1
2
PHƯƠNG PHÁP DẠY và HỌC TÍCH CỰC
Luật Giáo dục (12/1998) Điều
24.2 đã ghi “Phương Pháp Giáo Dục phổ
thông phải phát huy tính tích cực tự giác,
chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, từng môn
học, bồi dưỡng Phương Pháp tự học, rèn
luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại
niềm vui hứng thú học tập cho từng học
sinh".
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
3
PPDH còn là con đường tích
hợp đa chiều, đa ngành của tri thức
và khả năng hành động. Làm thế nào
để Lý luận Giáo học pháp hiện đại
được chuyển hóa nhuần nhuyển,
uyển chuyển và hiệu quả trong mỗi
bài giảng, mỗi hoạt động sư phạm ?
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
4
Khái niệm
"Phương Pháp Dạy học tích cực."
là một thuật ngữ rút gọn đang được dùng ở
nhiều nước, để chỉ những Phương Pháp
Giáo Dục dạy học theo hướng phát huy tính

tích cực tự giác chủ động sáng tạo của
người học "Phương Pháp Dạy học tích cực"
hướng tới việc hoạt động hoá, tích cực hoá
hoạt động nhận thức của người học Thuật
ngữ "Phương Pháp Dạy học tích cực " hàm
chứa cả phương pháp dạy và phuơng pháp
học. [ Chữ "tích cực" trong PPDHTC được
dùng với nghĩa là hoạt động, chủ động ><
không hoạt động, thụ động ]
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
5
Lấy người học làm trung tâm. Giáo
viên/Giảng Viên là "nhạc trưởng" dẫn lái và định hướng,
hỗ trợ, giải đáp, khuyến khích
Thầy chủ động + Trò chủ động ==> môi
trường hợp tác hữu ích giữa Người Dạy - Người học
Tính chủ động sáng tạo trong các nấc nhận
thức {theo thang nhận thức Bloom}
Tính hướng nội cao, phát huy khả năng tự do
tư duy nhận thức và hành động
Tin Hướng Ngoại linh hoạt sinh động ==> tính
năng động, khả năng thích ứng cao với môi trường
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
6
Tính hướng nội + Tính Hướng Ngoại Kết hợp nhuần
nhuyễn linh hoạt ==> Năng lực sáng tạo cao nhất cho người học và
người dạy.
Tính kế thừa: kế thừa kỹ năng và phương pháp dạy học

trưyền thống thích hợp và
Tính hiện đại: phương tiện, quan hệ với thế giới mới,
tương quan trong hệ thống Nền kinh tế tri thức toan cấu.
Tính tâm lý: từ kỹ năng hiểu và ứng xử đơn giản hợp tâm
lý người học đến mức cao: đạt tới nghệ thuật ứng xử tâm lý và
hành vi.
Vì : đối tượng của hoạt động dạy học là chủ thể con người
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
7
Các Phương Pháp Dạy học tích cực đặc thù theo Lý luận Dạy Học tích cực
cần được chú trọng phát triển vận dụng tại trường phổ thông:
“ Trẻ em được học là niềm vui của một loại lao động mà họ cảm nhận được sự
chiến thắng đối với bóng tối dăng mắc khắp nơi và trước hết là ở trong chính bản thân mình.
Được học sẽ là hạnh phúc hơn gấp nhiều lần là được dạy và bị dạy.”
1. Dạy học lấy người học làm trung tâm
2. Dạy học đặt và giải quyết vấn đề
3. Dạy học theo Lý thuyết tình huống
4. Dạy và học hợp tác nhóm nhỏ
5. Dạy và học theo Lý thuyết kiến tạo
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
8
Lý thuyết kiến tạo ( Constructivism Theory)
đang là một trong những lý thuyết về dạy học vượt trội
được sử dụng trong giáo dục. Lý thuyết này khuyến khích
học sinh tự xây dựng kiến thức cho mình dựa trên những
thực nghiệm cá nhân và áp dụng trực tiếp vào môi trường
học tập của các em. Việc học của mỗi cá nhân học sinh là
trung tâm của tiến trình dạy học.

