Hoa cúc vàng” của Lưu Quang Vũ
Có ba loài hoa giữ vị trí quan trọng trong thơ Xuân Quỳnh : hoa tường vi gắn
với một thời trẻ dại, hoa cỏ may đã trở thành tên của một tập thơ, và hoa cúc cứ
đi về trong những bài thơ của chị.
Sự tích về bông hoa nhiều cánh, mùa thu, hay là một tình yêu không thể cắt
nghĩa đã gắn hoa cúc với Xuân Quỳnh. Thế rồi đến lượt sự đa cảm, tảo tần,
nhân hậu lại gắn Xuân Quỳnh với hoa cúc.
Trong thơ Lưu Quang Vũ, hoa cúc chính là hình ảnh của Xuân Quỳnh :
Cảm ơn em, em từ miền cát gió
Về với anh, bông cúc nhỏ hoa vàng
(Và anh tồn tại )
Còn trong thơ Xuân Quỳnh, hoa cúc là hình ảnh của tình yêu
Tôi trăn trở nhiều đêm cùng hoa cúc
Đợi tiếng gà đánh thức sự bình yên
Tôi đã đi đến tận cùng xứ sở
Đến tận cùng cay đắng, đến tình yêu
(Thơ tình cho bạn trẻ)
Đó là tình yêu với mặt hồ rộng, với kẽ là gió đùa, với lời tự tình trên ghế đá và
ánh mắt nhìn như chấp cả vô biên. Tình yêu và hoa cúc đã đặt người yêu ngai
vàng của sự tôn thờ tuyệt đối, đến mức mà :
Anh đã nghĩ chắc là hoa đã có
Mọc xanh đầy thung lũng của ta xưa
(Hoa cúc xanh)
Chỉ cần anh nghĩ thôi, là hoa sẽ tồn tại. Chỉ cần anh tin, là hoa sẽ có thật. Vậy
hoa là gì trong giấc ngủ anh?
Anh mơ anh có thấy em
Thấy bông cúc nhỏ nơi triền đất quê
(Hát ru)
Tôi rất thích bài thơ này của Xuân Quỳnh, thích đến từng hình ảnh trong bài
thơ : Một con tàu neo bến, trời đêm nghiêng xuống mái nhà, biển xanh mơ về
đất liền, con sông về với rừng, đám mây về với cơn mưa, và con đường đi tới
miền chưa có đường
Nhưng Baby ơi, có những con đường không thể bước trọn, cũng như những
tình yêu không đi được đến cùng. “Người đã ra đi khi mùa chưa hoa cúc, và ta
mơ hoang một sắc nắng vàng” Ta còn thương lắm cánh hoa xưa, nhất là khi
trời vào mùa sương, mùa gió, khi mà :
Kìa bao người yêu mới
Đi qua vùng heo may
(Thơ tình cuối mùa thu)
Hà Nội mùa heo may. Gió se se những sợi vô tình. Mây nhuốm màu phiêu
lãng. Và hoa sữa cứ nồng nàn trên lối ta đi. Bước đi em, đừng quay đầu nhìn
lại. Nhưng nếu có lúc nào, vô thức đưa em trở về ngày xưa, thì em hãy hiểu
rằng
Quá khứ đáng yêu, quá khứ đáng tôn thờ
Nhưng đâu phải điều em luyến tiếc
(Có một thời như thế)
“Tình yêu là cánh đồng hoa giữa trời”. Xuân Quỳnh đã viết thế, và em tin như
thế. Hoa cúc xanh trong thung lũng tuổi thơ, hoa cúc tím trong bài hát cũ, và
hoa cúc vàng trong giấc mơ em ngày nào. Em đã đọc, và em đã hiểu :
Những mùa sen, mùa phượng đã qua
Trên khắp nẻo lại bắt đầu mùa cúc
Rồi hoa đào lại tươi hồng nô nức
Như chưa hề biết đến những tàn phai
(Lại bắt đầu)
Đi qua vùng heo may, đi qua những tàn phai, vẫn có một vườn hoa ở phía lối
em đi, và có một bàn tay đợi em phía cuối con đường