1.2.1. Virus gây rối loạn tiêu hóa (gastroentérite):
Trong nhóm này thường gặp nhất là Rotavirus và Norovirus (Virus Norwalk )
Đặc điểm:
- Rotavirus thuộc giống Reovirus
họ Reoviridae gây nhiễm trùng
ặng và đe dọa tính mạng trẻ em
- có dạng tròn như bánh xe, kích thước hạt
ng hình khối gồm capsid trong và capside
g xếp theo hình nan hoa và kéo nối các
h vòng do vậy các virus này mới có tên là
-
ững tế bào chưa trưởng thành không thể hấp thu hữu
ở nên bình thường lúc các
Biểu hiện
-
virus và những
tổn bệnh lý xảy ra ở những tế bào cuả toàn bộ ruột non. Ruột già và
-
chảy nghiêm trọng, có thể chết. Bệnh thường khởi phát đột ngột. Nôn mửa trước
đường hô hấp và đường tiêu hóa.
Rotavirus gây bệnh tiêu chảy
n
dưới 2 tuổi trên toàn thế giới.
Virus Norwalk tương tự nhưng
nhỏ hơn Rotavirus cũng gây bệnh
tiêu chảy nhưng ở trẻ em lớn tuổi
và người trưởng thành.
Rotavirus được gọi tên như thế vì
virus là 65 -70 nm. Capsid đối xứ
ngoài. Các capsome của lớp tron
capsome của lớp ngoài tạo nên hìn

rota (Rota = bánh xe).
Hình : Rotavirus
- Rotavirus vào cơ thể người và nhân lên chủ yếu ở niêm mạc tá tràng. Chúng còn
gây tiêu chảy ở lợn con, bò sơ sinh hoặc khỉ sơ sinh.
Rotavirus nhân lên trong liên bào nhung mao ruột non phá hủy cấu trúc liên bào
và làm cùn nhung mao ruột non. Tế bào hâp thu trưởng thành của nhung mao
tạm thời bị thay thế bởi nh
hiệu đường và thức ăn, gây bài tiết nước và chất điện giải ở ruột non, dẫn tới ỉa
chảy thẩm thấu do kém hấp thu. Sự hấp thu thức ăn tr
nhung mao ruột tái sinh và các tế bào nhung mao trưởng thành.
bệnh:
Ỉa chảy nghiêm trọng và sốt, đôi khi có nôn là một hội chứng thông thường do
Rotavirus gây nên ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ em bú sữa mẹ. Virus thải
ra trong phân tối đa trong 4 ngày đầu của chứng bệnh nhưng người ta có thể
phát hiện virus 7 ngày sau khi bị ỉa chảy. Sự nhân lên của
thuơng

21
những cơ quan khác không bị nhiễm virus.
Bệnh có thể xảy ra từ hình thức nhiêm trùng không biểu hiện đến ỉa chảy vừa, ỉa
khi ỉa chảy xảy ra trên 80% trẻ em bị bệnh, khoảng 1 phần 3 trẻ em nằm viện có
nhiệt độ trên 39
0
C. Bệnh thường kéo dài từ 2 - 6 ngày. Dịch nhầy thường thấy
trong phân nhưng bạch cầu và hồng cầu tìm thấy ít hơn 15% trường hợp. Nhiễm
Rotavirus cũng thường cho thấy những triệu chứng đường hô hấp, sốt, nôn, rồi
-
át triển cũng như các nước đang phát triển và chiếm từ
Phòng ngừ
Bệnh xảy r