Lý thuyết kiến tạo cho rằng, kiến thức được xây
dựng và ứng dụng thống nhất với các thực nghiệm mang
tính cá nhân.
Lý thuyết kiến tạo xem người học là những thực thể hoạt
động hơn là thụ động để có thể đổ đầy thông tin. Môi
trường internet cho phép học sinh được khám phá và tìm
kiếm thông tin, tạo ra các liên kết và kiến tạo tri thức. kèm
theo kỹ năng: Thử sai - Khám phá
6. Dạy và học Lý thuyết hành vi : Thực nghiệm
- thực hành - Củng cố nhận thức
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
9
1. Kỹ năng thiết kế tình
huống có vấn đề và Kỹ năng Xử lý
tình huống
1.1 * Đặt tình huống nội
hàm vấn đề toàn bài: Việc tạo được
tình huống có vấn đề được thực hiện
ngay ở phần tìm hiểu chung của mỗi
bài dạy = phần Khởi đông
Gợi ý: Câu hỏi giao lưu cho
người học: Khởi động là gì, để làm
gì, phải khởi động như thế nào…???
Người học tự thấy vấn đề cần xử lý
trong bài học kích thích óc tìm tòi
sáng tạo.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
10

1.2* Đặt tình huống nội hàm
vấn đề ứng với từng nội dung trong
bài dạy:
• Tạo tình huống có vấn đề:
Thường có một số tình huống được
chuẩn bị sẵn trong giáo án.
Rất cần quan tâm những tình
huống đột nhiên có khả năng xuất hiện,
rất hay và sinh động hấp dẫn, người học
cảm thấy tình huống đó tới một cách tự
nhiên, và tự giác nhận thức vấn đề là một
biện pháp độc lập, đồng thời có liên kết
hỗ tương với các biện pháp khác trình
bày dưới đây để Tạo các tình huống có
vấn đề biện pháp tâm lý: có thể dùng câu
hỏi, nêu sự việc, hoặc một câu chuyện
gây sự tò mò ==> xuất hiện tình huống có
vấn đề
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
11
1.3* Kỹ năng Xử lý tình
huống:
• Với Những tình huống đã
thiết kế: GV cần chuẩn bị sẵn
phương án xử lý hiệu quả và sáng
tạo ; việc xử lý tình huống hiệu quả
phụ thuộc Kỹ năng thiết kế các tình
huống có vấn đề
• Với những tình huống

nảy sinh ngay trong thực tế khi hoạt
GV rất cần chuẩn bị ứng phó hiệu
quả vàđộng dạy học đang diễn ra
sáng tạo chuyển thành hiệu quả,
trong đó chú ý khai thác tình huống:
Người học làm sai hoặc làm lạc
hướng chủ đề bài học
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
12
2. Vấn đáp (đàm thoại) - động
não : (đòi hỏi nghệ thuật sáng tạo của GV dàn
dựng hệ thống questions có định hướng
a- Vấn đáp tái hiện: liên hệ vùng
kiến thức HS đã đi qua > xâu chuỗi kiến thức
hiện tại
b- Vấn đáp tìm tòi (đàm thoại) = GV
dùng một hệ thống câu hỏi sắp xếp (dàn dựng)
có định hướng ==> dẫn dắt HS "step by step"
khám phá , phát hiện bản chất, tính quy luật của
==> kiến thức [ kỹ năng PP này đòi hỏi nghệ
thuật sáng tạo của GV dàn dựng hệ thống
questions có định hướng, biết dẫn dắt + tổ chức
các nhóm trao đổi ý kiến, tranh luận, tăng
cường giao lưu Thầy- Trò ===> tác động đến
tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho
từng học sinh
c- Vấn đáp giải thích minh hoạ: gợi
mở = dẫn chứng ==> củng cố khắc sâu kiến
thức (đặc biệt tác dụng khi có thiết bị nghe

