BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ KIM TRANG

PHỊNG NGỪA TỘI PHẠM MUA BÁN,
VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY
DO NGƯỜI NƯỚC NGỒI THỰC HIỆN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

VÕ THỊ KIM TRANG

PHỊNG NGỪA TỘI PHẠM MUA BÁN,
VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY
DO NGƯỜI NƯỚC NGỒI THỰC HIỆN
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chun ngành: Luật Hình sự
Mã số: 60380104

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HOA

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tác giả,
khơng hề sao chép từ luận văn của các tác giả khác. Tác giả chịu trách nhiệm
danh dự về cơng trình nghiên cứu của mình.

Người viết

Võ Thị Kim Trang


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ANQP

: An ninh quốc phòng

BLHS

: Bộ luật hình sự

BLTTHS

: Bộ luật Tố tụng hình sự

KTXH

: Kinh tế-xã hội


TTHS

: Tố tụng hình sự

TP.HCM

: Thành phố Hồ Chí Minh

UBND

: Ủy ban nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1 Số vụ, số người phạm tội về ma túy trên địa bàn Tp.HCM trong
thời gian 2008-2012 ........................................................................................ 13
Bảng 1.2 So sánh tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện theo từng
năm .................................................................................................................. 15
Bảng 1.3 Số lượng ma túy thu giữ trong 5 năm (từ 2008 đến 2012) .............. 26
Bảng 1.4 Tình hình tệ nạn ma túy tại Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2007
đến 2011 .......................................................................................................... 38

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1.1 Số vụ, số người phạm tội về ma túy bị khởi tố trên địa bàn

Tp.HCM trong thời gian 2008-2012 .............................................................. 14
Biểu đồ 1.2 So sánh tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện theo
từng năm .......................................................................................................... 15
Biểu đồ 1.3a Tỷ lệ số vụ tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện so
với tổng số tội phạm về ma túy. ..................................................................... 16
Biểu đồ 1.3b Tỷ lệ số người phạm tội ma túy là người nước ngoài thực hiện
so với tổng số người phạm tội về ma túy. ....................................................... 17
Biểu đồ 1.4 Tỷ trọng tội mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy so với tổng
số tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Tp.Hồ Chí Minh....... 18
Biểu đồ 1.5 Phân tích cơ cấu tội phạm theo hành vi phạm tội ...................... 19
Biểu đồ 1.6 Phân tích cơ cấu tội phạm theo độ tuổi ...................................... 20
Biểu đồ 1.7 Phân tích tội phạm theo quốc tịch .............................................. 20
Biểu đồ 1.8 Diễn biến số vụ và số người nước ngoài phạm tội ma túy từ năm
2008-2012........................................................................................................ 22


MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................ 1
Chương 1. ĐẶC ĐIỂM PHÁP LÝ CỦA TỘI MUA BÁN, VẬN CHUYỂN
TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY VÀ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MUA BÁN,
VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY DO NGƯỜI NƯỚC
NGOÀI THỰC HIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...................... 5
1.1 Đặc điểm pháp lý của tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma
túy. ............................................................................................................... 5
1.1.1 Khách thể của tội phạm .................................................................. 5
1.1.2 Mặt khách quan của tội phạm ......................................................... 6
1.1.3 Chủ thể của tội phạm ...................................................................... 8
1.1.4 Mặt chủ quan của tội phạm ............................................................ 8
1.2 Tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy do
người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh ................... 10

1.2.1 Thực trạng của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
................................................................................................................. 11
1.2.2 Cơ cấu của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất
ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh .... 16
1.2.3 Động thái của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
................................................................................................................. 21
1.2.4 Đặc điểm của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy do người nước ngồi thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
................................................................................................................. 23
Chương 2. NGUYÊN NHÂN, ĐIỀU KIỆN CỦA TÌNH HÌNH TỘI
PHẠM VÀ THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM
MUA BÁN, VẬN CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY DO NGƯỜI
NƯỚC NGỒI THỰC HIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ....... 27


2.1. Nguyên nhân, điều kiện của tình hình tội phạm mua bán, vận
chuyển trái phép chất ma túy do người nước ngồi thực hiện tại thành
phố Hồ Chí Minh ...................................................................................... 27
2.1.1 Nguyên nhân và điều kiện chung .................................................. 29
2.1.2 Nguyên nhân và điều kiện cụ thể .................................................. 34
2.2. Thực trạng hoạt động phòng ngừa tội phạm mua bán, vận chuyển
trái phép chất ma túy do người nước ngoài thực hiện tại thành phố Hồ
Chí Minh ................................................................................................... 38
2.2.1 Các hoạt động phòng ngừa tội phạm đã thực hiện ..................... 38
2.2.2 Những thành công và hạn chế ................................................... 46
2.2.3 Nguyên nhân của những hạn chế ................................................ 51
Chương 3. DỰ BÁO TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MUA BÁN, VẬN
CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY DO NGƯỜI NƯỚC NGỒI

