1
LỈÛA CHN DỈÛ ẠN

1. Cạc bỉåïc ca quạ trçnh lỉûa chn dỉû ạn.
2. Mä hçnh liãût kã v cho âiãøm
3. Phán têch låüi nhûn - chi phê
4. Phán têch chi phê - hiãûu qu
5. Ri ro trong lỉûa chn dỉû ạn
6. Mä hçnh cáy ra quút âënh
2.1. CẠC BỈÅÏC CA QUẠ TRÇNH LỈÛA CHN DỈÛ ẠN.

Mi dỉû ạn âãưu âỉåüc bàõt âáưu tỉì nhỉỵng sạng kiãún . Cạc sạng kiãún ny thỉåìng âãún tỉì nhiãưu
ngưn khạc nhau nhỉ khạch hng, cạc nh cung cáúp, bäü pháûn qun l cáúp cao cng nhỉ tỉì
âäüi ng cäng nhán. Âäúi våïi mäüt täø chỉïc thäng thỉåìng, cạc bỉåïc ca quạ trçnh lỉûa chn dỉû
ạn âỉåüc bàõt âáưu tỉì viãûc kho sạt cạc tỉåíng v cạc bỉåïc phán têch khạc âỉåüc mä t trong
hçnh 2.1.
2.2 MÄ HÇNH LIÃÛT KÃ V CHO ÂIÃØM

Mä hçnh liãût kã v cho âiãøm l mäüt trong säú cạc phỉång phạp thỉåìng âỉåüc sỉí dủng ca
quạ trçnh kho sạt v lỉûa chn dỉû ạn. Phỉång phạp ny sỉí dủng êt thäng tin ban âáưu v vç
thãú nọ thỉåìng ph håüp våïi cạc nháûn âënh så bäü ban âáưu,ì trong âiãưu kiãûn thiãúu hủt thäng tin.

Bng 2.1 mä t quạ trçnh sỉí dủng mä hçnh. Mä hçnh âỉåüc xáy dỉûng tỉì nhỉỵng chè tiãu hồûc
táûp håüp cạc u cáưu âäúi våïi dỉû ạn. Trong bng trãn, cạc chè tiãu l låüi nhûn, thåìi gian âỉa
sn pháøm ra thë trỉåìng, ri ro v thnh cäng trong thỉång mải. Mäùi mäüt âãư nghë âỉåüc âạnh
giạ theo thang âiãøm ba báûc. Mäüt gi âënh åí âáy l cạc chè tiãu nọi trãn cọ trng säú bàòng
nhau. Täøng säú âiãøm ca mäùi mäüt âãư nghë âỉåüc ghi åí cäüt bãn phi. Trong säú âọ, ta chn ra
dỉû ạn cọ âiãøm âạnh giạ cao nháút âãø tiãúp tủc nghiãn cỉïu. Cạc âãư nghë cn lải âỉåüc dỉìng
hồûc tảm thåìi chåì.
Bng 2.1 Vê dủ vãư mä hçnh liãût kã cho âiãøm.

Chè tiãu


Låüi nhûn Thåìi gian -
thë trỉåìng
Ri ro Thnh cäng

Âiãøm
3 2 1 3 2 1 3 2 1 3 2 1
Täøng
Dỉû ạn A x x x x 10
Dỉû ạn B x x x x 6
Dỉû ạn C x x x x 8

2
Hỗnh 2.1 Quaù trỗnh õaùnh giaù vaỡ lổỷa choỹn dổỷ aùn










































Yóu cỏửu dổỷ aùn
Taỷo yù tổồớng

Thu nhỏỷp sọỳ lióỷu
Chồỡ cồ họỹi
Dổỷ trổợ yù tổồớng
Chỏỳm dổùt yù tổồớng
Xỏy dổỷng õóử nghở
dổỷ aùn
Sổớa õọứi õóử nghở
Duyóỷt tỏỳt caớ õóử
nghở
Thổù tổỷ ổu tión
Sừp xóỳp nguọửn lổỷc
Xỏy dổỷng họử sồ
Xem xeùt họử sồ
Bừt õỏửu tióỳn haỡnh
Cỏỷp nhỏỷt vaỡ quay
voỡng
Khỏứn cỏỳp
Khaớo saùt
Lổỷa choỹn
Sừp xóỳp
Thổù tổỷ
Phỏn tờch caùc
khaớ nng
No
No
No
No
No
No
Yes

Yes
Yes
Theo õuọứi
Theo õuọứi
Theo õuọứi

3
Mọỹt bổồùc phaùt trióứn thóm dổỷa trón mọ hỗnh lióỷt kó naỡy laỡ õaùnh troỹng sọỳ vaỡo caùc chố tióu
tuỡy theo mổùc õọỹ quan troỹng. óứ xaùc õởnh õổồỹc troỹng sọỳ cho tổỡng chố tióu, caùch tióỳp cỏỷn
nhoùm thổồỡng õổồỹc sổớ duỷng.

