BÀN VỀ VAI TRÒ CỦA XẾP HẠNG TÍN DỤNG
ĐỐI VỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO

TS. Nguyễn Xuân Đồng
Thành viên Hội đồng thành viên
Trưởng Ủy ban Quản lý rủi ro Agribank

Trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới và kinh tế trong nước đã và đang có
những diễn biến phức tạp, xếp hạng tín dụng đã phát huy vai trò và ngày càng thể hiện
vị trí hết sức quan trọng. Kết quả xếp hạng tín dụng không chỉ có ý nghĩa đối với tổ
chức được xếp hạng mà còn có ý nghĩa đối với toàn bộ nền kinh tế nói chung và đối
với hệ thống tài chính, đối với các cơ quan quản lý, đối với từng ngành, lĩnh vực, đối
với các tổ chức, cá nhân tham gia thị trường vốn nói riêng, đặc biệt trong giai đoạn cổ
phần hóa mạnh mẽ các doanh nghiệp nhà nước thời gian qua.
Xếp hạng tín dụng đã được phát triển từ rất lâu ở các nước phát triển, tuy nhiên
ở các nước có nền kinh tế mới nổi như Việt Nam, khái niệm về hệ thống xếp hạng tín
dụng còn khá mới mẻ và đang ở bước đầu xây dựng và hoàn thiện. Nếu như xếp hạng
tín dụng đã phát triển ở Mỹ vào những năm 1929-1933 và sau đó mở rộng và phát
triển sang nhiều nước khác vào những năm 1970 đến nay thì tại Việt Nam hoạt động
này mới được thực hiện qua một số công ty như: Công ty CP Xếp hạng tín nhiệm
doanh nghiệp Việt Nam (CRV), Công ty TNHH Thông tin tín nhiệm và Xếp hạng
doanh nghiệp Việt Nam (C&R), Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC) thuộc Ngân hàng
Nhà nước, Công ty Cổ phần báo cáo đánh giá Việt Nam (Vietnam Report)… và qua hệ
thống xếp hạng tín dụng nội bộ của bản thân một số tổ chức tín dụng.
Xếp hạng tín dụng trên phương diện là hệ thống cung cấp thông tin có vai trò
quan trọng đối với những cá nhân, tổ chức tham gia thị trường tài chính. Xếp hạng tín
dụng góp phần thu hẹp khoảng cách hiểu biết giữa người cho vay và người đi vay. Hệ
thống thông tin được cung cấp ở đây là uy tín trả nợ của người đi vay. Tổ chức cho
vay có thể sử dụng nhiều nguồn thông tin khác nhau như: hệ thống phân tích riêng của
họ, kết quả xếp hạng tín dụng từ một tổ chức độc lập, kết quả phân tích bởi bên thứ
ba,… Việc sử dụng thông tin đa chiều giúp cho tổ chức cho vay có thể tin tưởng vào

kết quả xếp hạng tín dụng khi tất cả các luồng thông tin đó cung cấp kết quả tương
đồng nhau.
Vai trò của xếp hạng tín dụng đối với nền kinh tế
Tại Việt Nam, khi xu hướng cổ phần hóa các doanh nghiệp diễn ra mạnh mẽ,
thị trường chứng khoán ra đời và phát triển tất yếu dẫn đến nhu cầu hình thành và phát
triển lĩnh vực xếp hạng tín dụng. Xếp hạng tín dụng giúp tạo lập môi trường công
bằng, khách quan trong quan hệ tín dụng, góp phần lành mạnh sự phát triển của nền
kinh tế, giảm thiểu rủi ro tài chính trong hệ thống ngân hàng, giúp doanh nghiệp từng
bước nâng giá trị hình ảnh, thương hiệu, năng lực quản trị thông qua việc quan tâm giữ
gìn hoặc cải thiện kết quả xếp hạng của mình.
Xếp hạng tín dụng có một vai trò quan trọng góp phần cho sự phát triển kinh tế
thông qua việc mở rộng tiếp cận đối với thị trường tín dụng, giảm giá thành tín dụng,
giảm rủi ro đối với việc không trả được nợ. Đối với người tiêu dùng, xếp hạng tín dụng
là yếu tố chủ chốt đối với tín dụng tiêu dùng vì giúp họ dễ dàng tiếp cận được tín dụng
tiêu dùng. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, xếp hạng tín dụng giúp tăng nguồn
vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, giảm giá thành và quản lý rủi ro tốt hơn.

