Cây hến biển – Biện pháp phục hồi môi trường ao nuôi tôm doc
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (137.59 KB, 5 trang )
Cây hến biển – Biện pháp
phục hồi môi trường ao
nuôi tôm
Hến biển, có tên khoa học là Scirpus littoralis Schrab (theo sách
phân loại của Phạm Hoàng Hộ, quyển III, tập 2, trang 633, NXB
Mekong, 1993) nông dân huyện Đông Hải, Giá Rai (Bạc Liêu) gọi
là Cỏ Năng Tượng.
Đây là cây họ Lác (Cyperaceae), thân hình trụ tròn, cao đến một mét
hay hơn, khi khô có màu vàng rơm.
Cây mọc tự nhiên bằng hạt trôi theo nước hoặc từ gốc mùa trước. Có
khả năng chịu được độ mặn trong nước lên đến 20 phần ngàn và ngập
sâu đến 0.5 m.
Ở ĐBSCL, hến biển tìm thấy dọc theo vùng duyên hải, từ Cần Giờ
(TP. HCM) đến tận Hà Tiên (Kiên Giang). Trong hệ sinh thái tự nhiên
của đầm lầy ven biển, hến biển là cây tiên phong phát triển trên nền
bùn nhão.
Trong hệ sinh thái ruộng nuôi tôm, cây hến biển giúp ổn định nhiệt độ
nước và làm giảm các chất ô nhiễm do thức ăn tôm dư thừa gây ra, do
đó làm tăng nồng độ khí oxy. Hến biển là nhóm cây tích lũy
(accumulator) nên có thể dùng để cải thiện độ mặn trong đất (vì có thể
hấp thu được muối và tích lũy trong thân).
Tôm sú lớn lên chúng ăn các rễ non của cây hến. Kinh nghiệm của
nông dân là nên giữ cây hến biển khoảng 30% diện tích nuôi sẽ làm
tôm lớn nhanh và ít bị rủi ro. Khảo sát từ năm 2003 cho thấy là các ao
nuôi có cây hến biển chịu rủi ro ít hơn các ao nuôi khác, đặc biệt là
trong đợt nắng nóng và tôm chết hàng loạt năm 2004, sự chênh lệch
này là càng cao.
Điều cần lưu ý là hến biển tăng trưởng rất nhanh và hệ thống rễ dày
đặc, do đó khi diệt chúng sẽ tốn rất nhiều công và phải làm sạch cả
phần gốc rễ, nếu không sự phân hủy các chất hữu cơ tươi này sẽ làm
giảm chất lượng nước vuông tôm.
Trong thực tiễn sản xuất, nhiều nông dân khi không thể trồng lúa họ
vẫn tìm cách để duy trì thực vật trên ruộng, như trồng cây năng xoắn
(Eleocharis spiralis). Năng xoắn chịu được mặn cao hơn lúa, nhưng
nhược điểm là phải trồng lại mỗi năm, nên rất tốn công. Vì vậy, hến
biển được xem là cây thích hợp hơn, do chịu mặn cao hơn và có thể tự
phục hồi nhờ gốc còn lại của mùa trước.
Các giải pháp như cải thiện giống tôm sú sạch bệnh; quy trình và kỹ
thuật nuôi cải tiến như nuôi công nghiệp, bán công nghiệp, nuôi ghép
(tôm - cua), nuôi luân canh (một vụ tôm tiếp theo một vụ cá như cá
kèo hoặc cá rô phi; hoặc một vụ tôm tiếp theo một vụ lúa ). Mục tiêu
của các nỗ lực này là nhằm duy trì năng suất tôm sú và giữ được tính
bền vững của môi trường sản xuất. Tuy nhiên, xét theo quan điểm
sinh thái bền vững, thì ngoài mô hình nuôi luân canh tôm - lúa các mô
hình còn lại đều không có sự hiện diện của thực vật, một thành phần
quan trọng để giữ hệ sinh thái ao tôm ổn định.
Trong mô hình nuôi tôm - lúa, do kéo dài thời gian nuôi tôm và giữ
nước mặn sâu, nên mặn đã thấm sâu vào trong đất sau 3 - 5 năm. Do
đó, những năm sau nông dân phải cấy lúa trễ vì thời gian rửa mặn kéo
dài, làm lúa dễ bị mặn ảnh hưởng cuối vụ. Ngay cả trong mùa mưa,
chỉ cần 7 - 10 ngày không mưa là mặn trong đất sẽ xì lên. Do đó, việc
duy trì mô hình nuôi tôm - lúa sẽ còn là thách thức cho nông dân và
các nhà khoa học.