THỰC HIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VÀ CÁC BIỆN PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG PHỊNG NGỪA TỘI PHẠM 54
3.1. Dự báo tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma
túy do người nước ngồi thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh. ........ 54
3.2. Các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm mua
bán, vận chuyển trái phép chất ma túy do người nước ngoài thực hiện
tại thành phố Hồ Chí Minh ..................................................................... 58
3.2.1 Các biện pháp khắc phục nguyên nhân, điều kiện chung của tình
hình tội phạm mua bán vận chuyển trái phép chất ma túy do người
nước ngồi thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh ............................... 58
3.2.2 Các biện pháp khắc phục nguyên nhân, điều kiện cụ thể của tội
phạm mua bán vận chuyển trái phép chất ma túy do người nước ngoài
thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh .................................................. 64
KẾT LUẬN ................................................................................................... 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO


1

LỜI NĨI ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Tình hình vi phạm, tội phạm về ma tuý trong thời gian qua có nhiều
diễn biến phức tạp, tính chất, phương thức, thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh
vi, liều lĩnh, nhất là các vụ án ma tuý có đối tượng phạm tội là người nước
ngoài. Các đối tượng là người nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội về ma
túy ngày càng gia tăng. Họ thường nhập cảnh, sau đó ở lại dài hạn, trái phép
tại Việt Nam và cấu kết với người Việt Nam, hình thành nhiều đường dây tội
phạm bn bán ma túy xuyên quốc gia. Trong thực tế, đã xảy ra nhiều vụ mua
bán, vận chuyển ma tuý với số lượng rất lớn, đặc biệt nghiêm trọng, từ nước

ngoài vào Việt Nam và ngược lại. Việc mua bán ma tuý diễn ra trong một thời
gian dài, thủ đoạn phạm tội ngày càng phức tạp, ma tuý được cất giấu, nguỵ
trang ngày càng tinh vi như: giấu trong cơ thể người, để lẫn trong hàng hóa
khi xuất, nhập cảnh qua các cửa khẩu, khu vực biên giới giữa Việt Nam Trung Quốc, Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia hoặc qua đường hàng
không; gửi trong bưu phẩm, bưu kiện qua đường Bưu điện hay được vận
chuyển bằng đường biển...
Thành phố Hồ Chí Minh là một trung tâm kinh tế lớn của cả nước, đầu
mối giao thông quan trong trong khu vực với nhiều cảng hàng khơng, cảng
biển... Do đó, tình hình tội phạm mua bán ma túy do người nước ngồi thực
hiện đang có chiều hướng gia tăng về số lượng cũng như tính chất, mức độ
nguy hiểm. Theo số liệu thống kê của Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ
Chí Minh trong Báo cáo tổng kết năm 2011 thì số vụ mua bán vận chuyển trái
phép chất ma túy bị phát hiện xử lý tăng 50 vụ so với cùng kỳ năm 2010,
trong đó, số vụ do người nước ngoài thực hiện hành vi phạm tội tăng 15%.
Phòng chống tội phạm mua bán, vận chuyển ma túy, đặc biệt là các
đường dây mua bán, vận chuyển ma túy do người nước ngoài thực hiện trên


2

địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, nhằm hạn chế tác hại của ma túy là một yêu
cầu cấp thiết đang đặt ra trong giai đoạn hiện nay.
Vì lẽ đó, việc nghiên cứu để tìm ra các giải pháp nâng cao hiệu quả
hoạt động phòng, chống tội phạm mua bán vận chuyển ma túy là đòi hỏi cấp
bách. Từ những lý do nêu trên, học viên lựa chọn đề tài “Phòng chống tội
phạm mua bán, vận chuyển ma túy do người nước ngồi thực hiện tại
Thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Về tội phạm ma túy đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu. Có thể kể đến
một số đề tài cụ thể như sau :