1
Đối với nền kinh tế quốc gia, tín dụng giúp kích thích tiêu dùng thông qua tăng
các khoản cho vay và sản phẩm tín dụng, tăng kết nối người tiêu dùng với thị trường
thứ cấp và tăng số lượng nguồn vốn để mở rộng và đầu tư cho phát triển kinh tế; Đối
với các tổ chức tín dụng, xếp hạng tín dụng giúp họ ra quyết định cho vay nhanh hơn
và chính xác hơn. Kết quả xếp hạng tín dụng trợ giúp đắc lực cho dự đoán rủi ro hiệu
quả hơn; Đối với Ngân hàng nhà nước, kết quả xếp hạng doanh nghiệp cho biết mức
độ rủi ro theo từng ngành, lĩnh vực kinh tế, từ đó có chính sách tiền tệ, tín dụng thích
hợp;
Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước, thông tin xếp hạng doanh nghiệp giúp
cho các cơ quan quản lý Nhà nước đánh giá, phân loại được các đối tượng doanh
nghiệp thuộc quản lý của mình, có cơ sở thông tin để đánh giá và so sánh theo ngành
kinh tế, lĩnh vực hoạt động của các doanh nghiệp. Trong quá trình cổ phần hóa đang

diễn ra mạnh mẽ hiện nay, thông tin xếp hạng tín dụng doanh nghiệp là nguồn thông
tin tốt giúp cho việc định giá doanh nghiệp trong quá trình cổ phần hoá và tham gia thị
trường chứng khoán.
Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các
đối tác nước ngoài trước khi vào Việt Nam đầu tư, liên doanh liên kết, việc đầu tiên họ
quan tâm là môi trường kinh tế và tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong tất
cả các lĩnh vực, ngành nghề. Thông tin cung cấp đưa ra phải chính xác và đáng tin cậy
thông qua một tổ chức độc lập trong nước. Dưới góc độ nhà đầu tư, xếp hạng tín dụng
cung cấp các thông tin đa chiều về tình hình tài chính, cơ cấu tổ chức, môi trường nội
bộ, năng lực lãnh đạo của người đứng đầu doanh nghiệp, chính sách ưu đãi của nhà
nước, các mối quan hệ kinh doanh,... là cơ sở để đánh giá và lựa chọn danh mục đầu
tư, từ đó đưa ra quyết định đầu tư. Do đó, các tổ chức xếp hạng doanh nghiệp chính là
nơi cung cấp những thông tin chính xác tạo nên sự thu hút nhiều hơn nữa các nhà đầu
tư nước ngoài tại Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện tại các tổ chức xếp hạng tín dụng tại Việt Nam mới đang trong
giai đoạn khởi đầu phát triển và mới chỉ tập trung vào đánh giá xếp hạng tín dụng các
doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán mà chưa có đánh giá xếp hạng
toàn điện các doanh nghiệp tại Việt Nam, do đó chưa tạo nên được kênh thông tin kết
nối các nhà đầu tư nước ngoài. Lĩnh vực cung cấp dịch vụ xếp hạng tín dụng vẫn còn
nhiều tiềm năng để phát triển.
Đối với thị trường chứng khoán: thị trường chứng khoán của Việt Nam mới
được chính thức hình thành từ những năm 2000, là thị trường tài chính cao cấp thu hút
vốn quan trọng thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp giúp cho kinh tế phát triển.
Tuy nhiên, thị trường chứng khoán gặp một số khó khăn do thông tin kém minh bạch
nên chưa tạo được sự lành mạnh cho thị trường. Xếp hạng doanh nghiệp ra đời có ý
nghĩa quan trọng đối với các nhà đầu tư, bởi từ đó sẽ cho thấy danh tiếng, khả năng thu
hút vốn, nhân tài và cả lợi nhuận của doanh nghiệp. Xếp hạng tín dụng mang lại lợi ích
cho cả nhà đầu tư và các công ty chứng khoán, việc thu hút vốn trên thị trường chứng
khoán diễn ra thuận lợi và dễ dàng hơn.
Vai trò của xếp hạng tín dụng đối với doanh nghiệp

Các nước, xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp là hoạt động phổ biến nhưng ở
Việt Nam, điều này vẫn khá mới mẻ. Hiện tại, không nhiều doanh nghiệp trong nước
tiến hành xếp hạng tín nhiệm, tuy nhiên đây lại là yếu tố quan trọng cho quá trình quốc
tế hóa thương hiệu doanh nghiệp nói riêng, hội nhập nói chung.

