- 113 -
dung dịch ñệm ñể giữ cho pH luôn trung tính, giống như pH trong dạ cỏ. Quá trình tiêu hoá
này xảy ra trong khoảng 48 giờ.
Giai ñoạn 2: Là quá trình tiêu hoá do men pepsin, dài khoảng 48 giờ nhằm loại bỏ
protein không tiêu hoá ñược. Sau khi ñã bỏ phần trên của mẫu, ñem phần còn lại rửa sạch, sấy
khô ñể xác ñịnh lượng vật chất khô.
2.3. Phương pháp cân bằng nitơ
2.3.1. Khái niệm
Cân bằng nitơ là phương pháp xác ñịnh lượng nitơ ñược tích luỹ trong cơ thể hay bị
phân giải ra ngoài sau khi con vật ăn một lượng nitơ nhất ñịnh, trên cơ sở ñó ñể ñánh giá giá
trị dinh dưỡng của thức ăn, ñặc biệt ñể ñánh giá chất lượng protein trong thức ăn.
Một loại thức ăn chứa một lượng nitơ nào ñó, khi vào trong ñường tiêu hoá, nitơ ñược
chuyển hoá như sau:
N ở trong phân
N ăn vào N tích luỹ
N ñược hấp thu
N trong nước tiểu
Như vậy:
N tích luỹ = N ăn vào - (N trong phân + N trong nước tiểu)
N thải ra = (N trong phân + N trong nước tiểu)
Nếu N ăn vào = N thải ra, cân bằng nitơ = 0: con vật không tích luỹ N.
Nếu N ăn vào > N thải ra, cân bằng nitơ > 0: con vật có tích luỹ N.
Nếu N ăn vào < N thải ra, cân bằng nitơ < 0: con vật tiêu hao N của cơ thể.
Trong thực tế cân bằng N dương thường gặp ở gia súc ñang sinh trưởng, gia súc mang
thai, gia súc ốm ñã khỏi ñang phục hồi sức khoẻ. Thăng bằng nitơ thường gặp ở gia súc ñã
trưởng thành, cơ thể ñã tương ñối ổn ñịnh, trong trường hợp khẩu phần ñủ và hơi thiếu
protein. Cân bằng nitơ âm hay gặp ở gia súc ñã già yếu, gia súc bị bệnh, khi khẩu phần thiếu
protein nghiêm trọng hoặc khi khẩu phần ñủ protein nhưng chất lượng kém.
2.3.2. Phương phỏp tiến hành
Ví dụ: một thí nghiệm cân bằng nitơ trên bò ñực thiến có kết quả như sau:
Thí nghiệm N ăn vào (g) N thải ra (g) Cân bằng nitơ (g)

1 200 170 +30
2 200 220 -20

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e


V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X

C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o

m
- 114 -
Như vậy ở thí nghiệm 1 con vật tích luỹ ñược lượng protein trong một ngày sẽ là:
30 x 6,25 = 187,5 g. Ở thí nghiệm 2 con vật mất ñi một lượng protein trong một ngày sẽ là:
20 x 6,25 = 125 g.
2.4. Phương pháp cân bằng cacbon
2.4.1. Khái niệm
Phương pháp cân bằng cacbon là phương pháp xác ñịnh khả năng tích luỹ lipit trong
cơ thể con vật, trên cơ sở ñó ñể ñánh giá giá trị dinh dưỡng của thức ăn.
Khi con vật ăn các loại thức ăn, trong thức ăn có chứa các chất như: protein, lipit,
gluxit. Trong cơ thể cacbon ñược biến ñổi theo sơ ñồ như sau:
Sơ ñồ chuyển hoá cacbon trong cơ thể gia súc
Cacbon trong phân + khí tiêu hoá

Cacbon ăn vào Protein tích luỹ Mỡ tích lũy
Axit amin { axit béo CO
2
+ H
2
O + ATP
Các bon hấp thu
{NH
2
urê
Chất không chứa N Mỡ

CO
2
+ H
2

O + ATP Nước tiểu
Như vậy:
Cacbon tiêu hoá = Cacbon ăn vào – (Cacbon trong phân + Cacbon khí tiêu hoá)
Cacbon tích luỹ = Cacbon tiêu hoá - (Cacbon nước tiểu + Cacbon thải ra theo ñường
hô hấp)
Cacbon tích luỹ trong cơ thể = Cacbon tích luỹ trong mỡ + Cacbon tích luỹ trong
protein
2.4.2. Phương pháp tiến hành
Ví dụ: Người ta ñã tiến hành cân bằng nitơ, cacbon ñối với lợn thịt thu ñược kết quả
như sau:





Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i

e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h

a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!