nước sạch
trong một
trong thời g
Điều tri bằ rường
ng mới phải truyền dịch.
Hyppocrate đã mô tả bệnh này với tên
ễm”.
gan A để phân biệt với viêm gan
- ính, lưu hành khắp trên thế giới, nhất là
nh thường gặp ở thanh thiếu niên. Một
ỉa chảy. Nhiễm trùng Rotavirus đặc biệt nghiêm trọng và có thể đưa đến tử vong
ở trẻ em suy miễn dịch.
Nhiễm Rotavirus xảy ra khắp nơi trên thế giới. Trong khoảng 3 tuổi đầu, mỗi trẻ
em bị nhiễm Rotavirus ít nhất một lần. Ở các nước ôn đới nhiễm trùng xảy ra ở
những tháng lạnh về mùa đông. Ở nước ta cũng như các nước nhiệt đới bệnh
xảy quanh năm, tần số tăng lên ở các tháng mát trời và mưa lạnh. Rotavirus là
căn nguyên quan trọng nhất gây ỉa chảy mất nước nghiêm trọng ở trẻ nhỏ và trẻ
dưới 3 tuổi ở các nước ph
30 - 50 % các trường hợp ỉa chảy cân nằm viện hoặc cần bù dịch tích cực.
a và điều trị
a ngay ở các nước phát triên có phương tiện y tế hiện đại và cung cấp đầy đủ
nên không thể phòng ngừa bằng biện pháp vệ sinh đơn thuần. Những tiên bộ
số vaccine sống giảm độc cho phép hy vọng có thể phòng ngừa bằng vaccine
ian tới.
ng cách cho uống oresol (ORS) để bù nước và chất điện giải. Chỉ một số t
hợp đến bệnh viện quá nặ
1.2.2. Virus thực phẩm gây viêm gan:
1.2.2.1. Virus viêm gan A (HAV-Hepatitis A Virus
)
Đặc điểm:

- Bệnh viêm gan A được biết đến từ thế
kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Danh y
gọi là “bệnh vàng da truyền nhi
Đến năm 1947, bệnh được đặt tên là
viêm
B, một bệnh viêm gan virus lây qua
đường máu.
Viêm gan A là bệnh truyền nhiễm cấp t
ở các nước nghèo. Ở Đông Nam Á, bệ

22
Hình: Virus viêm gan A
nghiên cứu tại Indonesia cho biết, có những vùng, tỷ lệ nhiễm virus viêm gan A
(HAV) ở trẻ em dưới 4 tuổi lên đến 90-100%.
- Tại Việt Nam, cũng một nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ nhiễm HAV ở trẻ em Tân
Châu (An Giang) là 97%. Tại các bệnh viện, HAV là nguyên nhân của khoảng
30-50% số trường hợp viêm gan cấp.
nhiễm: Nguồn gây
h). Bởi vậy, ăn uống mất vệ sinh là điều
ợi cho viêm gan A
Biểu hiện
- ời gian ủ bệnh, trung bình là 30 ngày, bệnh khởi
, nước tiểu sẫm màu. Chính vì dấu hiệu này mà
i chủ quan, cho rằng chỉ bị cảm cúm thông thường. Nếu không được
-
- kéo dài, đôi khi
Điều trị và
ng nên tự điều trị tại nhà mà cần
khám, xét nghiệm để xác định thể bệnh. Đa số các bệnh nhân
cần điều trị nội trú tại bệnh viện.

- Viêm gan A lây trực tiếp từ người bệnh sang người lành qua thức ăn và nước
uống bị nhiễm virus. Virus HAV được đào thải qua phân ở cuối thời kỳ ủ bệnh
(kéo dài hàng tuần, cho tới khi lui bện
kiện thuận l
- Viêm gan A cũng có thể lây qua truyền máu, tuy nhiên khả năng lây theo
phương thức này là rất hy hữu.
của bệnh:
Viêm gan cấp tính : Sau một th
phát đột ngột bằng các dấu hiệu giống như cảm cúm: sốt, ho, đau mỏi cơ, nhức
đầu, mệt nhọc, chán ăn, đi tiểu ít
nhiều ngườ
phát hiện sớm, bệnh sẽ nặng lên, dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Sau 5-7
ngày với những triệu chứng trên, bệnh nhân hết sốt nhưng vẫn tiếp tục mệt mỏi
và chán ăn. Dấu hiệu vàng mắt, vàng da xuất hiện tăng dần và thường kéo dài 2-
4 tuần. Bệnh viêm gan A cấp tính thường tự khỏi, bệnh nhân đi tiểu nhiều và hết
vàng da, vàng mắt. Tuy nhiên có khoảng 2% số trường hợp diễn biến nặng, có
thể dẫn đến suy gan, hôn mê gan, làm cho người bệnh tử vong.
Viêm gan tối cấp : Bệnh diễn biến nhanh chóng trong một tuần với biểu hiện sốt
cao, vàng mắt, mệt lả, gan teo nhỏ. Hôn mê gan thường là biểu hiện cuối cùng
trước khi tử vong.
Viêm gan kéo dài : Hiện tượng này rất ít gặp. Biểu hiện là ứ mật
xảy ra 2-3 tháng, nhưng ít khi để lại hậu quả nặng nề. Không ghi nhận thể viêm
mạn tính hoặc tình trạng mang HAV suốt đời.
phòng ngừa:
- Hầu hết các trường hợp viêm gan A cấp tính thường diễn biến nhẹ. Phương
pháp điều trị chủ yếu là nằm nghỉ, không nên tiếp tục học tập và lao động trong
thời gian mắc bệnh.Tuy nhiên, người bệnh khô

