du l
Có nhng bin pháp h  bo tn và duy trì giá tr n thng
trong h th TP. Biên Hòa.
Về thực tiễn
 tài góp phn vào vic bo tn các giá tr trin du lch, phát
huy giá tr, bn si phát trin du ln hin
tng tn vng.
Góp phn vào vic phát trin các tuym du l  a bàn TP.
Biên Hòa.
Các cp, các ngành và các tng la bàn TP. Biên Hòa có th 
liu tham kho v du ln nâng cao nhn thc v vai trò ca du lch
 phát trin kinh t xã hi, v công tác hong li, ban hành các

chính sách phát trin du lch ca tnh nhà.
7

6. Bố cục
Ngoài phn m u, phn kt lun, tài liu tham kho thì n tài có kt
c
ng 34 trang tác gi làm rõ nhng ti lý lun và
thc ti  nghiên cu c tài.
v  ng 44 trang tác gi gii thiu và phân tích nh c
m h th TP. Biên Hòa tng th lch s,
i c Biên Hòa.
ng 37 trang tác gi  nhng thc trng và gii
pháp cho h thn du lch.










8

Chương I
Những tiền đề lý luận và thực tiễn
1.1 Khái niệm chung
1.1.1 Đình theo văn hóa người Việt
T i dân Vi hp và t chc mi sinh

hot ct  v trí trung tâm c



Hình 1.1: Đình của người Việt
Ngun: Tác giả
9

a ccân bng phép tc cuc sng ca
cng  n thc c dân làng có cuc sng nh
và trt t theo khuôn phép, tt c các hong hành chính cu phi da theo
c chung, t vic xét x các v tranh chp, pht v, t thu tô thu n vic
bt lính, b các xu.  s  gii quyt các công vic ca làng c da
vào l làng hoc  c.  c là mt hình thc lut tc. Lut tc c xem
là l làng, quan trng  lut c  vua thua l . L làng gn vi hoàn
cnh, phong tc, tp quán lâu i ca tng làng mà nhân dân có các quy c riêng mà
lut ca nhà c không th bao quát c.
Mi làng là mt  QU nh khép kín vi lut pháp riêng (mà các
làng gi là  c) và tiu triu  (Ch th tin hành các hot ng hành chính
  làng là các v có chc danh Chánh tng, Lý ng, Phó lý, ng tun và các
viên quan ca Hi ng  kì, kì mc)
1
.
+ Nhng quy c v rung t: Vic phân cp công n, công th theo nh kì
và quy c v vic  góp (tin và thóc).
+ Quy c v khuyn nông, bo v sn xut, duy trì  p, cm lm sát trâu bò,
cm b rung hoang, cht cây ba bãi.
+ Nhng quy c v t chc xã hi và trách nhim ca các chc dch trong làng.
Vic xác nh chc dch trong làng nhm hn ch h li dng quyn hành và th lc 
 li riêng.

+ Nhng quy nh v  hóa  ng, tín ng.  là nhng quy c nhm
m bo các quan h trong làng xóm, dòng h, gia  láng ging, c duy trì tt
p. Quy nh v vic s dng hoa li ca rung công vào vic sa cha, xây dng
 chùa, n, quy nh v th l t chc l hi, khao vng, l ra làng, l np 


1
GS.Trn Ng t bn Giáo Dc, tr.96.
10

 c còn có nhng quy nh v hình pht i vi ai vi phm. Vi phm mc
 nào thì np pht hoc làm c   làng,  t ti vi Thành Hoàng làng. Hình pht
cao nht là b i ra khi làng. Có th nói  c là b lut ca làng xã, c thc
hin mt cách nghiêm ngt và rõ ràng. “Phép vua thua lệ làng” là vy.  c
cha ng nhiu giá tr  hóa dân gian tt p, c hình thành lâu i và c cht
lc mt cách có h thng  t  hình thành nên mt làng xã n nh và phát trin cho
ti hin nay.
 thn Thành Hoàng. Nó không ph thuc vào mt tôn giáo nào
khác, Thành Hoàng có th i có công vc, v i có
u trong vic lp làng hoc khng mt ngành ngh (tc các v t ngh
khi Thành Hoàng ch là nhng nhân vt huyn thoi.  th nhng
anh hùng ca dân tc, t n các danh nhân, các v t ca các dòng h, có
công lp làng và nhi có nhic vc tôn làm
Thành Hoàng. Thành Hoàng làng có th có t mn by tám v, các v c th
u có thành tích hay thn ph ghi tiu s và các tit l, t l th phng dù là thiên thn
hay nhân thn thì Thành Hoàng làng vn là bin quyn c dân mt
làng xã. Các dòng h, mu phc, trong
c tránh các tên húy và thc hin mt s phong tc hoc l làng.
n ra các l hi ca làng xã các yu t 
hóa truyn thng ca làng. Thông qua l c dp bày t lòng tri ân các v

 to s cu kng làng xã.

n



11

1.1.2 Đình theo văn hóa người Hoa
 Trung Qung d cho vua chúa ngh chân
i ta d  dng chân
ngh   c dng      i cao tui t tp trò
chuy Trung Qu công ích ch không
ph ng.


