ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
KHOA ĐỊA CHẤT
----------

MÔN: TAI BIẾN ĐỊA CHẤT
Đề Tài:
Nứt đất – Phân loại tai biến liên quan
Họ và tên sinh viên: Lê Thị Vân Hoàn
Ngô Thị Phương Thảo
Phan Ngọc Anh
Trần Thị Bích Phương
Nguyễn Xuân Tùng
Lớp: K54 Quản lý TNTN
Khoa: Địa chất

Nứt đất –Phân loại tai biến liên quan
Hà Nội, tháng 03 năm 2011
I.MỞ ĐẦU
Trong những năm gần đây tai biến thiên nhiên nói chung và tai
biến địa chất nói riêng xảy ra với cường độ mạnh mẽ trên phạm vi
toàn cầu, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và của. Để có
các biện pháp phòng tránh và giảm thiểu tai biến một cách hiệu quả,
chúng ta cần nghiên cứu và tìm hiểu rõ các hiện tượng tai biến có thể
xảy ra.
Thiên tai nứt đất được hiểu là hiện tượng nứt vỡ mặt đất, nứt vỡ
vỏ trái đất do những chuyển động từ từ của vỏ trái đất (hoặc những
phần sâu hơn) sinh ra. Ở Việt Nam, nứt đất đứng thứ tư trong số
những thảm họa thiên nhiên đe dọa nhiều nhất và được phân bố ở
khá nhiều nơi trên lãnh thổ nước ta. Nghiêm trọng hơn nứt đất còn
liên quan tới nhiều tai biến nguy hiểm khác.

II. NỘI DUNG
1.Định nghĩa
Nứt đất là hiện tượng khá phổ biến, phá vỡ mặt địa hình hiện tại
bằng những đường nứt với quy mô, kích thước khác nhau và phân bố
có tính quy luật.
Theo nguồn gốc tạo thành nứt đất được chia làm 2 loại: Nứt đất
có nguồn gốc kiến tạo (nội động lực) và nguồn gốc phi kiến tạo
(ngoại lực).
Đối với nứt đất kiến tạo chúng thường phát triển thành đới và
kéo dài theo tuyến. Nứt đất có nguồn gốc kiến tạo thường phát triển
dọc theo các đứt gãy tái hoạt động. Sự vận động tương đối của các
cánh theo phương thẳng đứng và ngang là nguyên nhân sinh ra các
đường nứt. Nứt đất có nguồn gốc kiến tạo không bị các yếu tố tự
nhiên (địa hình, tính chất cơ lí của đất đá...) khống chế, chúng có độ
nứt sâu, ổn định, hoạt động mạnh, quy mô lớn, gây nguy hại lớn, khó
chỉnh trị và là một tai biến nghiêm trọng. Tại các vùng có động đất
2
Nứt đất –Phân loại tai biến liên quan
mạnh có các đới tân kiến tạo hoạt động thuờng xuất hiện nứt đất.
Quy mô đường nứt thường kéo dài trên 10m đến hàng trăm mét, có
khi dài hơn 10km, rộng từ vài milimet cho đến 1- 2 m, sâu hàng chục
mét; có loại tiếp giáp trực tiếp với đất đá sụt xuống của các đứt gãy,
sự sắp xếp của chúng mang tính quy luật; có loại hình cánh nhạn,
đường thẳng, đường cong,.. có loại được hình thành dải nứt của hàng
loạt các vết nứt, tính chất của chúng đa phần là tính trương căng, có
loại di chuyển phẳng.
Nứt đất có nguồn gốc phi kiến tạo thường phân bố có tính chất
địa phương, gắn liền với các vị trí có tiềm năng trượt, sụt lún mặt đất
và sập mặt đất. Phụ thuộc vào các yếu tố như thành phần vật chất,
sườn dốc địa hình, vỏ phong hóa, mức độ dập vỡ của đất đá,…

