1

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lâp – Tự do – Hạnh phúc
MÔ TẢ SÁNG KIẾN

Mã số (do Thường trực HĐ ghi):...........................

1. Tên sáng kiến: Xây dựng mô hình cá nhân - nhóm - cá
nhân giúp học sinh nắm vững lý thuyết ở môn Tin học 7 (Microsoft
Excel).
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn Tin học
3. Mơ tả bản chất của sáng kiến:
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
Tình trạng học sinh lười học lý thuyết, chỉ thích thực hành
khá là phổ biến trong mơn Tin học ở trường Trung học cơ sở.
Nhưng khi các em thực hành nếu không nắm vững lý thuyết sẽ
khiến học sinh không làm hết nội dung cần làm để đạt điểm tối
đa. Nhất là ở môn Tin học 7 sẽ học xuyên suốt chương trình là
Microsoft Excel nếu các em chưa nắm vững lý thuyết sẽ không
nhớ hết các bước cần làm để sắp xếp, lọc dữ liệu hoặc hoàn thành
một biểu đồ hoàn chỉnh,…và phải nhớ các kiến thức từ đầu học kì
I đến hết năm học để vận dụng hồn thành các u cầu cần đạt
trong chương trình.
3.2. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng
kiến:
a. Mục đích của giải pháp:
Học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, nhớ bài lâu và áp
dụng được các công thức, hàm cơ bản của Excel trong cuộc sống,
sử dụng thành thục các hàm, làm được các công việc như định
dạng trang tính, tính tốn, sắp xếp, lọc dữ liệu và vẽ biểu đồ minh

họa,…


2

b. Nội dung giải pháp:
b.1. Tính mới của giải pháp:
Giải pháp “Xây dựng mơ hình cá nhân - nhóm - cá nhân giúp
học sinh nắm vững lý thuyết ở môn Tin học 7 (Microsoft Excel)”
giúp cho học sinh nắm vững kiến thức của chương trình Microsoft
Excel thơng qua mơ hình học sinh tự tìm hiểu nội dung bài học (cá
nhân), triển khai, đặt câu hỏi, phản biện, hình thành kiến thức
(nhóm), từ kiến thức đã được hình thành học sinh có thể vẽ sơ đồ
tư duy, tự học, trắc nghiệm kiểm tra kiến thức từ đó nắm vững lý
thuyết và áp dụng vào thực hành (cá nhân)
b.2. Sự khác biệt của giải pháp mới so với giải pháp
cũ:
Giải pháp này giúp học sinh có ý thức trong học tập và tự
giác tham khảo sách giáo khoa, tự tìm hiểu kiến thức và học ở
chính những người bạn trong nhóm, học ở bạn, học ở giáo viên để
từ đó hình thành và khắc sâu kiến thức.
b.3. Cách thức thực hiện giải pháp:
Giải pháp “Xây dựng mơ hình cá nhân - nhóm - cá nhân giúp
học sinh nắm vững lý thuyết ở mơn Tin học 7 (Microsoft Excel)”
thực hiện theo mơ hình hoạt động cá nhân (tự học) – hoạt động
nhóm – hoạt động cá nhân (khắc sâu kiến thức)
Hoạt động cá nhân: Cho học sinh tìm hiểu kiến thức ở nhà,
tham khảo các video bài giảng về nội dung bài học
Hoạt động nhóm: Giao việc cho nhóm, Giáo viên hướng dẫn
ban đầu hoặc khuyến khích nhóm cử đại diện báo cáo nội dung tự

tìm hiểu, các nhóm khác có thể đặt câu hỏi để nhóm trình bày giải
thích hoặc nhóm khác có thể bổ sung kiến thức mà mình tìm hiểu
được, sau khi hoạt động nhóm xong, cá nhân nắm được cách làm
và có thể tự làm được yêu cầu của đề bài.
Hoạt động cá nhân: Ghi kiến thức thu nhận được vào vở, hình
ảnh minh họa hoặc vẽ sơ đồ tư duy, làm bài kiểm tra trắc nghiệm
kiến thức.
b.4. Các bước thực hiện của sáng kiến (giải pháp mới):


