TIẾT 104 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP LẬP LUẬN GIẢI THÍCH 
Mục tiêu cần đạt: 
Giúp HS: Nắm được mục đích, tính chất và các yếu tố của phép luận giải thích. 
Các bước lên lớp: 
` 
Hoạt động 1 
 
? Trong đời sống, những khi 
nào người ta cần được giải 
thích? 
 
 
 
 
- Khi gặp 1 htg mới lạ, chưa 
hiểu thì nảy sinh nhu cầu giải 
thích. 
I/Mục đích và 
phương pháp giải 
thích. 
 
 
* Nhu cầu gt trong 
cuộc sống. 
? Em thử giải thích cho cô 
htg: Nước biển mặn 
 
(Nếu HS trả lời được thì 
 
- Nước sống suối có hoà tan 
nhiều loại muối lấy từ các lớp 
đất đá trong lục địa. Khi ra  
hỏi: Vì sao bạn không thể gt 
được? 
- Bởi vì không có kiến thức 
khoa học) 
đến biển, mặt biển có độ 
thoáng rộng nên nước thường 
bốc hơi, còn muối ở lại. Lâu 
ngày muối tích tụ làm nước 
biển mặn. 
G: Bạn đã nêu nguyên nhân 
và lý do quy luật làm nảy 
sinh hiện tượng.  
? Em thử gt: "con người là 
gì? 
- Là một loài động vật cao cấp 
biết nói, biết tư duy…  
? Em đã làm cho các bạn 
hiểu bằng bằng cách nào? 
- Đưa rakhái niệm chỉ loài sự 
vật mà nó phụ thuộc.  
? Qua việc tìm hiểu VD, 
cho biết giải thích là gì? 
- Là làm cho hiểu rõ những 
điều chưa biết trong mọi lĩnh 
vực.  
? Muốn gt được đòi hỏi 
chúng ta điều gì? 
? Giải thích nhằm mục đích      
* Mục đích 
gì? - Để nhận thức hiểu rõ SV, 
htg.  
H Đọc VB "Lòng khiêm tốn"  
* Giải thích trong 
văn nghị luận  
?Bài văn giải thích vấn đề 
gì? Vấn đề này thuộc lĩnh 
vực nào? 
- Lòng khiêm tốn -> Phẩm 
chất con người. 
H - Theo dõi đoạn 1 - Thân 
bài.  
? Đoạn 1, t/g nói gì về lòng 
khiêm tốn? Đó có phải là gt 
lòng khiêm tốn, không? 
 - T/g nêu bản chất của lòng 
khiêm tốn -> đã gt toàn bộ. 
H - Theo dõi đoạn 2  
? T/g đã đặt câu hỏi và giải 
thích như thế nào?  
- Định nghĩa về lòng khiêm 
tốn bằng khái niệm.  
? Đoạn 3: T/g gt bằng cách 
nào? Đó là những dẫn 
chứng được rút ra từ đâu? - 
- Nêu biểu hiện của lòng 
khiêm tốn.  
Từ thực tế. 
? Đoạn 4: 
T/g gt bằng cách nào? gt 
khía cạnh nào của vấn đề? 
- Đưa ra câu hỏi tại sao? 
-> Đây cũng là 1 cách giải 
thích.  
G: Qua việc tìm hiểu VB gt 
này, ta hiểu gt trong văn 
nghị luận là làm cho người 
đọc hiểu rõ các tư tưởng, 
đạo lý, phẩm chất… cần 
được gt và nâng cao nhận 
thức, trí tuệ… con người.  
? Em hiểu thế nào là gt 
trong văn nghị luận. 
 * Ghi nhớ 2: SGK 
? Qua bài "lòng khiêm tốn" 
em thấy người ta thường gt 
bằng những cách nào? 
- Nêu định nghĩa 
- Biểu hiện 
- Vì sao? ntn? 
- Chỉ ra nguyên nhân, hậu 
quả… 
* Phương pháp giải 
thích.  
* Ghi nhớ 3 
? Tìm hiểu cách lập luận 
của VB này?  
- Luận điểm chính: Lòng 
khiêm tốn 
- Luận điểm phụ: 
+ Bản chất của lòng khiêm 
tốn. 
+ Định nghĩa 
+ Biểu hiện 
+ Nguyên nhân  
?Nhận xét về ngôn từ của 
VB? 
? Đề bài giải thích đạt được 
kết quả tốt đòi hỏi yêu cầu 
gì? 
? Muốn làm bài gt tốt ta 
phải làm gì? 
- Trong sáng dễ hiểu. * Ghi nhớ 4: SGK 
* Ghi nhớ 5:  
Hoạt động 2  
H - Đọc bài văn "Lòng nhân 
II. Luyện tập   
? Vấn đề được giải thích là 
vấn đề gì? 
? Tìm hiểu phương pháp 
giải thích trong bài? 
đạo" 
- Lòng nhân đạo      
BT trắc nghiệm 
1. Những lĩnh vực nào cần 
sử dụng thao tác gt? 
A - Chỉ trong văn nghị luận 
B - Trong tất cả các lĩnh vực 
C - Chỉ trong nghiên cứu KH 
D - Chỉ trong đời sống hàng 
ngày.   
2. Trong văn nghị luận, 
phép lập luận gt được hiểu 
là gì?   
A - Là việc kể tên các đặc 
điểm của 1 hiện tượng nào đó.  
B - Là việc nêu lên vai trò của 
1 sự vật, hiện tượng nào đó  
dưới cuộc sống con người. 
C - Là việc chỉ ra cách thức, 
thực hiện 1 công việc . 
D - Làm cho người đọc hiểu 
rõ các t
2
, đạo lý. 
Hướng dẫn về nhà: 
- Tìm hiểu 2 bài đọc thêm 
- Soạn "Luyện tập lập luận giải thích.