2
Do đó yêu cầu phải có xếp hạng tín dụng doanh nghiệp là điều tất yếu. Thông
qua xếp hạng tín dụng doanh nghiệp, doanh nghiệp khẳng định được vị thế và uy tín
của mình. Với việc được đánh giá độc lập và khách quan của bên thứ 3, doanh nghiệp.
Danh hiệu có được chỉ có thể trên cơ sở sự minh bạch và khách quan. Cơ chế thị
trường và hội nhập quốc tế được xây dựng trên cơ sở hệ thống thông tin minh bạch, cơ
chế lưu chuyển thông tin và xây dựng lòng tin giữa các thành phần tham gia trong nền
kinh tế. Thương hiệu, uy tín và vị thế được khẳng định thông qua bảng xếp hạng các
doanh nghiệp của xếp hạng tín dụng. Cơ quan thông tin tín dụng – CIC của ngân hàng
nhà nước là đơn vị duy nhất ở Việt Nam cung cấp kết quả, phân tích xếp hạng doanh
nghiệp cho một số cơ quan quản lý nhà nước, hàng năm CIC công bố các doanh
nghiệp tiêu biểu trên sàn chứng khoán.
Nhằm giúp các doanh nghiệp xây dựng hình ảnh và độ tín nhiệm của mình
trong sản xuất, kinh doanh nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế của Việt Nam, thì
việc xếp hạng tín dụng là rất cấp thiết và cần thiết. Khi các doanh nghiệp tham gia
đánh giá tín dụng doanh nghiệp sẽ nhận được những thông tin đánh giá hết sức độc
lập, khách quan về tình hình sản xuất kinh doanh của mình, tự mình hiểu được mình
về năng lực tài chính, khả năng thanh toán, công nợ... Mặt khác, doanh nghiệp còn
nhận được những dịch vụ tư vấn tài chính, quản lý, thị trường... Kết quả xếp hạng
doanh nghiệp hàng năm do cơ quan xếp hạng doanh nghiệp đưa ra sẽ tôn vinh các
doanh nghiệp có vị trí xếp hạng cao, đồng thời doanh nghiệp cũng phải có giải pháp
khi bị tụt hạng. Điều này sẽ góp phần rất lớn trong việc quảng bá và phát triển thực lực
của doanh nghiệp trên thị trường trong nước cũng như ở nước ngoài.
Vai trò của xếp hạng tín dụng đối với hệ thống ngân hàng
Hệ thống ngân hàng chiếm một vị trí quan trọng như là huyết mạch của nền

kinh tế với vai trò cung cấp các sản phẩm dịch vụ chủ yếu trong quá trình hoạt động
của các doanh nghiệp. Trong đó, tín dụng là một phần quan trọng nhất của hoạt động
ngân hàng. Tuy nhiên hoạt động tín dụng luôn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, đặc biệt là ở
các nước có nền kinh tế mới nổi như Việt Nam bởi hệ thống thông tin thiếu minh bạch
và không đầy đủ, trình độ quản trị rủi ro còn nhiều hạn chế, tính chuyên nghiệp của
cán bộ ngân hàng chưa cao,… Nợ xấu luôn tồn tại ở bất cứ ngân hàng nào từ ngân
hàng nhỏ đến những ngân hàng hàng đầu thế giới vì nó là một phần tất yếu của hoạt
động kinh doanh của ngân hàng. Hiệu quả của quản trị rủi ro tín dụng là kiểm soát
được nợ xấu ở một mức độ nhất định đảm bảo cho sự hoạt động bền vững của ngân
hàng. Quản trị rủi ro tín dụng được thể hiện thông qua cơ chế, chính sách, mô hình tổ
chức và mô hình quản trị rủi ro phù hợp với điều kiện kinh doanh, cơ sở hạ tầng, chính
sách quản lý của Việt Nam nhằm hạn chế những rủi ro tín dụng có thể xảy ra.
Trong những năm gần đây, hệ thống ngân hàng đã bộc lộ nhiều điểm yếu kém
trong hoạt động tín dụng, nợ xấu tăng cao, nguyên nhân xuất phát từ phía khách quan
do tác động của cuộc khủng khoảng tài chính, tiền tệ toàn cầu và cũng một phần không
nhỏ xuất phát từ phía chủ quan do việc quản lý tín dụng còn chưa chặt chẽ và một bộ
phận cán bộ tín dụng trình độ và đạo đức nghề nghiệp yếu kém. Trước thực trạng trên,
Ngân hàng Nhà nước những năm gần đây đã tập trung định hướng quản lý rủi ro trong
lĩnh vực ngân hàng theo yêu cầu của Basel II thông qua các qui định về quản lý rủi ro
và các buổi tập huấn, đào tạo cho các cán bộ ngân hàng. Một trong các yêu cầu cho
định hướng trên là xây dựng và phát triển hệ thống xếp hạng tín dụng.
Xếp hạng tín dụng giúp ngân hàng giảm chi phí và thời gian ra quyết định cho
vay thông qua thực hiện chính sách khách hàng như hạn mức cho vay, thời hạn cho