Mọỹt vờ duỷ sổớ duỷng mọ hỗnh naỡy laỡ khaớo saùt caùc dổỷ aùn õóứ phaùt trióứn saớn phỏứm mồùi. Caùc chố
tióu õổồỹc õaùnh giaù theo thang õióứm tổỡ 0 õóỳn 30, trong õoù 0 tổồng ổùng vồùi keùm vaỡ 30 ổùng
vồùi xuỏỳt sừc.
Baớng 2.2 Vờ duỷ sổớ duỷng mọ hỗnh ghi õióứm trong vióỷc choỹn lổỷa dổỷ aùn


ióứm sọỳ

Caùc chố tióu Troỹng sọỳ Xuỏỳt sừcTọỳt Trung bỗnh Keùm Tọứng kóỳt
30 20 10 0
Coù thóứ tióu thuỷ õổồỹc 0.25 x 6
Ruới ro 0.20 x 4
Caỷnh tranh 0.15 x 3
Giaù trở thóm vaỡo 0.15 x 0
Cồ họỹi kyợ thuỏỷt 0.10 x 3
Sụn coù cuớa vỏỷt lióỷu 0.10 x 1
Baớo vóỷ baớn quyóửn 0.05 x x 0
Saớn phỏứm hióỷn taỷi 0.05 1
1.00 18


Caùc troỹng sọỳ õổồỹc xaùc õởnh trong khoaớng [ 0 - 1]. Tọứng quatù, caùc chố sọỳ õổồỹc tờnh nhổ sau:

Tj =
i
w
i
s
ij

Trong õoù
s
ij
- ióứm sọỳ cuớa chố tióu i vồùi õaùnh giaù j
w
i
- Troỹng sọỳ cho chố tióu i
Coù rỏỳt nhióửu caùch tờnh caùc troỹng sọỳ, dổồùi õỏy xin trỗnh bỏửy 3 phổồng phaùp thổồỡng duỡng
nhỏỳt :
* Caùc troỹng sọỳ bũng nhau. Vồùi N chố tióu, caùc troỹng sọỳ laỡ :
1
w
i
=
N
* Nhoùm tọứng troỹng sọỳ
N - R
i
+ 1 R
i -

Xóỳp haỷng cho chố tióu i
W
i
=

N
k=1
(N - R
k
+ 1) R
k -
Xóỳp haỷng cho chố tióu k

* Troỹng sọỳ nghởch õaớo
1/R
i

W
i
=

N
k=1
(1/R
k
)

Lồỹi thóỳ cuớa phổồng phaùp tờnh troỹng sọỳ laỡ coù tờnh õóỳn sổỷ cỏn õọỳi giổợa caùc chố tióu. Bỏỳt lồỹi
nũm trong õọỹ thióỳu chờnh xaùc vaỡ phuỷ thuọỹc nhióửu vaỡo hóỷ thọỳng õaùnh giaù troỹng sọỳ.


4
2.3 PHN TấCH LĩI NHUN (LĩI ICH) VAè CHI PHấ

Trong caùc cọng ty, õaùnh giaù caùc khaớ nng vaỡ cồ họỹi õỏửỡu tổ thổồỡng õổồỹc bừt õỏửu bũng phỏn
tờch kyợ thuỏỷt. Bổồùc tióỳp theo laỡ so saùnh tyớ lóỷ thu họửi vọỳn cuớa doỡng tióửn dổỷ tờnh taỷo ra cuớa
mọựi mọỹt phổồng aùn trong caớ chu kyỡ hoaỷt õọỹng cuớa noù. Caùc nghión cổùu kyợ thuỏỷt phaới õổồỹc
tióỳn haỡnh õóứ taỷo ra caùc dổợ lióỷu cồ sồớ ban õỏửu. Sau õoù, caùc dổỷ tờnh vóử chi phờ, lồỹi nhuỏỷn seợ
õổồỹc so saùnh thổồỡng dổỷa trón phổồng phaùp giaù trở hióỷn taỷi sổớ duỷng pheùpỡ khỏỳu hao.

Trong lộnh vổỷc tổ nhỏn, caùc cọng ty thổồỡng phaới chi traớ tỏỳt caớ chi phờ vaỡ thu vóử tỏỳt caớ lồỹi
nhuỏỷn. Trong khi caùc hoaỷt õọỹng thuọỹc sổỷ quaớn lyù cuớa chờnh phuớ laỷi coù nhổợng caùch tióỳp cỏỷn
khaùc õọỳi vồùi chi phờ vaỡ lồỹi nhuỏỷn. Doanh thu thổồỡng õổồỹc taỷo ra dổồùi daỷng caùc hỗnh thổùc
thu thuóỳ khaùc nhau vaỡ õổồỹc sổớ duỷng theo nhổợng yóu cỏửu cuớa xaợ họỹi. Hay noùi caùch khaùc,
chờnh phuớ thỗ chi traớ nhióửu vaỡ lồỹi nhuỏỷn rỏỳt ờt, nóỳu coù. où laỡ mọỹt trong nhổợng cồ sồớ cuớa caùc
vỏỳn õóử khoù khn trong vióỷc õaỷt õổồỹc chỏỳp thuỏỷn vóử õóử nghở mọỹt dổỷ aùn.

Phỏn tờch lồỹi nhuỏỷn vaỡ chi phờ ( B/C ) , trong õoù tyớ sọỳ B/C sổớ duỷng õóứ phỏn tờch caùc dổỷ aùn
caỷnh tranh lỏựn nhau. Mọỹt cỏu hoới õỷt ra laỡ caùc loaỷi dổỷ aùn aớnh hổồớng nhổ thóỳ naỡo õóỳn tyớ sọỳ
naỡy.

Vờ duỷ 2.1 Haợy tờnh caùc chố sọỳ B/C cho dổỷ aùn sau
Trong mọỹt tồỡ trỗnh cuớa dổỷ aùn chờnh phuớ, coù caùc vỏỳn õóử sau:

Chi phờ ban õỏửu cho dổỷ aùn õổồỹc traớ bồới chờnh phuớ laỡ $ 100 mil.
Giaù trở hióỷn taỷi cuớa chi phờ baớo dổồợng seợ õổồỹc traớ bồới chờnh phuớ laỡ $ 40 mil.
Giaù trở hióỷn taỷi cuớa lồỹi nhuỏỷn seợ thu õổồỹc laỡ $ 300 mil.
Giaù trở hióỷn taỷi cuớa chi phờ cọng cọỹng laỡ $ 60 mil.

