TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

TRẢI NGHIỆM CỦA SINH VIÊN KHỐI NGÀNH SỨC KHỎE
KHI THAM GIA CƠNG TÁC PHỊNG, CHỐNG ĐẠI DỊCH COVID-19

TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Trần Mỹ Phương1, Huỳnh Thụy Phương Hồng1

TĨM TẮT46 thái độ văn hóa, sự chuẩn bị kiến thức và kỹ
Đặt vấn đề. Đại dịch COVID-19 là một dịch năng), xã hội, cộng đồng và các yếu tố mới (nhận
thức tầm quan trọng của nghề nghiệp, cảm xúc cá
bệnh truyền nhiễm với tác nhân là virus SARS- nhân, thiết bị lao động và an tồn cá nhân, nhìn
CoV-2 đã gây ra một cuộc khủng hoảng xã hội nhận cuộc sống).
và sức khỏe trên toàn thế giới. Đặt ra các thách
thức cho hệ thống nhân lực y tế và đặc biệt là Kết luận. Sinh viên trải qua các cảm xúc lo
sinh viên điều dưỡng chuyển đổi sang vai trò lắng, hoang mang khi trải qua giai đoạn chuyển
sang điều dưỡng chuyên nghiệp trong bối cảnh tiếp từ sinh viên điều dưỡng sang điều dưỡng
dịch bệnh. mới, đặc biệt trong giai đoạn dịch bệnh diễn biến
phức tạp. Cần có những chương trình hỗ trợ điều
Mục tiêu. Tìm hiểu trải nghiệm của sinh viên dưỡng trong giai đoạn này nhằm đảm bảo nguồn
điều dưỡng năm thứ tư chuyển đổi vai trò sang nhân lực y tế cả về số lượng và chất lượng.
điều dưỡng mới khi chăm sóc người bệnh
COVID-19. Từ khóa. Chuyển đổi vai trị, học thuyết
meleis.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu. Sử
dụng nghiên cứu định tính và thiết kế nghiên cứu SUMMARY
hiện tượng trên 40 sinh viên điều dưỡng năm tư TRANSITION OF STUDENTS IN THE
của Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh từ HEALTH INDUSTRY WHEN
02/2022 đến tháng 10/2022. Khung lý thuyết PARTICIPATING IN THE
được xây dựng dựa trên học thuyết Meleis, đánh PREVENTION AND CONTROL OF

giá các khái niệm cá nhân, xã hội và cộng đồng THE COVID-19 PANDEMIC IN HO CHI
tác động lên chuyển đổi vai trò của sinh viên điều MINH CITY
dưỡng trong bối cảnh COVID-19, từ đó phát hiện Introduction. The COVID-19 pandemic is an
các khái niệm mới.
infectious disease caused by the SARS-CoV-2
Kết quả. Các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình virus that has caused worldwide health and social
chuyển đổi vai trò từ sinh viên điều dưỡng sang crisis. Presenting challenges to the health
điều dưỡng mới trong giai đoạn dịch bệnh workforce system and especially nursing students
COVID-19 bao gồm: cá nhân (ý nghĩa, niềm tin transitioning into professional nursing roles in
the context of the epidemic.
1Khoa điều dưỡng - Kỹ thuật Y học, Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh. Objectives. Learn about the experience of a
Chịu trách nhiệm chính: Trần Mỹ Phương fourth-year nursing student transitioning into a
Email: new nursing role when caring for someone with
Ngày nhận bài: 7.5.2022 COVID-19.
Ngày phản biện khoa học: 7.6.2022
Ngày duyệt bài: 25.9.2022

423

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

Methods. Using qualitative research and trường đại học y khoa đã huy động lực lượng
phenomenological research design on 40 fourth- đông đảo sinh viên tham gia cơng tác phịng
year nursing students of the University of chống dịch COVID-19(1). Tuy nhiên phần
Medicine and Pharmacy in Ho Chi Minh City lớn sinh viên thường chưa chuẩn bị sẵn sàng
from February 2022 to October 2022. The kiến thức và kỹ năng cho các tình huống dịch
theoretical framework is built on the basis of bệnh. Điều này cũng đặt ra một thách thức
Meleis theory, evaluating the personal, social, cho bản thân sinh viên khi bước vào giai
and community concepts that affect the role đoạn chuyển đổi sang vai trò người điều

