CÁC VẤN ĐỀ SỨC KHỎE
CỦA VIỆT NAM
Tô Gia Kiên
Khoa Y tế cơng cộng
Đại học Y Dược TP.HCM
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
1
Mục tiêu
❖ Phân tích được các vấn đề sức khỏe của Việt Nam.
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
2
Việt Nam
WHO. Vietnam country profiles 2017 [Available from: />23/10/2018
4
HỆ THỐNG ĐÀO TẠO
29 trường đào tạo sức khỏe
18 trường cơng lập
21/10/2019
Tơ Gia Kiên ©
5
Hệ thống y tế Việt Nam
Tuyến trung
ương
Bộ Y tế
Cơ sở y tế tuyến TW
Tuyến tỉnh
Sở Y tế
Tuyến
quận/huyện
Tuyến
xã/phường
21/10/2019
Cơ sở y tế tuyến tỉnh/TP
TTYT
Phịng YT
Trạm y tế xã/phường
Y tế thơn bản
© Tơ Gia Kiên
Tuyến cơ sở
CSSKBĐ
6
21/10/2019
Tơ Gia Kiên ©
7
21/10/2019
Tơ Gia Kiên ©
10
Các nguyên nhân chính gây tử vong tại Việt Nam
Tổng số tử vong (2016): 549.000 (NCD: 77%)
6%
Bệnh tim mạch
4%
11%
Ung thư
31%
Bệnh truyền nhiễm, vấn đề sức khỏe
bà mẹ, trẻ em, dinh dưỡng
Các bệnh khơng lây nhiễm khác
Chấn thương
18%
Bệnh phổi mãn tính
11%
19%
Tiểu đường
/>23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
12
21/10/2019
Tơ Gia Kiên ©
13
10 bệnh có gánh nặng
bệnh tật cao nhất
Bệnh truyền nhiễm, vấn
đề sức khỏe bà mẹ, trẻ
em và dinh dưỡng
(JAHR, 2014)
23/10/2018
1
Vấn đề sức khỏe
HIV/AIDS
DALYs
618.323
2
Nhiễm trùng đường hô hấp dưới
556.658
3
Bệnh lao
473.572
4
Biến chứng do sinh non
375.116
5
Giun sán
262.435
6
Thiếu máu do thiếu sắt
186.271
7
Ngạt thở khi sinh
162.877
8
Tiêu chảy
156.402
9
Viêm não và viêm màng não
93.521
10 Thương hàn và phó thương hàn
93.340
Tơ Gia Kiên ©
14
10 bệnh có gánh nặng
bệnh tật cao nhất
Bệnh
Khơng truyền nhiễm
(JAHR, 2014)
23/10/2018
Vấn đề sức khỏe
DALYs
1
Tai biến mạch máu não do
xuất huyết
1.251.750
2
Rối loạn trầm cảm đơn cực
908.353
3
Đau vùng lưng dưới
855.530
4
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
702.332
5
Ung thư gan
552.726
6
Bệnh tim thiếu máu cục bộ
533.058
7
Xơ gan
406.724
8
395.655
9
Ung thư phổi, phế quản, khí
quản
Đau nữa đầu
10
Đau cổ
380.054
Tơ Gia Kiên ©
384.240
15
10 bệnh có gánh nặng
bệnh tật cao nhất
Tai nạn, chấn thương
(JAHR, 2014)
23/10/2018
Vấn đề sức khỏe
DALYs
1
Tai nạn giao thông đường bộ
577.920
2
Đuối nước
376.496
3
Ngã
359.690
4
Tự gây thương tích
223.409
5
Bạo lực
141.630
6
Tai nạn do tiếp xúc với lực cơ khí
108.860
7
Tác động khơng mong muốn của
dịch vụ y tế
80.052
8
Lửa, nhiệt và đồ nóng
77.671
9
Tai nạn giao thơng khác đường
bộ
70.528
10
Ngộ độc
65.658
Tơ Gia Kiên ©
16
10 nguyên nhân gây gánh nặng bệnh tật lớn nhất
(JAHR, 2014)
Nam
1 Tai biến mạch máu não do xuất huyết
2 Tai nạn giao thông
3 HIV/AIDS
4 Đau vùng lưng dưới
5 Ung thư gan
6 Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
7 Bệnh tim thiếu máu cục bộ
8 Nhiễm khuẩn hô hấp dưới
9 Trầm cảm
10 Xơ gan