23
đến bệnh viện để

- Bệnh nhân cần được chăm sóc tốt, ăn những thức dễ tiêu hóa, không nên dùng
nhiều mỡ, đường tránh cho gan phải làm việc mệt nhọc.
Cách ly người bệnh, ăn uống vệ sinh cũng là biện pháp phòng bệnh nhưng
không thật sự đặc hiệu, không ngừa được đại dịch xảy ra.
Hiện nay, văcxin viêm gan A (là v
-
- irus sống bất hoạt, giảm độc lực) đã được sử
1.2.
c
- lây lan qua thức ăn,
ước nào trên thế giới, nhưng tỷ lệ mắc
- ậy chỉ cần đun
tiêu diệt được chúng. Đây là một

- u và đường tình dục.
Nguồn lây , khoảng t t
dịch tại mộ
lũ. Đó là d
các vùng đ ó có virus viêm gan A, E. Từ
nước, v s ửa), nước
g da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu hoặc
hư phân cò. Sau đó xuất hiện rối loạn tiêu hóa như đau bụng lâm râm,
dụng trên toàn thế giới và Việt Nam, có tính miễn dịch và độ an toàn cao.
2.2. Virus viêm gan E (HEV-Hepatitis E Virus)
Đặ điểm:
Viêm gan virus E (HEV) gọi tắt là viêm gan E là một bệnh
nước uống và có liên quan mật thiết với môi
trường sống xung quanh chúng ta, đặc biệt là
mùa mưa lũ. Bệnh viêm gan E có thể gặp ở
bất cứ n

bệnh cao nhất là các nước vùng nhiệt đới đặc
biệt là những nước vệ sinh môi trường kém,
mưa lũ thường hay xảy ra
Virus viêm gan E sống rất kém khi ra môi trường bên ngoài, do v
sôi nước trong vòng từ 1-2 phút là có khả năng
đặc điểm rất thuận lợi cho công tác phòng bệnh.
Virus viêm gan E rất hiếm khi lây qua đường má
nhiễm: Bệnh xuất hiện theo chu kỳ ừ 5-10 năm, thường có mộ vụ
Hình: Virus viêm gan E
t địa phương nào đó có liên quan mật thiết với mưa lũ đã hoặc đang xảy ra mưa
o virus viêm gan E có trong phân, rác, nước thải, khi mưa lũ về làm tràn ngập
ất bẩn có chứa các vi sinh vật gây bệnh, trong đ
iru bám vào thức ăn như rau, thực phẩm (do dùng nước sông, ao hồ để r
uống. Khi người ăn, uống phải loại thức ăn, nước uống đó sẽ lâm bệnh. Tuy vậy mắc bệnh
viêm gan virus E chỉ chiếm một tỷ lệ dưới 10%, tuy nhiên bệnh dễ dàng trở thành ác tính,
có tỷ lệ tử vong khoảng 0,5-4%.
Biểu hiện bệnh:
- Thời gian ủ bệnh: khá dài, từ vài tuần đến vài tháng sau khi virus xâm nhập vào cơ thể
- Thời kỳ khởi phát: Bệnh nhân sốt nhẹ, mệt mỏi, chán ăn, đau mỏi toàn thân làm
cho người bệnh dễ nhầm tưởng là cảm cúm.
- Thời kỳ toàn phát: vàn
trắng n