transformation of nursing students in the context dưỡng chuyên nghiệp. Hiện nay, tại Việt
of COVID-19, thereby uncovering new concepts. Nam có rất ít nghiên cứu về trải nghiệm của
sinh viên điều dưỡng khi tham gia chống
Result. Factors affecting the transition from dịch COVID-19, cũng như các nghiên cứu đi
nursing student to new nurse during the COVID- sâu tìm hiểu trải nghiệm trong giai đoạn
19 pandemic include: personal (meaning, cultural chuyển đổi vai trò từ sinh viên điều dưỡng
beliefs and attitudes, preparation of knowledge sang điều dưỡng mới. Từ những lý do trên,
and skills), social, community, and new factors tác giả đã thực hiện nghiên cứu này mong
(perceived importance of occupation, personal muốn kết quả góp phần bổ sung cơ sở khoa
feelings, work equipment, and personal safety, học cho việc định hướng, theo dõi và hỗ trợ
outlook on life). tinh thần sinh viên y khoa trong các tình
huống khủng hoảng. Đồng thời gợi ý những
Conclusion. Students experience feelings of chiến lược hỗ trợ giúp sinh viên điều dưỡng
anxiety and bewilderment when going through chuyển đổi sang vai trò điều dưỡng mới
the transition from nursing student to new thành công.
nursing, especially during the complicated
epidemic period. It is necessary to have nursing Mục tiêu nghiên cứu
support programs in this period to ensure health Tìm hiểu trải nghiệm của sinh viên điều
human resources in both quantity and quality. dưỡng năm thứ tư chuyển đổi vai trò sang
điều dưỡng mới khi chăm sóc người bệnh
Key word. Transition, meleis theory. COVID-19

I. ĐẶT VẤN ĐỀ II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đại dịch COVID-19 là một dịch bệnh
Đối tượng nghiên cứu
truyền nhiễm với tác nhân là virus SARS- Gồm 40 sinh viên điều dưỡng năm tư của
CoV-2 đã gây ra một cuộc khủng hoảng xã Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh từ
hội và sức khỏe trên toàn thế giới, đặt ra một 02/2022 đến tháng 10/2022.
thách thức nghiêm trọng cho hệ thống chăm Kỹ thuật chọn mẫu
sóc sức khỏe với gánh nặng kép bởi số lượng Sử dụng phương pháp chọn mẫu thuận

lớn người bệnh cần được chăm sóc và tình tiện có chủ đích.
trạng khan hiếm nguồn lực nhân viên y tế. Tiêu chuẩn lựa chọn
Khi đó vai trị của sinh viên khối ngành sức - Sinh viên khoa điều dưỡng năm thứ tư
khỏe tham gia hỗ trợ công tác chống dịch, và đang theo học tại Đại học Y Dược Thành
chăm sóc người nhiễm đã được khám phá. phố Hồ Chí Minh.
Tại Việt Nam, dưới lời kêu gọi cả nước
chống dịch của Chính phủ và Bộ Y tế, nhiều

424

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

- Tham gia cơng tác phịng, chống dịch 2022. Thực hiện phỏng vấn sâu trực tuyến
COVID-19 trong đợt bùng phát dịch lần thứ qua Zoom khi có sự đồng ý của sinh viên.
4.
Quá trình tạo dữ liệu và phân tích
- Chăm sóc trực tiếp người bệnh Covid - - Q trình phân tích nghiên cứu gồm các
19 tại các Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới, BV bước
Đại học Y Dược và bệnh viện dã chiến trên Xây dựng khung nghiên cứu dựa theo học
địa bàn Tp. HCM. thuyết Meleis(2).
Thực hiện mã hóa sơ bộ mã hóa ban đầu
- Đồng thuận tham gia nghiên cứu dữ liệu thô theo từng câu chứa thông tin đơn
Tiêu chuẩn loại trừ lẻ. Mã hóa tập trung: chọn lọc các thông tin
Sinh viên không liên hệ sắp xếp được tối mã hóa sơ bộ quan trọng nhất hoặc thường
đa 3 lần để thực hiện phỏng vấn. xuyên nhất để sàng lọc, tổng hợp, tích hợp và
Thiết kế nghiên cứu sắp xếp theo từng chủ đề hoặc khái niệm.
Sử dụng phương pháp nghiên cứu định Tổng hợp thơng tin theo khung lý thuyết
tính. đã xây dựng và tìm kiếm khái niệm mới.
Thu thập dữ kiện Phát triển hệ thống dữ liệu bằng việc kết
Nghiên cứu viên liên hệ Bộ môn điều hợp thông tin từ tổng quan và khung khái

dưỡng xin thông tin và địa chỉ liên hệ đến niệm.
sinh viên điều dưỡng năm thứ tư đã tham gia Khung lý thuyết
chăm sóc bệnh nhân Covid 19 trong đợt dịch Dựa trên học thuyết Meleis trong bối cảnh
lần thứ 4 tại các Bệnh viện Bệnh Nhiệt Đới, COVID-19, chúng tôi xây dựng khung lý
BV Đại học Y Dược và bệnh viện dã chiến thuyết như sau:
trên địa bàn Tp. HCM), các sinh viên điều
dưỡng tham gia chống dịch giai đoạn 2021-

Bối cảnh: sự Cộng đồng Điều kiện chuyển đổi
xuất hiện - Ý nghĩa
Cá nhân - Niềm tin và thái độ
của Đại dịch điều dưỡng văn hóa.
COVID -19 - Sự chuẩn bị kiến
mới thức và kỹ năng