Luận văn Thạc sỹ của Trần Trọng Dũng, năm 2000: Đấu tranh phòng
chống các tội phạm về ma túy do người chưa thành niên thực hiện trên địa
bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Xuân Yên, Trần Văn Luyện: Hiểm họa ma túy và cuộc chiến
mới, NXB Công an nhân dân, 2002.
Luận văn Thạc sỹ của Vũ Quốc Doanh, năm 2007: Đấu tranh phòng
chống tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Luận văn Thạc sỹ của Đồn Thị Ngọc Hà, năm 2007: Đấu tranh phịng
chống các tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh.
Luận văn Thạc sỹ của Nguyễn Thắng Quý, năm 2008: Hoạt động của
Hải quan trong đấu tranh phòng chống tội vận chuyển, mua bán trái phép chất
ma túy trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
Các cơng trình khoa học nêu trên chủ yếu tập trung nghiên cứu về tội tổ
chức sử dụng trái phép chất ma túy, tội vận chuyển ,mua bán trái phép chất
ma túy do người chưa thành niên thực hiện; hoạt động của cơ quan nhà nước
(cụ thể là Hải quan) trong đấu tranh phịng chống tội phạm ma túy; tình hình
diễn biến của tội phạm ma túy. Hiện nay, chưa có cơng trình khoa học nào tập
trung nghiên cứu về đặc điểm tội phạm học, tình hình tội phạm liên quan đến


3

vận chuyển mua bán chất ma túy do đối tượng là người nước ngoài thực hiện
trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
3. Mục đích, đối tượng nghiên cứu, giới hạn phạm vi nghiên cứu
luận văn
Mục đích nghiên cứu của đề tài là trên cơ sở những vấn đề lý luận của
tội phạm học, đề ra giải pháp đấu tranh phịng, chống tội phạm về ma túy đối
với nhóm đối tượng là người nước ngoài trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.

Đối tượng nghiên cứu là tình hình tội phạm do người nước ngoài phạm
tội trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, thực trạng hoạt động phịng ngừa tội
phạm này trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài về không gian thuộc địa bàn Thành phố
Hồ Chí minh, trong thời gian là từ năm 2008 đến năm 2012.
4. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
Để thực hiện luận văn này tác giả dựa trên cơ sở lý luận của Học thuyết
Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, Quan điểm, chủ trương, chính sách của
Đảng Cộng sản Việt Nam về đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung, tội
phạm ma túy nói riêng.
Phương pháp nghiên cứu của Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp
luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đối với các phương pháp cụ thể,
Luận văn chủ yếu sử dụng các phương pháp: phân tích, tổng hợp, so sánh...
để giải quyết những vấn đề mà đề tài đặt ra.
5. Ý nghĩa khoa học và giá trị ứng dụng của luận văn
Luận văn góp phần làm rõ khái niệm, đặc điểm tội phạm học và tình
hình diễn biến của tội phạm mua bán, vận chuyển ma túy do người nước
ngoài thực hiện.
Thực trạng hoạt động tội phạm mua bán vận chuyển ma túy do người
nước ngoài thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian 5 năm trở lại
đây.


4

Thực trạng hoạt động phòng chống tội phạm tội phạm mua bán vận
chuyển ma túy do người nước ngoài thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh .
Giải pháp nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm tội phạm mua bán
vận chuyển ma túy do người nước ngoài thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh.
Kết quả nghiên cứu của Luận văn sẽ cung cấp những thơng tin hữu ích

có giá trị tham khảo cho cơ quan pháp luật, những người tiến hành tố tụng nói
chung và làm cơng tác phịng ngừa tội phạm nói riêng. Luận văn có thể dùng
làm tài liệu tham khảo cho những đọc giả có quan tâm, nhất là trong các
trường dạy chuyên ngành về Luật, các trường đào tạo nghiệp vụ cảnh sát, an
ninh...
6. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục
nội dung đề tài kết cấu thành 3 chương.


5

CHƯƠNG 1
ĐẶC ĐIỂM PHÁP LÝ CỦA TỘI MUA BÁN, VẬN CHUYỂN TRÁI
PHÉP CHẤT MA TÚY VÀ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MUA BÁN, VẬN
CHUYỂN TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY DO NGƯỜI NƯỚC NGỒI
THỰC HIỆN TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
1.1 Đặc điểm pháp lý của tội mua bán, vận chuyển trái phép chất
ma túy.
Tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy hiện nay được Bộ luật
hình sự quy định tại Điều 194 Chương XVIII Các tội phạm về ma túy. Sau
đây chúng tơi sẽ phân tích các yếu tố cấu thành tội phạm của loại tội này để
làm tiền đề cho việc nghiên cứu về phòng ngừa loại tội phạm này.
1.1.1 Khách thể của tội phạm
Tội phạm luôn xâm hại đến một hoặc nhiều mối quan hệ xã hội nhất
định, nếu mối quan hệ đó, được luật hình sự bảo vệ thì được coi là khách thể
của tội phạm.
Khách thể của tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy là chế độ
quản lý các chất ma túy của Nhà nước.
Các chất ma túy là đối tượng của tội phạm mua bán, vận chuyển trái

phép chất ma túy bao gồm các chất ma túy, các chất hướng thần, các tiền chất
ma túy và hướng thần (gọi tắt là tiền chất ma túy), các cây trồng hoặc nguyên
liệu thực vật có chứa chất ma túy1. Chất ma túy theo nghĩa hẹp và chất hướng
thần là các chất gây nghiện ở dạng tự nhiên hay tổng hợp. Ở nước ta, việc xác
định các chất ma túy, các chất hướng thần, các tiền chất ma túy và hướng thần
được dựa trên cơ sở tham khảo các bảng quy định về các chất ma túy và các
chất hướng thần của 3 công ước của Liên hợp quốc về kiểm sát ma túy. Đó là:

1

Trường Đại học Luật Hà Nội (2009), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 2, NXB Cơng an nhân
dân, Hà Nội, tr.191.


