BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐH KINH TẾ QUỐC DÂN

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

-------------------

-----------------------------------

ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO: ĐẠI HỌC

LOẠI HÌNH ĐÀO TẠO: CHÍNH QUY

1. TÊN HỌC PHẦN:
Tiếng Việt:

Quan hệ Lao động

Tiếng Anh:

Labour Relations

Mã học phần: NLKT1108

Số tín chỉ: 02

2. BỘ MƠN PHỤ TRÁCH GIẢNG DẠY: Kinh tế Nguồn nhân lực

3. ĐIỀU KIỆN HỌC TRƯỚC: Quản trị Nhân lực
4. MÔ TẢ HỌC PHẦN:
Học phần bao gồm những kiến thức lý luận và kĩ năng cơ bản về quan hệ lao động như bản chất
quan hệ lao động, các chủ thể của quan hệ lao động, cơ chế tương tác giữa các chủ thể trong
quan hệ lao động, đối thoại xã hội trong quan hệ lao động, phòng ngừa và giải quyết tranh chấp
lao động, thiết lập và duy trì quan hệ lao động lành mạnh trong điều kiện kinh tế thị trường ở
Việt Nam.
5. MỤC TIÊU HỌC PHẦN:
Giúp sinh viên nắm được bản chất cũng như nội dung của quan hệ lao động trong một tổ chức,
các bộ phận cấu thành và các nhân tố ảnh hưỡng cũng như tác động của quan hệ lao động đến
các hoạt động của tổ chức và các phương thức giải quyết những vấn đề nảy sinh trong quan hệ
lao động.
6. NỘI DUNG HỌC PHẦN:
STT

Nội dung

Tổng
số

PHÂN BỐ THỜI GIAN
Trong đó

tiết

Lý
thuyết

Bài tập, thảo
luận, kiểm tra


Ghi chú

1

Chương 1

3

2

2

2 buổi 2 tiết ( 2 tuần)

2

Chương 2

3

2

1

1 buổi 2 tiết ( một tuần)

3

Chương 3


6

4

2

2 buổi 4 tiết ( trong 2 tuần)

4

Chương 4

6

4

2

2 buổi 4 tiết ( trong 2 tuần)

5

Chương 5

6

4

2


2 buổi 4 tiết ( trong 2 tuần)

6

Chương 6

3

2

1

1 buổi 2 tiết ( một tuần)

7

Chương 7

3

2

1

1 buổi 2 tiết ( một tuần)

Cộng

30


20

11

1


CHƯƠNG 1 - TỔNG QUAN VỀ QUAN HỆ LAO ĐỘNG
Xuất phát từ bản chất của quan hệ lao động, chương này đi nghiên cứu về các khái niệm có liên
quan, các quan điểm về quan hệ lao động/quan hệ công nghiệp, cũng như các yếu tố hình thành
nên quan hệ lao động. Tiếp đến là lịch sử của quan hệ lao động qua các giai đoạn phát triển.
Một nội dung rất cơ bản cũng được đề cập là mối quan hệ giữa quan hệ lao động và chức năng
quản trị nguồn nhân lực trong doanh nghiệp và bộ phận chuyên trách về nguồn nhân lực. Mối
quan hệ này được mô tả theo các giai đoạn phát triển của xã hội. Nội dung cơ bản của quan hệ
lao động, đặc biệt trong bối cảnh của Việt Nam cũng được bàn đến một cách rõ nét để người
học có thể hình dung một cách tổng quát về quan hệ lao động ở Việt Nam. Và cuối cùng mục
tiêu chính của việc nghiên cứu quan hệ lao động là cùng nhau xây dựng một mối quan hệ lao
động lành mạnh và bền vững. Vấn đề đó được thể hiện như thế nào cũng như tâm quan trọng
của việc hình thành một mối quan hệ lao động lành mạnh và bền vững. Cuối chương là nội
dung và phương pháp nghiên cứu cụ thể của môn học.
1.1. Bản chất của quan hệ lao động
1.2. Lịch sử của quan hệ lao động
1.2.1 Từ chế độ sản xuất thủ công nghiệp
1.2.2 Chủ nghĩa tự do về kinh tế
1.2.3 Tranh cãi về chủ nghĩa tự do về kinh tế
1.3. Sự vận động của quan hệ lao động trong doanh nghiệp
1.4. Quan hệ lao động lành mạnh
1.5. Nội dung và phân loại quan hệ lao động
1.6 Các nhân tố ảnh hưởng đến quan hệ lao động