Xã hội Khái niệm mới

Sơ đồ 1- Khung lý thuyết

425

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

III. KẾT QUẢ ảnh hưởng đến quá trình chuyển đổi từ sinh
Sau quá trình tổng hợp và phân tích dữ viên điều dưỡng sang điều dưỡng mới trong
đại dịch COVID-19. Các khái niệm này bao
liệu dựa trên khung lý thuyết nghiên cứu đã gồm cá nhân, xã hội, cộng đồng và các khái
xây dựng. Kết quả nghiên cứu tìm ra được niệm mới.
các khái niệm được xác định là những yếu tố


Cá nhân

Ý Nghĩa Niềm tin, thái độ Sự chuẩn bị kiến thức kỹ
văn hóa năng
Ý nghĩa trong công việc Nhìn nhận tích cực/
(nâng cao tay nghề, tự tiêu cực sau khi Kiến thức, kỹ năng từ
tin hơn trong công việc, chuyển đổi chương trình đào tạo
trách nghiệm và cẩn Định hướng nghề điều dưỡng tại trường
thận) nghiệp (yêu nghề/ Tập huấn trước khi tham
Định hướng tương lai bỏ nghề) gia công tác chống dịch
Kinh nghiệm Vai trò và trách Tự trang bị kiến thức, kỹ
Bài học nếu như có dịch nghiệm năng mới
bệnh Khoảng cách giữa lý thuyết
Lợi ích của chuyển đổi và thực hành

Xã hội Chuyển đổi Khái niệm mới
Phối hợp liên ngành vai trò từ Nhận thức tầm quan
Hỗ trợ từ người thân, sinh viên trọng nghề nghiệp
bạn bè, đồng nghiệp Cảm xúc cá nhân
điều dưỡng trong bối cảnh
Cộng đồng sang điều Thiết bị lao động (bảo
Hỗ trợ tài chính dưỡng mới
chống dịch hộ)
Mong muốn đề xuất Nhìn nhận cuộc sống

COVID-19

Sơ đồ 2- Tóm tắt chủ đề nghiên cứu

426


TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu

Trong 40 đối tượng nghiên cứu chúng tôi thu được kết quả:

Bảng 3. Đặc điểm sinh viên điều dưỡng tham gia phỏng vấn sâu (n=40)

Đặc điểm Tần số Tỷ lệ (%)

Nhóm tuổi

22 tuổi 35 87,5

>22 tuổi 5 12,5

Giới tính

Nam 6 15,0

Nữ 34 85,0

Dân tộc

Kinh 37 92,5

Khác 3 7,5

Hầu hết sinh viên điều dưỡng 22 tuổi, một phần nhỏ trên 22 tuổi (chiếm 12,5%). Phần lớn


sinh viên điều dưỡng là nữ (85%) và dân tộc Kinh (92,5%).

Trải nghiệm của sinh viên điều dưỡng khi chăm sóc người bệnh COVID-19

Bảng 2 - Mô tả tần số công việc làm việc độc lập của điều dưỡng mới

Các công việc Làm việc độc lập

Số lượng (n) Tần số (%)

Lấy DHST 40 100

Lấy máu xét nghiệm 40 100

Chăm sóc răng miệng 40 100

Dinh dưỡng 40 100

Hút đàm nhớt 40 100

Xoay trở người bệnh 40 100

Thay băng vết thương 40 100

Tâm sự, an ủi NB 40 100

Test đường huyết 40 100

Xoa bóp và vỗ rung lồng ngực của BN. 40 100


Cho ăn qua sonde dạ dày 40 100

CS NB có thở máy 40 100

Vệ sinh người bệnh 34 85

Thực hiện thuốc 10 25

Cho NB thở oxy 30 75

Hướng dẫn NB thơng khí nằm sấp 35 87,5

Đặt sonde dạ dày 21 52,5

Đặt sonde tiểu 29 72,5

Chăm sóc ống dẫn lưu 24 60

427

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

Phần lớn các công việc cơ bản được điều NB, Test đường huyết, Xoa bóp và vỗ rung
dưỡng mới làm việc độc lập (Lấy DHST, lồng ngực của BN, Cho ăn qua sonde dạ dày,
Lấy máu xét nghiệm, Chăm sóc răng miệng, CS NB có thở máy). Cơng việc ít có điều
Dinh dưỡng, Hút đàm nhớt, Xoay trở người dưỡng mới thực hiện độc lập là thực hiện
bệnh, Thay băng vết thương, Tâm sự, an ủi thuốc (25%), đặt sonde dạ dày 52,5%)

Bảng 3- Mô tả tần số công việc làm việc cần sự hỗ trợ của điều dưỡng mới


Các công việc Làm việc cần sự hỗ trợ

Số lượng (n) Tần số (%)