nhìn).
Hiện nay, đa số GV thường dùng Kỹ năng a, c,
chưa chú trong khai thác kỹ năng b.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
13
3. Nghệ thuật và sử dụng hệ thống
các câu hỏi giúp dẫn dắt người học trong tiến
trình nhận thức: khám phá ==> ứng dụng {bắt
chước} ==> sáng tạo
• Hệ thống câu hỏi thông minh sẽ giúp
tạo được kịch bản tốt của bài dạy dẫn dắt người
học khám phá kiến thức và thiết kế nhận thức,
nhằm đạt mục tiêu của bài học.
• Kỹ năng đặt câu hỏi nội hàm nhiều
vấn đề và Kỹ năng xử lý câu hỏi câu hỏi - có tính
gợi mở và khuyến khích tìm tòi độc lập (ko áp
đặt )==>kích thích năng lực tư duy mở, trực tiếp
hay gián tiếp.
• Kỹ năng lập câu hỏi , lập các bài tập
có tình huống sẽ tăng giá trị của bài học, bài
giảng nhiều lần mà ko hề vất vả; HS cũng ko bị
áp lực tâm lý
Lưu ý: Hết sức tránh lối đặt câu hỏi
đơn điệu một chiều (VD:…… )
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
14
4. Nghệ thuật diễn đạt, trinh bày, phản hồi:
• Kỹ năng truyền đạt và phản hối của Người

Dạy: Diễn thuyết trình bày, lắng nghe câu hỏi của
HViên/học sinh - Kết hợp với xử lý khai thác tình huồng
từ câu hỏi - trả lời của HViên/học sinh và cách khai thác
các lỗi sai của người học nếu có.
• Kỹ năng truyền đạt và phản hối của Người
học: Không kém phần quan trong so với mục trên - Giáo
viên cần chú ý xây dưng tốt kỹ năng này cho HViên/học
sinh thì các kỹ năng khác mới phát huy được thế mạnh.
và đạt hiệu quả mong muốn
Phản hồi đa chiều rất quan trọng giúp dẫn dắt người học
trong người học tự khám phátiến trình nhận thức theo
diễn biến của bài dạy kiến thức và thiết kế nhận thức,
nhằm đạt mục tiêu của bài học, bao gồm:
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
15
• Trả lời các câu hỏi của người học đặt ra
với người dạy • Cần dành time phân tích thích đáng
với tất cả các câu trả lời of người học ,
Việc GV trả lời HS là tạo mối giao lưu tư duy trong
qhệ Người dạy-người học ; dẫn dắt người học tự
khám phá - Giúp HS vượt qua tính e dè thiếu tự tin -
Hấp dẫn được cả những HS yếu, hay thiếu tập trung
trong giờ học.
`Lưu ý: Hết sức tránh lối trả lời HS câu hỏi đơn điệu
một chiều (VD: chỉ nói em ngồi xuống, mời em khác,
mà ko nh/xét về lời phát biểu của HS đó ==> HS đó dễ
cảm thấy thất vọng…… )
Nên chú ý tới tâm lý của HS: một khi đã
mạnh dạn phát biểu là nó đã vượt qua chính sức ỳ