1.7. Nội dung và phương pháp nghiên cứu của môn học
1.7.1 Nội dung của môn học
1.7.2 Phương pháp nghiên cứu của môn học
Tài liệu tham khảo của chương:
Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 1.
CHƯƠNG 2 - CÁC CHỦ THỂ QUAN HỆ LAO ĐỘNG
Trong phạm vi tổ chức (doanh nghiệp) quan hệ lao động là mối quan hệ giữa người lao động,
đại điện của người lao động với người sử dụng lao động nhằm thực hiện các cam kết của người
sử dụng lao động về các thỏa thuận trong hợp đồng lao động, thỏa ước tập thể tuân thủ theo
các quy định của pháp luật. Còn trong phạm vi địa phương, quốc gia thì quan hệ lao động là
mối quan hệ giữa Nhà nước, đại diện người lao động và đại diện người sử dụng lao động trong
việc hoạch định, tổ chức thực hiện các chính sách, pháp luật lao động, thúc đẩy hai bên tại
doanh nghiệp xây dựng và duy trì mối quan hệ lao động tốt đep. Xét trên tổng thể có ba nhóm
chủ thể cấu thành quan hệ lao động: Người lao động và tổ chức đại diện cho người lao động,
Người sử dụng lao động và tổ chức đại diện cho người sử dụng lao động, Nhà nước. Chương
này bàn về cơ chế hoạt động của các chủ thể này.
2


2.1. Khái niệm và vai trò của các chủ thể trong quan hệ lao động
2.1.1 Khái niệm
2.1.2 Vai trò của các tổ chức đại diện cho người lao động
2.1.3 Vai trò của các tổ chức đại diện cho người sử dụng lao động
2.1.4 Vai trò của Nhà nước trong quan hệ lao động
2.2. Cơ chế hoạt động của quan hệ lao động
2.2.1 Cơ chế hai bên trong quan hệ lao động
2.2.2 Cơ chế ba bên trong quan hệ lao động
2.2.3 Sự thống nhất giữa cơ chế hai bên và ba bên
Tài liệu tham khảo của chương:

Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 2.
CHƯƠNG 3 - HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG
Hợp đồng lao động là một văn bản pháp quy, là cơ sở để thực hiện quan hệ lao động. Doanh
nghiệp muốn duy trì quan hệ lao động tốt đẹp thì cần đảm bảo ký kết các hợp đồng lao động
tuân thủ pháp luật lao động. Chương 3 bàn về các loại hợp đồng lao động: Hợp đồng lao động
không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn và hợp đồng lao động theo mùa
vụ hoặc theo một công việc nhất định. Ngồi ra chương này cịn bàn đến việc thực hiện, sửa
đổi, bổ sung, tạm hoãn, chất dứt hợp đồng lao động và hợp đồng lao động vô hiệu.
3.1 Ký kết hợp đồng lao động
3.1.1 Khái niệm, phân loại và nội dung của hợp đồng lao động
3.1.2 Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động
3.1.3 Quá trình ký kết hợp đồng lao động
3.2 Thực hiện, sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động
3.2.1 Thực hiện hợp đồng lao động
3.2.2 Sửa đổi, bổ sung hợp đồng lao động
3.3 Tạm hoãn, chấm dứt và hợp đồng lao động vơ hiệu
3.3.1 Tạm hỗn hợp đồng lao động
3.3.2 Chấm dứt hợp đồng lao động
3.3.3 Hợp đồng lao động vô hiệu
Tài liệu tham khảo của chương
Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 3.

3


CHƯƠNG 4 - THƯƠNG LƯỢNG TẬP THỂ VÀ THỎA ƯỚC
LAO ĐỘNG TẬP THỂ
Chương 4 nghiên cứu chủ đề thương lượng tập thể và thỏa ước lao động tập thể. Thương lượng

