giới thiệu về Gỗ (Xylem)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (200.91 KB, 11 trang )
Gỗ (Xylem)
Gỗ là một tổ chức phức tạp bao gồm cả tế bào sống
và tế bào chết, thực hiện
chức năng chủ yếu là dẫn truyền nước và muối
khoáng từ rễ qua thân và lên tới lá.
Ngoài ra, gỗ còn làm nhiệm vụ nâng đỡ cơ học và dự
trữ. Ở phần lớn các cây, gỗ
chiếm 1 khối lượng chủ yếu trong các cơ quan dinh
dưỡng (80 - 90%). Các yếu tố
chính của gỗ gồm có:
4.1.1. Các yếu tố dẫn: gồm quản bào và mạch thông
* Quản bào (mạch ngăn): là những tế bào chết, dài,
vát nhọn 2 đầu, thường
xếp nối tiếp nhau thành một hệ thống dẫn truyền chạy
dọc theo các cơ quan. Ở
những quản bào, vách ngăn ngang giữa các tế bào
không hoá gỗ và nhựa nguyên
(gồm nước và muối khoáng) được chuyển từ quản
bào này sang quản bào khác qua
cặp lỗ ở trên vách đó. Trên vách dọc của các quản
bào thì có sự dày lên hoá gỗ (do
màng thứ cấp hoá gỗ) nhưng sự dày lên này thường
không đồng đều nhau: có chỗ
màng vẫn còn mỏng và vẫn bằng cellulose (qua
những phần đó, nước và muối
khoáng hoà tan có thể từ quản bào này thấm sang
quản bào bên cạnh hoặc sang mô
mềm gỗ) nằm xen lẫn với những chỗ dày hoá gỗ (có
tác dụng nâng đỡ cho quản
Hình 2.6. Mô cứng và tế bào đá
A. Mô cứng: 1. Màng sơ cấp; 2. Màng thứ cấp; 3.
Khoang tế bào; 4.
Ống trao đổi
B. Tế bào đá: 1. Màng sơ cấp; 2. Màng thứ cấp; 3.
Khoang tế bào; 4.
Sợi liên bào
41
bào không bị bẹp dúm). Tuỳ theo hình dạng của
những chỗ dày hoá gỗ, người ta
phân biệt các loại quản bào sau đây:
- Quản bào vòng: các chỗ dày trên màng hoá gỗ dạng
vòng tròn, rời nhau cho
nên loại này vẫn phát triển theo chiều dài.
- Quản bào xoắn: các chỗ dày hoá gỗ dạng xoắn lò
xo, cũng có khi các đoạn
xoắn nằm xen kẽ với các đoạn vòng, tạo thành kiểu
quản bào vòng –xoắn.
- Quản bào thang: các chỗ dày hoá gỗ trên màng làm
thành những then ngang
xếp song song với nhau, trông như các bậc thang.
Loại này đặc trưng cho các cây
thuộc nhóm quyết thực vật (Dương xỉ).
- Quản bào điểm: (núm) vách dọc của quản bào hoá
gỗ gần như hoàn toàn, chỉ
còn lại những lỗ nhỏ dạng đồng tiền xếp thành dãy
dọc - gọi là lỗ viền. Quản bào
điểm đặc trưng cho các cây hạt trần.
Ở nhóm quyết thực vật và cây hạt trần hệ dẫn chủ yếu
là các quản bào, ở thực vật
hạt kín quản bào vẫn có thể thấy ở các phần non của
cây.
Ở quản bào thể hiện rõ 2 hướng chuyên hoá: hướng
hoàn thiên chức năng dẫn
truyền: đó là các quản bào dạng mạch: quản bào có
kích thước tương đối lớn trên
vách có những lỗ viền khá to xếp hình thang. Hướng
thích nghi với chức năng cơ
học và giảm nhẹ chức năng dẫn truyền - Đó là các
quản bào dạng sợi, thường có
vách dày, khoang tế bào thu hẹp lại, lỗ viền ít đi và
thường có dạng khe.
* Mạch thông (mạch gỗ): là yếu tố dẫn chủ yếu của
cây thực vật hạt kín (ở thực
vật hạt trần chỉ gặp ở họ Ma hoàng nhưng ở dạng rất
nguyên thuỷ).
Mạch thông gồm các tế bào chết, có dạng hình ống,
đầu bằng, hoặc hơi vát,
xếp nối tiếp nhau tạo thành hệ thống dẫn truyền chạy
dọc theo các cơ quan.
Hình 2.7. Các loại quản bào
1. Quản bào xoắn
(Tilia cordata);