3

Giải pháp “Xây dựng mơ hình cá nhân - nhóm - cá nhân giúp
học sinh nắm vững lý thuyết ở môn Tin học 7 (Microsoft Excel).”
được tổ chức thực hiện áp dụng lần đầu ở lớp 7 4 trong năm học
2020 – 2021. Năm 2021 – 2022 do học online suốt học kì I nhưng
tơi cũng mạnh dạn áp dụng giải pháp, tuy nhiên cũng có 1 số thay
đổi vận dụng linh hoạt về cách thức hoạt động nhóm và cách trình
bày ý kiến của các em trước nhóm, lớp.
b.4.1 Hoạt động cá nhân (tự học)
b.4.1.1 Cho học sinh tự tìm hiểu kiến thức
Học sinh tham khảo sách giáo khoa trước nội dung bài học
Học sinh thực hiện một số hướng dẫn ban đầu của giáo viên
đã dặn dò ở tiết học trước để chuẩn bị nội dung bài học
Ví dụ 1: Giáo viên hướng dẫn học sinh cách tìm hiểu Chủ đề
3: Tính tốn trên trang tính (tiết 1,2 trong 4 tiết)
- Các phép toán số học gồm những phép toán nào?
- Các phép toán so sánh gồm những phép toán nào?
- Thứ tự ưu tiên của các phép toán?
- Trong Excel chỉ sử dụng dấu ngoặc đơn. Vậy thì nếu nhiều

phép tốn ưu tiên sẽ làm như thế nào?
- Trong Excel để thực hiện cơng thức thì sẽ đánh dấu nào
vào trước công thức?
- Sắp xếp các bước thức thực hiện cơng thức:
 Chọn ơ tính cần nhập công thức
 Nhấn Enter
 =3+2
- Tham khảo trước câu 1, câu 2 sách giáo khoa trang 25
b.4.1.2 Cho học sinh tham khảo các video bài giảng về nội
dung bài học
Giáo viên làm các video bài giảng cung cấp kiến thức cho
học sinh tự học tập:
Chủ
đề
1.
Phần
/>
mềm

bảng

tính:


4

Chủ đề 2. Làm việc với trang tính:
/> />Bài tập thực hành 1. Làm quen với phần mềm bảng tính
/> />…….
Học sinh có thể tham khảo bài học nhiều lần, nhất là thời

gian vừa qua phải học online thì video bài giảng rất hữu ích cho
q trình tự tìm hiểu kiến thức của các em.
Học sinh có thể tham khảo thêm các bài giảng, video trên
mạng về chương trình học hoặc chương trình Microsoft Excel từ cơ
bản đến nâng cao dành cho việc thi chứng chỉ tin học cơ bản.
Ví
dụ:
Excel
từ
cơ
bản
đến
nâng
cao:
/> … (Kênh Gà
Excel)
b.4.2 Hoạt động nhóm:
b.4.2.1 Giao việc cho nhóm thơng qua Zalo nhóm lớp
Giáo viên thơng qua Zalo nhóm lớp để giao bài tập dùng để
khai thác kiến thức bài học, dặn dò học sinh chuẩn bị những nội
dung để hoạt động nhóm hoặc hoạt động thực hành,…
Ví dụ 1: Ở Chủ đề 7: Sắp xếp và lọc dữ liệu thì sẽ chia 4
nhóm để tìm hiểu kỹ lý thuyết, vừa thực hành vừa ghi nội dung
bài học vào vở
Yêu cầu:
Nhóm 1, 2: trình bày cách sắp xếp dữ liệu (2 tiết)
Khi vào học trực tiếp: Nhóm 1 trình bày cách sắp xếp dữ liệu
tăng dần, nhóm 2 trình bày cách sắp xếp dữ liệu giảm dần
Nhóm 3, 4 đặt câu hỏi để hiểu rõ như thế nào là sắp xếp
tăng dần? giảm dần? có mấy bước để thực hiện?