Lồỡi giaới : Haợy õỷt lồỹi nhuỏỷn ồớ tổớ sọỳ vaỡ chi phờ ồớ mỏựu sọỳ :


Tỏỳt caớ lồỹi nhuỏỷn 300 300
B/C = = = = 1.5
Tỏỳt caớ chi phờ 100 + 40 + 60 200

Mọỹt caùch tờnh khaùc laỡ so saùnh lồỹi nhuỏỷn thu õổồỹc sau khi tờnh caùc chi phờ cuớa ngổồỡi sổớ
duỷng vaỡ chi phờ cuớa chờnh phuớ.


( lồỹi nhuỏỷn cọng cọỹng ) - ( chi phờ cọng cọỹng ) 300 - 60 240
B/C = = = = 1.7
Chi phờ cuớa chờnh phuớ 100 + 40 140

Trong tỏỳt caớ caùc caùch tờnh trón, giaù trở hióỷn taỷi thuỏửn ( NPV) vỏựn khọng thay õọứi :

NPV = PW cuớa lồỹi nhuỏỷn - PW cuớa chi phờ = 300 - 60 - 40 -100 = 100.


5
Coù hai phổồng phaùp tờnh giaù trở tyớ sọỳ B/C õổồỹc trỗnh bỏửy dổồùi õỏy :

Phổồng phaùp phỏn tờch B/C cọứ truyóửn :

PW lồỹi nhuỏỷn cuớa ngổồỡi sổớ duỷng PW [B]
B/C = =
PW cuớa tọứng chi phờ cuớa ngổồỡi cung cỏỳp PW[ CR +( O + M )]

trong õoù

B - Giaù trở haỡng nm cuớa lồỹi nhuỏỷn cuớa ngổồỡi sổớ duỷng
CR - Chi phờ phuỷc họửi

O - Chi phờ hoaỷt õọỹng haỡng nm
M - Chi phờ baớo dổồợng

Phổồng phaùp B/C coù sổớa õọứi

PW [ B - ( O + M )]
B/C =
PW [ CR ]

B - ( O + M )
B/C =
CR
Phổồng phaùp sổớa õọứi õổồỹc sổớ duỷng rọỹng raợi trong caùc tọứ chổùc chờnh phuớ trong hồn thỏỷp kyớ
qua. Mỷc duỡ caớ hai phổồng phaùp naỡy thổồỡng sổớ duỷng õóứ so saùnh 2 phổồng aùn loaỷi trổỡ lỏựn
nhau, chuùng vỏựn õổồỹc duỡng khi so saùnh caùc cồ họỹi õỏửu tổ õọỹc lỏỷp.

Vờ duỷ 2.2. Phỏn tờch dổỷ aùn c lp

Cồ họỹi õỏửu tổ duy nhỏỳt vaỡo mọỹt dổỷ aùn seợ õổồỹc xem laỡ rỏỳt tọỳt nóỳu tyớ sọỳ B/C lồùn hồn 1.0. Ta
haợy xem dổỷ aùn lừp õỷt mọỹt hóỷ thọỳng quaớn lyù kho xổồớng vồùi nhổợng dổợ lióỷu sau:

Giaù trở õỏửu tổ ban õỏửu $ 20,000
Tuọứi thoỹ cuớa dổỷ aùn 5 nm
Giaù trở thanh lyù $ 4,000
Doỡng tióửn tióỳt kióỷm õổồỹc haỡng nm $ 10,000
Chi phờ O & M $ 4,400
MARR 15%

Trong trổồỡng hồỹp naỡy, doỡng tióửn tióỳt kióỷm õổồỹc haỡng nm õổồỹc xem nhổ lồỹi nhuỏỷn do lừp
õỷt hóỷ thọỳng mồùi naỡy. Khi õoù tyớ sọỳ B/C õổồỹc tờnh nhổ sau :


CR = $ 20,000 ( A/P, 15%, 5) - $ 4,000(A/F, 15%, 5)
= $ 20,000 ( 0.2983) - $ 4,000(0.1483) = $ 5,373

B $ 10,000

6
B/C cäø truưn = = = 1.02
CR + ( O + M) $ 5,373 + $ 4,400


B - ( O + M ) $ 10,000 - $ 4,400
B/C sỉía âäøi = = = 1.04
CR $ 5,373

Båíi vç trong c hai cạch tênh , t säú B/C âãưu låïn hån 1, do âọ âáưu tỉ l håüp l. Tuy nhiãn,
chi phê cå häüi gàõn liãưn våïi viãûc máút cạc kh nàng âáưu tỉ khạc. Hay nọi cạch khạc, mäüt âãư
nghë dỉû ạn våïi t säú B/C>1 chỉa hàón l nháút thiãút phi theo âøi âãún cng.

Vê dủ 2.3 So sạnh cạc phỉång ạn loải trỉì láùn nhau ( Exclusive Alternatives)

Khi so sạnh cạc phỉång ạn loải trỉì láùn nhau, âãø tênh cạc t säú B/C ngỉåìi ta thỉåìng dng
cạc cạch tiãúp cáûn tàng dáưn . Cạc ngun tàõc v cạc chè tiãu lỉûa chn âỉåüc mä t tỉång tỉû
khi tênh t säú B/C thäng thỉåìng, chè khạc âỉåüc hiãûu chènh bàòng cạc bỉåïc chãnh lãûch.

