Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 1
BÀI GIẢNG
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
MÔN KHOA HỌC
Ở TIỂU HỌC
Th.s Nguyễn Văn Hiểu
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 2
A. MỤC TIÊU
- Học xong môđun này HV và SV có đƣợc:
1.Kiến thức:
- Nêu đƣợc một số PPDH môn Khoa học nhằm
phát huy tính tích cực của HS và dấu hiệu đặc
trƣng cơ bản của các PPTC
- Phân tích đƣợc những đặc trƣng, yêu cầu cơ
bản của PP quan sát và PP thí nghiệm.
2. Kĩ năng
- Lập kế hoạch bài học (thiết kế, kế hoạch bài
học) theo hƣớng phát huy tính tích cực của
HS
- Dạy thử các bài đã lập kế hoạch (các bài đã
thiết kế)
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 3
3. Thái độ
Có ý thức vận dụng các phƣơng pháp dạy học
theo hƣớng phát huy tính tích cực của HS trong
dạy học môn Khoa học
B. NỘI DUNG
I. MỘT SỐ PPDH MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC
- Có thể áp dung nhiều PP khác nhau:
Chia thành các hoạt động theo từng nội dung
để áp dụng PPDH cho thích hợp

Hoạt động 1: - Tìm hiểu một số PPDH môn Khoa
học theo hướng tích cực.
Thực hiện các công việc sau theo cá nhân:
a. Làm các bài tập sau:
- Nêu định hƣớng đổi mới PPDH môn khoa học
Dựa trên cơ sở NQTW 4 khóa VII, NQTW 2 khóa
VIII, Luật giáo dục.
- Dạy học phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động sáng tạo của học sinh:
+ Bồi dƣỡng PP tự học
+ Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn
+ Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng
thú học tập cho HS
-Những dấu hiệu đặc trƣng của các PP tích cực
+ Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của
HS
+ Dạy và học chú trọng rèn luyện PP tự học
+ Tăng cƣờng học tập cá thể, phối hợp với học
tập hợp tác.
Phƣơng pháp dạy học Dấu hiệu đặc trƣng cơ bản
Phƣơng pháp quan sát
HS phải sử dụng các giác quan để
thu thập thông tin và xử lí thông tin
Phƣơng pháp thí nghiệm
HS phải tác động lên sự vật và đối
tƣợng nghiên cứu
Phƣơng pháp thảo luận
Để HS bàn bạc, trao đổi trong nhóm
Giúp cho mọi HS tham gia một cách

chủ động vào qt học tập, tạo cơ hội
cho HS chia sẽ kiến thức, kinh
nghiệm, ý kiến để gq vđ  ndbh
PPDH giải quyết vấn đề
Xây dựng bài toán nhận thức, tạo ra
tình huống có vấn đề, giải quyết vấn
đề đặt ra,…
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 5
+ Kết hợp đánh giá của GV với tự đánh giá của HS
-Nêu một số PPDH có thể sử dụng để dạy môn
khoa học
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 6
b. Thảo luận với đồng nghiệp về những vấn đề
trên. Những kĩ thuật cần thiết của GV và điều kiện
thành công của PP quan sát, PP thí nghiệm. Đối
chiếu với thực tế bản thân.
Hoạt động 2: Tìm hiểu PP quan sát và PP thí
nghiệm sử dụng trong dạy học môn khoa học ở
Tiểu học
Thực hiện các công việc sau:
a. Tại sao PP quan sát và PP thí nghiệm lại đóng
vai trò quan trọng trong dạy học môn Khoa học.
+ SV trả lời các câu hỏi theo sự nhận thức của
mình.
b. Trả lời các câu hỏi trong phiếu học tập kèm
theo sau đây.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 7
c. Xem băng hình về sử dụng PP thí nghiệm, PP
quan sát, PP thực hành bài dạy: “Nƣớc có tính
chất gì”, và trích đoạn chống mất nƣớc khi tiêu