6

Công ước thống nhất về các chất ma túy năm 1961, Công ước về các chất
hướng thần năm 1971, Công ước về chống buôn bán bất hợp pháp các chất
gây nghiện và các chất hướng thần năm 1988.
Tính chất gây nghiện của ma túy rất nguy hiểm, ảnh hưởng rất lớn đến
sức khỏe của người sử dụng. Ngày nay, không một quốc gia nào trên thế giới
mà khơng có sự quản lý nghiêm ngặt các chất ma túy. Ở nước ta cũng vậy,
Nhà nước độc quyền và thống nhất quản lý các chất ma túy bằng những qui
định pháp luật rất nghiêm ngặt, cấm mua bán, vận chuyển trái phép dưới mọi
hình thức. Vi phạm qui định này thì sẽ bị chế tài hình sự rất nghiêm khắc.
1.1.2 Mặt khách quan của tội phạm
Một tội phạm cụ thể, khi xảy ra trong thực tế đều thể hiện hoặc tồn tại
ra bên ngồi, mà con người có thể nhận biết được. Tổng hợp các biểu hiện,
tồn tại ra bên ngoài của tội phạm tạo thành mặt khách quan của tội phạm. Như
vậy, “Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm, bao gồm

những biểu hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách
quan”2. Mặt khách quan của tội phạm bao gồm các dấu hiệu bên ngồi của tội
phạm, trong đó có những dấu hiệu bắt buộc được quy định ngay trong cấu
thành tội phạm cơ bản, có ý nghĩa với việc định tội và xác định thời điểm
hoàn thành của tội phạm. Mặt khách quan của tội phạm có thể được thể hiện
qua hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội, hậu quả nguy hiểm cho xã hội
cũng như mới quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả, các điều kiện bên
ngoài của việc thực hiện hành vi phạm tội (công cụ, phương tiện, phương
pháp, thủ đoạn, thời gian, địa điểm phạm tội...)3.

2

Trường Đại học Luật Hà Nội (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 1, NXB Công an nhân

dân, Hà Nội, tr. 91.
3

Trường Đại học Luật Hà Nội (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 1, NXB Công an nhân

dân, Hà Nội, tr. 91.


7

Trong tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, mặt khách
quan của tội phạm thể hiện qua hành vi mua bán trái phép chất ma túy, vận
chuyển trái phép chất ma túy.
Hành vi mua bán trái phép chất ma túy là hành vi trao đổi trái phép chất
ma túy dưới bất kỳ hình thức nào. Hành vi mua bán chất ma túy có thể được
thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau như mua bán theo nghĩa thông

thường, hoặc hành vi xin, cất giữ, vận chuyển để bán hoặc hành vi trao đổi,
thanh toán bằng chất ma túy v.v..4
Hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy là hành vi đưa chất ma túy từ
địa điểm này đến địa điểm khác mà khơng có giấy phép hợp lệ. Hành vi vận
chuyển chất ma túy có thể được thực hiện dưới bất kỳ hình thức nào như
mang theo người, chuyển qua đường bưu điện, đường hàng không v.v..5
Trong tội phạm vận chuyển trái phép chất ma túy, cần lưu ý đối với
trường hợp người có hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy nhưng lại có
mục đích bán chất ma túy này thì hành vi của họ cấu thành tội phạm mua bán
trái phép chất mua túy chứ khơng cịn là tội vận chuyển trái phép chất ma túy
nữa6.
Hành vi vận chuyển trái phép chất ma túy chỉ có thể là hành động.
Tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy là tội phạm có
cấu thành vật chất. “Cấu thành tội phạm vật chất là cấu thành tội phạm có các
dấu hiệu của mặt khách quan là hành vi, hậu quả, mối quan hệ nhân quả giữa
hành vi và hậu quả”. Ở cấu thành tội phạm vật chất dấu hiệu hậu quả nguy
hiểm cho xã hội là dấu hiệu bắt buộc phải có. Vì là cấu thành vật chất, nên tội

4

Trường Đại học Luật Hà Nội (2009), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 2, NXB Công an nhân

dân, Hà Nội, tr. 204.
5

Trường Đại học Luật Hà Nội (2009), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 2, NXB Công an nhân

dân, Hà Nội, tr. 204.
6


Trường Đại học Luật Hà Nội (2009), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 2, NXB Cơng an nhân

dân, Hà Nội, tr. 205.


