Sinh sản ở
Côn trùng
Đa số côn trùng sinh sản hữu tính, đẻ trứng, có
thể đẻ 1 lần rồi chết (phù du) hay đẻ nhiều lần.
Số lượng trứng sai khác nhau tuỳ loài (suốt đời
họ Meloidae đẻ 6.000 trứng, ong chúa đẻ 1,5
triệu trứng, mối chúa vài chục triệu trứng ).
Phương thức đẻ trứng cũng khác nhau: Đẻ từng
cái hay đẻ cả cụm, trứng để trần hay có bao bọc
trong kén. Hình dạng trứng cũng rất sai khác
nhau: hình giỏ, hình cầu, hình chai, hình lọ
Trong sinh sản hữu tính gặp:
Hiện tượng đực cái cùng cơ thể: Có một số ít
loài trên cơ thể có cả tính đực và cái như rệp
bông Icerya purchasi (có tới 99% số cá thể).
Trong tuyến sinh dục con cái có cả trứng và tinh
trùng (một phần tế bào mặt ngoài của tuyến sinh
dục phát triển thành trứng, phần tế bào phía
trong hình thành nên tinh trùng). Sự thụ tinh xảy
ra trong 1 cá thể, đẻ trứng.
Sinh sản đơn tính sinh (trinh sản –
parthenogenes): Trứng con cái đẻ ra không
qua thụ tinh vẫn phát triển bình thường. Có thể
trinh sản độc lập như ở mối có trứng không thụ
tinh thành con đực, hay xen kẽ với lưỡng tính có
chu kỳ như rệp muội (nhiều lần trinh sản, 1 lần
lưỡng tính).
Sinh sản sâu non: Một số loài thuộc họ muỗi
năn (Cecidomyiidae), Bọ chỉ hồng
(Chironomidae), họ Micromatidae bộ Cánh
cứng ấu trùng có buồng trứng chín và
trứng không qua thụ tinh vẫn hình thành nên ấu
trùng mới, ấu trùng này sau đó lớn đẫy thì đục
cơ thể mẹ chui ra và tiếp tục phương thức sinh
sản của con mẹ.
Sinh sản đa phôi: Từ một trứng phát triển thành
nhiều cá thể, trong đó có một phôi có nguồn gốc
từ sinh sản hữu tính điển hình, còn các phôi
khác có nguồn gốc từ sinh sản vô tính bằng
cách phân chia. Số lượng phôi sai khác nhau
(từ 2 – 2.000 phôi). Thường gặp ở các loài ong
ký sinh thuộc họ Chalcidae, Braconidae
Sinh sản noãn thai sinh (đẻ con): phôi phát triển
trong cơ thể mẹ ra ngoài dưới dạng ấu trùng.
Thường gặp ở họ rệp muội (Aphidae), Ruồi
Tachnidae, Ruồi nhà Muscidae
Hương Thảo
Hệ sinh dục Côn trùng
Hệ sinh dục: Đa số côn trùng phân tính, chỉ có một số ít côn trùng lưỡng tính như rệp, côn trùng
bộ Hai cánh sống trong tổ mối. Thường có hiện tượng dị hình chủng tính rõ rệt (hình dạng, màu
sắc ).
Cơ quan sinh dục đực: Gồm một đôi tuyến tinh dạng viên đơn giản hay nhiều thùy, ống dẫn
tinh đổ vào ống phóng tinh, các tuyến phụ cũng đổ vào ống phóng, tận cùng là cơ quan giao
phối rất đặc trưng cho các loài và là đặc điểm chẩn loại. Các loài côn trùng không có cơ quan
giao phối thì bao tinh được gắn vào lỗ sinh dục cái khi giao phối.
Cơ quan sinh dục cái: Gồm một đôi tuyến trứng, thường có dạng búi, số lượng biến đổi tuỳ loài
(từ 1 đến hàng ngàn). Mỗi ống gồm có phần đỉnh là phần sinh trứng, phần dưới là phần chứa
trứng, có nhiều ngăn. Các ống sinh trứng tập trung vào 2 ống dẫn trứng, nhập lại thành âm đạo
rồi đổ ra ngoài qua huyệt sinh dục cái. Cạnh âm đạo có túi nhận tinh.
Ngoài ra còn có tuyến phụ sinh dục cái, hình thành các chất như vỏ trứng, chất dính trứng, chất
làm nổi trứng Tinh trùng có thể ở rất lâu trong cơ thể con cái (4 – 5 năm như ở ong hay hàng
chục năm như ở mối). Ở muỗi, ruồi hút máu còn có chu kỳ tiêu sinh tức là con cái cần hút máu
để sinh trứng. Hiện tượng giao phối, thụ tinh rất phức tạp và lý thú.
Hương Thảo