Hô hấp
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (832.93 KB, 13 trang )
HỆ HÔ HẤP
I. ĐẠI CƯƠNG
Sự hô hấp dưới hình thức này hay hình thức khác là một đặc trưng cơ bản của vật
chất sống.
Ở loài đơn bào, khí oxy đưa vào hoặc khí cacbonic thải ra được trao đổi trực tiếp
giữa tế bào và môi trường sống ( không khí hoặc nước).
Ở động vật bậc cao như các động vật có xương sống, thì quá trình hô hấp gồm hai
động tác cơ bản: sự hít và sự thở ra. Khi hít vào, cơ thể nhận oxy từ không khí của khí
quyển và thải ra khí quyển khí cacbonic tạo thành do sự oxy hóa các chất cacbon trong mô
cơ thể.
Qúa trình trao đổi khí này được thực hiện một cách gián tiếp qua máu của cơ thể và
do đó hệ hô hấp gồm nhiều cơ quan được hình thành.
Hệ hô hấp ( systema respirarium) ở người gồm một hệ thống ống dẫn khí và một hệ
thống trao đổi khí giữa máu và không khí.
• Hệ thống ống dẫn khí gồm mũi, hầu,thanh quản, khí quản và phế quản.
• Còn hệ thống trao đổi khí là bộ phận quan trọng nhất gồm phổi trong đó có nhiều
túi và hốc nhỏ gọi là các phế nang là nơi xảy ra sự trao đổi khí giữa máu và không
khí.
II. CÁC THÀNH PHẦN CẤU TẠO
1. Mũi :
Mũi là phần đầu tiên của hệ hô hấp có nhiệm vụ dẫn không khí, lọc, sưởi ấm và
làm ẩm không khí trước khi đưa vào phổi. Mũi còn là cơ quan khứu giác để ngửi.
Mũi có dạng hình tháp với đỉnh (phần gốc mũi) nằm giữa hai mắt, đáy quay xuống
dưới là nơi mở ra của hai lỗ mũi. Hai lỗ mũi được ngăn
cách với nhau bằng trụ mũi bên ngoài và vách ngăn bên
trong.
Khung sụn – xương mũi là giá đỡ cho tổ chức phần
mềm ở trên, trong đó phần xương chính mũi nằm ở 1/3 trên
của tháp mũi, 2/3 dưới là khung sụn bao gồm sụn tam giác,
sụn cánh mũi, sụn vách ngăn mũi. Ngoài ra còn có các sụn
vòng nằm giữa sụn tam giác và sụn cánh mũi.
Do có cấu trúc giải phẫu như trên nên phần trên của
mũi sờ vào thấy cứng và cố định vì ở dưới là nền xương.
Còn phần đầu mũi thấy mềm và dễ dàng di động vì ở dưới
là nền sụn.
Mũi có 2 cửa vào và 2 cửa ra. Cửa vào của mũi gọi
là lỗ mũi trước. Cửa ra của mũi gọi là lỗ mũi sau. Thành trong của khoang mũi trẻ em có
4 xương xoăn là xoăn dưới, xoăn giữa, xoăn trên và xương xoăn trên cùng. Ở người lớn
chỉ còn lại 3 xương xoăn là xoăn dưới, xoăn giữa, xoăn trên.
Mũi gồm có 3 phần: mũi ngoài (phần lộ ra ở chính giữa mặt ), mũi trong (hay hốc
mũi) và các xoang cạnh mũi.
Hốc mũi được cấu tạo bởi các xương sụn và được phủ bởi một lớp niêm mạc có
nhiều mao mạch. Hốc mũi gồm 2 lỗ mũi, ngăn cách nhau bởi vách mũi. Hốc mũi thông
với xoang hàm trên, xoang xương bướm, xoang xương sàng, xoang xương trán.
Thành trong khoang mũi được lót bởi lớp niêm mạc, có phủ biểu bì lông, có nhiều
mao mạch máu, giúp sưởi ấm không khí trước khi vào phổi. Có nhiều tế bào tuyến tiết dịch
nhầy. Có nhiều lông bằng chất sừng để cản bụi. Có đầu mút dây thần kinh khứu giác, giúp
nhận kích thích mùi.
2. Mũi hầu
Là phần ngoài của hầu. Hầu là ngã tư đường thở và đường tiêu hóa. Hầu được chia
thành 3 phần: phần hầu mũi: tương ứng với khoang mũi; phần hầu miệng tương ứng với
khoang miệng; phần hầu thanh quản tiếp giáp với thanh quản.
Ở thành bên của mũi hầu có lỗ thông với vòi nhĩ Ơxtat. Trong phần mũi hầu còn có
các tuyến hạnh nhân là 2 hạnh nhân khẩu cái, 2 hạnh nhân vòi nhĩ, các hạnh nhân hầu và
các hạnh nhân lưỡi.
Ở nóc vòm, sau cửa lỗ mũi sau có tổ chức tuyến V.A (viết tắt từ tiếng Pháp
Végétation Adénoide). Đó là một mô tân bào gồm nhiều tế bào bạch cầu (hạch limfô). Khi
thở vào, không khí vào mũi, qua V.A rồi mới vào phổi. Bình thường V.A có kích thước rất
nhỏ, dày khoảng 4-5mm, không cản trở đường thở. V.A tuy rất mỏng, nhưng xếp theo hình
lá nên diện tiếp xúc với bên ngoài rất rộng. V.A có từ lúc trẻ mới sinh nhưng rất nhỏ. Từ 6
tháng tuổi, V.A phát triển dần theo nhiệm vụ miễn dịch; đến 9-10 tuổi, V.A teo dần và chỉ
còn vết ở tuổi dậy thì. Khi bị viêm, VA che kín lỗ vào khoang mũi gây khó thở, có khi gây
viêm tai giữa.
3.Thanh qu ản :
Ảnh thanh quản qua ống nội soi đưa từ mũi xuống. Phía tên của ảnh là phía sau, phía dưới
của ảnh là phía trước. Ghi nhận hình ảnh của thanh thất là khoảng giữa băng thanh thất và
dây thanh, bình thương không thấy được thanh thất do băng thanh thất che lấp.
Hình thanh qủan khi phát âm, hai dây thanh khép kín, sụn phễu dịch chuyển vào đường
giữa. Xoang lê hai bên thấy rõ hơn
3.1. Vị trí và liên quan
Thanh quản là một phần của đường hô hấp, có hình ống, trên thông với hầu, dưới
nối với khí quản, có nhiệm vụ phát âm và dẫn khí. Thanh quản nằm ở cổ, phí trước hầu.
3.2. Cấu tạo
Thanh quản được cấu tạo bởi các sụn nối với nhau bằng các khớp, các màng, các
dây chằng và các cơ. Trong đó có 2 dây thanh âm sẽ rung chuyển và phát ra âm thanh dưới
tác động của luồng không khí đi qua.
Bên trong, thanh quản được phủ bởi niêm mạc liên tục với niêm mạc hầu, niêm
mạc khí quản và tạo nên các xoang cộng hưởng âm thanh.
3.2.1. Hình thể ngoài của thanh quản
Thanh quản có 2 mặt là mặt trước và mặt sau.
- Mặt trước : Từ dưới lên trên là cung sụn nhẫn, dây chằng nhẫn – giáp, mặt trước
sụn giáp.
- Mặt sau : Là phần trước của phần thanh hầu, từ dưới lên có mảnh sụn nhẫn, sụn
phễu, lỗ vào thanh quản và mặt sau sụn nắp.