Phán têch låüi nhûn - chi phê dng trong cạc lnh vỉûc cäng cäüng thỉåìng âỉåüc xáy dỉûng dỉûa
trãn nhiãưu quan âiãøm. Cạc cạch tiãúp cáûn khạc nhau ny cọ nh hỉåíng nhiãưu âãún nhỉỵng kãút
qu âáưu ra. Nhỉỵng cạch tiãúp cáûn âọ l :

• Khi cạc cå quan chênh ph thỉûc hiãûn dỉû ạn

• Khi cạc cå quan âëa phỉång thỉûc hiãûn dỉû ạn
• Khi l dỉû ạn qúc gia
• Khi l dỉû ạn ca mäüt ngnh cäng nghiãûp

Âiãưu âọ ráút quan trng khi nghiãn cỉïu kh thi, cạc nh phán têch cáưn phi nàõm r âäúi
tỉåüng v mủc âêch ca dỉû ạn. Vê dủ, nãúu nhỉ mủ
c âêch ca dỉû ạn l nhàòm náng cao phục
låüi x häüi, khi âọ cạc nh phán têch cáưn phi chụ âãún cạc phỉång ạn mang tênh chênh
sạch v phủc vủ cho ton bäü dán trong nỉåïc hồûc trong vng. Quan âiãøm qúc gia trong
viãûc lỉûa chn dỉû ạn gáưn nhỉ l håüp l cho ton bäü cạc dỉû ạn âỉåüc âáưu tỉ ca chênh ph,
xong trãn thỉûc tãú âa säú cạc dỉû ạn âọ thỉåìng âem lải låüi nhûn cho mäüt säú vng hồûc bäü
pháûn dán cỉ no âọ hồûc khọ cọ thãø âạnh giạ bàòng säú ca hiãûu qu âäúi våïi ton qúc gia.

Vê dủ 2.4 Chênh ph mún phã duût cho mäüt dỉû ạn trë giạ $ 5,000,000 ca mäü
t nh sn
xút họa cháút âënh måí nh mạy tải mäüt vng hoang vàõng. Theo nhỉ dỉû tênh, nh mạy måïi
s tảo cäng viãûc cho hån 200 cäng nhán v thục âáøy cạc nh sn xút trong khu vỉûc lán
cáûn måí räüng sn xút, dëch vủ thỉång mải v du lëch. Låüi nhûn ỉåïc tênh tỉì cäng viãûc v
ci thiãûn thỉång mải v du lëch lãn tåïi $ 1,000,000 mäùi nàm. T lãû chiãút kháúu 6 % nàm, dỉû
ạn kẹo di 20 nàm. Hy tênh B/C v xạc âënh dỉû ạn cọ nãn tiãún hnh hay khäng. Låìi gii:
PW ca låüi nhûn = $ 1,000,000 ( P/A, 6%, 20) = $ 11,470,000
11,470,000
B/C = = 2.3
5,000,000

7
Kóỳt quaớ : Nhaỡ maùy õổồỹc xỏy dổỷng vồùi sổỷ chỏỳp thuỏỷn taỡi trồỹ cuớa nhaỡ nổồùc, nhổng hóỷ thọỳng
thióỳt bở baớo vóỷ mọi trổồỡng õaợ khọng õổồỹc lừp õỷt. Trong quaù trỗnh hoaỷt õọỹng , caùc nguyón
vỏỷt lióỷu vaỡ caùc chỏỳt thaới khaùc õổồỹc õọứ thúng ra sọng gỏy ọ nhióựm mọi trổồỡng nỷng. Caù bở
chóỳt vaỡ nổồùc trồớ nón nguọửn gỏy nhióựm bóỷnh cho nhỏn dỏn xung quanh. Lừp õỷt thóm thióỳt

bở kióứm soaùt mọi trổồỡng seợ laỡm cho toaỡn bọỹ dổỷ aùn trồớ nón khọng kinh tóỳ vaỡ cuọỳi cuỡng nhaỡ
maùy phaới õoùng cổớa.

Kóỳt luỏỷn : Bồới leợ chi phờ chổa õổồỹc tờnh hóỳt trong quaù trỗnh khaớo saùt ban õỏửu, do õoù kóỳt quaớ
tổồớng chổỡng nhổ rỏỳt thuyóỳt phuỷc. Vồùi caùch nhỗn saùt thổỷc hồn cuỡng vồùi khaớo saùt caùc yóỳu tọỳ
cỏửn thióỳt cho õọỳi tổồỹng nghión cổùu, kóỳt quaớ seợ khaớ quan hồn.

Phổồng phaùp tióỳp cỏỷn tổỡng bổồùc :

óứ tióỳn haỡnh phỏn tờch lồỹi nhuỏỷn - chi phờ õọỳi vồùi mọỹt dổỷ aùn õỏửu tổ, caùc bổồùc vaỡ trỗnh tổỷ
sau õỏy cỏửn õổồỹc tióỳn haỡnh :

