Kỹ thuật lai tạo hoa lan pptx
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (218.88 KB, 13 trang )
Kỹ thuật lai tạo
hoa lan
Hoa lan được tôn vinh là nữ
hoàng của loài hoa, bởi hoa lan
không chỉ độc đáo về kiểu hình mà
còn phong phú về màu sắc và
hương thơm. Từ lâu việc tìm kiếm
và sưu tầm những giống lan quý
hiếm đã trở thành niềm say mê của
người chơi hoa. Tuy nhiên, hiện
nay việc phát hiện những giống lan
lạ và quý hiếm trong tự nhiên đã
trở nên khó khăn, do việc khai thác
quá mức của con người làm cạn
kiệt nguồn gen một cách nghiêm
trọng.
Ngày nay, để tạo ra một giống
mới, đáp ứng nhu cầu trồng trọt và
sở thích của con người, biện pháp
lai nhân tạo đã được áp dụng một
cách phổ biến. Bằng phương pháp
lai nhân tạo dựa trên các ngu
ồn gen
sẵn có và nhập nội, các giống mới
ra đời từ các cây lai c
ùng loài, khác
loài, khác chi và cho đến nay tập
đoàn giống lan lai đã lên đến hàng
trăm ngàn giống, với muôn vàn
màu sắc và kiểu dáng đặc trưng
không trùng lặp.
1. Chọc lọc giống bố mẹ
Để tạo một giống lai mang
những tính trạng tốt đạt yêu cầu,
trước tiên phải chọn giống bố mẹ
có các tính trạng về hình thái thân
lá, cấu trúc hoa, màu sắc hoa,
hương thơm…phù hợp. Thông
thường, những đặc tính ưu việt
không tập trung vào một loài nào.
Có những loài nổi bật về hình thái
thân lá nhưng không đặc sắc về
hoa; có loài màu sắc đẹp, mùi
hương đặc trưng nhưng không
thích hợp cho việc nuôi trồng với
mục đích kinh tế như hoa không
bền, không cắt cành được…đã đáp
ứng phần nào các yêu cầu ngày
càng đa dạng về mặt sưu tập,
thưởng ngoạn và từng bước tạo
những tiền đề cho việc khai thác
kinh tế hoa lan cắt cành.
Tùy theo, mục đích của người
tạo giống, trước khi thực hiện phép
lai cần cân nhắc chọn giống bố mẹ
một cách thích hợp, tuy nhiên một
số chỉ tiêu sau không th
ể bỏ qua khi
chọn giống và thụ phấn:
- Ch
ọn cây bố mẹ khỏe mạnh, có
sức sinh trưởng tốt không bị nhiễm
sâu bệnh.
- Phát hoa dài, siêng bông, năng
suất cao.
- Thời gian nở hoa kéo dài.
- Màu sắc hoa tương ph
ản để tạo
ưu thế lai.
- Một số tính trạng khác lạ cần
khai thác (hương thơm, phát sáng,
…)
Nên chọn bố mẹ c
ùng loài, cùng
chi để lai tạo. Các trường hợp bố
mẹ khác loài khác chi thường khó
tạo quả, hoặc có hình thành quả
nhưng quả không có hạt
2. Kỹ thuật thụ phấn
Các loài lan đều thích được thụ
tinh với phấn hoa từ một cây khác,
nhằm bảo đảm tính đa dạng di
truyền. Hầu hết các loài hoa lan đ
ều
có thời gian ra hoa đồng pha, khi
cây ra hoa, sẽ tiến hành thụ phấn
nhân tạo. Nên chọn những hoa còn
tươi, hoa mới nở từ 2-4 ngày. Các
bước tiến hành như sau:
Bước 1: Dùng que tăm lấy bỏ
hạt phấn trên hoa mẹ, tránh không
để hạt phấn rơi vào vòi nhụy, đặc
biệt phải thao tác nhẹ nhàng để
không làm tổn thương bộ phận
truyền giống.