24
buồn nôn, chán ăn, có thể bị tiêu chảy.
Trong i
cũng tăng nước tiểu sẫm, phân bạc màu.
Phòng ngừ
-
và sau mưa lũ; có biện pháp quản lý và

sinh
gây bệnh, trong đó có virus viêm gan A và E. Vì vậy sau lũ lụt cũng như
(dưới sự hướng dẫn của cán bộ y tế).
Điều trị:
Cũng giống an E tự khỏi không cần
chữa tr ấ
nghiệm ch
được uống ầm
gan, trong đó có bệnh viêm gan E. Về Tây y đã có một số thuốc nhằm ức chế sự
polio.
Tuổi nguy cơ mắc bệnh là dưới 10 tuổi, đặc biệt là trẻ em dưới 3 tuổi. Người lớn cũng có
iễm để ngừa lây nhiễm cho trẻ sơ sinh.
ỳ lây nhiễm cao nhất là trong tuần
gia đoạn khởi đầu và toàn phát, men gan thường tăng cao, sắc tố mật trong máu
cao, đặc biệt là thời kỳ có vàng da, vàng mắt,
a:
Bệnh viêm gan E hiện nay chưa có vaccine dự phòng. Do vậy cần vệ sinh môi
trường thật tốt đặc biệt là trước, trong
chất thải thật tốt.
- Xử lý nguồn nước có vai trò đặc biệt quan trọng. Nguồn nước là ổ chứa vi
vật
định kỳ cần thau rửa giếng khơi. Các nguồn nước ứ đọng như ao, hồ, cống rãnh
cần được khơi thông. Cần có biện pháp khử khuẩn nguồn nước bằng cloramin
đúng phương pháp
- Không nên rửa rau, thực phẩm ở các sông suối, ao, hồ không hợp vệ sinh. Tuyệt
đối không ăn rau sống, uống nước chưa đun sôi, kể các nước đá mà nguồn nước
dùng chưa tiệt khuẩn. Người bệnh viêm gan phải kiêng rượu, bia tuyệt đối.
như bệnh viêm gan A, B, C, D, tỷ lệ bệnh nhân viêm g
ị b t kỳ một loại thuốc nào là khoảng 90%. Những trường hợp không tự khỏi (do xét
ức năng, siêu âm và sinh thiết gan mà biết), cần nghỉ ngơi tuyệt đối, không

rượu, bia. Cho đến nay vẫn chưa có loại thuốc nào để điều trị tiêu diệt m
bệnh viêm
phát triển virut viêm gan và kích thích cơ thể sinh kháng thể để chống lại virus. Tuy vậy,
trước khi dùng các loại thuốc này người bệnh nhất thiết phải được khám bệnh và chẩn đoán
của thầy thuốc để có chỉ định dùng thuốc đúng.
1.2.3. Virus thực phẩm gây những bệnh khác:
Đặc điểm: Đây là các loại virus phát triển trong ruột nhưng lại đi tấn công các cơ quan
khác trong cơ thể. Chúng là những virus đường ruột mà quan trọng hơn hết là virus gây
bệnh liệt chi và bại xuội mà người ta gọi là virus
thể nhiễm bệnh. Phụ nữ mang thai cần tránh bị nh
Nguồn lây nhiễm: Virus vào cơ thể qua đường tiêu hóa và khu trú ở trong phân và hầu
họng. Virus lây truyền theo đường phân – miệng nhưng cũng có thể bị lây nhiễm do tiếp
xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp. Nói chung thời k

25
lễ đầu tiên. Vi rút có thể tìm thấy trong nước bọt, đàm tiết trong 3-4 tuần và trong phân của
người bệnh trong 6-8 tuần.
Biểu hiện bệnh: Đa số các trường hợp nhiễm có biểu hiện nhẹ và tự hồi phục mà không cần phải
điều trị. Các trường hợp có biểu hiện nhẹ, thì triệu chứng có thể gặp của bệnh là sốt, phát ban, tiêu
chảy, viêm họng và nổi mụn nước ở trong miệng, lòng bàn tay, chân, và vùng mông. Bệnh
thường kéo dài khoãng 7-10 ngày. Sau khi khỏi, bệnh nhân còn miễn dịch một thời gian ngắn với
type đã nhiễm bệnh, và miễn dịch cả với một số type khác trong nhóm Enterovirus.
thể dục điều
ới người bị nhiễm
Hiện na tr
ngừa loại v
1.3. K
Ký sinh rù hững sinh vật khác đang sống, sử đụng các
ân ra 2 loại: đơn bào và đa bào.
1.3.1. Ký sinh trùng đơn bào:

hững nguyên sinh động vật, chỉ là một tế bào nhưng có khả năng di
ng. Amip tồn tại dưới 2 dạng: Dạng
Một số ít trường hợp khác có biến chứng thần kinh như viêm não, viêm màng não hoặc bại
liệt. Trường hợp có biến chứng thần kinh thì có thể gặp những triệu chứng như mê sảng, lơ
mơ, co giật, hôn mê, yếu liệt chân tay, khó thở.
Phòng ngừa và điều trị:
- Tăng cường miễn dịch cho cơ thể: Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tập
đặn và uống nước đủ.
- Vệ sinh cá nhân tốt
- Vệ sinh môi trường tốt
- Tránh tiếp xúc v
y ên thế giới chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng chưa có loại vaccine nào phòng
i rút này.
ý sinh trùng
t ng là những tế bào sống nhờ vào n
chất dinh dưỡng của sinh vật đó để sống và phát triển. Sinh vật bị sống nhờ được gọi là vật
chủ. Ký sinh trùng ph
Đặc điểm: Amip là n
chuyển định hướng nhờ chân giả. Đa số các amip sống tự do ở môi trường bên ngoài, một
số ít sống ký sinh. Trong ruột già của người có khoảng 6-7 loài amip sống ký sinh, trong đó
Entamoeba histolytica là tác nhân gây bệnh quan trọ
hoạt động (thể tự dưỡng), đây là dạng gây bệnh trong cơ thể người nhưng không lây bệnh
được vì chúng nhanh chóng bị tiêu diệt khi tiếp xúc với không khí hoặc dịch vị dạ dày.
Dạng kén nhỏ bé hơn dạng hoạt động, được bọc trong một màng bền vững, đây là tác nhân
lây bệnh vì có khả năng tồn tại nhiều tuần ở ngoại cảnh, những vùng có khí hậu nhiệt đới
hay nhiều ngày ở những vùng có khí hậu lạnh. Kén bị hủy hoại bằng cách nấu chín.
Nguồn lây: Người bệnh mắc phải E.histolytica do ăn các kén sống từ nước, thực phẩm
hoặc bàn tay bị vấy phân, phổ biến nhất là ăn những loại rau mọc ở chỗ đất nhiễm phân
người hoặc rau mà người trồng dùng phân người để bón hoặc tưới nước nhiễm phân.


26
Nguồn lây ít gặp hơn là truyền qua nước.
Biểu hiện bệnh: Khi kén xâm
nhập vào cơ thể con người qua
đường miệng, đến ruột non thì
vỏ bao sẽ bị dịch tiêu hóa phá
vỡ trở thành amip ở dạng hoạt
động, ở đây chúng tồn tại vô
hại trong ruột phần lớn bệnh
i
ười bệnh có thể đi đại tiện từ 10-15 lần/ngày, có
ủ yếu là máu và nhầy nhớt. Bệnh nhân bị lỵ
m để phân biệt với lỵ trực khuẩn (shigella) thường sốt nhiều,
từ vài ngày đến vài tuần tùy theo việc điều trị được
amip dễ bị tái nhiễm và cẩn thận dè chừng khả năng bệnh
i tràng mạn tính do amip thường dai dẳng với những biểu
- Diệt côn trùng mang mầm bệnh như: ruồi, gián
hiện và điều trị những người nhiễm ký sinh trùng, nhất là những người có
nhân. Khoảng 10% số người bị
nhiễm amip thì các thể hoạt
động này xâm nhập vào niêm
mạc ruột gây viêm ruột hoặc đi
vào máu tới các cơ quan gây áp
- xe như gan, phổi, não
nhưng thường gặp bệnh amip
đường ruột. Viêm đại tràng do
amip có triệu chứng từ 2-6 tuần
sau khi ăn phải kén lây nhiễm.
Trước hết là đau bụng dưới và tiêu ch
hoặc ra sau lưng. Trong thời kỳ toàn phát, ng

cảm giác mót rặn muốn đi đại tiện mãi. Phân ch
amip thường không sốt, đây là điể
sốt cao. Diễn tiến của đợt cấp tính kéo dài
tiến hành sớm hay muộn. Bệnh lỵ
tiến triển thành mạn tính. Viêm đạ
hiện đau bụng, phân sệt, bóng, cứ vài tuần hoặc vài tháng lại xảy ra một đợt cấp tính.
Phòng bệnh:
- Thực hiện ăn chín, uống nước đã đun sôi hoặc nước đã khử khuẩn
- Khi dùng rau quả tươi phải rửa sạch
- Rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đại tiểu tiện
- Quản lý phân và xử lý phân thật tốt
- Bảo vệ nguồn nước ăn, nước rửa không bị ô nhiễm
ảy, sau đó mệt mỏi và chán ăn, đau lan tỏa bụng dướ
- Phát
liên quan đến vấn đề ăn uống, chế biến thực phẩm.