Xaùc õởnh vỏỳn õóử roợ raỡng
Xaùc õởnh cuỷ thóứ caùc muỷc tióu cỏửn õổồỹc hoaỡn thaỡnh
Xỏy dổỷng caùc phổồng aùn thoớa maợn caùc muỷc tióu õóử ra
Xaùc õởnh caùc raỡng buọỹc ( Vóử cọng nghóỷ, chờnh saùch, xaợ họỹi, taỡi chờnh ) tọửn taỷi trong
mọi trổồỡng lión quan. Bổồùc naỡy seợ sồ lổồỹc bồùt caùc phổồng aùn õaợ õổồỹc taỷo ra.
Xaùc õởnh vaỡ lióỷt kó lồỹi nhuỏỷn vaỡ chi phờ õọỳi vồùi tổỡng phổồng aùn vaỡ quy õọứi bũng tióửn.
Tờnh caùc hóỷ sọỳ B/C vaỡ caùc chố sọỳ khaùc( giaù trở hióỷn thồỡi, tyớ suỏỳt thu họỹi, caùc õỏửu tổ cỏửn
thióỳt, thồỡi gian thu họửi vọỳn ) cho tổỡng dổỷ aùn.
Chuỏứn bở baùo caùo cuọỳi kyỡ, so saùnh caùc kóỳt quaớ vaỡ õaùnh giaù caùc phổồng aùn.
2.4
PHN TấCH CHI PHấ - HIU QUA

Khi so saùnh hai dổỷ aùn coù cuỡng tyớ sọỳ B/C, dổỷ aùn naỡo chi phờ lồùn hồn seợ coù tyớ lóỷ thu họửi vọỳn
cao hồn. Trong õa sọỳ caùc trổồỡng hồỹp, mọỹt dổỷ aùn thổồỡng coù giồùi haỷn vóử taỡi chờnh, hay noù
caùch khaùc dổỷ aùn coù thóứ laỡ khaớ thi vóử mỷt kyợ thuỏỷt nhổng laỷi khọng khaớ thi vóử mỷt kinh tóỳ
thỏỷm chờ trong trổồỡng hồỹp coù tyớ sọỳ B/C cao hồn. Trong nhổợng trổồỡng hồỹp nhổ thóỳ chuùng ta
cỏửn bióỳt dổỷ aùn naỡo coù hióỷu quaớ sổớ duỷng tióửn hồỹp lyù nhỏỳt. óứ traớ lồỡi hoi cỏu hồới õoù, phỏn
tờch chi phi - hióỷu quaớ ( Cost -Effectiveness C-E) cỏửn phaới õổồỹc tióỳn haỡnh.


Trong phỏn tờch naỡy , vỏỳn õóử tỏỷp chung khọng chố ồớ
hóỷ sọỳ thu họửi vọỳn vaỡ caùc chố tióu khaùc
õổồỹc õo bồới nhổợng tỏỷp hồỹp caùc chố sọỳ. Hióỷu quaớ cuớa hóỷ thọỳng coù thóứ õổồỹc õo bồới mọỹt loaỷt
caùc chổùc nng õaỷt õổồỹc nhổợng yóu cỏửu cuỷ thóứ. Caùc chổùc nng õoù coù thóứ laỡ tờnh sụn coù , tờnh
phuỷ thuọỹc vaỡ khaớ nng cuớa hóỷ thọỳng.

Sau õỏy laỡ taùm bổồùc cỏửn thióỳt õóứ tióỳn haỡnh mọỹt phỏn tờch C-E

Xaùc õởnh muỷc õờch mong muọỳn

8
• Xạc âënh nhiãûm vủ u cáưu
• Xáy dỉûng hãû thäúng cạc phỉång ạn
• Thnh láûp cạc chè tiãu âạnh giạ
• Xạc âënh kh nàng ca tỉìng phỉång ạn
• Phán têch kãút qu ca tỉìng phỉång ạn
• Phán têch âäü nh hỉåíng lãn kãút qu âáưu ra ca cạc nhán täú
• Láûp bạo cạo v cạc kiãún nghë

Váún âãư quan trng l xạc âënh ra âỉåüc thang âiãøm v cạch thỉïc âạnh giạ cạc chè tiãu âọ.
Mä hçnh cho âiãøm ráút hay âỉåüc sỉí dủng. ÅÍ âáy, ngỉåìi ta lải âạnh giạ táưm quan trng ca
mäùi mäüt chỉïc nàng v km theo trng säú, tiãúp tåïi l cho âiãøm. Cạc âiãøm säú ny âỉåüc âỉa
ra mäüt cạch ch quan v cng cọ thãø âỉåüc tênh dỉûa trãn nhỉỵng tênh toạn cå bn âäúi våïi cạc
säú âo khạch quan, cạc kiãún v l gii.

Mäüt bỉåïc tiãúp theo l so sạnh hiãûu qu âo âỉåüc v chi phê ca tỉìng dỉû ạn. Biãøu diãùn hçnh
hc ca hai úu täú ny cho phẹp dãù dng nháûn ra cạc mäúi quan hãû giỉỵa cạc úu täú. Mäùi mäüt
dỉû ạn âỉåüc biãøu diãùn bàòng 1 âiãøm trãn âäư thë. Âỉåìng näúi kãút qu ca c 4 dỉû ạn âang âỉåüc
gi l âỉåìng biãn hiãûu qu. Trãn âỉåìng biãn âọ, dỉû ạn 1 v 4 cọ hiãûu qu gáưn nhỉ nhau

nhỉng DA1 chi phê hån 30% so våïi DA4. Cạc dỉû ạn cọ kãút qu nàòm trong vng tä âáûm l
khäng cháúp nháûn âỉåüc. Âãø cọ âỉåüc nhng kãút qu củ thãø hån, mäüt säú u cáưu khạc cáưn
phi âỉåüc xem xẹt tiãúp.
Hçnh 2.3 mä t mäúi quan hãû giỉỵa hiãûu qu v chi phê.