Kỹ thuật lấy phấn hoa
Bước 2: Lấy một cái tăm mới hay
cây nhíp đã khử trùng để lấy phấn
hoa bố. Đưa đầu tăm gắp nhẹ
nhàng n
ắp bao phấn hoặc khối phấn
ra khỏi hoa bố. Đôi khi khối phấn
không dính vào que tăm, trong
trường hợp này, có thể chấm đầu
tăm vào chất nhầy trong nhụy cái
lức đó khối phấn sẽ dễ dàng dính
vào đầu tăm. Đặt nhẹ nhàng khối
phấn vào đĩa petry hay tờ giấy
sạch.
Bước 3: Đè nhẹ vào khối phấn,
đưa đầu tăm vào vòi nhụy cái cho
chất keo dính bám vào đ
ầu tăm, sau
đó dính vào hạt phấn và nhẹ nhàng
đưa hạt phấn vào nhụy cái của hoa
mẹ, đẩy càng gần ống dẫn trứng
càng tốt. Nên thụ phấn vào buổi
sáng hoặc buổi chiều, khi hoa hoàn
toàn khô nước.
Kỹ thuật thụ phấn
Bước 4: Vặt hết hoa và nụ
không được thụ phấn tr
ên phát hoa,
để cây tập trung chất dinh dưỡng
cho quá trình thụ tinh và nuôi quả
đậu sau lai.
Bước 5: Buộc thẻ ghi chú vào
hoa vừa thụ phấn. Trên thẻ ghi
ngày thụ phấn, phép lai giữa hai
giống bố mẹ và người thực hiện.
Có thể ghi ký hiệu cặp lai trên thẻ
đeo, nhưng tên bố mẹ của cặp lai
phải được ghi cẩn thận và rõ ràng
vào số theo dõi, kết hợp với việc
lưu giữ hình ảnh để sau này làm cơ
sở chọn lọc cặp lai có triển vọng.
Treo biển hoa sau khi thụ
phấn
Mỗi phép lai thực hiện từ 3-5
quả để chọn lọc và hạn chế rủi ro
trong quá trình chờ quả chín hoàn
toàn.
3. Chăm sóc quả lan sau lai
Sau khi thụ phấn, theo dõi trong
24 gi
ờ để xác định xem hoa có thực
sự thụ tinh hay không. Nếu không
thành công sẽ tiến hành thụ phấn
nhắc lại. Khi hoa th
ụ tinh, cánh hoa
sẽ héo dần, cụp xuống, phần bầu
noãn sẽ phình to. Dùng phân NPK
10-15-30 phun trên cây để kích
thích sự đậu quả và tạo hạt.
Khi cây có trái đậu, sẽ dùng rất
nhiều sức để nuôi trái, đôi khi trái
sẽ rụng trong vòng vài tháng,
nhưng khi qua khỏi 1 tháng mà trái
vẫn còn đậu trên cành là coi như
phép lai đã thành công.
4. Thu hoạch và bảo quản quả lai
Đừng để trái quá già, hoặc vàng
khô nứt vỏ, vì hạt lan nhỏ và nhẹ,
dễ dàng bay theo gió.
Tùy theo giống mà thời gian
chín của quả lan khác nhau, trung
bình từ 90-200 ngày. Hạt lan trong
quả lan sẽ trưởng thành trong
khoảng từ 3/4 đến- 4/5 thời gian
tính từ khi thụ phấn đến khi chín.
Thường xuyên theo dõi quả lai để
thu hoạch kịp thời trước khi quả
nứt tự nhiên.
Thời gian từ khi thụ phấn cho
đến khi thu hoạch quả lan
Cattleya 11 tháng
Coelogyne 13 tháng
Cymbidium
10 tháng
Dendrobium
3 tháng
Dendrobium
nobile
6½ tháng
Dendrobium
pierardii
14 tháng
Epidendrum
3½ tháng
Phalaenopsis6 tháng
Phalaenopsis
farbige
8 tháng
Vanda 20 tháng
Cho quả vào túi giấy, b
ên
ngoài có ghi chú cẩn thận tên cặp
lai hoặc ký hiệu cặp lai, ngày thu
quả. Sau đó xử lý vỏ và tiến hành
gieo trong điều kiện vô trùng với
môi trường Knudson C có bổ sung
hormone.
Nếu chưa cấy hạt lan ngay thì
quả lan phải được đóng gói và bảo
quản trong tủ lạnh.
Phan Diễm Quỳnh