Vệ sinh người bệnh 6 15

Thực hiện thuốc 30 75

Cho NB thở oxy 10 25

Hướng dẫn NB thơng khí nằm sấp 5 12,5

Đặt sonde dạ dày 19 47,5

Đặt sonde tiểu 11 27,5

Chăm sóc ống dẫn lưu 16 40

Viết hồ sơ, bệnh án 31 77,5

Nhận bệnh 33 82,5

Bàn giao NB 39 97,5

Chăm sóc NB ECMO 17 42,5

CS NB huyết áp động mạch xâm lấn (IBP) 33 82,5

Hồi sinh tim phổi cho NB 4 10


Chuẩn bị dụng cụ đặt NKQ/MKQ 32 80

Lọc máu ngoài thận (CRRT) 22 55

Phần lớn các điều dưỡng mới cần sự hỗ trợ trong các công việc như: Viết hồ sơ, bệnh án
(77,5%), Nhận bệnh (82,5%), Bàn giao NB (97,5%), CS NB huyết áp động mạch xâm lấn
(IBP) (82,5%), Chuẩn bị dụng cụ đặt NKQ/MKQ (80%)

Bảng 4- Mô tả tần số công việc điều dưỡng mới không biết làm

Các công việc Khơng biết phải làm gì

Số lượng (n) Tần số (%)

Viết hồ sơ, bệnh án 9 22,5

Nhận bệnh 7 17,5

Bàn giao NB 1 2,5

Chăm sóc NB ECMO 23 57,5

CS NB huyết áp động mạch xâm lấn (IBP) 7 17,5

Hồi sinh tim phổi cho NB 18 45

Chuẩn bị dụng cụ đặt NKQ/MKQ 8 20

Lọc máu ngoài thận (CRRT) 18 45


428

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

Các công việc điều dưỡng mới không biết PVS22: “Lo mình bị dính bệnh, lượng
làm hầu hết là các thủ thuật phức tạp đòi hỏi cơng việc cũng nhiều hơn so với bình
kỹ thuật và chun mơn cao như: Chăm sóc thường...”
NB ECMO (57,5%), Hồi sinh tim phổi cho
người bệnh (45%), Lọc máu ngoài thận Trải nghiệm của sinh viên điều dưỡng
(45%). chuyển đổi vai trò sang điều dưỡng mới
khi chăm sóc người bệnh COVID-19 theo
Trong q trình chăm sóc bệnh nhân học thuyết Meleis
COVID-19, trải nghiệm tích cực của sinh
viên điều dưỡng đó là biết về môi trường hồi Yếu tố cá nhân
sức tích cực, có cơ hội trải nghiệm môi Ý nghĩa
trường thực tập, học được nhiều kỹ thuật Quá trình chuyển đổi từ sinh viên sang
hơn, được đối xử tốt, nhìn thấy diễn tiến điều dưỡng mới có ý nghĩa rất lớn, giúp cho
bệnh tích cực của bệnh nhân. các điều dưỡng mới nâng cao tay nghề, tự tin
hơn trong công việc cũng như ý thức được
PVS1: “...Sự tích cực mà em nhận được trách nghiệm và rèn luyện các phẩm chất tỉ
nhiều nhất đó là sự tiến triển của những ca mỉ, cẩn trọng. Bên cạnh đó cũng giúp điều
bệnh mà em chăm sóc, ... sức khỏe của họ dưỡng định hướng được tương lai, các năng
được cải thiện và họ nhanh chóng được xuất lực cần đạt được và các khoa/ chuyên ngành
viện. Chuyển qua những khu nhẹ hơn.... muốn theo đuổi.
Ngồi ra thì những anh chị làm cùng tua thì PVS2: “Em nghĩ là nó có một cái ý nghĩa
đối xử với tụi em rất là tốt, coi như là đồng rất là lớn… có trách nghiệm hơn… mọi công
nghiệp và như anh chị em trong nhà...” việc mình làm trên bệnh nhân mình đều phải
suy nghĩ kỹ, rồi mình làm một cách tồn diện
Bên cạnh những điểm tích cực, một số nhất và tốt nhất cho bệnh nhân…”

ảnh hưởng tiêu cực cho sinh viên điều dưỡng PVS2: “…Em nghĩ là rất lớn ln, tác
trong q trình chăm sóc bệnh nhân COVID động rất lớn. Tại vì trước, trong những năm
bao gồm bệnh nhân tiến triển xấu, bệnh nhân về trước đó khi em đi thực tập những cái
mất, nhớ về gia đình và người thân khi nhìn khoa trại khác thì em chưa có tìm được một
thấy bệnh nhân, nhìn khối lượng cơng việc cái khoa nào mà em thích … em rất thích
nhân viên y tế làm việc cực, khối lượng công khoa hồi sức và dự tính trong tương lai của
việc quá tải hoặc lo sợ về lây nhiễm COVID- em là em ra trường em sẽ xin vơ phịng hồi
19 cho bản thân và gia đình cũng được các sức em làm…”
bạn sinh viên quan tâm đến. Niềm tin, thái độ văn hóa
Hầu hết sinh viên chuyển đổi thành điều
PVS1: “...Những bệnh nhân họ tiến triển dưỡng mới ban đầu đều có cảm giác bỡ ngỡ,
rất là xấu thì mình cảm thấy lúc đó làm chống ngợp và lo lắng.
khơng được cái điều gì đó tốt hơn giúp họ
hoặc chứng kiến hoặc họ qua đời thì điều đó
là điều rất là buồn nên mình cũng buồn...”