chảy, “Ăn uống khi bị bệnh”, môn khoa học lớp 4.
Yêu cầu: -Ghi lại ý kiến cá nhân về các vấn đề
sau:
+ Cách GV giao việc, hƣớng dẫn cho HS
+ HS có nắm vững đƣợc mục đích, yêu cầu khi
tiến hành thí nghiệm không?
+ HS có đƣợc trình bày, thảo luận kết quả thí
nghiệm không?
+ Sự tham gia của các thành viên trong nhóm
nhƣ thế nào?
-Khi dạy bài này bạn có cải tiến gì?
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 8
Phiếu học tập gồm các câu hỏi kèm theo:
Ví dụ: Nêu một số phƣơng án tiến hành thí nghiệm
bài “Không khí cần cho sự cháy”. Khoa học lớp 4
a. GV nêu trƣớc kết quả “nến cháy trong cốc nhỏ sẽ
tắt trƣớc, nến cháy trong cốc lớn sẽ tắt sau” và yêu
cầu HS làm thí nghiệm để kiểm tra xem có đúng nhƣ
vậy không.
b. GV hƣớng dẫn HS từng bƣớc làm thí nghiệm, sau
đó yêu cầu HS nêu kết quả quan sát.
c. GV nêu tình huống thí nghiệm, yêu cầu HS (dựa
vào kiến thức đã học trƣớc đó) dự đoán kết quả và
giải thích lí do đƣa ra dự đoán nhƣ vậy. Sau cho HS
tiến hành thí nghiệm.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 9
d. GV đƣa ra tình huống thực (chẳng hạn đun
bếp lò), cho HS thảo luận về lí do phải quạt khi
đun. Sau đó tiến hành nhƣ phƣơng án c.
+ Khi thực hiện thí nghiệm này, HS phải thực

hiện quan sát gì và từ kết quả quan sát rút ra kết
luận nhƣ thế nào?
Theo các anh (chị) những phƣơng án nào phát
huy tính tích cực của HS hơn? Vì sao?
-Có những khó khăn gì khi tiến hành theo
phƣơng án đó không?
-Anh chị có thể tiến hành nhƣ thế nào? Để giải
quyết những khó khăn đó
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 10
C. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG I
I. MỘT SỐ PPDH MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC
- PPDH môn Khoa học ở Tiểu học cần:
+ Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
HS
+ Giảm sự quyết định và can thiệp của GV đối
với HS
+ Tăng cƣờng sự tham gia của HS vào các hoạt
động tìm tòi, phát hiện ra kiến thức mới
+ Có thể lựa chọn, phối hợp các PPDH với nhau:
nhƣ trình bày với sự tham gia tích cực của HS,
hỏi đáp, thảo luận, trò chơi, đóng vai, động não,
quan sát, thí nghiệm, thực hành,…
PPDH
DẤU HIỆU ĐẶC TRƢNG CƠ BẢN CỦA CÁC PPDH
Phƣơng pháp
quan sát
-HS sử dụng các giác quan để thu thập thông tin.
- HS phải xử lí thông tin đã tìm đƣợc (đối chiếu, so
sánh, phân tích, tổng hợp,…) để rút ra kết luận
Phƣơng pháp

thí nghệm
- HS phải tác động lên sự vật, hiện tƣợng cần nghiên
cứu. Quan sát các hiện tƣợng xảy ra trong thí
nghiệm, HS thiết lập các mối quan hệ, giải thích các
kết quả thí nghiệm để rút ra kết luận
Trò chơi học
tập
- Có tính thi đua giữa các cá nhân, nhóm, tổ. Có luật
chơi. Có nội dung gắn với nội dung học tập
Dạy học hợp
tác theo nhóm
nhỏ
-HS làm việc hợp tác trong nhóm để giải quyết nhiệm
vụ học tập đƣợc giao. Mọi thành viên trong nhóm
đều phải tham gia tích cực trong việc thực hiện
nhiệm vụ đƣợc nhóm phân công, trong thảo luận
nhóm.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 11
-Những dấu hiệu đặc trƣng cơ bản của một số
PPDH môn Khoa học ở Tiểu học
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 12
II. PHƢƠNG PHÁP QUAN SÁT VÀ THÍ NGHIỆM
II.1. Quan sát, thí nghiệm đóng vai trò quan trọng
trong dạy học môn Khoa học vì:
- Giúp HS có kinh nghiệm trực tiếp:
+ Về thế giới tự nhiên
+ Về đối tƣợng nghiên cứu của môn khoa học
+ Đảm bảo tính trực quan
+ Cụ thể hóa sự vật và đối tƣợng nghiên cứu
+ Phù hợp với trình độ nhận thức của HS tiểu