Hình 1.2: Đình của người Trung Quốc
Ngun: NCKH Sinh Viên
1






1
ng Th Y tài NCKH Tìm hiu s tip bi hi
12

1.2 Đình Bắc Bộ và đình Nam Bộ

1.2.1 Đình Bắc Bộ
Gn ti trong lch sc B  thành mt hình
n vào trái tim và tình cm sâu
lng ci Vit  ng bng Bc B.
Trong tâm hi dân Bc B, hình c
tích, là sinh mp nhp trong m
 
T    n din  các min quê Bc B, gn bó vi
i dân qua nhiu bin c ca lch sng kin bit bao nhiêu sinh
hot, l thói và mi sng ca làng quê Bc Bi vi mi i
con min B hc tt c
mi trong sinh hou này vn rt cn cho cuc sng nông thôn luôn
luôn mong ch s c lng làm
vic cùng nhau, cùng trò chuyn, cùng lo toan công vii la t
 mà trong tâm thc ci Vit vùng quê Bc B
tr thành mt chn thân quen, g cuc sng ca mi dân làng
quê Bc B.Theo quan nim ca hng m  ch
t c i con nào ct Vit, không phân bi
c th hin ri sng hin thc ci Bc Bi vi h, con
c la vào mt chn linh

Vy, lí do ti vi Bc li quan tr.
Theo GS.Trn Ng t Nam cho rng: 
p trung n
trung tâm hành chính
13

trung tâm văn hóa 
trung tâm về mặt tôn giáo
trung tâm về mặt tình cảm

Qua đình ngả nón
trông đình. Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu”
1
.
Đình làng là trung tâm của bộ máy hành chính
i vi quan nim ca Bc Bng kin Hng Lí Dch
gii quyt nhng mâu thun gia các phe phái trong làng. c bit, c 
thung lên s bc bí, ngt ngt tr
i dn dp.
ng thúc thu dn

  gii quyt các công vic ca làng da vào l c). 
c là mt hình thc lut tc. Gn vi hoàn cnh, phong tc, ti ca tng
c thc hin mt cách có h thng và rt nghiêm ngt.
Dnh cc, ngoài ving hình ph x ti
thì bên cng cho nhi có công vi làng, suy
tôn nhi b công b c làm nhng công vi n
chùa, cu cng thì phi có pht, Hng Lí Dch còn thi
hành nhng hình php, , bt kính vi t tiên, c bc, tt
c u nhm bo v an ninh trt to lý, gia phong, to nên m
ng tn.



1
GS.Trn Ng t bn Giáo Dc, tr.97  98.
14

Đình làng là trung tâm văn hóa
  a c làng. c, sân

n ci dân Bc bnh cao ca các ho
 hi, làng vào hc gng có quy mô và
gây ng nhi vi dân làng, mc bi c Nht
Bn hay Hàn Quc, khi h có l hi thì c c cùng t chc vi quy mô rt ln và tt
c các thành viên trong c c hay c tu tham d khác, nu
có l hi thì làng này s t chc còn làng kia s di li r t chc sau.
Tt c các l hu din ra  n vi sng ca dân làng. L hi bao
gm 2 phn l và phn hi.
+ L là các hong có tính nghi l n tín ng
+ Hi là hong mang tính gii trí, gn vi th tc, ngh thut, th dc, th
t s  hn vi mu
u mùa. L hi  làng di  vào các dp nông nhàn, l hi
phn lch. L hng vào tháng
 hi li ta cúng l Thành Hoàng làng, l
cúng Thành Hoàng làng trong khi m h
+ L trc dc: L tng thn hay thn v
+ L t Gia quan tc là l mng thn. Nu ch có thn v thì

c thn: Khi m hc thn t t thúc hi thì
 c thn v n.  nhi i ta th hành Hoàng làng ngay trong
 Trong ngày hc th quay v 
15

i t: Là l t quan trng nht, có mng ch trì l, gnh
i bi t, i nng tán, 10
i chp s
+ V nghi l,  t có 4 giai n: Nghênh thn, Hin l, l dâng ba ln, gi là s
l (l dâng ln u), á hin l (l dâng ln hai), chung hin l (l dâng ln cui). L t.
+ Sau bui i t, i ta coi thn luôn có mt   nên các chc sc và bô lão
phi thay nhau túc trc. M hi gi là nhp tch, ht hi gi là ngày xut tch hay còn