429

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

PVS2: “…bỡ ngỡ nè, kiểu như là mình bị Ngoài các kiến thức nền tảng, kỹ năng
bước ra đời, mình sẽ bị bỡ ngỡ rồi mình vui lâm sàng thì một số ít sinh viên điều dưỡng
vì mình có cơng việc mình có thể tự chủ còn mong muốn được học thêm các kỹ năng
động tạo ra thu nhập của mình rồi mình cũng mềm ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường.
sẽ có xen lẫn buồn nữa tại vì mình phải xa
mấy bạn xa thầy cơ. Nói chung là sẽ có rất là PVS19: “Dạ em nghĩ là trường nên tổ
nhiều cảm xúc lẫn lộn…” chức thêm nhiều chương trình kỹ năng mềm
thêm một xíu, như là những buổi dạy về
Sinh viên điều dưỡng chuyển đổi thành những tình huống xảy ra trên lâm sàng, kỹ
điều dưỡng mới đều nhìn nhận được sự tích năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm nhiều

cực trong quá trình làm việc và chuyển đổi. hơn”.

PVS16: “…Dạ tích cực là em được làm Cộng đồng
việc như một điều dưỡng thực thụ luôn, mấy Đa số sinh viên tham gia hỗ trợ chống
chị cho em làm việc chung với bác sĩ luôn và dịch COVID -19 chủ yếu với tinh thần thiện
mọi người luôn hỗ trợ giúp đỡ em… ” nguyện, dùng kiến thức đã học để hỗ trợ
bệnh nhân và đồng nghiệp trong đại dịch.
Tuy nhiên cũng có phần lớn sinh viên sau Việc được hưởng thu nhập theo quy định đã
khi trải nghiệm chuyển đổi cảm thấy tiêu cực khuyến khích các bạn rất nhiều, từ đó có
và muốn bỏ nghề do cơng việc q áp lực, thêm động lực để vượt qua những khó khăn.
mức lương khơng như mong đợi và địa vị xã PVS35 : “…Em kiếm được một khoảng
hội còn chưa được đề cao thu nhập kha khá để hỗ trợ bản thân em trong
quá trình em học tập như học phí, tiền trọ, ăn
PVS2: “…có nhiều lúc em suy nghĩ là em uống…”
muốn bỏ nghề... Tại vì sự thực nó cơng việc Xã hội
nó nặng quá. Nó rất là nặng nề… có cảm Hầu hết sinh viên cho rằng công tác liên
giác như là nghề của mình cực quá, nghề ngành là vô cùng quan trọng trong y tế, một
điều dưỡng rất là cực… trả lương hay là số đã hoạt động nhịp nhàng tuy nhiên vẫn
chấm công này kia ở đất nước của mình, nó cịn một số khó khăn do tình trạng đại dịch,
cịn kiểu khơng có được đề cao…” nguồn nhân lực tới từ nhiều nơi, phong cách
làm việc còn nhiều khác biệt cần phải khắc
Sự chuẩn bị kiến thức và kỹ năng phục.
Hầu hết sinh viên điều dưỡng được phỏng PVS2: “…Dạ để cho một bệnh nhân có
vấn đều thể hiện niềm tự hào và hài lòng với thể khỏe hơn và để được về với gia đình thì
chương trình đào tạo tại trường. Với các kiến thật sự là cần sự phối hợp liên ngành rất là
thức, kỹ năng được trang bị, sinh viên điều cao. Tại vì một điều dưỡng không thể nào mà
dưỡng tự tin khi chuyển đổi vai trò sang một làm hết được tất cả mọi việc… đặc biệt trong
điều dưỡng thực thụ. đại dịch…”
PVS3: “Em rất là may mắn khi được học
tại trường, em rất hài lịng vì học được nhiều

kiến thức”.