học
+ Kích thích hứng thú học tập của HS
+ Tạo điều kiện hình thành, phát triển các kĩ
năng nhƣ quan sát, dự đoán, giải thích,…
+ Giúp HS nắm vững kiến thức
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 13
II.2. Phƣơng pháp quan sát đã đƣợc sử dụng
trong dạy học môn TN – XH và tiếp tục là PP quan
trọng trong DH môn Khoa học lớp 4, 5.
Môn Khoa học này đòi hỏi yêu cầu cao hơn về kĩ
năng quan sát nhƣ:
+ Độ tinh tế
+ Tính chính xác khoa học
+ Biết phân tích thông tin thu thập đƣợc từ quan
sát
Một số lƣu ý khi tổ chức cho HS quan sát:
+ HS cần nắm đƣợc mục đích của việc quan sát
trƣớc khi tiến hành quan sát.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 14
+ HS cần phải xử lí thông tin đã thu thập đƣợc
để rút ra kết luận (tránh tình trạng HS không rõ
mình cần quan sát cái gì, kết quả quan sát đó
liên hệ gì đến kiến thức khoa học ở bài học).
+ GV cần chú trọng hƣớng dẫn HS biết cách
quan sát để tìm tòi phát hiện ra những kiến thức
mới, đƣa ra những thắc mắc, những câu hỏi cần
phải giải đáp trả lời,…
- Phƣơng pháp quan sát thƣờng đƣợc phối hợp
sử dụng với PP hỏi – đáp, thảo luận và có thể
quan sát cá nhân, theo nhóm nhỏ, hoặc cả lớp.

Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 15
- Đối tƣợng quan sát có thể là tranh, ảnh, sơ
đồ, mô hình, mẫu vật thật, các hiện tƣợng, quá
trình xảy ra trong tự nhiên, trong thí nghiệm.
II.3. Các thí nghiệm ở tiểu học ở mức độ đơn
giản
- Chỉ xét sự phụ thuộc của hiện tƣợng cần
nghiên cứu khi một yếu tố biến đổi
- Chỉ xét định tính
- Các dụng cụ và việc bố trí lắp đặt, thao tác
đơn giản
- Một số lƣu ý khi tổ chức cho HS làm thí
nghiệm.
-HS cần nắm đƣợc mục đích của thí nghiệm
trƣớc khi tiến hành thí nghiệm
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 16
-HS cần đƣợc tạo cơ hội đƣa ra dự đoán, trình
bày, thảo luận, giải thích kết quả quan sát đƣợc
(tránh tình trạng HS không rõ mình làm thí
nghiệm với mục đích gì và kết quả thí nghiệm có
liên hệ gì tới kiến thức khoa học ở bài học
không), HS chỉ làm một cách máy móc theo các
bƣớc mà GV chỉ ra.
(Xem thêm phần thông tin phản hồi cho hoạt
động 1).
II.4. Đánh giá các phƣơng án tiến hành thí
nghiệm. Bài: “ Không khí cần cho sự cháy”.
- Phƣơng án a: - HS thực hiện thí nghiệm nhƣng
chỉ để chứng minh kiến thức đã đƣợc cung cấp
bởi GV

Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 17
-Phƣơng án b:-HS tiến hành thí nghiệm nhƣng
không có mục đích rõ ràng, mà chỉ máy móc làm
theo từng bƣớc GV chỉ ra → hạn chế tới hứng
thú của HS cũng nhƣ tới sự gắn kết giữa thí
nghiệm với kiến thức khoa học cần nghiên cứu
-Phƣơng án c, d:-HS vận dụng hiểu biết đã có để
đƣa ra dự đoán sau đó:
+ Tiến hành thí nghiệm để kiểm tra dự doán
+ HS nắm đƣợc mục đích của thí nghiệm, thấy
đƣợc sự gắn bó của thí nghiệm với kiến thức
khoa học
-Kết luận:-Nhƣ vậy thực hiện theo các phƣơng c,
d tích cực hơn là theo các phƣơng án a, b.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 18
Cần đƣa ra tình huống thực khởi đầu ở phƣơng
án d, góp phần kích thích hứng thú nhận thức
của HS.
D. NỘI DUNG 2:
THIẾT KẾ BÀI DẠY MÔN KHOA HỌC THEO
HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC
SINH VÀ TIẾN HÀNH DẠY THỬ
Hoạt động 1: Thiết kế một bài dạy môn Khoa
Học
1. Trao đổi với đồng nghiệp: Quan niệm trƣớc
kia về việc soạn giáo án, quan niệm hiện nay về
lập kế hoạch dạy học (hay thiết kế kế hoạch dạy
học) theo hƣớng phát huy tính tich cực của HS
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 19
2. Chuẩn bị kế hoạch bài học của một bài cụ thể