của mình và đặt rất nhiều hy vọng khám phá trong đó,
kể cả những HS yếu kém… (VD: trường hợp HS Sức
….)
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
16
Một điều ko quên: nhiều em HS rất rụt rè, ko dám phát biểu trước đám đông, biết
mà có thể rất tự ti nhìn thầy Cô giáo, muốn phát biểu nhưng lại không dám giơ tay, nhất là với
các HS nữ.
Do vậy lời trao đổi nhận xét của thầy cô giáo về câu trả lời của các em là rất cần
thiết và quan trọng, ko chỉ với HS đã có phát biểu mà còn ảnh hưởng đối với tâm lý nhận thức
và không khí học tập của toàn lớp.
5. Kỹ năng tổ chức giờ dạy và tổ chức lớp học
• Hiểu và vận dụng Tâm lý học: Hiểu người học, hiểu đối tượng, hiểu chính mình
• Chia nhóm học tập hợp lý , kèm theo phân công nhiệm vụ cho các nhóm thật
khoa học, lôgic
• Tổ chức cho học sinh hoạt động sáng tạo trên cơ sở chú trọng khai thác vận
dụng kiến thức đã học, sẽ tạo những điều kiện và tình huống cho người học được trải nghiệm
vận dụng kiến thức đã học.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
17
6. Kỹ năng thiết kế bài giảng nhanh chóng và hiệu quả, tốn ít time
nhất mà hiệu quả nhất, Giáo án Tin học nên như một sơ đồ, đừng nên như
một bài thuyết trình
7. Kỹ năng Trải nghiệm, khám phá: Người học trải nghiệm qua
tình huống có vấn đề ==> tự khám phá cách giải quyết hay tự thấy các
vướng mắc cho cách giải quyết đó ==> kích thích sự tìm tòi + tự sáng tạo
8. Kỹ năng Thử sai, phủ định, khẳng định: Vận dung việc Tạo
tình huống cho người học được tự tìm tòi cách xử lý vấn đề ===> khuyến

khích độc lập nhận thức và kiến tạo kiến thức
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
18
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
9. Ngoài ra còn các kỹ năng : Trò chơi - sắm vai - Mô
phỏng - Bể cá - động não - Kim tự tháp
Kỹ thuật Dông não (brain storming): Kích thích người
học, nhóm làm việc đưa ra cành nhiều ý tưởng, càng nhiều giải
pháp càng tốt. Đầu tiên là ghi nhận các ý tưởng, các giải pháp.
Không vội đánh giá các ý tưởng, các giải pháp. Thảo luận và
tranh luận bảo vệ các ý tưởng, giải pháp đã đề xuất.
Nhóm rì rầm (buzz groups): Học sinh trao đổi nhỏ (!)
với nhau về một vấn đề. Có thể là hai học sinh ngồi gần nhau
hoặc tổ chức thành nhóm trao đổi với nhau về một vấn đề. Sau
đó yêu cầu học sinh nêu ra, chia sẻ ý kiến với cả lớp.
19
Bể cá (Fish bowl): Một nhóm im lặng lắng nghe nhóm còn lại
trao đổi với nhau để tìm hiểu cách mà nhóm này lập luận, giả quyết vấn
đề. Sau đó đổi vai giữa hai nhóm.
Kim tự tháp (Pyramid): Chia ra thành các nhóm nhỏ để thảo
luận, nghiên cứu về một vấn đề. Tổng kết ý kiển trong nhóm. Sau đó vấn
đề được thảo luận sâu hơn bằng cách gộp hai nhóm nhỏ thành một
nhóm lớn hơn. Rồi lại gom 2 nhóm thành một nhóm lớn hơn nữa cho đến
khi còn một nhóm là cả lớp. Càng về sau ý kiến càng chắt lọc, sâu sắc
hơn, chính xác hơn.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
20