430

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

Sinh viên điều dưỡng được sự hỗ trợ từ PVS40: “…Em thấy nghề mình là một
bạn bè, đồng nghiệp và người thân là rất lớn, nghề rất tốt và quan trọng, mọi người đều
trong thời kì dịch bệnh. Đây là một trong phải trải qua thời gian khó khăn trong học
những yếu tố thúc đẩy tinh thần trong quá tập và lâm sàng mới vào nghề được…”
trình chuyển đổi của sinh viên điều dưỡng.
Cảm xúc cá nhân
PVS7: “Khi mỗi case đi làm về em bị sốc Sinh viên điều dưỡng chuyển đổi vai trò
tâm lý, em kể cho bạn em nghe, em có bạn sang điều dưỡng mới cịn mắc phải các khó
an ủi thì việc đó nó sẽ tự ngi ngoai…” khăn về cảm giác tự trách bản thân vì các
biến cố trong điều trị và mắc các vấn đề tâm
PVS29: “…Dạ mấy đứa cứ hi vọng nhanh lý, cần được hỗ trợ.
hết dịch, làm xong việc thì mấy đứa tâm sự PVS10: “…Em nghĩ là làm những cái này
trò chuyện … với nhau trong khu cách ly thì kiểu vơ ích, khơng có tác dụng á chị. Em
cũng qn đi áp lực …” cảm thấy thế và khi nghe bác sĩ nói là
“khơng hồi sức nữa” thì em thấy hụt hẫng…”
Chuyển đổi vai trò trong bối cảnh Thiết bị bảo hộ và an toàn lao động
COVID-19 Bên cạnh đó sinh viên cũng gặp khơng ít
những vấn đề cá nhân liên quan đến đồ bảo
Sinh viên đợt 1 chuyển đổi vai trò sang hộ và sợ hãi lây nhiễm do COVID-19
điều dưỡng mới chịu nhiều áp lực khi thay PVS17: “…Do mình phải bận PPE nó khá
đổi mơi trường, thậm chí có nhiều sinh viên khó khăn trong nhiều trường hợp như trong
dù đã thực tập nhiều tại bệnh viện nhưng khi di chuyển, sợ mình sẽ bị lây nhiễm, bộ đồ đó
tham gia hỗ trợ chống dịch COVID 19 đều khá là nóng, nhiều khi mặc kèm đeo găng
gặp nhiều khó khăn trong thời gian đầu về gây khó khăn trong lúc làm việc: bẻ thuốc,

giao tiếp, chuyên môn, chịu những áp lực về rút thuốc…”
thời gian và những trải nghiệm tiêu cực với Nhiều sinh viên gặp khó khăn, trăn trở khi
đồng nghiệp hoặc bệnh nhân. chăm sóc bệnh nhân COVID, điều đó có tác
động đến quan niệm sống của chính họ. Khi
PVS28: “…Có thể do em còn mới quá và đối mặt với nhiều sự đau thương và mất mát,
người bệnh đông, bệnh nặng, các thiết bị mới trong bối cảnh mà mọi thứ diễn ra quá
nên đôi khi em thấy bị ngợp, bị mệt …” nhanh, nhiều bạn sinh viên có cơ hội nhìn lại
những gì đang xảy ra, xây dựng được ý thức
Khái niệm mới trong chuyển đổi vai trò chăm sóc sức khỏe và tinh thần học tập và
Nhận thức tầm quan trọng của nghề làm việc tốt hơn trong tương lai.
nghiệp PVS21: “…mình khơng biết trước được
Nhiều sinh viên cảm thấy nghề điều điều gì cho nên là sau cái đợt đi đó mình
dưỡng là một nghề quan trọng, nhận thức
được rằng phải trải qua thời gian khó khăn
trong học tập và lâm sàng thì mới vào nghề
tốt được, tuy nhiên cần được đãi ngộ tốt hơn
về chế độ lương cũng như điều kiện làm
việc.

431

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

nhìn nhận cuộc sống một cách tích cực hơn Hầu hết sinh viên điều dưỡng ở mức 22
…” tuổi (87,5%), thuộc nữ giới (85%). Điều này
khá hợp lý với đặc điểm tính chất ngành điều
IV. BÀN LUẬN dưỡng từ trước tới nay cần cẩn thận, tỉ mỉ,
Trong tình hình diễn biến phức tạp của phù hợp với nữ giới. Bên cạnh đó, mẫu
nghiên cứu là các điều dưỡng năm cuối tham
dịch bệnh COVID-19 diễn tra trên thế giới và gia chống dịch vì vậy độ tuổi tham gia