8

phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy hoàn thành khi hậu quả
nguy hiểm cho xã hội đã xảy ra.
1.1.3 Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm là người đã thực hiện hành vi phạm tội cụ thể
được qui định trong luật hình sự. Luật hình sự hiện hành của Việt Nam chỉ
qui định chủ thể của tội phạm là cá nhân. Pháp nhân không là chủ thể của tội
phạm như luật hình sự của một số nước. Cá nhân là chủ thể của tội phạm phải
thỏa mãn hai điều kiện: có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách
nhiệm hình sự. Đặc điểm năng lực trách nhiệm hình sự là điều kiện cần thiết
để xác định chủ thể có lỗi khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội. Đặc
điểm đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự phản ánh chính sách hình sự của Nhà
nước và nó cũng là cơ sở cho việc hình thành năng lực trách nhiệm hình sự.
Hai đặc điểm năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình
sự có liên quan mật thiết với nhau, tuy nhiên giữa chúng cũng có sự độc lập
tương đối với nhau.
Đối với tội phạm vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy, chủ thể là
người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định. Theo qui định
của Điều 194, BLHS thì đối với các tội vận chuyển, mua bán trái phép chất
ma túy có nhiều độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự khác nhau. Tại khoản 1,
thuộc loại tội phạm nghiêm trọng, thì tuổi chịu trách nhiệm hình sự là từ đủ
16 tuổi, nhưng từ khoản 2 tới khoản 4 thì thuộc loại tội phạm rất nghiêm trọng
và đặc biệt nghiêm trọng, nên tuổi chịu trách nhiệm hình sự là từ đủ 14 tuổi.
1.1.4 Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm luôn được thể hiện qua hai mặt khách quan và chủ quan. Mặt
khách quan là những biểu hiện ra bên ngoài, còn mặt chủ quan là những diễn
biến tâm lý bên trong của người phạm tội. Mặt chủ quan của tội phạm bao
gồm: lỗi, mục đích, động cơ, trong đó lỗi là dấu hiệu được phản ánh trong tất
cả các cấu thành tội phạm.


9

Đối với tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, lỗi của người
phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp. Lỗi cố ý trực tiếp là lỗi của người phạm tội khi
thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, họ nhận thức rõ hành vi của mình là
nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu
quả xảy ra (Điều 9 BLHS)7.
Người phạm tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy biết rõ hành
vi mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy do mình thực hiện là hành vi
nguy hiểm cho xã hội, là trái pháp luật nhưng vẫn thực hiện và mong muốn
hậu quả xảy ra theo ý chí của họ.
Ngồi yếu tố lỗi, trong mặt chủ quan của tội phạm cịn có nhiều yếu tố
khác như động cơ phạm tội, mục đích phạm tội. “Động cơ phạm tội là động
lực bên trong thúc đẩy người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội cố ý”8.
Trong các tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy thì động cơ phạm tội
khơng phải là dấu hiệu bắt buộc khi định tội. Tuy nhiên, việc làm rõ động cơ
tội phạm sẽ góp phần xác định rõ nguyên nhân dẫn đến việc phạm tội, giúp
Nhà nước xây dựng các giải pháp hữu hiệu trong công tác đấu tranh với các
tội phạm ma túy cụ thể cũng như công tác phịng ngừa tội phạm nói chung.
Nghiên cứu động cơ tội phạm rất có ý nghĩa trong lĩnh vực tội phạm học.
Động cơ phạm tội của các tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy chủ
yếu là do lòng tham, vụ lợi. Lợi nhuận đạt được trong các tội mua bán, vận
chuyển trái phép chất ma túy thường là rất lớn. Do có nguồn thu lợi bất chính

lớn hơn rất nhiều lần so với các tội phạm khác, cho nên dù Nhà nước đặt
khung hình phạt rất nặng cho nhóm tội phạm ma túy nhưng trên thực tế vẫn
có người phạm tội này khi có điều kiện thuận lợi.
Hoạt động của con người thông thường là hoạt động có ý thức. Khi
thực hiện hành vi phạm tội cũng vậy, nhất là đối với hành vi phạm tội với lỗi
7

Trường Đại học Luật Hà Nội (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 1, NXB Cơng an nhân

dân, Hà Nội, tr. 131.
8

Trường Đại học Luật Hà Nội (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 1, NXB Công an nhân

dân, Hà Nội, tr. 144.