Täøng chi phê ca hãû thäúng
2.5 PHÁN TÊCH RI RO - LÅÜI NHÛN

Phán têch ri ro - låüi nhûn l cạc k thût âạnh giạ ri ro v âạnh giạ chi phê, låüi nhûn
ca cạc phỉång ạn hồûc cạc chênh sạch. Trçnh tỉû ca phán têch ny bao gäưm xạc âënh mủc
tiãu , nhiãûm vủ ca cạc bỉåïc dỉû ạn, xạc âënh cạc giåïi hản v phảm vi , xáy dỉûng nhỉỵng
chøn mỉûc âãø âo lỉåìng hiãûu qu ca cạc phỉång ạn kh thi.

Vng khäng cháúp nháûn
Âỉåìng hiãûu
qu
Hiãûu
qu täø
håüp

2
3
1
4
2

9

Nhỉỵng nhiãûm vủ chênh ca cạc phỉång phạp ny l biãøu diãùn bàòng säú cạc kãút qu âo âỉåüc
ca ri ro v låüi nhûn ca mäüt dỉû ạn. Âãø tênh toạn cạc con säú âọ, cạc phỉång phạp mä
hçnh mä phng, cạc trçnh tỉû khoa hc âãø dỉû âoạn cạc trủc tràûc cọ thãø xáøy ra cng våïi cạc
háûu qu âi km. Cúi cng , mäüt bỉåïc âạnh giạ täøng håüp âỉåüc tiãún hnh nhàòm täø håüp cạc
kãút qu âo âỉåüc. Kãút qu cúi cng bao gäưm cạc phán têch âäü nhảy, trong âọ cạc gi âënh
v cạc biãún säú cọ thãø thay âäøi âãø phạn xẹt cạc kãút qu âo âỉåüc.

Hçnh 2.4 Phán têch ri ro - låüi nhûn ca hãû thäúng k thût.




















Trong bỉåïc hçnh thnh , ngỉåìi ta âënh nghéa hồûc xạc âënh dảng v phảm vi ca cạc ri ro
dỉû âoạn. Ráút nhiãưu phỉång phạp tiãúp cáûn hãû thäúng âỉåüc sỉí dủng trong giai âoản ny nhỉ
k thût nhọm, sạng kiãún hồûc kiãún cạc chun gia.

Trong bỉåïc phán têch , ngỉåìi ta dỉû tênh cạc trủc tràûc, cạc ri ro v nhỉỵng háûu qu âi km
trong quạ trçnh phạt triãøn v thỉûc hiãûn dỉû ạn. Bỉåïc ny dng âãø âạnh giạ xạc sút ca kãút
qu v nhỉỵng dao âäüng âi km. Cạc phỉång phạp thỉåìng âỉåüc dng åí âáy l phán têch tạc
âäüng qua lải, mä hçnh cáúu trục v mä hçnh kinh tãú, láûp trçnh toạn hc. Cạc âiãưu kiãûn ban
âáưu ca giai âoản ny âỉåüc xạc âënh tỉì bỉåïc hçnh thnh nãu trãn.

Trong bỉåïc cúi cng, cạc diãùn gii dỉûa trãn âàûc âiãøm v cạc chênh sạch ca täø chỉïc âäúi
våïi tạc âäüng ca ri ro. Nọ bao gäưm viãûc xạc âënh cạc chỉïc nàng ca cạc cạ nhán cng
nhỉ cạc nhọm trong quạ trçnh âạnh giạ cúi cng. Phỉång phạp phán têch låüi nhûn - chi
phê thỉåìng âỉåüc sỉí dủng trong bỉåïc ny.

Phỉång phạp hãû thäúng
âạnh giạ ri ro
Diãùn gii Phán têch Hçnh thnh
• Xạc âënh ri ro
• Thiãút kãú giạ trë hãû
thäúng
• Täø håüp hãû thäúng
• Phán têch hãû thäúng
v mä phng


• Täúi ỉu họa v hiãûu
chènh cạc phỉång ạn
• Quút âënh
• Láûp kãú hoảch hnh
âäüng
• Thỉûc hiãûn

10
Âãø diãùn gii kãút qu ca phỉång phạp phán têch ny, ngỉåìi ta thỉåìng dng âäư thë ri ro -
låüi nhûn. Hçnh 2.5 mä t cạc kãút qu phán têch ri ro v låüi nhûn. So sạnh hai dỉû ạn 1 v
2 (DA1 & DA2) våïi mỉïc låüi nhûn rng dỉû tênh l $150 tr. v $ 200 tr. Âäúi våïi mäüt vi
nh phán têch cho ràòng DA 2 cọ låüi thãú hån nãúu t säú låüi nhûn/chi phê thêch håüp. Tuy
nhiãn, âäúi våïi DA 2 xạc sút khäng cọ låüi nhûn v âảt giạ trë låïn nháút l 0.15 v 0.43.
Trong khi âọ, DA 1 cọ 83% kh nàng âảt låüi nhûn täúi âa v ráút êt cå häüi cọ âỉåüc låüi
nhûn êt hån hồûc nhiãưu hån, hay nọi cạc khạc DA 1 cọ sai lãûch chøn bẹ. Ngoi ra, DA 2
cọ xạc sút 0.2 thu âỉåüc låüi nhûn êt hån DA 1. Nhỉỵng ngỉåìi dạm liãưu cọ xu hỉåïng lỉûa
chn phỉång ạn 2 hån.










