Nguyên nhân của các vấn đề sức khoẻ tâm thần
Sức khoẻ bao gồm sự khoẻ mạnh cả về thể chất, tâm lý và xã hội. Như vậy,
sức khoẻ tâm thần có thể hiểu tương đương với cụm từ sức khoẻ tâm lý. Sức khoẻ
tâm thần chỉ có vấn đề khi có những rối loạn về mặt tâm bệnh. Trong lịch sử tâm
thần học cũng có những quan niệm duy tâm cho rằng nguyên nhân dẫn đến các rối
lạon tâm thần là do các yếu tố bên ngoài như ma quỷ, tà khí... Song, trong tâm thần
học hiện đại, những biểu hiện tâm bệnh là do những tác động qua lại liên tục của
các yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Hay nói cách khác thì những biểu hiện tâm
bệnh là do sự tác động không ngừng giữa các yếu tố bên ngoài như: kinh tế, văn
hoá, các mối quan hệ xã hội...với các yếu tố bên trong như các đặc điểm di truyền,
sinh hoá, sinh lý của não và các đặc điểm nhân cách...
Một trong 3 nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm thần đó
chính là các yếu tố xã hội. Tất cả những hiện tượng về kinh tế xã hội, tuổi tác, giới
tính, cấu trúc xã hội và những sự kiện trong đời sống cá nhân....đều có những tác
động nhất định đến tâm lý của chủ thể, những tác động đó có thể là tích cực, nhằm
thúc đẩy chủ thể phát triển. Nhưng cũng có thể là những tác động gây ảnh hưởng
tiêu cực đến tâm lý con người.
Về tình trạng kinh tế xã hội, những áp lực về tài chính dễ gây cho con người
cảm giác tự ti. Những người thất nghiệp thường hay suy nghĩ, cảm thấy mình là
một người vô dụng, ăn hại, không có ích... Từ những ý nghĩ tiêu cực, họ dễ bị mất
bĩnh tĩnh, không làm chủ được trạng thái tâm lí cuả mình.
Tuổi và giới cũng có ảnh hưởng đến sức khoẻ tâm thần. những biểu hiện như
phụ nữ có tỉ lệ bị trầm cảm và lo âu hơn so với nam giới, theo nhiều nghiên cứu
thì tỉ lệ trầm cảm tăng ở người phụ nữ một phần là do trầm cảm sau sinh, có tới
41% phụ nữ bị trầm cảm sau khi sinh và nguy cơ tái phát của hội chứng này là
50%. Các rối loạn tâm thần thường xuất hiện khoảng vài ngày đến 6 tuần sau sinh,
với nhiều mức độ khác nhau. Ở dạng trầm cảm nhẹ, sau khi sinh khoảng 3-4 ngày


người mẹ thường thấy mệt mỏi, các hoạt động vô cùng khó khăn và vụng về, lo
lắng thái quá đối với sức khỏe của con và của bản thân, khóc lóc vô cớ... Nếu bị

trầm cảm nặng, từ trạng thái lo lắng, người mẹ trở nên buồn rầu, hay cáu gắt vô cớ,
có những xử sự kỳ quặc với đứa con mới đẻ và những đứa trẻ khác. Nếu tình trạng
trầm cảm nặng kéo dài quá 2 tuần, người mẹ sẽ rơi vào trạng thái rối loạn hành vi,
với các biểu hiện như luôn cho rằng mình và con mắc bệnh hiểm nghèo, buồn rầu
và hay khóc vô cớ, mất định hướng về không gian và thời gian, không chủ động
được bản thân, có những lời nói hay hành vi thô bạo, xúc phạm tới người xung
quanh. Thậm chí, nhiều người mẹ còn không quan tâm tới con của mình, bỏ mặc,
hành hạ con, thậm chí giết hại hoặc tự sát. Có lẽ đó là hậu quả của sự thay đổi của
vài loại nội tiết tố sinh dục trong khi có thai và ngay sau khi sinh, do sinh khó, có
thai ngoài ý muốn, không được sự hỗ trợ của người thân trong quá trình sinh nở và
nuôi con, phải tự chăm sóc con ban đêm, cuộc sống căng thẳng, trở lại công việc
hằng ngày sớm hơn 30 ngày... Ngoài ra, trầm cảm sau sinh một phần là do hệ quả
của lối sống hiện đại. Cuộc sống sôi động với nhiều áp lực đã khiến các bà mẹ trẻ
chưa kịp học hỏi kinh nghiệm từ những người đi trước, chưa chuẩn bị sẵn tâm lý
làm mẹ nên thường nảy sinh tâm lý lo lắng thái quá, dẫn tới trầm cảm.
Các mối quan hệ xã hội tốt là những yếu tố tích cực, ngăn ngừa những bệnh
lí tâm thần không loạn thần, những cấu trúc xã hội: như gia đình, bạn bè, các tổ
chức xã hội, tôn giáo...đều có ảnh hưởng nhất định đến trạng thái bệnh lí của người
bệnh. Những người bị trầm cảm hay những người bị những rối loạn về tâm thần thì
thường có rất ít các mỗi quan hệ xã hội, Họ tiếp xúc với ít người, luôn cảm thấy cô
đơn, chính vì thế mà những tâm sự của họ không được bộc lộ, không được chia
sẻ...họ dễ bị stress, hay cáu giận và thu mình, không muốn tiếp xúc. Đặc biệt là
trong thời đại ngày nay, khi công nghệ phát triển nhiều hơn, con người chủ yếu làm
việc bằng máy móc, họ thường xuyên tiếp xúc với máy móc, giao tiếp trao đổi
cũng thông qua các công nghệ như internet, di động... nên những kĩ năng giao tiếp