Hoạt động 2: Dạy thử trong nhóm. Đánh giá và
rút kinh nghiệm
1. Dạy thử kế hoạch bài học đã thiết kế (bài học
đã soạn)
2. Dự giờ của đồng nghiệp
3. Cùng với đồng nghiệp trao đổi rút kinh nghiệm
trong nhóm tổ chuyên môn.
E. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO NỘI DUNG 2
Lập kế hoạch dạy học theo
hƣớng lấy GV làm trung tâm
Lập kế hoạch dạy học theo hƣớng lấy
HS làm trung tâm
- Những dự kiến của GV
+ Tập trung chủ yêú vào các
hoạt động chính của GV
+ Ngƣời dạy phải nói gì, làm
gì?
-Những dự kiến của GV
+ Tập trung chủ yêú vào các hoạt động
của HS và cách tổ chức cho HS hoạt
động
+ HS phải tham gia các hoạt động học
tập nào. Cách tổ chức nhƣ thế nào
- GV chủ yếu dự kiến các
hoạt động của mình sao cho
theo trình tự hợp lí
- GV phải dự kiến diễn biến các hoạt
động của HS, những khả năng phản hồi
từ phía HS, vốn hiểu biết, kinh nghiệm
của HS,…

- Dự kiến các giải pháp tƣơng ứng thích
hợp
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 20
I. LẬP KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƢỚNG LẤY HS
LÀM TRUNG TÂM
Tiêu chí Rất tốt Tốt Đạt Chƣa đạt
Chuẩn bị phƣơng tiện dạy học
Sử dụng phƣơng tiện dạy học
Vận dụng các PPDH
HS tích cực trong học tập
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 21
II. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ
1. Nêu những kinh nghiệm để sử dụng có hiệu
quả PP quan sát; PP thí nghiệm
2. Nêu kinh nghiêm lập kế hoạch bài học nhằm
phát huy tính tích cực của HS
3. Đánh giá sau khi dạy thử
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 22
G. THÔNG TIN PHẢN HỒI CHO PHẦN CÂU HỎI
VÀ BÀI TẬP ĐÁNH GIÁ
SV xem thông tin phản hồi cho nội dung 2
H. KẾ HOẠCH BÀI HỌC PHẦN HÓA HỌC TRONG
MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC
Bài: SỰ BIẾN ĐỔI HÓA HỌC CỦA CHẤT
(Sách khoa học lớp 5)
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức
- Hiểu đƣợc thế nào là sự biến đổi hóa học của
chất.
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 23

- Vài trò của nhiệt và ánh sáng trong biến đổi
hóa học.
- Biết phân biệt biến đổi hóa học và biến đổi vật
lí mức độ đơn giản
2. Kĩ năng
- Làm đƣợc các thí nghiệm đơn giản về sự biến
đổi chất
- Biết quan sát, mô tả hiện tƣợng, so sánh để
rút ra kết luận
- Biết vận dụng liên hệ thực tế
3. Thái độ
- Hứng thú, tích cực tham gia làm các thí
nghiệm khám phá khoa học
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 24
II. CÔNG TÁC CHUẨN BỊ
1. Đồ dùng dạy học
- Học sinh: + Hóa chất: Cát, đƣờng, vôi sống
nƣớc
+ Dụng cụ: Cốc, thìa, đèn cồn, kẹp gỗ, ống
nghiệm, đĩa sứ, giấy lọc, giấy A3, bút dạ màu
Giáo viên: + Sơ đồ chƣng cất nƣớc, đƣờng,
tranh vẽ lò nung vôi thủ công, phiếu học
tập,…
2. Phƣơng pháp dạy học
Phƣơng pháp thí nghiệm, phƣơng pháp quan
sát, phƣơng pháp hỏi đáp gợi mở, phƣơng
pháp nêu và giải quyết vấn đề,…
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Truong CDSP Nha Trang Th.s Nguyen Van Hieu 25
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC

Hoạt động 1: Học sinh nghiên cứu sự biến đổi
hóa học của chất
IV. HƢỚNG DẪN BÀI TẬP VỀ NHÀ DẶN DÕ HS
- HS chuẩn bị bài tiếp theo
V. RÖT KINH NGHIỆM BÀI DẠY
(Xem một số kế hoạch bài học lớp 4, 5 – Môn
Khoa học).