5

Giả sử bạn A hỏi câu: Muốn sắp xếp thêm các từ khóa khác
nữa được hay khơng? Vào đâu để thực hiện?. Nếu nhóm trình bày
khơng trả lời được, học sinh A có thể thực hiện cho lớp quan sát.
Bước 1: Chọn 1 ơ tính trong vùng cần sắp xếp
Bước 2: Trong thẻ lệnh Home, trong nhóm lệnh Editing chọn

Bước 3: Chọn Add level để thêm các từ khóa cần sắp xếp ở
then by

Như ví dụ ở trên nghĩa là đang sắp xếp theo 2 khóa đó là
Dân số (người) – tăng dần, nếu trùng khóa thứ nhất thì sắp xếp
theo khóa thứ 2 là Diện tích (km2) giảm dần.
Trong quá trình các em học sinh quan sát sẽ nắm bắt được
những kiến thức có phần mở rộng này giúp các em hào hứng hơn
trong q trình hoạt động nhóm nhưng có thể bổ sung kiến thức
mà mình tìm hiểu được góp phần làm sinh động tiết học lý thuyết
vốn khô khan.
Kết hợp vừa học lý thuyết vừa thực hành nhanh các kiến thức
vừa tiếp thu được sẽ giúp các em nhớ bài lâu.
Ví dụ 2:
Ở chủ đề 1: Phần mềm bảng tính
Giáo viên sẽ giao việc cho 4 nhóm vẽ khung sườn của
chương trình Microsoft Excel trên giấy A0


6


Phân biệt các thành phần: Thanh công cụ truy cập nhanh,
Thanh tiêu đề, Thanh Ribbon, Hộp tên, Thanh công thức, Vùng
làm việc, Thanh trạng thái.
Phân biệt: bảng tính, trang tính, cột, hàng, ô, khối
Vẽ các nút lệnh của thanh công cụ truy cập nhanh
Ở chủ đề 5: Định dạng trang tính
Giáo viên cho 4 nhóm (mỗi nhóm 1 dãy) vẽ các nút lệnh của
từng nhóm lệnh trong thẻ lệnh Home để hồn chỉnh 1 hình ảnh
minh họa cho chương trình Microsoft Excel.
Trong phần này học sinh vừa học vừa thực hiện vẽ nút lệnh
thì khiến các em sẽ nhớ lâu khi học các phần mềm khác cũng có
những nút lệnh tương tự thì các em sẽ biết chức năng của các nút
lệnh đó dùng để làm gì.
b.4.2.2 Giáo viên hướng dẫn ban đầu (trực tiếp ở lớp)
Với những bài khó mà học sinh chưa từng biết cách làm như
vẽ biểu đồ trong Excel thì giáo viên có những hướng dẫn ban đầu
để các em có thể thực hiện được biểu đồ theo nhóm sau khi các
em đã hiểu rõ thì sẽ cho cá nhân tự thực hiện trên máy tính.
Ví dụ: Vẽ biểu đồ có đầy đủ các thành phần như tiêu đề, chú
thích,…
Bước 1: Chọn miền cần vẽ biểu đồ


7

Bước 2: Chọn kiểu biểu đồ trong thẻ lệnh Insert, trong nhóm
lệnh Charts chọn kiểu vẽ biểu đồ (Column, Line, pie,…)
Bước 3: Chỉnh sửa biểu đồ


Tiêu đề biểu đồ (Chart Title)
Chú giải (Lengend)
Tiêu đề trục dọc (Vertical Axis
Title)
Tiêu đề trục ngang (Horizontal
Axis title)
----Giao việc cho nhóm học sinh (mỗi nhóm nhỏ 2 học sinh)
hoàn thành 1 biểu đồ đầy đủ nội dung, sau đó cá nhân sẽ tự thực
hiện lại một lần nữa để khắc sâu kiến thức.
b.4.3 Hoạt động cá nhân
b.4.3.1 Ghi kiến thức thu nhận được vào vở
Ví dụ 1: Đối với cách sử dụng địa chỉ ô, vùng trong cơng thức
thì các em nắm được cách sử dụng địa chỉ tương đối, địa chỉ tuyệt
đối,…
Địa chỉ tương đối là địa chỉ sẽ thay đổi khi thực hiện sao chép
công thức