Låüi nhûn thưn mong âåüi
Hçnh 2.5 Phán bäú xạc sút ri ro


Kãút qu phán têch ri ro v låüi nhûn âỉåüc trçnh báưy dỉåïi dảng âäư ha trãn thỉåìng cho
phẹp cạc nh phán têch quút âënh chênh xạc hån v sạt thỉûc hån våïi nhỉỵng nháûn âënh ca
h vãư ri ro ca hãû thäúng. Tuy nhiãn, trạch nhiãûm cúi cng âãø chn lỉûa v thỉûc hiãûn dỉû
ạn â lãn vai nh qun l . Mäüt âäü an ton cáưn thiãút phi âỉåüc thiãút kãú ngay tỉì khi khåíi sỉû
dỉû ạn, v táûp håüp nhỉỵng kinh nghiãûm vãư täø chỉï
c v thỉûc hiãûn täút l quan trng âãø âm bo
hoảt âäüng ca dỉû ạn våïi âäü ri ro tháúp nháút.
2.6
PHỈÅNG PHẠP CÁY QUÚT ÂËNH

Cáy quút âënh hay cn âỉåüc gi chùi hồûc mảng quút âënh , l cäng củ âàõc lỉûc âãø mä
t v giụp âåỵ quạ trçnh phán têch cạc váún âãư trong âọ cạc quút âënh cọ nh hỉåíng kẹo theo
v thay âäøi theo thåìi gian. Phỉång phạp ny cọ tạc dủng ráút låïn trong thỉûc tãú båíi våïi cáy
quút âënh, cạc váún âãư phỉïc tảp âỉåüc phán chia thnh nhiãưu váún âãư âån gin trong khi ri
ro v cạc hãû qu dãù âỉåüc âạnh giạ hån.

Dỉû ạn 1
Dỉû ạn 2
150 200
0.82
Xạc
sút
låüi
nhûn
thu
âỉåüc

11
Cỏy quyóỳt õởnh laỡ mọỹt phổồng phaùp õọử thở duỡng õóứ mọ taớ caùc phổồng aùn vồùi nhổợng hoaỷt
õọỹng nọỳi tióỳp maỡ ngổồỡi phỏn tờch coù thóứ xaùc õởnh õổồỹc kóỳt quaớ bũng xaùc suỏỳt. Cỏy quyóỳt

õởnh gọửm nhổợng phỏửn chờnh sau :

ióứm quyóỳt õởnh: Taỷi õióứm quyóỳt õởnh, thổồỡng õổồỹc mọ taớ bũng hỗnh vuọng, nhaỡ quaớn lyù
phaới choỹn mọỹt trong caùc phổồng aùn vồùi chuọựi caùc hoaỷt õọỹng vaỡ caùc khaớ nng khaùc nhau.
Caùc hoaỷt õọỹng naỡy õổồỹc nọỳi vồùi nhau bũng caùc muợi tón, doỹc theo noù laỡ bióứu dióựn chi phi
tổồng ổùng. Mọựi mọỹt nhaùnh phổồng aùn laỷi coù thóứ chổùa õổỷng nhổợng õióứm quyóỳt õởnh hoỷc
õióứm lổỷa choỹn khaùc.

ióứm lổỷa choỹn : ióứm lổỷa choỹn , õổồỹc mọ taớ bũng hỗnh troỡn, duỡng õóứ bióứu dióựn xaùc suỏỳt
cuớa caùc hoaỷt õọỹng taỷi thồỡi õióứm õoù. Taỷi õoù, mọỹt chuọựi caùc traỷng thaùi xuỏỳt hióỷn. Tón caùc
traỷng thaùi vaỡ xaùc suỏỳt õi keỡm õổồỹc ghi trón muợi tón nhaùnh. Tióỳp theo mọựi traỷng thaùi õoù coù
thóứ coù caùc õióứm quyóỳt õởnh hoỷc õióứm lổỷa choỹn khaùc.

Caùc bổồùc trong mọ hỗnh cỏy quyóỳt õởnh bao gọửm :

Xaùc õởnh õióứm quyóỳt õởnh vaỡ caùc phổồng aùn coù thóứ taỷi õióứm õoù
Xaùc õởnh õióứm lổỷa choỹn vaỡ caùc traỷng thaùi taỷi õióứm õoù
ặồùc tờnh giaù trở cỏửn thióỳt õóứ tióỳn haỡnh phỏn tờch, tờnh xaùc suỏỳt vaỡ chi phờ cho tổỡng traỷng
thaùi vaỡ caùc hoaỷt õọỹng trong tổỡng phổồng aùn.
Phỏn tờch tổỡng phổồng aùn, bừt õỏửu tổỡ nhổợng nhaùnh cỏy daỡi nhỏỳt vaỡ õi ngổồỹc lón tồùi
õióứm quyóỳt õởnh õóứ choỹn quyóỳt õởnh tọỳt nhỏỳt.

12
Hçnh 2.6 mä t cáúu trục ca mäüt cáy quút âënh .
S
i
Trảng thại
P
i
Xạc sút ca S

i

Giạ trë dỉû tênh ca phỉång ạn

















EMV: Expected Monetary Value



Vê dủ 2.5: Quút âënh vãư tỉû âäüng họa mäüt dáy chuưn sn xút

Trong vê dủ ny, nh qun l phi quút âënh tiãún hnh hay khäng quạ trçnh tỉû âäüng họa
mäüt dáy chuưn sn xút. Phủ thüc vo thnh cäng ca quạ trçnh tỉû âäüng họa, cạc kãút qu
cọ thãø l xáúu, täút hồûc tuût våìi. Chi phê trong tỉìng trỉåìng håüp l - $ 90, $ 40, v $ 300
(âån vë $1000). Xạc sút dỉû tênh ban âáưu : 0.5, 0.3, 0.2. Hçnh 2.7 l cáy quút âënh mä t

tçnh húng trãn. Cạc tênh toạn ca 2 phỉång ạn trãn l :

Tỉû âäüng họa : -$ 90 ( 0.5) + $ 40(0.3) + $ 300 (0.2) = $ 27
Khäng tỉû âäüng họa : $ 0

Nhỉỵng tênh toạn trãn cho tháúy ràòng phỉång ạn täút nháút l tỉû âäüng họa nãúu dỉûa trãn giạ trë
hiãûn tải thưn âem lải l $ 27 so våïi $ 0 nãúu khäng thỉûc hiãûn dỉû ạn. Tuy nhiãn, ri ro âi
km l cọ thãø läù âãún - $ 90 v nh qun l cọ thãø gim nguy cå âọ bàòng cạch tàng cỉåìng
thãm thäng tin vãư cäng nghãû måïi ny.