3
vay, giá trị tài sản bảo đảm cần cho khoản vay, lãi suất cho vay. Xếp hạng tín dụng
giúp ngân hàng quản lý tốt hơn danh mục cho vay: giám sát và đánh giá các khoản tín
dụng cho biết khoản vay có chất lượng tốt hay đang có xu hướng xấu đi từ đó đưa ra
những giải pháp kịp thời. Xếp hạng tín dụng giúp phát triển chiến lược hướng tới các
khách hàng tốt và rủi ro ít hơn. Và đặc biệt xếp hạng tín dụng giúp ngân hàng quản trị

rủi ro tín dụng tốt hơn.
Vai trò của Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ tại Agribank
Agribank với hệ thống hơn 2.000 chi nhánh trên toàn quốc và số lượng gần
30.000 khách hàng doanh nghiệp và trên 7 triệu khách hàng cá nhân và hộ nông dân/
hộ kinh doanh. Hệ thống XHTDNB đã giúp Agribank tăng cường việc giám sát và
quản trị rủi ro tín dụng đối với một số lượng lớn khách hàng. Hệ thống xếp hạng tín
dụng nội bộ của Agribank được xây dựng trên nền tảng hệ thống công nghệ thông tin
hiện đại nhất trong hệ thống ngân hàng, với các bộ chỉ tiêu chấm điểm phù hợp với
từng loại hình, qui mô, ngành nghề của khách hàng. Bộ chỉ tiêu được xây dựng đánh
giá toàn diện khách hàng trên các phương diện tài chính và phi tài chính; phương pháp
chấm điểm được sử dụng kết hợp giữa phương pháp thống kê và phương pháp chuyên
gia. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của Agribank đã giúp Agribank giảm rất nhiều
chi phí trong việc thực hiện chính sách khách hàng, quản lý chất lượng tới từng khoản
vay, tăng cường chất lượng tín dụng. XHTDNB trên cơ cở chấm điểm, xếp hạng khách
hàng và phân nhóm nợ để thực hiện trích lập dự phòng rủi ro, kiểm soát nợ xấu.
Từ quí I năm 2012, kết quả chấm điểm, xếp hạng khách hàng đối với tổ chức
kinh tế chính thức được áp dụng (các khách hàng khác được áp dụng theo lộ trình đến
năm 2013). Kết quả chấm điểm khách hàng đã được sử dụng trong chính sách khách
hàng doanh nghiệp, quản lý khả năng trả nợ của từng khách hàng vay, theo nhóm
khách hàng và ngành nghề kinh tế từ đó đưa ra các báo cáo cảnh báo rủi ro định kỳ
giúp cho việc kiểm soát nợ xấu tốt hơn và nợ xấu đang có xu hướng giảm dần. Xếp
hạng tín dụng cũng đưa ra yêu cầu về việc thu thập thông tin khách hàng đối với từng
khách hàng giúp cho việc quản lý thông tin khách hàng chặt chẽ hơn, từng cán bộ phụ
trách phải có trách nhiệm cao hơn nữa trong việc theo dõi thông tin về tình hình kinh
doanh, tài chính và các thông tin của khách hàng phục vụ cho việc đánh giá, chấm
điểm khách hàng từ đó giám sát khoản vay của khách hàng được hiệu quả hơn.
Qua quá trình áp dụng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, đến nay hệ thống này
đã thể hiện rõ vai trò, tầm quan trọng của nó và là công cụ không thể thiếu đối với
hoạt động kinh doanh của Agribank hiện nay. Vai trò này được thể hiện qua các báo
cáo từ hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đã hỗ trợ cho công tác quản trị, điều hành,