dường nưh bị thui chột đi. Trẻ em ngày nay cũng có những tiếp cận sớm đối với
máy vi tính và mạng internet. Thay cho việc phải hoạt động vui chơi với tự nhiên
thì nay lạingồi dán mắt vào chiếc máy tính để chơi game, chát...bố mẹ đi làm suốt

ngày không có thời gian để chăm sóc, quản lí đó cũng chính là một phần nguyên
nhân gây nên những vấn đề về sức khoẻ tâm lí.
Hiện nay, có rất nhiều người trẻ tuổi rơi vào những trường hợp bị rối loạn
tâm lí, họ say sưa với cuộc sống không có thực như hiện tượng “sống ảo” thường
thấy ở các game thủ. Với những tín đồ của game online, nhiều bạn trẻ khi bước ra
ngoài cuộc sống thật vẫn chưa dứt khỏi cơn mộng mị mình là hiệp sĩ, là kiếm sĩ
hành tẩu giang hồ diệt gian trừ bạo. Rất nhiều game thủ, những người nghiện
internet con nhà khá giả và tiếp cận sớm với máy vi tính. Nhưng không ít người đã
mất dần đi những kỹ năng sống thiết yếu nhất của một người trẻ. Nhiều bệnh nhân
đã tự nhận rằng mình online rất nhiều giờ trong ngày và hài lòng với bản thân mình
dưới một nickname trong một thế giới ảo hơn là với chính mình ngoài đời thực. Họ
thích trở thành một cao thủ võ lâm trong game hơn là một học sinh dốt toán và hay
bị bố mẹ la mắng ở nhà. Họ kết bạn, yêu và thậm chí xây dựng đời sống vợ chồng
với những cái nick khác trong một không gian ảo nhiều phần mộng mị. Hay một
hiện tượng nữa đó là những người hay tự dằn vặt mình, khi họ gặp khó khăn, ví dụ
như trong học tập thì họ luôn tự dằn vặt rằng: mình đang học để làm gì, mình tồn
tại có ý nghĩa gì? hay trong cuộc sống họ cũng hay có những câu hỏi”mình sống để
làm gì?” tất nhiên là những người bình thường thì cũng có những câu hỏi như thế
này để kiểm nghiệm bản thân, song với những người khó thoát ra khỏi được ý nghĩ
tiêu cực đó, lúc nào cũng luẩn quẩn trong những cái suy nghĩ đó và có những biểu
hiện hành vi sai lệch thì có thể là họ đã có vấn đề về sức khoẻ tâm lí. Có lẽ cuộc
sống càng hiện đại, xã hội càng thay đổi thì dường như con người càng có nhiều
mối bận tâm thì áp lực lên cuộc sống cũng càng cao hơn, khiến cho con người nặng
nề nhiều trách nhiệm hơn.


Nguyên nhân cuối cùng trong các yếu tố xã hội là những sự kiện trong đời
sống cá nhân. Khi phải đối mặt với những cú sốc lớn về mặt tình cảm, vật chất, đặc
biệt là những cú sốc về tình cảm thì cũng gây ra những ảnh hưởng về mặt tâm lí
đến con người. Ví dụ như phải chứng kiến một người thân của mình ra đi thì người

ta sẽ cảm thấy chỗ dựa tinh thần không còn nữa, họ sẽ dễ bị đi vào trạng thái vô
vọng, cảm thấy đơn côi giữa cuộc sống, hay những ví dụ về những người bị thất
tình chẳng hạn, họ cũng sẽ có cảm giác cô độc, thấy mình là kẻ bị ruồng bỏ, và nếu
cứ suy tư tiếp trong cảm giác như vậy thì con người sẽ không tỉnh táo để có những
suy nghĩ tích cực hơn.
Nói chung, chúng ta không thể chia ra những nguyên nhân nào là
nguyên nhân chính dẫn đến những ảnh hưởng về sức khoẻ tâm thần. các nguyên
nhân luôn có sự tác động qua lại với nhau, tuỳ vào tình huống, hoàn cảnh mà
nguyên nhân đó là nguyên nhân chính. Cũng có những người cũng bị rơi vào
những hoàn cảnh tương tự nhưng họ có một thể chất tốt, có được sự quan tâm của
mọi người nên họ vẫn có thể phát triển một cách khoẻ mạnh cả về thể chất lẫn tâm
hồn. Chúng ta đang sống trong một xã hội năng động, hội nhập, chắc chắn sẽ có
nhiều áp lực và trách nhiệm hơn, song nếu chúng ta biết cách dung hoà những áp
lực trách nhiệm đó thông qua những hoạt động giao tiếp, chia sẻ, biết cách nghỉ
ngơi, tránh stress thì chắc chắn là chúng ta sẽ phát triển được một cách hoàn thiện.