MỘT SỐ KỸ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC
Các kỹ thuật dạy học tích cực là những kỹ thuật dạy học có ý
nghĩa đặc biệt trong việc phát huy sự tham gia tích cực của HS vào
quá trình dạy học, kích thích tư duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm
việc của HS. Các kỹ thuật dạy học tích cực được trình bày sau đây có
thể được áp dụng thuận lợi trong làm việc nhóm. Tuy nhiên chúng
cũng có thể được kết hợp thực hiện trong các hình thức dạy học toàn
lớp nhằm phát huy tính tích cực của HS. Các kỹ thuật được trình bày
dưới đây cũng được nhiều tài liệu gọi là các PPDH
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
21
1. Động não
1.1. Khái niệm
Động não là một kỹ thuật nhằm huy động những tư
tưởng mới mẻ, độc đáo về một chủ đề của các thành viên
trong thảo luận. Các thành viên được cổ vũ tham gia một
cách tích cực, không hạn chế các ý tưởng (nhằm tạo ra
"cơn lốc" các ý tưởng). Kỹ thuật động não do Alex Osborn
(Mỹ) phát triển, dựa trên một kỹ thuật truyền thống từ Ấn độ.
1.2 . Quy tắc của động não
• Không đánh giá và phê phán trong quá trình thu
thập ý tưởng của các thành viên;
• Liên hệ với những ý tưởng đã được trình bày;
• Khuyến khích số lượng các ý tưởng;
• Cho phép sự tưởng tượng và liên tưởng
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
22
Các bước tiến hành

1. Người điều phối dẫn nhập vào chủ đề và xác định rõ một vấn đề;
2. Các thành viên đưa ra những ý kiến của mình: trong khi thu thập ý
kiến, không đánh giá, nhận xét. Mục đích là huy động nhiều ý kiến tiếp nối nhau;
3. Kết thúc việc đưa ra ý kiến;
4. Đánh giá:
• Lựa chọn sơ bộ các suy nghĩ, chẳng hạn theo khả năng ứng dụng
- Có thể ứng dụng trực tiếp;
- Có thể ứng dụng như-ng cần nghiên cứu thêm;
- Không có khả năng ứng dụng.
• Đánh giá những ý kiến đó lựa chọn
• Rút ra kết luận hành động.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
23
1.3. Ứng dụng
• Dùng trong giai đoạn nhập đề vào một chủ đề;
• Tìm các phương án giải quyết vấn đề;
• Thu thập các khả năng lựa chọn và ý nghĩ
khác nhau.
1.4. Ưu điểm
• Dễ thực hiện;
• Không tốn kém;
• Sử dụng được hiệu ứng cộng hưởng, huy
động tối đa trí tuệ của tập thể;
• Huy động được nhiều ý kiến;
• Tạo cơ hội cho tất cả thành viên tham gia.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
24
1.5. Nhược điểm

• Có thể đi lạc đề, tản mạn;
• Có thể mất thời gian nhiều trong việc chọn các ý
kiến thích hợp;
• Có thể có một số HS „quá tích cực", số khác thụ
động.
Kỹ thuật động não được áp dụng phổ biến và
nguời ta xây dựng nhiều kỹ thuật khác dựa trên kỹ thuật
này, có thể coi là các dạng khác nhau của kỹ thuật động
não.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng
25
2. Động não viết
2.1. Khái niệm
Động não viết là một hình thức biến đổi của động não. Trong động não
viết thì những ý tưởng không được trình bày miệng mà được từng thành viên
tham gia trình bày ý kiến bằng cách viết trên giấy về một chủ đề.
Trong động não viết , các đối tác sẽ giao tiếp với nhau bằng chữ viết.
Các em đặt trước mình một vài tờ giấy chung, trên đó ghi chủ đề ở dạng dòng
tiêu đề hoặc ở giữa tờ giấy. Các em thay nhau ghi ra giấy những gì mình nghĩ về
chủ đề đó, trong im lặng tuyệt đối. Trong khi đó, các em xem các dòng ghi của
nhau và cùng lập ra một bài viết chung. Bằng cách đó có thể hình thành những
câu chuyện trọn vẹn hoặc chỉ là bản thu thập các từ khóa. Các HS luyện tập có
thể thực hiện các cuộc nói chuyện bằng giấy bút cả khi làm bài trong nhóm. Sản
phẩm có thể có dạng một bản đồ trí tuệ.
Tập huấn
Đổi mới PPDH Mĩ thuật theo hướng