Gi sỉí, âãø lm mäüt nghiãn cỉïu vãư cäng nghãû tỉû âäüng họa täún máút $ 10 ( giạ trë hiãûn tải -
PW). Nghiãn cỉïu s cho ta tháúy cạc kh nàng vãư k thût tỉû âäüng l tháúp, cọ hỉïa hẻn hồûc
2a
2b
EMV

1
EMV
Kãút qu
a
í
Kãút
q
u
a
í
Kãút
q
u
a

í
Kãút
q
u
a
í
Kãút
q
u
a
í
Kãút
q
u
a
í
S
1

P
1

S
2

S
3

P
2


P
3

Phỉång ạn A
1
Phỉång ạn A
2
Âiãøm quút
âënh

Âiãøm lỉûa chn
S
1

P
1

S
2

S
3

P
2

P
3


S
1

P
1

S
2

S
3

P
2

P
3


13
rỏỳt tọỳt. Giaớ sổớ, xaùc suỏỳt cho caùc phổồng aùn trón laỡ 0.41,0.35 vaỡ 0.24. Sồ õọử ồớ hỗnh 2.6 cho
thỏỳy caùc kóỳt quaớ mong õồỹi cuỡng vồùi chi phờ vaỡ xaùc suỏỳt cuớa chuùng. Phổồng phaùp chung õóứ
quyóỳt õởnh laỡ tỗm phổồng aùn taỷo ra õổồỹc giaù trở hióỷn taỷi thuỏửn lồùn nhỏỳt ( NPV max).

Hỗnh 2.7 Sồ õọử cỏy quyóỳt õởnh cuớa dổỷ aùn tổỷ õọỹng hoùa vồùi nghión cổùu khaớ thi


































1 2A


2B

Xỏỳu ( 0.5) - $ 90
ổồỹc( 0.3) $ 40
Tọỳt ( 0.2) $ 300
Xỏỳu ( 0.5) - $ 90
ổồỹc( 0.3) $ 40
Tọỳt ( 0.2) $ 300
Xỏỳu ( 0.73) - $ 90
ổồỹc( 0.22) $ 40
Tọỳt ( 0.05) $ 300
Xỏỳu ( 0.43) - $ 90
ổồỹc( 0.34) $ 40
Tọỳt ( 0.23) $ 300
Xỏỳu ( 0.21) - $ 90
ổồỹc( 0.37) $ 40
Tọỳt ( 0.42) $ 300
1b
2C
Khọng tổỷ õọỹng $ 0
Hổùa heỷn (0.35)
Khọng tổỷ õọỹng $ 0
Khọng tổỷ õọỹng $ 0
Khọng tổỷ õọỹng $ 0
1a
2a
2b
2c
Rỏỳt tọỳt (0.24)
Tổỷ õọỹng

hoù
a
Tổỷ õọỹng
hoù
a
Tổỷ õọỹng
hoùa
Tổỷ õọỹng
hoùa
Taỷm õổồỹc
(0.41)
Nghión cổùu
cọng nghóỷ

14
Baớng 2.6 Caùc tờnh toaùn cho cọng nghóỷ tổỷ õọỹng hoùa:


ióứm
quyóỳt õởnh
Phổồng aùn NPV ổồùc tờnh

Lổỷa choỹn
2A Tổỷ õọỹng - 2a - $ 90(0.73) + $ 40(0.22)
+ $ 300(0.05)

= - $ 41.9
Khọng
Khọng
tổỷ õọỹng


= $ 0

2B Tổỷ õọỹng - 2b - $ 90( 0.43) + $ 40(0.34)
+ $ 300(0.23)

= $ 43.9
Tổỷ õọỹng
Khọng
tổỷ õọỹng

= $ 0

2C Tổỷ õọỹng - 2c - $ 90(0.21) + $ 40(0.37)
+ $ 300 (0.42)

= $ 121.9
Tổỷ õọỹng
Khọng
tổỷ õọỹng

= $ 0

1 Tổỷ õọỹng - 2a

-$ 90 ( 0.5) + $ 40(0.3) +
$ 300 (0.2)
= $ 27
Khọng
tổỷ õọỹng


= $ 0

Nghión cổùu
cọng nghóỷ -1b
$ 0 (0.41) + $ 43.9(0.35)
+ $ 121.9(0.24) - $ 10

= $ 34.62
Nghión cổùu


ỷc tờnh nọứi bỏỷt cuớa cỏy quyóỳt õởnh laỡ cho pheùp nhaỡ quaớn lyù nhỗn trỏỷt tổỷ logic cuớa chuọựi
caùc quyóỳt õởnh õọửng thồỡi, xem xeùt aớnh hổồớng cuớa caùc quyóỳt õởnh õọỳi vồùi nhổợng muỷc õờch
cuớa tọứ chổùc.