Kiến trúc sư làm gì để biến đổi đô thị? 
 
 
Ngày 01/10 hàng năm cũng đồng thời là Ngày Định cư thế giới. Nhân ngày này, 
Liên hiệp Hội KTS thế giới (UIA) đã gửi đến các KTS, hội KTS trên toàn thế giới 
thông điệp: “KTS là những người biến đổi đô thị”. 
Thách thức của cuộc sống đô thị 
Theo thông điệp của UIA, dân cư đô thị sẽ chiếm 70% dân số thế giới năm 2050 và 
các đô thị sẽ phải có những thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu cư trú của các 
công dân thế kỷ XXI và mang lại những điều kiện sống hữu ích cho sự phát triển 
thể chất và tinh thần của họ. Tiến trình thiết yếu phải tập trung vào các vấn đề: 
Giảm nhẹ biến đổi khí hậu, giảm phát thải ô nhiễm và quản lý hiệu quả hơn các 
nguồn năng lượng; kiến tạo nên các đô thị mang tính cộng đồng, bình đẳng, dễ tiếp 
cận, loại trừ sự phân biệt đối xử và nhà ở tạm; phát triển nền kinh tế, giáo dục và 
các cơ hội sáng tạo cho tất cả; bảo đảm an toàn và các điều kiện vệ sinh cho cuộc 
sống của mọi cá nhân. 
 
Tương tự, báo cáo mới nhất của Chương trình Định cư con người Liên Hợp Quốc 
(UN - HABITAT) về hiện trạng các TP châu Á cũng cho thấy: Tỷ lệ đô thị hóa 
trong khu vực châu Á đang ở mức 42,2%. Với tốc độ đô thị hóa nhanh, châu Á ước 
tính sẽ có hơn 50% dân số sinh sống ở các đô thị vào năm 2025 và “con số này sẽ 
tăng lên 2/3 dân số thế giới trong vòng 2 thế hệ tiếp theo”. 
Còn ở Việt Nam thì sao? Theo Giám đốc UN - HABITAT Việt Nam TS Nguyễn 
Quang, tỷ lệ đô thị hóa hiện nay là 30,4%, với khoảng 27 triệu người. Tỷ lệ này dự 
kiến sẽ tăng lên 50% vào năm 2040. Ông Quang nhận định: Đô thị Việt Nam đang 
đóng vai trò động lực trong phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đô thị hóa nhanh cũng 
đặt ra nhiều thách thức không nhỏ cho cuộc sống. Sự bất bình đẳng và chênh lệch 
thu nhập ngày càng tăng giữa đô thị và nông thôn cũng như giữa các nhóm khác 
nhau trong đô thị. Dân số đô thị tăng với tốc độ trung bình hàng năm khoảng 3% 
đã tạo áp lực rất lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng và tăng thêm gánh nặng trong việc 
cung cấp nhà ở cho người dân. Công nghiệp hóa và sự bùng nổ các hoạt động xây 
dựng cùng sự gia tăng đáng kể các phương tiện giao thông cơ giới đã ảnh hưởng 
lớn đến môi trường và di sản văn hóa đô thị. Điều đáng nói là tốc độ đô thị hóa cao 
nhưng không đi kèm với quy hoạch đô thị bền vững dẫn đến những hệ lụy như việc 
biến đổi một diện tích lớn đất nông nghiệp và ao hồ thành đất xây dựng, ảnh hưởng 
đến việc phát triển nông nghiệp, an ninh lương thực, khả năng chống chịu của đô 
thị với biến đổi khí hậu… 
Vai trò và trách nhiệm của KTS 
Trong thông điệp gửi đến KTS trên toàn cầu nhân ngày Kiến trúc thế giới, UIA đã 
khẳng định: Các KTS sẽ giữ vai trò cốt yếu trong tiến trình thiết yếu phải tập trung 
vào nói trên. 
Sau khi dẫn chứng về quá trình phát triển đô thị trên thế giới, Thứ trưởng Bộ Xây 
dựng Nguyễn Thanh Nghị cũng nhận định: Không ai khác, chính là các KTS đã 
góp phần quan trọng tạo dựng nên bộ mặt đô thị, lịch sử đô thị và các di sản văn 
hóa trong đô thị. Một nét vẽ, một ý đồ của KTS có thể làm biến đổi bộ mặt của cả 
một đô thị nghìn năm. KTS chính là thành phần tạo nên bản sắc văn hóa truyền 
thống trong các đô thị. Khi đó, đô thị không chỉ là nơi ở mà còn chứa đựng những 
khía cạnh nhân văn và lịch sử, làm cho mỗi thế hệ gắn bó với nơi ở của mình, của 
ông cha mình qua từng góc phố, con đường, bờ sông. 
Khẳng định “KTS là những người được nhân loại giao cho sứ mệnh cao cả là sáng 
tạo nên kiến trúc đô thị. KTS không chỉ là người sáng tạo mà còn là người tham dự 
vào quá trình hình thành, đổi thay và phát triển đô thị. Chất lượng đô thị và chất 
lượng sống của cư dân đô thị có trách nhiệm của KTS”, Chủ tịch Hội KTS Việt 
Nam Nguyễn Tấn Vạn nói lời hiệu triệu: Nhân Ngày Kiến trúc thế giới, Hội KTS 
Việt Nam kêu gọi các KTS đoàn kết, đồng lòng, lao động sáng tạo để đóng góp 
nhiều hơn nữa, hiệu quả hơn nữa vào công cuộc xây dựng và phát triển kiến trúc 
đô thị nước nhà. Chúng ta cần học hỏi, tiếp cận những tư tưởng, xu hướng phát 
triển đô thị hiện đại và tiến bộ trên thế giới, áp dụng sáng tạo phù hợp với đặc thù 
văn hóa, bản sắc dân tộc Việt Nam. Chúng ta trân trọng và giữ gìn phát huy những 
di sản kiến trúc đô thị của tiền nhân; nâng cao trách nhiệm xã hội, trách nhiệm 
nghề nghiệp, bảo vệ sự phát triển bền vững của đô thị cho hôm nay và cho con 
cháu mai sau… 
Thứ trưởng Nguyễn Thanh Nghị kỳ vọng: Đã đến lúc chúng ta cần có những thay 
đổi về tư duy phát triển, tư duy sáng tạo nhằm tạo lập diện mạo kiến trúc đô thị 
ngày càng khang trang hơn, phù hợp và đẹp hơn; xây dựng và phát triển kiến trúc 
đô thị mang tính hài hòa hơn, độc đáo và bền vững hơn; cùng nhau giữ gìn và phát 
triển bản sắc Việt Nam trong từng bản vẽ, từng công trình… 
Còn Phó tổng thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Nguyễn Mạnh Thắng 
thì cam kết: Ủy ban luôn sẵn sàng đồng hành cùng các KTS để thúc đẩy triển khai 
các hoạt động trong khuôn khổ hợp tác giữa tổ chức UNESCO và UIA tại Việt 
Nam, góp phần xây dựng một Việt Nam phát triển bền vững. 
Tương tự, TS Nguyễn Quang cũng chia sẻ: UN - HABITAT Việt Nam hiện đang 
phối hợp các TP để tổ chức những khóa tập huấn về tăng trưởng xanh và quy 
hoạch đô thị sinh thái nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương để tham gia 
đóng góp vào sự phát triển đô thị bền vững.