Việt Nam(3). Đứng trước tình hình đó, dưới nghiên cứu của các đối tượng nghiên cứu là
lời kêu gọi cả nước chống dịch của Chính hoàn toàn phù hợp.
phủ và Bộ Y tế, nhiều trường đại học y khoa
đã huy động lực lượng đông đảo sinh viên Trải nghiệm của sinh viên khi tham gia
tham gia cơng tác phịng chống dịch COVID- chống dịch COVID-19
19(1). Sự tham gia của sinh viên khối ngành
sức khỏe, đặc biệt là các bạn sinh viên khoa Phần lớn các sinh viên điều dưỡng đều
điều dưỡng của Đại học Y Dược Thành phố tham gia chống dịch với tinh thần tự nguyện
Hồ Chí Minh (TP. HCM) góp phần khơng và nhìn nhận được sự tích cực của cơng việc
nhỏ vào cơng tác phịng, chống đại dịch trong đại dịch COVID-19. Điều này cũng tác
COVID-19. Sinh viên điều dưỡng được động không nhỏ đến báo cáo trải nghiệm tích
hướng dẫn và tham gia các hoạt động phòng cực của sinh viên. Tuy nhiên cũng có một số
chống dịch bệnh như: giám sát, xét nghiệm sinh viên điều dưỡng có những trải nghiệm
phát hiện, tiêm chủng vắc xin, chăm sóc tiêu cực. Nguyên nhân do dịch bệnh phát
người bệnh nhiễm COVID-19 như một điều triển nhanh, bệnh nhân đông, thiếu nhân lực
dưỡng thực thụ. Tuy nhiên phần lớn sinh y tế, thiết bị y tế và thiết bị bảo hộ, khiến các
viên điều dưỡng thường chưa chuẩn bị sẵn sinh viên điều dưỡng căng thẳng và chưa kịp
sàng cho các tình huống đại dịch từ đó đặt ra thời chuẩn bị tâm lý.
các các thách thức khi chuyển đổi vai trò của
sinh viên điều dưỡng. Hầu hết các sinh viên điều dưỡng tham
gia nghiên cứu đều có thể tự làm việc độc lập
Trong đó, chuyển đổi vai trị của sinh viên các cơng việc đơn giản, một vài thủ thuật
điều dưỡng là giai đoạn các sinh viên điều phức tạp hơn được làm dưới sự hướng dẫn và
dưỡng trải qua quá trình học tập, điều chỉnh một số ít các thủ thuật phức tạp chưa có đủ
và xã hội hóa mơi trường mới – mơi trường kinh nghiệm và kiến thức để thực hiện. Điều
làm việc. Đây là giai đoạn đánh dấu sự kết này là hoàn toàn phù hợp do sinh viên điều
thúc của chương trình đào tạo tại trường và dưỡng chuyển đổi vai trò sang điều dưỡng
bắt đầu cuộc hành trình mới với tư cách là mới chưa có đủ kinh nghiệm và kiến thức
điều dưỡng mới, điều dưỡng chuyên thực tế, cần chú trọng các chương trình đào
nghiệp(4). tạo và chuyển tiếp tay nghề cho điều dưỡng,

đặc biệt là điều dưỡng mới.
Đặc điểm nhân khẩu học
Chuyển đổi vai trò

432

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 519 - THÁNG 10 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2022

Nghiên cứu của chúng tôi đánh giá rằng việc rút ngắn giai đoạn chuyển đổi của điều
hầu hết các sinh viên sau khi tham gia vào dưỡng mới(7). Nghiên cứu của Anderson
quá trình chuyển đổi đều trở nên tự tin hơn. 2009 cũng chỉ ra rằng sự thiếu tôn trọng của
Kết quả này khá tương đồng với nghiên cứu bác sĩ và tinh thần đồng đội kém là một cú
của Phoenix Bittner đánh giá rằng sự tự tin sốc đối với sinh viên mới ra trường(8).
của điều dưỡng mới tăng lên theo thời gian
cả về kiến thức và kỹ năng nói chung khi trải Trong nghiên cứu của chúng tôi các khái
qua quá trình chuyển đổi(5). niệm mới được thành lập bao gồm nhận thức
tầm quan trọng của nghề nghiệp, cảm xúc cá
Kết quả nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra nhân, thiết bị bảo hộ và an tồn cá nhân, nhìn
rằng hầu hết sinh viên cho rằng đã được học nhận cuộc sống. Những khái niệm này được
đầy đủ kiến thức và kỹ năng điều dưỡng tại thành lập có thể do sự ảnh hưởng của dịch
trường học. Kết quả này khá tương đồng với bệnh COVID-19 dẫn đến điều dưỡng mới có
nghiên cứu của Sharon, tuy nhiên dữ liệu cái nhìn đúng về tầm quan trọng của nghề,
định tính của Sharon đã xác định một nhu dẫn đến yêu nghề và gắn bó với nghề nghiệp
cầu khác của sinh viên đối với chương trình lâu hơn. Tuy nhiên các yếu tố tiêu cực ảnh
học; khối lâm sàng cần dài hơn; tăng kinh hướng tới quá trình chuyển đổi của sinh viên
nghiệm thực hành; thực hành nhiều hơn với điều dưỡng như cảm xúc cá nhân (tình trạng
các kỹ năng và ít lý thuyết hơn, liên quan đến bệnh nhân tăng lên nhanh chóng của dịch
kinh nghiệm thực tế nhiều hơn(6). bệnh, các quyết định nhanh chóng ảnh hưởng
trực tiếp tới người bệnh nhiễm dịch) đã tác
Tác động của xã hội và cộng đồng, cụ thể động không nhỏ tới tinh thần điều dưỡng đặc