10

cố ý, người phạm tội bao giờ cũng có ý thức chủ quan là nhằm đạt được một
mục đích nhất định nào đó. “Mục đích phạm tội là kết quả trong ý thức chủ
quan mà người phạm tội đặt ra phải đạt được khi thực hiện hành vi phạm tội”9.
Chỉ những hành vi phạm tội với lỗi cố ý trực tiếp thì mục đích phạm tội mới
dễ dàng nhận thấy. Bởi vì, khi phạm tội với lỗi này, người phạm tội luôn
mong muốn tội phạm xảy ra để đạt được mục đích của họ. Mục đích phạm tội,
được tội phạm đặt ra trước khi họ thực hiện hành vi phạm tội. Cho nên, trong
tội phạm có lỗi cố ý trực tiếp, mục đích tội phạm bao giờ cũng có, cho dù hậu
quả có phát sinh được hay khơng.
Tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy, thuộc loại tội phạm có
lỗi là cố ý trực tiếp. Cho nên, mục đích của tội phạm bao giờ cũng có. Việc

làm rõ mục đích phạm tội của tội mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy
giúp cho việc xử lý tội phạm được chính xác, thỏa đáng, đạt hiệu quả cao hơn.
Từ đó, tác dụng đấu tranh chống tội phạm được nâng cao. Nghiên cứu, đánh
giá, tổng hợp mục đích của tội phạm mua bán,vận chuyển trái phép chất ma
túy, góp phần xây dựng các giải pháp hữu hiệu trong việc phịng ngừa nhóm
tội phạm này trong thực tiễn xã hội.
1.2 Tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy
do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Tình hình tội phạm là một thuật ngữ có thể được hiểu theo nhiều nghĩa
khác nhau. Hiểu theo nghĩa thơng thường, tình hình tội phạm là thuật ngữ
dùng để chỉ sự hiện diện của tội phạm trong xã hội10. Tuy nhiên, xét dưới góc
độ khoa học, tình hình tội phạm cần được xét dưới nhiều góc độ. Ở góc độ
khoa học pháp lý hình sự, người ta nhận thức khái niệm tội phạm ở mức độ sự
kiện, hành vi; cịn dưới góc độ tội phạm học, người ta nhận thức khái niệm
tình hình tội phạm ở mức độ khái quát, trừu tượng, nó là một hiện tượng xã

9

Trường Đại học Luật Hà Nội (2005), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam, tập 1, NXB Cơng an nhân
dân, Hà Nội, tr. 145.
10

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 30.


11

hội, được tạo thành từ những tội phạm cụ thể11. Dựa vào những thuộc tính,
đặc điểm riêng được nghiên cứu dưới góc độ tội phạm học, tình hình tội phạm
được khái niệm như sau: “Tình hình tội phạm là hiện tượng xã hội trái pháp

luật hình sự mang tính giai cấp, ln thay đổi theo q trình lịch sử, được thể
hiện bằng tổng thể thống nhất các tội phạm xảy ra trong một khơng gian, thời
gian nhất định”12.
Tình hình tội phạm được được nhận biết bằng những thông số cụ thể.
Các thơng số này phản ánh quy mơ, tính chất của tình hình tội phạm. “Các
thơng số của tình hình tội phạm là các thông tin, số liệu phản ánh phản ánh
mức độ tồn tại, tính phổ biến của tình hình tội phạm trên thực tế13”. Qua các
thơng số này, người ta đánh giá được thực trạng của tình hình tội phạm trong
thực tế.
1.2.1 Thực trạng của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy do người nước ngồi thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Từ các thơng tin, số liệu của tình hình tội phạm, chúng ta có thể biết
được mức độ tồn tại, tính phổ biến của tình hình tội phạm trên thực tế. Do đó,
ta có thể hiểu “Thực trạng của tình hình tội phạm là thơng số phản ánh tổng
số tội phạm, tổng số người phạm tội trong một không gian, thời gian xác
định”14.
Thực trạng của tình hình tội phạm bao gồm 2 phần: phần tội phạm rõ và
phần tội phạm ẩn. “Tội phạm rõ là tội phạm đã xảy ra trên thực tế, bị cơ quan
chức năng phát hiện và xử lý”; còn “tội phạm ẩn là tội phạm chưa bị phát hiện,
xử lý” 15 (là phần còn lại trong thực trạng của tình hình tội phạm).

11

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 30.

12

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 39.

13


Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 39.

14

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 40.

15

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học, tr. 39, 40.


