GIÁO ÁN THAO GIẢNG
LỚP : THỂ - SINH 11 PHÒNG 8 A TIẾT 2 ( 7.45 ) NGÀY 03/4/07
Bài : Cơ quan phân tích da
GV : Hà thị Vân Khoa : Tự - Nhiên
I- Mục tiêu :
- Những đặc điểm cơ bản chứng tỏ da là một trong số các cơ quan phân tích.
- Các dạng cảm giác cơ bản của da.
- Nguyên nhân cơ bản làm xuất hiện các bệnh ngoài da. Cách phòng chống.
II – Chuẩn bị :
- GV : máy chiếu đa năng, giáo án.
- SV : xem bài, chuẩn bị các nội dung được giao cho các nhóm.
III – Tiến trình lên lớp :
Hoạt động thầy - trò Nội dung
Nhóm 1 : trình bày đặc điểm
chung của da.
GV : trình chiếu hình cấu tạo
da và yêu cầu nhóm xác định
các lớp của da, đặc điểm
từng lớp.
Các nhóm nhận xét, bổ sung
hoặc nêu thắc mắc ( nếu có )
GV trình chiếu phần tóm tắt
Nhóm 2 : Trình bày 4 loại cơ
quan thụ cảm của da.
Các nhóm nhận xét, bổ sung
hoặc nêu thắc mắc ( nếu có )
GV trình chiếu phần tóm tắt
1- Những đặc điểm chung của da : được tạo thành từ mô biểu bì,
gồm 3 lớp : lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da.
- Lớp biểu bì : gồm 5 lớp tế bào
+ Trên cùng là lớp sừng : gồm các tế bào biểu mô chết

+ Bên dưới là các tế bào sống.
+ Trong cùng: các tế bào mầm, liên tục sản sinh các tế bào mới. Các
tế bào sắc tố melanin  tạo màu da khác nhau của các dân tộc.
Bề mặt của da có lông, lỗ chân lông, các lỗ nhỏ là nơi kết thúc của
tuyến nhờn, tuyến mồ hôi
- Lớp bì : gồm 2 lớp tế bào : lớp núm và lớp võng mạc.
+ Lớp núm : gồm mô liên kết lỏng lẻo, các tận cùng thần kinh, mạch
máu.
+ Lớp võng mạc : gồm các sợi cốt giao ( colagen ) liên kết thành
mạng lưới  da có tính đàn hồi, mềm mại.
Trong lớp bì còn có các bao lông, tuyến nhờn, tuyến mồ hôi.
- Lớp mỡ dưới da : gồm các sợi mô liên kết tạo thành bao chứa các tế
bào mỡ.
2- Các cơ quan thụ cảm của da : 4 loại : nóng, lạnh, xúc giác và
đau.
2.1- Các cơ quan thụ cảm xúc giác :
- Vùng da có lông : Các cơ quan thụ cảm xúc giác là các đám rối thần
kinh bao quanh lỗ chân lông.
- Vùng da không có lông : là thụ thể Meissner ( đụng chạm ), cảm
giác xúc giác xuất hiện khi kích thích cơ học tác động làm thay đổi bề
mặt da.
Trên bề mặt da, các cơ quan thụ cảm xúc giác phân bố không đều 
độ nhạy cảm xúc giác ở các vùng da không giống nhau.
2.2 Các cơ quan thụ cảm nóng và lạnh = Các cơ quan thụ cảm nhiệt
độ : gồm các thụ thể Ruffini ( nóng ), thụ thể Krause ( lạnh). Các tế
bào thụ cảm nóng và lạnh trên bề mặt da phân bố không giống nhau.
Vì vậy độ nhạy cảm của các vùng da không giống nhau.
2.3- Cảm giác đau :
- Xuất hiện dưới tác động của các kích thích gây tổn thương các tổ
chức cơ thể.

- Không mang tính đặc trưng ( tác động vật lí, hóa học, nhiệt độ…)
- Những tác động quá mạnh lên cơ thể làm xuất hiện cảm giác đau tạo
ra các rối loạn trong hoạt động điều tiết của hệ thần kinh  hạ huyết
áp, tim hoạt động yếu, rối loạn hô hấp và điều hòa thân nhiệt.
Nhóm 3 : Trình bày các sợi
thần kinh tham gia vào chức
năng dẫn truyền của cơ quan
phân tích và đường đi của
chúng
Các nhóm nhận xét, bổ sung
hoặc nêu thắc mắc ( nếu có )
GV trình chiếu phần tóm tắt
Nhóm 4 : trình bày bộ phận
trung ương của cơ quan phân
tích da
Các nhóm nhận xét, bổ sung
hoặc nêu thắc mắc ( nếu có )
GV trình chiếu phần tóm tắt
Nhóm 5 : trình bày nguyên
nhân gây viêm da và các
biện pháp bảo vệ da
Các nhóm nhận xét, bổ sung
hoặc nêu thắc mắc ( nếu có )
GV trình chiếu phần tóm tắt
3- Phần dẫn truyền của cơ quan phân tích da :
- Dựa vào tốc độ dẫn truyền, các sợi thần kinh đều phân ra 3 loại :
+ Nhóm A : có màng mielin bao bọc với độ dày 8 – 12µm, tốc độ
dẫn truyền 120m/s
+ Nhóm B : có màng mielin bao bọc với độ dày 4 – 8µm, tốc độ dẫn
truyền 15 - 40m/s