27

Điều t nhầy nhớt và có máu, nhất thiết
người b õi và điều trị kịp thời. Người bệnh sẽ được soi
phân tư g hoạt động trong phân, đây là
cách để ại tràng hoặc X quang đại tràng,
hay xét
trị đượ sau mỗi đợt điều trị, do đó cần
phải được xét nghiệm phân để theo dõi sau điều trị. Thuốc thường được sử dụng là
ể
ạng thiếu dinh
dưỡng trường diễn có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, thiếu máu mãn tính và thiếu vi chất ở người
ặp như: tắc ruột, giun chui ống mật hay viêm màng não do ấu
ể tử vong do nhiễm giun xoắn

sán lá phổi; bệnh ấu trùng sán lợn trong não hay trong tổ chức cơ.
iệt
ạ sườn phải âm ỉ hoặc dữ dội, vàng da, nước tiểu vàng sẫm
i, thịt lợn, thịt bò nhiễm
c rửa sạch.
rị: Trong các trường hợp đau bụng, đi ngoài phân có
ệnh phải vào nằm viện để được theo d
ơi (soi phân vừa mới đi ngoài xong) để tìm amip dạn
chẩn đoán xác định. Ngoài ra còn có thể nội soi đ
nghiệm máu để tìm nguyên nhân gây bệnh. Bệnh amip ở ruột hoàn toàn có thể điều
c bằng thuốc thích hợp. Tỷ lệ tái phát khá cao (35%)
metronidazol, đây là một loại thuốc rất đắng, cần phải uống sau khi ăn no để tránh những
cảm giác khó chịu do thuốc như cảm giác đắng miệng khi uống nước, cảm giác chóng mặt
nhẹ, buồn nôn Trong thời gian điều trị tuyệt đối không được uống rượu bia.

1.3.2. Ký sinh trùng đa bào
Ký sinh trùng đa bào được chia thành hai nhóm: nhóm giun và nhóm sán. Mọi lứa tuổi đều
có th mắc giun, sán (đặc biệt là trẻ em):
1.3.2.1. Nhiễm giun
Giun sống trong ruột non của người, hút máu và các chất dinh dưỡng gây ra tình tr
Hậu quả nhiễm giun có thể g
trùng giun đũa; viêm loét hành tá tràng do giun móc; phù voi, đái ra dưỡng chấp do giun
chỉ; sốt đau cơ phù nề, teo cơ, cứng khớp và có th
1.3.2.1. Nhiễm sán
Đặc điểm: Sán trưởng thành thường sống trong ruột non của người, một số sán hay ấu
trùng sán sống trong các phủ tạng của cơ thể hay trong các tổ chức cơ như: bệnh sán lá gan,
Hậu quả nhiễm sán có thể biểu hiện mức độ khác nhau tuỳ theo vị trí có sán.
- Sán trong ruột thường gây: rối loạn tiêu hoá, ăn không tiêu, buồn nôn, đau bụng,
ỉa chảy, táo bón thất thường, gầy sút, phù nề có thể tử vong do suy k
- Sán ở gan: Đau h

- Sán ở phổi: Ho ra đờm có máu, đau ngực
- Sán ở não: Đau đầu và có những cơn động kinh
Nguyên nhân thường do ăn các thức ăn: ốc, tôm, cua, cá, ếch, nhá

28
bệnh, chưa nấu chín hay ăn sống các loại rau hoa quả bón bằng phân chưa đượ
Phòng bệnh: Bệnh giun sán là một bệnh mang
iên quan tới thói quen ăn uống thiếu
n môi trường bị ô nhiễm, do
g phòng
Đố
tính xã hội, l
vệ sinh và điều kiệ
đó việc phòng chống bệnh là công việc của mọi
người. Hiện nay có nhiều loại thuốc diệt giun sán
có hiệu quả cao, ít độc, nhưng chủ độn
bệnh giun sán là điều cần thiết cho mỗi cá nhân.
i với trẻ em: Giáo dục thói quen vệ sinh
vệ sinh các nhân và tập thể tại gia đình,
quần áo hở đít, cắt ngắn móng tay, tập thó
Mọi người nói chung:
tốt, không ngậm mút tay, ăn các vật rơi dưới đất,
vườn trẻ lớp mẫu giáo, không để cho trẻ em mặc
i quen rửa tay cho trẻ em trước khi ăn uống . . .

