ĐỊNH BỆNH VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH LAO ppt
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (99.61 KB, 4 trang )
ĐỊNH BỆNH VÀ ĐIỀU TRỊ
BỆNH LAO
Những người có nguy cơ cao tiến triển từ lao tiềm ẩn sang lao hoạt
động gồm người nhiễm HIV, người nhiễm M.tuberculosis trong vòng 2 năm
qua, trẻ em dưới 4 tuổi, bệnh nhân suy yếu hệ miển nhiễm như bệnh tiểu
đường, suy thận mãn hay ở giai đoạn cuối, nhiễm bụi silic phổi, ung thư, suy
dinh dưỡng, dùng steroid dài ngày hay ghép cơ quan; và những người dùng
thuốc ức chế TNF-α (Tumor Necrosis Factor alpha).
Tỷ lệ truyền bệnh cao có thể do chẩn đoán và điều trị chậm trễ. Mới
đây, thử nghiệm nhả interferon-gamma và thử nghiệm phóng đại nucleic
acid cho phép tìm ra nhanh và chuyên biệt hơn nhiễm M. tuberculosis và
dạng bệnh hoạt động so với thử nghiệm truyền thống thử trên da (TST:
Tuberculin Skin Test) và nhuộm khuẩn AFB (Acid-fast bacilli). Tuy nhiên
TST, cũng còn gọi là thử nghiệm Mantoux hay PPD (Purified Protein
Derivative) rẻ tiền, là thử nghiệm căn bản để chẩn đoán M. tuberculosis và
được dùng rộng rải trong nhiều năm trên thực hành lâm sàng.
Giống như TST, thử nghiệm nhả interferon-gamma được thiết kế chỉ
để tìm M. tuberculosis. Khi dùng một mình, thử nghiệm này không phân biệt
được nhiễm lao tiềm ẩn hay lao hoạt động, và có thể cho kết quả âm tính giả
hay không xác định được khi nhiễm đồng thời HIV và bệnh suy yếu hệ miển
nhiễm.
Do đó, khi kết quả âm tính của thử nghiệm nhả interferon-gamma hay
TST một mình không thể loại bỏ chẩn đoán nhiễm lao. Lao hoạt động được
chẩn đoán kết hợp lịch sử bệnh và khám thân thể, chụp hình ngực, cấy đàm
hay các mô khác, và đôi khi làm sinh thiết mô. Nếu nghi ngờ lao hoạt động,
cần thực hiện thêm chẩn đoán đánh giá trước khi có được kết quả thử
nghiệm nhả interferon-gamma hay TST.
Với người nhiễm lao tiềm ẩn, có nguy cơ tiến đến lao hoạt động, nên
dùng dược điều trị. Với nhóm bệnh nhân này, thuốc được chọn là điều trị
bằng isoniazid trong 9 tháng.
Điều trị kết hợp isoniazid + rifampin + pyrazinamide và ethambutol
phải bắt đầu ngay khi chẩn đoán lao hoạt động. Điều trị kết hợp phải cho
bệnh nhân dùng trong 2 tháng ở “pha cao độ’, và trong phần lớn trường hợp,
phải điều trị tiếp bằng isoniazid + rifampin từ 4 đến 7 tháng ở “pha tiếp tục”.
Nên quan sát khi cho bệnh nhân uống thuốc.
Ở nhiều quốc gia, chủng lao đề kháng nhiều thuốc (MDR) hay lao
kháng thuốc diện rộng (EDR) đang tăng cao, đòi hỏi phải chẩn đoán ngay
nhiễm lao và chế độ điều trị thuốc đầy đủ.
Khám phá và điều trị trễ nhiễm lao hoạt động hay người có nguy cơ
cao biến lao tiềm ẩn sang dạng hoạt động làm cho bệnh lây truyền cao hơn.
Điều trị thích hợp cho tất cả bệnh nhân nhiễm lao tiềm ẩn và lao hoạt động
là cần thiết để kiểm soát bệnh. Chăm sóc người nhiễm lao đồng thời với HIV
tạo thêm thách thức, gồm tương tác thuốc và hội chứng viêm tái tạo hệ miển
nhiễm.
Tóm lại, lời khuyên thực hành gồm:
* Phải nhắm mục tiêu sàng lọc M. tuberculosis chỉ nhắm đến những
người có nguy cơ cao nhiễm bệnh hay tiến triển thành dạng hoạt động.
* Sàng lọc nhiễm lao , thử nghiệm antigen-specific interferon-gamma
release assay tạm dịch là thử nghiệm nhả interferon-gamma chuyên biệt với
antigen có ích. Đặc biệt với người trước kia có chủng ngừa BCG.
* Điều trị chọn lựa cho phần lớn bệnh nhân nhiễm lao tiềm ẩn là
isoniazid một mình, trừ những người nghi ngờ đề kháng thuốc chính.
* Nhiễm lao kháng thuốc diện rộng và nhiễm lao kháng nhiều thuốc
cần điều trị kết hợp và quan sát trực tiếp khi điều trị. Những bệnh nhân này
nên chuyển cho những bác sĩ chuyên môn hay những bệnh viện chuyên về
lao.
Dược sĩ Lê-văn-Nhân