P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a

c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d

o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
- 115 -
Cacbon (g) Nitơ (g)
Thu
nhận
Thải ra Cân bằng Thu
nhận
Thải ra Cân bằng
Khẩu phần 740 32,4
Phân 120 4,0
Nước tiểu 19 19,4
ðường hô hấp 391
Tổng 740 530 + 210 32,4 23,4 + 9

Căn cứ vào lượng nitơ tích luỹ có thể tính lượng protein tích luỹ trong cơ thể như sau:
Protein tích luỹ = 9 (g) x 6,25 = 56,25 g
Lượng cacbon tích luỹ trong protein:
56,25 (g) x 52,54 % = 29,55375 g

(Tỷ lệ cacbon trong protein của thịt lợn chiếm 52,54%)
Như vậy lượng cacbon tích luỹ trong mỡ sẽ là:
210 g - 29,55375 g = 180,44625 g
Lượng mỡ tích luỹ ñược trong cơ thể sẽ là:
180,44625 g x 100/76,5 = 235,877451 g
(Tỷ lệ cacbon trong lipit của thịt lợn chiếm 76,5%)
Phương pháp cân bằng nitơ, cacbon có ưu ñiểm là cho biết cụ thể tác dụng của các
chất dinh dưỡng trong thức ăn sau khi ñược hấp thu, tăng trọng của gia súc là do tích luỹ
protein hay tích luỹ lipit. Gia súc non tăng trọng chủ yếu do tích luỹ protein, còn gia súc ñã
trưởng thành tăng trọng chủ yếu do tích luỹ lipit.
III. Chế biến và dự trữ thức ăn
3.1. Các phương pháp chế biến thức ăn
3.1.1. Cắt ngắn
Cắt ngắn thức ăn thường ñược áp dụng ñối với các loại thức ăn thô, thức ăn xanh như:
cây cỏ hoà thảo, họ ñậu hoặc cỏ khô, các phụ phẩm nông nghiệp như: rơm, thân cây ngô ðộ
dài thích hợp của các loại thức ăn trên ñối với trâu, bò, ngựa là 3-5 cm. Cỏ xanh cũng có thể
ñem cắt ngắn nhưng kích thước cắt nên dài hơn so với các loại cỏ phơi khô.
3.1.2. Nghiền nhỏ
Nghiền nhỏ các loại hạt, nguyên liệu thô, cứng, mà gia súc khó ăn, khó tiêu hoá hấp thu
thành các loại thức ăn có kích thước nhỏ giúp cho dịch tiêu hoá thấm ñều hơn. Riêng ở gia
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n

g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D

F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k

.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
- 116 -
cầm làm cho sự co bóp của dạ dày cơ, ruột non tốt hơn, làm tăng tỷ lệ tiêu hoá thức ăn ở ruột.
Mặt khác khi nghiền nhỏ giúp cho quá trình sản xuất thức ăn hỗn hợp ñược thuận lợi, các loại
thức ăn khi trộn với nhau ñều hơn.
3.1.3. Nấu chín hay hấp chín
Nấu chín thức ăn làm tăng tỷ lệ tiêu hoá các chất dinh dưỡng, khử các chất ñộc và các
chất có hại trong thức ăn, những chất ức chế men tiêu hoá trong thức ăn như chất ức chế men
trypsin (kháng trypsin) có trong ñỗ tương, lạc và lá hạt họ ñậu khác, khử axit cyanhydric
(HCN) có trong ñậu mèo, sắn, khử chất gossipol có trong hạt bông hoặc chất solanin có trong
vỏ, mầm khoai tây sống.
ðỗ tương nấu chín thì tỷ lệ tiêu hoá và giá trị sinh học của protein ñược nâng cao. ðỗ
tương sống có tỷ lệ tiêu hoá của protein là 77 %, sau khi hấp chín tỷ lệ tiêu hoá tăng lên 88 %.