ấu chín. Rửa sạch rau quả trước khi ăn.
- Không sử dụng nước hay tắm ở những ao hồ có súc vật xuống tắm.
ông súc vật.
- Không ăn các loại thịt sống hoặc chưa n
- Giáo dục thói quen vệ sinh ăn uống, rửa tay trước khi ăn

- Quản lý phân, xử lý phân thật tốt (dùng hố xí tự hoại, hố xí 2 ngăn, nhà vệ sinh
có cửa), không dùng phân tươi tưới bón cây cối, hoa quả.

29
- Không thả r
1.4. Các sinh vật có độc tố
1.4.1. Vi sinh vật có chất độc (độc tố nấm mốc)
Độc tố nấm mốc (Mycotoxin) là những sản phẩm trao đổi thứ cấp của một số loại nấm
mốc như Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Alternaria…
Độc tố nấm mốc có tính bền vững nhiệt độ cao và không bị tiêu diệt trong quá trình chế
biến thức ăn thông thường. Tùy theo từng loại mà độc tố nấm mốc có thể gây nhiễm độc
cấp tính và mạn tính. Triệu chứng nhiễm độc cấp tính ở gia súc thường là các tổn thương
về gan và thận, nhiễm độc hệ miễn dịch hoặc mất tác dụng của hoóc môn có liên quan.
Nhiễm độc nhẹ hơn, có nghĩa không có các triệu chứng bệnh cấp tính do lượng độc tố hình
thành gây nên, có thể là bệnh ung thư, ảnh hưởng di căn hay không hình thành phôi thai.
Những loài nấm mốc sinh độc tố này có thể phát triển trong lúc canh tác, thu hoạch, dự trữ,
sản xuất chế biến thức ăn và trong quá trình cho ăn khi điều kiện thuận lợi.
Nấm mốc ngoài đồng
Trong điều kiện thực tế của nông nghiệp hiện nay, độc tố nấm mốc được hình thành từ
nấm mốc ngoài đồng là vấn đề lớn nhất mà ta đang phải đối mặt. Nấm mốc đồng ruộng
điển hình và nghiêm trọng nhất là Fusarium và Alternaria. Độc tố nấm mốc Fusarium
được biết tới đều thuộc nhóm Trichothecenes, mà loại thường gặp nhât là độc tố nấm mốc
Deoxynivalenol (DON). Loại độc tố này được mô tả như là "độc tố gây nôn mửa". Nó gây
ra các hiện tượng chán ăn, sưng tấy hệ tiêu hóa cũng như buồn nôn và bỏ ăn. Nó gây ra tổn
thất năng suất đáng kể, đặc biệt trong chăn nuôi lợn và sản xuất thức ăn cho lợn. Đồng thời
nhóm độc tố này cũng có ảnh hưởng tiêu cực đối với hệ miễn dịch. Điều này có nghĩa là
khi ta sử dụng thức ăn chăn nuôi nhiễm độc tố này, nó sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối
với các cơ quan trong cơ thể gia súc, và như vậy tác động ức chế miễn dịch của độc tố nấm
mốc là nhân tố làm giảm đáng kể năng suất.
Một loại độc tố nấm mốc Fusarium nữa gây tổn thất lớn cho chăn nuôi lợn phải kể tới là

Zearalenon. Gây động dục giả là ảnh hưởng chủ yếu được thấy ở cơ quan sinh sản của vật
nuôi. Triệu chứng đối với gia súc cái là phù nề và sưng tấy âm đạo, sưng tuyến vú, ảnh
hưởng tới khả năng sinh sản hay thậm chí là vô sinh. Đối với gia súc đực thì đáng chú ý
nhất là chất lượng tinh trùng giảm.
Nấm mốc trong kho chứa

30
Trong điều kiện khí hậu Trung Âu, có thể phân biệt được nấm mốc là loại nấm trên đồng
ruộng hay trong kho, ví dụ nấm Aspergillus và Penicillium xuất hiện ngay khi ngũ cốc