12

Trong tội phạm ẩn, người ta còn phân biệt tội phạm ẩn tự nhiên và tội
phạm ẩn nhân tạo.
Tội phạm ẩn tự nhiên là tội phạm đã xảy ra nhưng cơ quan
chức năng hồn tồn khơng có thơng tin về tội phạm cho nên tội
phạm không bị xử lý và khơng đưa vào thống kê hình sự (tội phạm
ẩn khách quan). Tội phạm ẩn nhân tạo là tội phạm đã xảy ra trên
thực tế, đã bị các cơ quan chức năng phát hiện nhưng khơng bị xử
lý do có sự che đậy từ tội phạm ẩn tự nhiên khác (ẩn chủ quan).
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự tồn tại của tội phạm ẩn tự nhiên là
do các cơ quan chức năng khơng có thơng tin về tội phạm; cịn
ngun nhân chính dẫn đến tội phạm ẩn nhân tạo là do sự cố tình
che dấu, khơng xử lý tội phạm của cơ quan chức năng16.
Thực tế hiện nay ở Việt Nam, ngồi 2 dạng tội phạm ẩn nêu trên, cịn có
hiện tượng “Tội phạm ẩn thống kê, tức là tội phạm đã xảy ra trên thực tế, đã
bị các cơ quan chức năng phát hiện xử lý nhưng lại không đưa vào thống kê
hình sự”17. Tình trạng này là do công tác thống kê tội phạm của ta chưa được

quan tâm đúng mực, thực hiện chưa được đầy đủ, chính xác trong thực tế.
Từ khái niệm thực trạng của tình hình tội phạm nêu trên, chúng ta có thể
hiểu thực trạng của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma
túy do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh là tổng số tội
phạm, tổng số người nước ngoài phạm tội mua bán, vận chuyển trái phép chất
ma túy tại Thành phố Hồ Chí Minh trong một khoản thời gian xác định, theo
phạm vi đề tài nghiên cứu này là 05 năm, từ 2008 đến 2012.
Việc xác định thực trạng của tình hình tội phạm giúp cho các cơ quan
chức năng nắm được một cách tổng quát tình hình tội phạm trong thực tế, từ
đó xây dựng các giải pháp phịng ngừa thích hợp. Và qua đó, cũng đánh giá
được hiệu quả phịng ngừa tội phạm qua từng thời gian.

16

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học,tr. 40.

17

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học,tr. 40.


13

Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những trung tâm kinh tế, văn hóa,
khoa học-kỹ thuật lớn nhất nước, là nơi tập trung các hoạt động giao lưu về
kinh tế, xã hội giữa các địa phương, các vùng, miền trong cả nước, cũng như
giữa nước ta và các nước trên thế giới. Về tự nhiên, Thành phố Hồ Chí Minh
có tổng diện tích là 2.039,7 km2, phía Bắc giáp với tỉnh Bình Dương, phía
Đơng và Đơng Bắc giáp với tỉnh Đồng Nai, Đông Nam thông ra Biển Bà RịaVũng Tàu, Phía Tây Bắc giáp tỉnh Tây Ninh, Tây và Nam giáp với tỉnh Long
An. Thành phố Hồ Chí Minh được chia thành 24 quận, huyện (trong đó có 19

quận và 5 huyện). Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều đầu mối giao thông về
hàng không, thủy, bộ liên tỉnh và ra nước ngồi. Về dân cư, Thành phố Hồ
Chí Minh là một đơ thị có lượng cư dân nhiều nhất nước, khoảng 8 triệu dân
và một lượng lớn cư dân ở các tỉnh khác làm ăn, sinh sống thường xuyên tại
đây (hơn 1 triệu người). Với những đặc điểm tự nhiên và xã hội nêu trên,
Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều lợi thế trong việc phát triển kinh tế - xã hội.
Tuy nhiên, Thành phố Hồ Chí Minh cũng tiềm ẩn nhiều điều kiện thuận lợi
cho việc phát sinh tội phạm, trong đó có tội phạm về ma túy mà đối tượng
phạm tội là người nước ngoài hoặc người Việt Nam mang quốc tịch nước
ngồi có số lượng cao hơn những địa phương khác.
Trong thời gian 5 năm, số vụ và số lượng người phạm tội thể hiện tội
phạm ma túy có diễn biến gia tăng (Bảng 1.1 và Biểu đồ 1.1).
Bảng 1.1 Số vụ, số người phạm tội về ma túy trên địa bàn Tp.HCM
trong thời gian 2008-2012
Năm
2008
2009
2010
2011
2012
Trung bình
tỷ lệ gia
tăng