gi là ngày giã 
Trong l cúng thn  mt s  có mt nghi l c bit gi là  ng
hèm nhc li tiu s ca v thn, ng làm nhng u xu nên hèm ng c c
hành riêng nhng i trong làng vi nhau. Tuy nhiên  có hèm cn phi có nhiu
i mi c hành c hoc có nhng hèm c hành c khi có i l. Do 
 có nhiu làng c hành hèm thn linh mt cách công khai. (Theo Hà  Tn
trong  Vit Nam).
+ Sau phn t l là các hot ng vui  gii trí. Sân  tr thành sân khu 
ca  các trò  khác nhau, tha mãn nhu cu ca con i: nhu cu tâm
linh (các trò  gn vi cu  cu mùa, cu   p cu, kéo co, 
thuyn ), nhu cu cng cm, nhu cu th hin sc mnh, tài trí Tt c là do nhu cu
ng th ca con i có trong hi  làng.
Không nhng th,       


 

16

- 


- 
 


             

Đình làng là trung tâm về mặt tôn giáo, tín ngưỡng
       Nam     


    -    




N


            



                 
17

t


trong 


Đình làng - trung tâm gặp gỡ tình yêu đôi lứa.
Mt c bit na có  c Bp g ca
a, hi t nhng trai thanh gái lch, gp g hò hng bao
nhiêu con tim. Trong quan nim c i Vit truyn th   th th bt
 khc nói chuyn ct hôn và
u cm k tuyi sng nht thì dp l hi h lc phép vui
i nhau, cùng vi nhau tham gia hi hè   quen bit và làm quen vi
t u t  cm mc ny sinh   

p, bic mnh cn
c

B quên chi
Hay:
c 
ng m


18

1.2.2 Đình Nam bộ
Nam B nguyên là rng rm b
 khai phá, xây d
mt b phi Vit n t mi mic, mt b phi
o, k c i Khmer, Châu ro, Stiêng bp vào cuc
sng ci Nam B.
t ch ng ca làng xã th 
b  truyn thng ct t, là bing cc nhà, s
hin din cây, chính là s nhc nh và bc
vi nh
Không gic b có nhiu ch: Trung tâm kinh
tng c Nam b ch có ch
chính i Vit  min Bc và min Trung
t Nam b, h u mang trong mình nhng hành trang là nhng hot
ng, tôn giáo np sng truyn thng c mà khi di
, h p ra mt ch lp nên nhng mái
 cùng nhau da vào th lc th che ch bo v cho nhi con
, trong tâm thc ca h ng v n
 uy nghi trang tr

nh kt tinh quyn lc cn p bng
m c mt và c máu ca cha ông t t mi
 c  xây dt mi
c khai hoang này.
i vi Nam bng kt
hp v c bng có chc
19

t và có nhng hou l rt nghiêm
ngt. Không ch th t,
nhng sinh hot l hi, l nghi tách bit vi các ch Nam b
 Nam b là s kt hp gia ng vc
thù  ch  cúng và ngh thut chèo tung.
 c th hin rng th  
Nam Bi Vit  Nam b u lòng sùng tín cho tt c các v thn, không
phân bit gii tính, ngh nghip, qu Nam b  là th Thn
Thành Hoàng mt làng, các v c th là các anh hùng dân tc, các nhân vt lch s
có s nghip chng gic ngoi xâm hay là có công ln trong công nghip kin thit
quc gia, tr an dân chúng. Tuy là nhng nhân vt lch s ng v c ghi
nhn trong lch sng v có g không chc có phi
i thc hay là sn phm sáng to các th h, 
Hùng Ngh ng v 
nhng v mà s sách không nh  
 là nh t, khoa bng, i
là các th
Bên cnh vic th các v thi Vi Nam b còn th
nhng v lc ngoài hoc là th thn Thành Hoàng có ngun gi dân
t i dân t   c Ông
Tr ng Xuyên   i Hoa. S    t Nam b này có nhng
ng hc thù này là l tt yu bi vì c khai hoang lp

nghip, h còn có nhu cu tâm linh rt sâu sc, h rt mong có mt ch
gi gn v da vào th l bo v
cho h, vì th mà khi có nhng v trong làng có công m mang khai kh, gy
dn vic làm cho h và cho h có m h thng thì h vô
20