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
Nữ
Trầm cảm
Tai biến mạch máu não do xuất huyết
Đau vùng lưng dưới
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Đau nửa đầu
Nhiễm khuẩn hơ hấp dưới
Đau cổ
Đái tháo đường
Thiếu máu do thiếu sắt
Bệnh tim thiếu máu cục bộ
17
Sức khỏe người cao tuổi
Người cao tuổi là người ≥ 60 tuổi
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
18
Tỷ lệ người cao tuổi từ 1979 và ước tính tới 2019
120 (Nguồn: JAHR, 2016)
30.00%
24.80%
100
25.00%
20.50%
80
16.20%
60
40
20.00%
7.10% 7.20% 8.10%
9%
15.00%
11.70%
11.30%
10.20%
10.00%
20
5.00%
0
0.00%
1979
1989
1999
2009
2014
Tổng số dân (Triệu người)
23/10/2018
2015
2019
2029
2039
2049
Tỷ lệ (%) người 60+ tuổi
19
Tỷ lệ người cao tuổi bị tổn thương chức năng (Nguồn:
50
46
JAHR, 2016)
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
40
34
28
25
21
Thị lực
Thính lực
22
26
24
19
Đi lại
Nam
23/10/2018
31
29
Nhận thức /
Tập trung
Một tổn
thương
Nhiều tổn
thương
Nữ
20
Tổn thương thị lực ở người cao tuổi (Nguồn: JAHR, 2016 )
3%
4%
Tật khúc xạ và rối loạn
điều tiết
Đục thủy tinh thể
9%
44%
Tăng nhãn áp
Thối hóa hồng điểm
40%
Tổn thương thị lực khác
23/10/2018
21
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
22
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
23
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
24
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
25
Chấn thương và té ngã
❖ Chấn thương: vấn đề YTCC
▪ 5 triệu tử vong/ năm = 10 người / phút: 9% DALY
▪ 20-50 triệu người sống tàn tật suốt đời
▪ 90% ở các nước thu nhập trung bình thấp
❖ Té ngã:
▪ 650.000 chết mỗi năm, 80% ở các nước đang phát triển
▪ 50% té ngã → chấn thương: 10% nghiêm trọng
▪ 35%: 65+ nhóm nguy cơ
▪ 30% ngã → sợ → nguy cơ té
▪ 50%: ngã lần hai / năm
23/10/2018
Tô Gia Kiên ©
26
Yếu tố nguy cơ chấn thương và té ngã
❖ Yếu tố nguy cơ chấn thương:
▪ Già hóa dân số
▪ Tổn thương chức năng: thị lực, thính lực, đi lại, nhận thức
❖ Đục thủy tinh thể: Vấn đề YTCC toàn cầu
▪ Nguyên nhân hàng đầu tổn thương thị lực
▪ ≥70 tuổi bị đục thủy tinh thể
▪ Phaco: thành công cao
23/10/2018
Tô Gia Kiên ©
27
Gánh nặng chấn thương
❖ Dân số: 94 triệu, 11% 60+ tuổi
❖ Tuổi thọ trung bình: 76 (72, 81)
❖ IR chấn thương: 76/1.000 người - năm
▪ Tai nạn giao thông: 16,1/100.000 người (2009)
▪ 12,8% tử vong tai nạn giao thông GẤP 2 bệnh nhiễm
▪ Té ngã ≥ 60 tuổi: 32/1.000 người – năm
❖ Chi phí chấn thương tại Việt Nam chưa được xác định
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
28
Các bệnh mạn tính thường gặp ở người cao tuổi
(JAHR, 2016)
❖
❖
❖
❖
❖
❖
Tăng huyết áp & tim mạch: 64%
Đái tháo đường: 16%
Cơ xương khớp: 19%
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: 14,5%
Ung thư: 1,1%
Tâm thần kinh: 2,3%
23/10/2018
Tơ Gia Kiên ©
29