+ Nhóm C : có màng mielin bao bọc với độ dày dưới 4µm, tốc độ
dẫn truyền 0.5 - 15m/s
- Các sợi thần kinh dẫn truyền các xung từ cơ quan thụ cảm xúc giác
và cơ sẽ đi liên tục vào cột sau của tủy sống tới hành tủy. Trong nhân
cột sau sẽ bắt nguồn bó thứ phát, bó này bắt chéo rồi đi tiếp qua não
bộ, qua chân não để tới các nhân đồi thị.
- Các sợi thuộc cơ quan thụ cảm đau và nhiệt độ sẽ qua rễ sau vào
chất xám của sừng sau và kết thúc trong các nhân của đồi thị. Từ các
nơron của đồi thị sẽ xuất phát các sợi trục tới vỏ não.
4- Phần trung ương : là phần nếp nhăn sau rãnh trung tâm. Khi kích
thích vùng này ở những người bệnh đang phẫu thuật trong trường
hợp gây tê tại chỗ sẽ xuất hiện cảm giác xúc giác và nhiệt độ, nhưng
bệnh nhân không cản thấy đau. Khi phá hủy đại diện của cơ quan
phân tích da tại một bên bán cầu đại não sẽ xuất hiện rối loạn cảm
giác đối với tiếp xúc nhẹ, với nhiệt độ và với kích thích đau, sau đó
cảm giác được phục hồi nhưng không hoàn toàn.
5- Bảo vệ và phòng chống các bệnh ngoài da :
5.1. Nguyên nhân gây viêm nhiễm da :
- Nguyên nhân bên ngoài : tác động vật lý, kích thích hóa học, các
yếu tố khí quyển, tác động của cây cỏ, côn trùng , vi trùng …
- Nguyên nhân bên trong: rối loạn hoạt động hệ thần kinh, hoạt động
nội tiết, rối loạn chuyển hóa cơ bản và chức năng hệ tiêu hóa, thiếu
vitamin ( vit PP , C , A )
5.2. Bảo vệ và phòng chống
- Thường xuyên tắm rửa, giữ cho bề mặt da luôn sạch, tạo điều kiện
cho sự thông khí và đào thải chất cặn bã qua da.
- Phần da không được quần áo bảo vệ cần quan tâm đặc biệt để tránh
ảnh hưởng của tác động không khí, của tia nắng Mặt Trời.
- Cần phải có chế độ ăn uống , nghỉ ngơi và rèn luyện thích hợp.
- Giữ vệ sinh nơi ăn ở, nơi làm việc, tránh những va đập gây chấn

thương bề mặt da.
Củng cố : sử dụng một số câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra kiến thức của sinh viên
Câu1- Mỗi cơ quan phân tích gồm mấy bộ phận ?
a) Ba bộ phận : ngoại biên, dẫn truyền, trung ương.
b) Hai bộ phận : Các cơ quan thụ cảm và các trung khu trên vỏ não.
c) Là các tế bào cảm thụ.
d) Là các tế bào cảm thụ và các đường dẫn thần kinh.
Đáp án : Câu a
Câu 2- Trong số các cơ quan thụ cảm sau đây, cơ quan nào không có trong da ?
a) Nhiệt độ b) Vị giác c) Ap lực d) Tận cùng của các dây thần kinh.
Đáp án : Câu b
Câu 3- Trường thụ cảm là gì ?
a) Là các cơ quan thụ cảm nằm cạnh nhau.
b) Là các vùng da nhất định .
c) Là tập hợp các cơ quan thụ cảm tham gia vào thực hiện một phản xạ nhất định.
d) Là bộ phận ngoại biên của phân tích quan.
Đáp án : câu c
Câu 4- Lớp mỡ dưới da làm nhiệm vụ gì ?
a) Chống sự xâm nhập của vi khuẩn c) Là nơi có các cơ quan thụ cảm
b) Là nguồn năng lượng dự trữ và cách nhiệt d) Làm cho da không bị khô
Đáp án : Câu b
Câu 5- Cơ sở khoa học của việc giữ vệ sinh da là gì ?
a) Tránh sự xâm nhập của vi khuẩn
b) Loại bỏ các tế bào đã chết để da có thể dễ dàng tiếp xúc với môi trường .
c) Tránh bệnh ngoài da.
d) Để da không bị xây xát.
Đáp án : câu a
Câu 6- Trong số các bệnh sau đây, bệnh nào không phải do viêm nhiễm da gây ra ?
a) Ghẻ b) Hắc lào c) Nước ăn chân d) Mẩn ngứa do dị ứng
Đáp án : câu d