8

Hình minh họa cơng thức ở ơ E8, sao chép công thức sang ô
E9 (địa chỉ tương đối)
Địa chỉ tuyệt đối là địa chỉ sẽ không thay đổi khi thực hiện
sao chép cơng thức:

Hình minh họa địa chỉ tuyệt đối trong công thức dùng hàm
Rank để xếp hạng cho học sinh (BTTH 3 – trang 48, 49 câu 5)
Ví dụ 2: Khi sao chép hoặc di chuyển công thức sang vị trí
mới thì kết quả như thế nào?
Khi sao chép ô tính C2=A1+B3 sang ô D3


Công thức mới ở ô D3 sẽ là

Khi di chuyển ơ tính C2=A1+B3 sang ơ D3

Công thức ở ô D3 sẽ là


9

Kết luận:
- Khi sao chép cơng thức sang ơ tính mới thì các địa chỉ ơ
trong cơng thức sẽ được tự động điều chỉnh thích hợp để cơng
thức tại vị trí mới vẫn đúng.
- Khi di chuyển cơng thức sang ơ tính mới thì cơng thức vẫn
giữ ngun
b.4.3.2 Vẽ sơ đồ tư duy hay hình ảnh minh họa (về nhà)
Vẽ sơ đồ tư duy để cơ đọng kiến thức

Vẽ hình minh họa các nút lệnh, tên lệnh và chức năng của nút lệnh sẽ nhớ bài lâu

Nhóm
lệnh

Nút lệnh

Font

Tên lệnh


Chức năng

Font

Font chữ

Bold

Kiểu chữ đậm

Italic

Kiểu chữ nghiêng

Font Color

Màu chữ

Center

Căn giữa

….
Alignme
nt

…


10


Clipboar
d

Paste

Dán

…..
……
b.4.3.3. Làm bài tập trắc nghiệm online trên phần mềm
Azota (về nhà hoặc thời gian rảnh)
Giáo viên cuối 2 - 3 chủ đề thì soạn khoảng 20 - 50 câu hỏi
để các em có thể tự kiểm tra lý thuyết của mình bằng cách trả lời
câu hỏi và đánh giá được kết quả của bản thân có tiến bộ hay cịn
thiếu sót ở mặt nào thì kịp thời bởi sung kiến thức.

3.3. Khả năng áp dụng của giải pháp:
Giải pháp “Xây dựng mơ hình cá nhân - nhóm - cá nhân giúp
học sinh nắm vững lý thuyết ở môn Tin học 7 (Microsoft Excel)” có
thể áp dụng cho học sinh ở các trường Trung học cơ sở hoặc ở các
cơ sở giáo dục khác… Tuy giải pháp mới áp dụng sẽ cịn những
thiếu sót nhưng cũng tạo nên một cách học mới cho học sinh ở
cách tiếp nhận kiến thức, truyền tải những hiểu biết của mình về
nội dung bài học (khi trình bày, hoặc giải thích, trả lời của các bạn
cùng lớp) góp phần phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh.


11


3.4. Hiệu quả, lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu
được do áp dụng giải pháp:
Khi áp dụng giải pháp “Xây dựng mơ hình cá nhân - nhóm cá nhân giúp học sinh nắm vững lý thuyết ở môn Tin học 7
(Microsoft Excel)” bước đầu cũng thu được một số hiệu quả như:
Học sinh biết tự tìm hiểu kiến thức, biết đặt câu hỏi khó và biết
cách giải đáp những câu hỏi của mình đặt ra, biết hỗ trợ công việc
cho nhau, biết tư duy logic, biết phản biện,… Đó cũng là một
thành cơng nhất định đối với môn tin học, học sinh vừa nắm lý
thuyết, biết thực hành và tìm tịi sáng tạo, học hỏi ở bạn, tài liệu
và trên internet,…
3.5 Tài liệu kèm theo gồm:
Bản vẽ, sơ đồ: 0 (bản)
Bản tính tốn: 0 (bản)
Các tài liệu khác: 0 (bản)
Chợ Lách, ngày 22 tháng 02 năm 2022