3.1.4. ðường hoá
ðường hoá là phương pháp ñể cho tinh bột và các ña ñường khác bị thuỷ phân, sản sinh
ra những ñường ñơn giản hơn. Quá trình thuỷ phân ñòi hỏi nhiệt ñộ thích hợp ñể các men có
sẵn trong thức ăn hoạt ñộng mạnh.
ðường dễ tan trong thức ăn hạt thường chỉ có 0,5-2,0 %, khi ñường hoá ñường dễ tan
tăng lên tới 8-12 %, làm tăng tính ngon miệng, tăng tỷ lệ tiêu hoá. Thức ăn ñược ñường hoá
thích hợp với gia súc non, gia súc vỗ béo cuối kỳ.
Cách làm thức ăn ñường hoá như sau:
ðem thức ăn hạt ñã nghiền nhỏ cho vào thùng, cho nước nóng 80-100
0
C vào theo tỷ lệ
1:2 - 1:2,5 (1kg thức ăn cho vào 2- 2,5 l nước nóng), quấy ñều, giữ ở nhiệt ñộ 55 - 60 ñộ.
Toàn bộ quá trình ñường hoá mất khoảng 5-6 giờ. Thức ăn ñường hoá ñể quá lâu dễ bị thối
mốc.
3.1.5. Xử lý kiềm
Các loại thức ăn thô, phụ phẩm nông nghiệp như: rơm, bã mía, thân cây ngô thường
nghèo các chất dinh dưỡng và khó tiêu hoá. ðối với nước ta ñây lại là nguồn thức ăn quan
trọng cho trâu, bò.
ðể nâng cao tỷ lệ tiêu hoá của rơm, thân cây ngô khô người ta có thể dùng nhiều
phương pháp khác nhau.
- Phương pháp xử lý rơm bằng urê
Xử lý bằng dung dịch urê 4%: hoà tan 40g urê trong một lít nước, dùng 1 lít dung dịch
urê cho 1 kg rơm, trộn thật ñều sau ñó cho vào túi nilon, hàn kín và tiến hành ủ trong 21 ngày
là có thể dùng cho gia súc ăn.

Click to buy NOW!
P
D
F
-

X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c

o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-

t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w

w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V

i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
- 117 -
3.2. Các phương pháp dự trữ thức ăn
3.2.1. Ủ xanh
Ủ xanh thức ăn là một quá trình lên men, thông qua ñó ñể bảo quản thức ăn xanh
trong một thời gian dài mà giá trị dinh dưỡng của thức ăn xanh thay ñổi ít. Ủ xanh là quá trình
lên men do vi sinh vật, trong quá trình hoạt ñộng các vi sinh vật sản sinh ra các axit hữu cơ,
các axit hữu cơ này sẽ có tác dụng bảo tồn thức ăn.

+ Lợi ích
- Ủ xanh tránh ñược sự tổn thất các chất dinh dưỡng so với các phương pháp dự trữ
khác. Khi phơi khô thức ăn chất dinh dưỡng mất 20 - 30 %, khi ủ xanh chất dinh dưỡng chỉ
mất khoảng 10 %.
- Trong thời gian ủ ñiều kiện thời tiết ảnh hưởng ít so với phương pháp dự trữ khác.
- Ủ xanh có thể giảm dược một số chất ñộc, chất có hại, giảm không gian dự trữ.
- Ủ xanh có thể thực hiện với qui mô lớn, thời gian bảo quản dài.
* Nguyên lý ủ xanh và các giai ñoạn của quá trình ủ xanh
- Nguyên lý ủ xanh
Thực chất của quá trình ủ xanh là xếp chặt thức ăn xanh vào hố ủ, không cho không khí
lọt vào. Trong quá trình ủ các vi sinh vật sẽ hoạt ñộng và sản sinh ra các axit hữu cơ, các axit
hữu cơ này sẽ có tác dụng bảo tồn thức ăn.
- Các giai ñoạn của quá trình ủ xanh
+ Giai ñoạn 1: Hô hấp của tế bào thực vật
Tế bào thực vật thực hiện quá trình hô hấp: Giai ñoạn ñầu là quá trình hô hấp hiếu khí
và giai ñoạn sau là quá trình hô hấp yếm khí. Tế bào thực vật sẽ phân giải ñường giải phóng
năng lượng.
C
6
H
12
O
6
+ 6 O
2
6CO
2
+ 6 H
2
O + 674 kcal

+ Giai ñoạn 2: Giai ñoạn hình thành các axit hữu cơ do hoạt ñộng của vi sinh vật trong
hố ủ.
- Hình thành axit hữu cơ do E. coli
Vi khuẩn E. coli phát triển ñầu tiên, nó chuyển ñường của thức ăn xanh thành axit
formic, axit axetic, axit lactic, một ít axit butiric và CO
2
. Vi khuẩn E. coli phát triển tốt ở nhiệt
ñộ 20- 40
0
C và pH môi trường > 4,5.
Vi khuẩn E. coli hoạt ñộng trong thời gian ngắn.
- Quá trình hình thành axit lactic
Vi khuẩn lactic phát triển tốt trong môi trường yếm khí và ñóng vai trò quan trọng trong
quá trình ủ xanh.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e

w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a

n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P

D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c

k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o

c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m