quản lý tín dụng, quản lý rủi ro:
- Đối với quản trị điều hành: hoàn thiện mô hình quản lý tín dụng, xây dựng,
hoàn thiện chức năng nhiệm vụ của các Ban, phòng, phục vụ cho kiểm tra, kiểm toán
độc lập.
- Đối với quản lý tín dụng: xây dựng và giám sát chiến lược tín dụng, đánh
giá hiệu quả của từng bộ phận (dạng sản phẩm tín dụng), xây dựng qui trình tín dụng
và chính sách khách hàng, lập báo cáo tín dụng.
- Đối với quản lý bộ phận: ra quyết định tín dụng, kiểm soát rủi ro tín dụng,
có chế đánh giá khen thưởng đối với cán bộ tín dụng.

4
- Quản lý rủi ro: thực hiện phân loại nợ và trích lập dự phòng theo điều 7 –
Quyết định 493 của ngân hàng nhà nước và theo tiêu chuẩn quốc tế. Làm nền tảng cho
việc xây dựng các công cụ quản trị rủi ro tín dụng mà Agribank đang thực hiện.
Kết luận
Nâng cao tính thực tiễn và khả năng đánh giá chính xác của hệ thống xếp hạng
tín dụng nội bộ, thực hiện xếp hạng tín dụng theo định kỳ và duy trì một cách liên tục
để làm cơ sở trong xây dựng chính sách khách hàng về giới hạn tín dụng, áp dụng hình
thức bảo đảm tiền vay thích hợp, các định hướng tín dụng với từng khách hàng. Xếp
hạng tín dụng là một công cụ hiệu quả, mang tính khoa học trong quản lý rủi ro tín
dụng thông qua lượng hóa các đánh giá và đưa ra các quyết định phù hợp. Hệ thống
xếp hạng tín dụng khách hàng mới được các ngân hàng Việt Nam ứng dụng trong
những năm gần đây và chắc chắn còn cần nhiều trải nghiệm để sửa đổi, hiệu chỉnh cho
phù hợp với điều kiện thực tế. Do đó, hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ
đang và sẽ là một trong những công việc trọng tâm để nâng cao khả năng kiểm soát
hoạt động tín dụng.
Với sự ra đời của trung tâm thông tin tín dụng Ngân hàng nhà nước (CIC) đã hỗ
trợ cho việc cung cấp thông tin xếp hạng tín dụng với quy mô kho dữ liệu rất lớn, được
thiết kế và xây dựng trên nền công nghệ tin học hiện đại, có thể truy xuất thông tin tức
thời qua Website và kho lưu trữ dữ liệu lịch sử duy trì 5 năm, được kiểm soát chất

lượng đầu vào chặt chẽ, có phân tổ chi tiết theo chỉ tiêu thông tin và bổ sung nhiều
thông tin từ các nguồn khác trong và ngoài nước. Đây là một lợi thế to lớn để Hệ thống
thông tin tín dụng Việt Nam bước vào hội nhập quốc tế, hỗ trợ cho việc chấm điểm,
xếp hạng tín dụng nội bộ khách hàng vay của các tổ chức tín dụng.
Nguồn thông tin xếp hạng tín dụng của CIC là nguồn thông tin tham khảo đáng
tin cậy, là cơ sở để cho Agribank và các tổ chức tín dụng khác tham khảo, so sánh với
kết quả xếp hạng trên hệ thống xếp hạng của chính mình để có những tu chỉnh thích
hợp, mặc dù các chỉ tiêu xếp hạng tín dụng không giống nhau, nhưng kết quả xếp hạng
cuối cùng không có chênh lệch quá lớn.

Hà nội, ngày 28/8/2012



5