Khởi tố
vụ
người
1269
1788
1099

1585
1074
1485
1287
1668
1203
1579
1186.4
1621

Truy tố
vụ
người
1109
1650
1171
1708
1018
1428
1196
1600
1264
1706
1151.6
1618.4

Xét xử
vụ
người
1064

1560
1131
1674
1034
1517
1178
1522
1236
1616
1128.6
1577.8

43.77%

38.31%

35.62%

28.16%

27.57%

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

24.83%


14

Biểu đồ 1.1 Số vụ, số người phạm tội về ma túy bị khởi tố trên địa bàn

Tp.HCM trong thời gian 2008-2012

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Trong tổng số tội phạm về ma túy nêu trên, thì số lượng vụ phạm tội
mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy do người nước ngoài thực hiện
chiếm số lượng ít, nhưng tính chất, hậu quả rất to lớn. Theo số liệu của Viện
kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh thì trong 5 năm (từ năm 2008 đến
2012), các cơ quan tố tụng tại Thành phố Hồ Chí Minh đã khởi tố điều tra,
truy tố, xét xử 27 vụ với 39 bị can là người nước ngoài phạm tội tàng trữ, vận
chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt các chất ma túy (Bảng 1.2 và
Biểu đồ 1.2).


15

Bảng 1.2 So sánh tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện theo
từng năm
Người phạm tội

Vụ
Số
lượng

Tỷ lệ %
so với
năm
2008

Tỷ lệ %
tăng,

giảm
hàng năm

Số
lượng

Tỷ lệ %
so với
năm 2008

Tỷ lệ %
tăng,
giảm
hàng năm

2008

09

100.00%

100.00%

09

100.00%

100.00%

2009


01

11.11%

11.11%

01

11.11%

11.11%

2010

6

66.67%

600.00%

12

2011

03

33.33%

50.00%


05

55.56%

38.46%

2012

08

88.89%

266.67%

12

133.33%

240.00%

Tổng cộng

27

Năm

133.33% 1200.00%

39


Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Tp.Hồ Chí Minh
Biểu đồ 1.2 So sánh tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện theo
từng năm
14
12
10
8
Vụ
6

Người

4
2
0
N.2008

N.2009

N.2010

N.2011

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Tp.Hồ Chí Minh

N.2012


16


1.2.2 Cơ cấu của tình hình tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh
Thơng số về cơ cấu của tình hình tội phạm cũng có ý nhĩa trong việc
nghiên cứu về tình hình tội phạm. “Cơ cấu của tình hình tội phạm là thành
phần, tỷ trọng và sự tương quan giữa các tội phạm, loại tội phạm trong một
chỉnh thể tình hình tội phạm”18. Qua cơ cấu của tình hình tội phạm, giúp cơ
quan chức năng đánh giá mức độ, tính chất nguy hiểm của tình hình tội phạm.
Cơ cấu của tình hình tội phạm cũng giúp cơ quan chức năng đánh giá hoạt
động phòng ngừa tội phạm và hoạch định các kế hoạch phòng chống tội phạm
cho giai đoạn tiếp theo.
Trong 5 năm, từ năm 2008 đến năm 2012, tại địa bàn Thành phố Hồ
Chí Minh đã xảy ra 5.524 vụ với 7.788 bị can phạm tội về ma túy; trong đó số
vụ do người nước ngoài thực hiện là 27vụ (chiếm tỷ lệ 0,49%), số người
phạm tội là người nước ngoài gồm 39 người, chiếm tỷ lệ 0.50% (Biểu đồ 1.3a,
Biều đồ 1.3b).
Biểu đồ 1.3a Tỷ lệ số vụ tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện
so với tổng số tội phạm về ma túy.

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh

18

Trường Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh, Tập bài giảng Tội phạm học,tr. 41.


17

Biểu đồ 1.3b Tỷ lệ số người phạm tội ma túy là người nước ngoài thực
hiện so với tổng số người phạm tội về ma túy.


Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh
Tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy do người nước
ngoài thực hiện tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh như đã phân tích ở phần
trên, trong tổng số 7.788 người phạm tội về ma túy trong 5 năm (từ 2008 đến
2012) thì chỉ có 39 người phạm tội là người nước ngồi.
Trong đó, số người phạm vào các tội mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy (nghiên cứu trong đề tài này) là 29/39 người, chiếm tỷ lệ 74,36%,
còn lại là các tội danh khác (Biểu đồ 1.4).


18

Biểu đồ 1.4 Tỷ trọng tội mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy so với
tổng số tội phạm ma túy do người nước ngoài thực hiện tại Tp.Hồ Chí
Minh

Tội danh khác,
25.64%
Tội danh mua
bán, vận
chuyển, 74.36%

Nguồn: Viện kiểm sát nhân dân Tp.Hồ Chí Minh
Trong số 29 người nước ngồi phạm tội mua bán, vận chuyển trái phép
chất ma túy thì hành vi mua bán trái phép chất ma túy chiếm 34%, vận
chuyển trái phép chất ma túy chiếm 66% (Biểu đồ 1.5).