2.Những tai biến liên quan với nứt đất
Nứt đất xảy ra thường đi kèm với nhiều tai biến như:
•Phá hủy cơ học :
Khi nứt đất xảy ra nó sẽ phá hủy các công trình xây dựng (có thể
phá hủy cả một khu phố, gây nứt đổ nhà cao tầng,..); hệ thống giao
thông (nứt đường xá, uốn cong đường sắt,...); các công trình thủy lợi
(đập và đê điều); hệ thống thông tin liên lạc (làm đứt các đường cáp
thông tin ngầm,…); các di tích lịch sử và các văn hóa.
Nứt đất là tiền đề, góp phần thúc đẩy nhanh quá trình trượt và đổ
lở nhất là vùng ven bờ biển, bờ sông, suờn núi.
•Do hoạt động trượt ngang dọc theo các khe nứt cắt mà trong đới
khe nứt thường hay xuất hiện các hang hốc ngầm gây thoát nước
trong hồ chứa, làm cạn kiệt nước trong vùng canh tác hoặc ngược lại,
gây úng ngập do nước sủi lên từ vết nứt, lan tỏa chất ô nhiễm và
nước mặn, tăng hiện tượng xói mòn.
•Làm vỡ ống dẫn dầu, dẫn khí và hệ thống ống cấp thoát nước
sinh hoạt đe dọa trực tiếp đến đời sống, gây ra sự lo sợ cho cộng
đồng.
3
Nứt đất –Phân loại tai biến liên quan
• Nhiều trường hợp nứt đất xảy ra âm thầm lặng lẽ, không cản phá
hay ngăn chặn hay dự báo được nên gây tâm lí hoang mang, sợ hãi
trong cộng đồng, đảo lộn sinh hoạt, đình trệ sản xuất, náo loạn trật tự
xã hội.
3. Các biện pháp phòng chống và ứng xử với tai biến nứt đất
• Thành lập bản đồ hiện trạng nứt đất, khoanh vùng dự báo: Trên
bản đồ này chỉ ra những vùng xảy ra nứt đất và xem xét nứt đất trong
mối quan hệ với tai biến trượt, đổ lở. Từ đó phân ra các vùng nứt đất
theo mức độ nguy hiểm.
• Giải pháp quy hoạch khai thác lãnh thổ (giải pháp qui hoạch) và

công trình: là khuyến cáo về sự nguy hiểm, tránh xây dựng các công
trình có giá trị lớn và tuổi thọ cao trong những vùng có nguy cơ xảy
ra nứt đất đến mức nguy hiểm. Đề xuất các quy định về xây dựng ví
dụ cấm xây dựng các công trình tạo ra chất lỏng độc hại trong đới
ảnh hưởng, qui định kết cấu công trình phù hợp. Sử dụng dự báo
khoanh vùng nứt đất như trên có thể sử dụng định hướng cho quy
hoạch tổng thể (giải pháp này dùng khi quy hoạch lãnh thổ của một
vùng rộng lớn còn cho từng khu vực diện tích nhỏ các công tình lớn
trước khi triển khai xây dựng vẫn cần có bước khảo sát, nghiên cứu ở
mức độ chi tiết hơn).
• Đối với vùng nguy hiểm, xảy ra nứt đất với qui mô lớn phải có
các biện pháp: di dân và báo cáo kịp thời với các cơ quan chức năng
để tìm biện pháp xử lí.
• Phải đặt các trạm quan trắc theo dõi sự phát triển của nứt đất,
cung cấp những tư liệu sản cần thiết để có biện pháp thích ứng kịp
thời nhằm hạn chế hậu quả xấu của nứt đất. Cần phổ biến thông tin
nứt đất rộng rãi trong cộng đồng, lập các quỹ bảo hiểm.
4. Ảnh hưởng do tai biến nứt đất đối với Việt Nam và thế giới
4.1. Ảnh hưởng do tai biến nứt đất đối với Việt Nam
4
Nứt đất –Phân loại tai biến liên quan
Nứt đất được phân bố khá nhiều nơi trên lãnh thổ Việt Nam và
ẩn chứa nhiều nguy cơ lớn.
Theo bản đồ thiên tai nứt đất lãnh thổ Việt Nam, dọc quốc lộ
18A, rìa Tây đồng bằng Bắc Bộ (thuộc địa phận tỉnh Hà Tây, Hà
Nam, Ninh Bình) khu vực sông Hồng, sông Chảy, sông Mã, sông Lô,
dọc theo bờ biển phía Nam,v.v…đâu đâu cũng thuộc đới đứt gãy ẩn
chứa nhiều nguy cơ nứt đất.
Theo GS.TS Nguyễn Trọng Yêm (từng làm đề tài nghiên cứu về
thiên tai nứt đất lãnh thổ Việt Nam) cho biết: “Phần lớn các sông và