cùng bi và l tôn sùng các v y lên làm Thành hoàng làng, c bit
do lòng sùng tín ci Vit  Nam b không h có s phân bing cp mà h
u lòng sùng tín cho tt c các v th nhng v thn nu h còn sng
có th b y ra bên l xã hn ht phân, thm, thn longay c
các n thn phm ti b trinh pht v lit vào loi thn h i
dân Nam b tôn sùng lên làm Thành Hoàng và th cúng mt cách r
trng. Cho nên, vi tính cách phóng khoáng và ci m ci Nam b cng vi
lòng sùng tín vn có thì vic chp nhn các v thn ngoi lai có ngun gc ngoài
hay ngun gi dân tc khác là mt l tc
c sng kt hp va th cúng  i
Nam b.
c bit na có  i l   ,
hát bã tr thành mt ch  khá ph bin và phát trin rt mãnh m trong l hi
   GS.Trn Ngc Thêm trong sách Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam  t:
         chc h     u din chèo
tu
1
. Không gi c b,  c b là nh cao ca các hot
chính là l hi, l hi có 2 phn: Phn l và phn hi, phn l là
các l c c hành giành riêng cho Thn vi các nghi
l n thn linh c, còn phn hi là các hot ng mang tính
gii trí tha mãn nhu cu c chng (do vy mà có t 
, hi h th t c ch 
hi  Nam b y,   s có s kt hp gi

th cúng vi ngh thut chèo tung, trong các dp l hi ta t chc hát tung
cho các v thc t chc ngay ta chính c c
m rng i ta s din tuc s hin din ca các v thn linh  cho các v
thn linh xem, tung cho các v xem là hát bi, ni dung cho bài hát bi  là


1
GS.Trn Ng t Bn Giáo Dc, Tr.98
21

la chn t ng là không din các nn thân th và s nghip
ca các v thn linh  t c u giành cho thn thánh ngay c khi t
chc hi l   t rng kt hp
v cúng và hi l    so vc b.

Hình 1.3: Hát Bội trong lễ hội Kỳ Yên – Nét nghệ thuật đặc sắc ở hội lễ văn
nghệ đình Nam bộ
Nguồn: Tác giả
1.2.3 So sánh đình Nam bộ và đình Bắc bộ
T nhng khái nim trên v m ci Bc b i
Nam b, tác gi tng hp nh ng và nhng
m khác bit. Bên c gii thích mt s thut ng  hi
Nghè: Nghè là n riêng ca thn k hi ta làm l
c th. Xong l i ta lc thn t i li Nghè
L Tnh Sanh: L Tnh Sanh là l trình cáo vt t c khi
vào l làng Nam B.

22

1.2.3.1 Những điểm tương đồng

 Thành Hoàng.
u có nhng ch sinh hot cng, v ng và mt s
l hi làng.
1.2.3.2 Những điểm khác biệt
Ngoài nhng trên còn có nhm khác bit gia c
b  xét theo các tiêu chí v: Quy mô xây dn
 ng th cúng, các v thc th cúng bên cnh
Thn Thành hoàng, Nghè và l c, các loi hình hi làng, v trí và vai trò ca 
làng trong tâm thc ci Vit c  Bc b và Nam b.
● Quy mô xây dựng đình

  
làng

 







 

23

● Kiến trúc đình
chữ Nhật chữ đinh,
chữ công, chữ đinh mái chữ công.
chữ tam

chữ tam chữ tam 

● Thần Thành Hoàng của một làng


 .
 
             hành Hoàng. Ngoài
- 

               



toàng có n

● Thờ cúng bên cạnh Thần Thành Hoàng




● Lễ Tỉnh Sanh và tiếng mõ, hai đặc trưng của hội đình làng Nam bộ.

24

 





  


● Hội đình làng
 

               
                



 






Làng khá rõ nét
1
.


1
t lun án phó Ti tài Hi Gò Vp trong bi cnh hi Nam
B, TP.HCM, 1996, Xem Tr.13-15.
25

Qua quá trình tìm hiu v m chính gia hai h th Bc b và
 Nam b, tác gi c s khác bit gic b 

Nam b và tng hp nhc b - Nam b 
Bảng 1.1: Tổng hợp các đặc trưng khác nhau giữa đình Bắc bộ - Nam bộ
Tiêu chí so sánh
Đình làng tại Bắc bộ
Đình làng tại Nam bộ
Về quy mô xây dựng đình
 c xây dng to
rng.
Khu v  ng có:
     
  
u cung
u là nh
khu v  ng có:
    
nhà Võ Ca, nhà chu,
 n, hi s, cùng
ph bin có miu bà Chúa
X, miu Bch H, miu

Kiểu đình
Có 4 ki   bin.
Ki   nht, ch
c, ch công, ch
 công.
Ki tam
Kiến trúc và trang trí đình
B    s, có
chiu cao gp 2 ln khong
cách t mt tn ti lu mái

   t nhiu  bn
phía.
B   ng g
danh mc kt cu riêng
kiu, công phu t
m.
B   u mái nhà
ngói thông dng.
B   ng g
danh mc kt cu theo kiu
tr   bin m
rng din tích xây dng
bng 3 lo   
Nam B: K
và kèo quyt, hoc xây