là sự chia sẻ với người thân, văn hóa nơi làm biệt là điều dưỡng mới, thiếu thiết bị bảo hộ
việc ngày càng trở nên quan trọng trong quá và an toàn cá nhân dẫn đến hoang mang sợ
trình chuyển đổi điều dưỡng mới tốt nghiệp hãi trong sinh viên. Bên cạnh đó, sau khi trải
nhưng vai trị của nó trong bối cảnh của một qua dịch bệnh, sinh viên có những nhìn nhận
chương trình chuyển đổi ít được các nghiên cuộc sống, trở nên quan tâm tới bản thân và
cứu chuyển đổi đề xuất đến. Nghiên cứu của những người xung quanh hơn, hiểu được ý
chúng tôi báo cáo rằng sự chia sẻ của điều nghĩa cuộc sống và cố gắng sống tích cực.
dưỡng mới với người thân và sự trợ giúp của
đồng nghiệp giúp cho quá trình chuyển đổi Nhìn chung quá trình chuyển đổi của sinh
của họ thành công và giảm tải căng thẳng viên điều dưỡng trở thành điều dưỡng mới
hơn. Kết quả này được chứng minh trong không có quá nhiều khác biệt so với học
một số nghiên cứu, điển hình như nghiên cứu thuyết Meleis(2). Chúng tôi ghi nhận được
của Henderson và cộng sự năm 2015 cho những khái niệm mới khác biệt so với học
rằng sự chia sẻ kinh nghiệm của đội ngũ và thuyết tham khảo ban đầu hoàn toàn phù hợp
mối liên quan tới quyền tự do đặt câu hỏi cho với bối cảnh dịch bệnh và sự phát triển của
điều dưỡng mới có ý nghĩa đáng kể trong sinh viên điều dưỡng.

433

CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KHOA ĐIỀU DƯỠNG - KỸ THUẬT Y HỌC - ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHI MINH

V. KẾT LUẬN 26/08/2022, /> Sinh viên điều dưỡng trải qua các cảm xúc
quan/-
lo lắng, hoang mang khi trải qua giai đoạn
chuyển đổi từ sinh viên điều dưỡng sang điều /asset_publisher/vjYyM7O9aWnX/content/ho
dưỡng mới, đặc biệt trong giai đoạn dịch
bệnh diễn biến phức tạp. Nghiên cứu bổ sung n-2-200-giang-vien-sinh-vien-8-truong-ai-
cơ sở khoa học cho việc định hướng, theo dõi
và hỗ trợ tinh thần sinh viên điều dưỡng hoc-y-duoc-phia-bac-san-sang-chi-vien-cho-
trong các tình huống khủng hoảng. Đồng thời

gợi ý những chiến lược hỗ trợ giúp sinh viên mien-nam-chong-dich
điều dưỡng chuyển đổi sang vai trị điều
dưỡng mới thành cơng. 2. Meleis AI (2020). Transitions theory middle-

Điểm mạnh – giới hạn của nghiên cứu range and situation-specific theories in
Điểm mạnh
Nghiên cứu sử dụng phương pháp định nursing research and practice.
tính đi sâu vào khía cạnh cá nhân điều dưỡng
trong quá trình chuyển đổi từ sinh viên điều 3. Bộ Y tế (2022). Cổng thông tin Bộ Y tế về đại
dưỡng sang điều dưỡng mới trong giai đoạn
dịch diễn tiến phức tạp. Thông tin từ nghiên dịch COVID-19. Tình hình dịch cả nước. truy
cứu có thể đưa ra các chứng cứ quan trọng
nhằm góp phần giúp các nhà quản lý xây cập ngày 20/8/2022, />dựng các chương trình và biện pháp hỗ trợ
điều dưỡng mới. 4. Deasy C, Doody O, Tuohy D (2011). An
Giới hạn
Cỡ mẫu nhỏ, cần có các nghiên cứu định exploratory study of role transition from
lượng ban đầu để xác định thêm những khái
niệm mới có thể khai thác. student to registered nurse (general, mental

TÀI LIỆU THAM KHẢO health and intellectual disability) in Ireland.
1. Cổng thông tin Bộ Y tế (2022). Hơn 2.200
Nurse Educ Pract;11(2):109-113.
giảng viên, sinh viên y dược sẵn sàng chi viện
miền Nam chống dịch. Truy cập ngày 5. Phoenix Bittner N GG, MacDonald C,

Bourgeois D (2017). A Newly Licensed

Nurse Orientation Program Evaluation: Focus

on Outcomes. J Contin Educ Nurs, Jan


1;48(1):22-28.

6. Rydon SE RA, Mackie J (2008). Graduates

and initial employment. Nurse Educ Today.

2008 Jul;28(5):610-619.

7. Henderson A OC, Tyler S (2015). 'What

matters to graduates': An evaluation of a

structured clinical support program for newly

graduated nurses. Nurse Educ Pract,

May;15(3):225-231.

8. Anderson TLL, Allen M, Gibbs E (2009).

New graduate RN work satisfaction after

completing an interactive nurse residency. J

Nurs Adm. Apr;39(4):165-169.

434