thung lũng ở nước ta chạy theo các vết nứt”. Các khe nứt thường
xuyện kết hợp với nhau, có những khe nứt chỉ cắt một dạng địa hình
ở độ cao nhất định, nhưng có khi lại cắt nhiều địa hình với độ cao
khác nhau. Chúng cắt qua đồi, qua vườn, qua ruộng, qua nhiều nền
nhà, qua trường học, qua các công trình thủy điện, đê điều.
Một số ví dụ về nứt đất ở Việt Nam
•Vào cuối mùa mưa năm 1996, tại sườn phía đông đồi Ông
Tượng (rìa tây nam TX Hoà Bình) đã xuất hiện hàng loạt vết nứt theo
một dải phương kinh tuyến, dài trên 500m từ Trạm phân phối điện hạ
thế qua phía sau trụ sở Tỉnh uỷ đến nhà máy nước thị xã (H. 5).
Ở khu vực Trạm phân phối điện quan sát được 3 khe nứt lớn chạy
gần song song với nhau theo phương á kinh tuyến. Vết dài nhất đạt
gần 70m. Độ mở các khe nứt tới 0,5 - 0,6m. Các vết nứt gây trượt đất
với biên độ gần 3m, làm vệ đường bê tông phía trên Trạm hạ thế bị
sụt xuống tới 1,6m, phá huỷ tường kè taluy của trạm.
Ở phía sau trụ sở Tỉnh uỷ các vết nứt có dạng vòng cung á kinh
tuyến, hướng phần lồi về phía tây. Vết nứt dài nhất đạt trên 50m, độ
mở tới 35cm, cắm về phía đông. Nứt đất đã gây ra trượt đất trên một
phạm vị rộng khoảng 45m, dài theo sườn dốc tới 100m với biên độ từ
vài đến 30cm, làm vỡ tường kè taluy và nứt sụt đường bê tông sau
5
Nứt đất –Phân loại tai biến liên quan
khu nhà Tỉnh uỷ
• Từ đầu tháng 3/2008 Mai Châu, tỉnh Hòa Bình xuất hiện tình
trạng đất đai bị nứt. Có nhiều vết nứt lớn, rộng tới hơn 1m, sâu
không nhìn thấy đáy và kéo dài tới 200m. Nghiêm trọng hơn, khu
vực này có nhiều vết nứt rộng khoảng 0,5m hoặc hơn; có vết nứt dài
đến 50m và máy móc đo đạc được có nơi nứt sâu từ 30-40m (hình
4.1.1). Ở nơi có mật độ nứt đất càng lớn, nguy cơ sạt lở đất bề mặt
càng cao. Nhiều nơi tình trạng sạt lở kèm theo cả nứt đất. Theo

nghiên cứu, những vết đất nứt này chạy theo hướng những vết nứt cổ
từ trước đây để lại. Những vết nứt riêng lẻ này được xếp theo một dải
và kéo dài đến vài km. Nếu nhìn trên ảnh vệ tinh có thể thấy rõ, có
những gò đồi do đới đứt gãy hoạt động mạnh đã kéo các gò này tách
hẳn ra khỏi khối đá vôi ở phía sau, tác động mạnh đến khu vực này
gây trượt lở quy mô lớn và tạo thành những vết nứt sâu. Theo các
nhà khoa học Viện Địa chất, nguyên nhân dẫn tới tình trạng nứt đất
là do địa chất khu vực tỉnh Hòa Bình tồn tại những đới đứt gãy trong
lòng đất, luôn hoạt động và dịch chuyển theo thời gian làm phá huỷ
đất đá xung quanh đới đứt gãy đó gây nứt trên bề mặt. Còn trong
lòng đất, theo máy địa vật lý ghi lại, chúng cũng khiến lòng đất bị
băm nát nhiều phương khác nhau theo đới đứt gãy.
Hình 4.1.1: Vết nứt ở Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.
•Hiện tượng sụt lún, nứt đất tại tại xóm Cạn, xã Ký Phú, huyện
Đại từ (Thái Nguyên) hồi tháng 1/2010. Các vết nứt rộng từ 0,9-
1,5cm, nứt theo hình vùng tròn. Cùng với hiện tượng nứt, bằng mắt
6