tập thể là việc tập thể lao động thảo luận, đàm phán với người sử dụng lao động nhằm mục
đích: xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định và tiến bộ; xác lập các điều kiện lao động
mới làm căn cứ để tiến hành ký kết thỏa ước lao động tập thể; giải quyết những vướng mắc,
khó khăn trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động.
Thỏa ước lao động tập thể là văn bản pháp quy, là cơ sở để thực hiện quan hệ lao động. Doanh
nghiệp muốn duy trì quan hệ lao động tốt đẹp thì cần đảm bảo ký kết các thỏa ước tập thể tuân
thủ pháp luật lao động, đây là cơ sở để ký hợp đồng lao động tuân thủ pháp luật và thỏa mãn
mong đợi của các bên liên quan.
Thỏa ước lao động tập thể là văn bản thỏa thuận giữa tập thể lao động và người sử dụng lao
động về các điều kiện lao động mà hai bên đã đạt được thông qua thương lượng tập thể.
4.1 Thương lượng tập thể
4.1.1 Khái niệm
4.1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến thương lượng tập thể
4.1.3 Các dạng và nội dung của thương lượng tập thể
4.1.4 Nguyên tắc thương lượng tập thể
4.1.5 Đại diện và quy trình thương lượng tập thể
4.1.6 Các chiến lược thỏa thuận
4.2 Thỏa ước lao động tập thể
4.2.1 Khái niệm, nội dung và đại diện ký thỏa ước lao động tập thể
4.2.2 Ký kết thỏa ước lao động tập thể
4.2.3 Thực hiện thỏa ước lao động tập thể
Tài liệu tham khảo của chương
Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 4.
CHƯƠNG 5 - TRANH CHẤP LAO ĐỘNG
Tranh chấp lao động là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ và lợi ích phát sinh giữa các bên trong
quan hệ lao động. Tùy thuộc vào các chủ thể tham gia quan hệ lao động có thể là tranh chấp
lao động cá nhân giữa người lao động với người sử dụng lao động và tranh chấp giữa tập thể
người lao động với người sử dụng lao động. Đình cơng là sự ngừng việc tạm thời, tự nguyện và
có tổ chức của tập thể lao động nhằm đạt được yêu cầu trong quá trình giải quyết tranh chấp

lao động. Đình cơng chỉ được tiến hành đối với các tranh chấp tập thể về lợi ích sau thời hạn
quy định của pháp luật.
5.1 Tranh chấp lao động
5.1.1 Khái niệm và phân loại tranh chấp lao động
5.1.2 Các nguyên nhân gây ra tranh chấp lao động
4


5.1.3 Phòng ngừa tranh chấp lao động
5.1.4 Giải quyết tranh chấp lao động
5.2 Đình cơng
5.2.1 Khái niệm và phân loại đình cơng
5.2.2 Cấm đình cơng và hạn chế quyền đình cơng trong luật pháp các quốc gia
5.2.3 Trình tự đình cơng
5.2.4 Giải quyết đình cơng
5.3 Những điều cần thiết đối với người quản lý để giải quyết tranh chấp lao động đạt hiệu quả
Tài liệu tham khảo của chương:
Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2015, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 5.
CHƯƠNG 6 - QUAN HỆ LAO ĐỘNG TRONG KHU VỰC CƠNG
Quan hệ lao động trong khu vực cơng hay các khu vực khác cũng đều bao gồm toàn bộ những
quan hệ có liên quan đến quyền và nghĩa vụ giữa các bên tham gia quá trình lao động. Tuy
nhiên, so với các khu vực khác, nhóm đối tượng bị ảnh hưởng bởi các tác động trong mối quan
hệ lao động khu vực công thường lớn hơn nhiều. Mặt khác, vai trị của viên chức cơng đồn
cũng như các luật định trong quy trình thương lượng tập thể ở khu vực cơng cũng ln có sự
khác biệt nhất định. Do vậy, nội dung chương sẽ tập trung phân tích sự khác biệt về quan hệ
lao động trong khu vực công với các khu vực khác trên các khía cạnh: chủ thể của quan hệ lao
động, ký kết hợp đồng và thỏa ước lao động tập thể, tranh chấp và giải quyết tranh chấp lao
động. Tiếp đến là đánh giá thực trạng quan hệ lao động trong khu vực công tại Việt Nam.
6.1 Khái niệm và đặc điểm khu vực công

6.1.1 Khái niệm khu vực công
6.1.2 Các đặc điểm của khu vực công
6.2 Nội dung cơ bản của quan hệ lao động trong khu vực công
6.2.1 Chủ thể quan hệ lao động trong khu vực công
6.2.2 Cơ chế đàm phán và thương lượng trong khu vực công
6.2.3 Ký kết hợp đồng làm việc, hợp đồng lao động và thỏa ước lao động tập thể
6.2.4 Tranh chấp lao động và giải quyết tranh chấp lao động trong khu vực công
6.3 Quan hệ lao đông trong khu vực công ở Việt Nam
6.3.1 Các chủ thể trong quan hệ lao động
6.3.2 Đối thoại, thương lượng giữa các chủ thể
6.3.3 Tranh chấp lao động và đình công
Tài liệu tham khảo của chương:

5


Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 6.
CHƯƠNG 7 - QUAN HỆ LAO ĐỘNG TẠI MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI
Chương 7 đã mô tả mối quan hệ lao động của một số nước trên thế giới gồm Mỹ, Anh,
Singapore, Nhật Bản và Trung Quốc. Nội dung của chương này chủ yếu được tổng hợp từ các
cơng trình của Noe và cộng sự (2008), Amstrong (2009) và Lee (ILO report, 2009).
7.1 Quan hệ lao động tại Mỹ
7.1.1 Cấu trúc cơng đồn, hệ thống quản trị và các thành viên.
7.1.2 Liên Đoàn Lao Động Hoa Kỳ và Hội Những Tổ Chức Công Nghiệp (AFL-CIO)
7.1.3 Các qui định về đối xử không công bằng trong lao động
7.1.4 Tương tác giữa cơng đồn và Quản lý: Cơng tác tổ chức cơng đồn
7.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến đàm phán giữa Cơng đồn và Quản lý cơng ty
7.1.6 Tương tác giữa cơng đồn và quản lý: Giám sát hợp đồng
7.1.7 Quan hệ lao động trong khu vực công

7.2 Quan hệ lao động tại Anh
7.2.1 Môi trường của quan hệ lao động tại Anh
7.2.2 Sự phát triển của quan hệ lao động tại Anh
7.2.3 Các chủ thể tham gia vào Quan hệ lao động
7.3 Quan hệ lao động tại Trung Quốc
7.4 Quan hệ lao động tại Singapore
7.4.1 Sự phát triển của quan hệ lao động tại Singapore
7.4.2 Các chủ thể tham gia vào quan hệ lao động
7.5 Quan hệ lao động tại Nhật Bản
7.5.1 Môi trường quan hệ lao động tại Nhật Bản
7.5.2 Sự phát triển của quan hệ lao động tại Nhật Bản
7.5.3 Các chủ thể tham gia vào quan hệ lao động
7.6 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
Tài liệu tham khảo của chương:
Vũ Hoàng Ngân, Vũ Thị Uyên, 2065, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà Xuất bản Trường Đại
học Kinh tế Quốc dân, Chương 7.
7. GIÁO TRÌNH: Vũ Hồng Ngân, Vũ Thị Un, 2016, Quan hệ lao động, Giáo trình, Nhà
Xuất bản Đại học Kinh tế Quốc dân

6


8. TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Jean Boivin (2004), Introduction aux relations industrielles, Gaetan morin éditeur, 390 p.
John W. Budd (2013), Labor Relations: striking a Balance, Fourth Edition, and Publisher:
McGraw-Hill Education, 551p.
John A. Fossum (2012), Labor Relations: Development, Structure, Process, 11th Edition,
International Edition 2012, Publisher: McGraw-Hill Education, 623 p.
9. PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN:



Điểm giữa kỳ: 01 lần kiểm tra hoặc nhóm thuyết trình



Điều kiện dự thi kết thúc học phần: Thời lượng sinh viên phải có mặt trên lớp là 80%
thời gian tồn học phần.



Hình thức thi: trắc nghiệm hoặc tự luận



Cơng thức tính điểm học phần
Điểm học
phần

=

(Điểm chun
cần x 0,1)

+

(Điểm thi giữa
kỳ x 0,3)

+


(Điểm thi cuối
kỳ x 0,6)

10. GIẢNG VIÊN


Họ và tên giảng viên phụ trách môn học: PGS.TS Vũ Hoàng Ngân



Họ và tên giảng viên tham gia giảng dạy:
o PGS.TS Nguyễn Vĩnh Giang
o TS. Vũ Thị Uyên

Hà Nội, ngày 30 tháng 5 năm 2018
TRƯỞNG BỘ MÔN

HIỆU TRƯỞNG

(Đã ký)

(Đã ký)

PGS.TS Vũ Hoàng Ngân

GS. TS TRẦN THỌ ĐẠT

7