KINH TẾ SỐ

TẠO RA SỨC BẬT
CHO

THƯƠNG MẠI
ĐIỆN TỬ

TRONG NỀN KINH TẾ SỐ
1 TS. LÊ MINH TỒN (Cơng ty Luật Lê Minh)
TS. DƯƠNG HẢI HÀ (Đại học Wollongong - Australia)

Theo Statista, thị trường thương mại điện tử (TMĐT) bán lẻ Việt
Nam được dự báo tăng 300%, từ 13 tỷ USD năm 2021 lên 39 tỷ USD
vào năm 2025. Theo báo cáo của Tập đoàn Google và Temasek, tại
Việt Nam, cứ 7 trong số 10 người tiêu dùng đều được tiếp cận kỹ
thuật số và hết năm 2021 đã có 53 triệu người tiêu dùng số. Việt
Nam cũng được kỳ vọng là thị trường có tăng trưởng nhanh nhất
khu vực Đơng Nam Á, với tổng giá trị hàng hóa thương mại điện tử
ước đạt 56 tỷ USD vào năm 2026 theo nghiên cứu của Facebook và
Bain & Co.

Số 4 - Tháng 4/2022

80

81

Số 4 - Tháng 4/2022

KINH TẾ SỐ

Hiện trạng phát triển TMĐT Việt Nam trong bối
cảnh bình thường mới

Trong báo cáo nghiên cứu “SYNC Đơng Nam Á” thực hiện
bởi Facebook và Bain & Company đã gợi mở nhiều góc nhìn
về cơng cuộc chuyển đổi số đang bùng nổ ở khu vực Đông
Nam Á, đặc biệt là tại Việt Nam, qua những điểm nhấn nổi
bật về xu hướng hành vi người dùng tại các thị trường và
triển vọng tiêu dùng sau đại dịch.
Báo cáo đã nhận định Việt Nam được dự đốn có tốc độ
tăng trưởng bứt phá trong khu vực với ước tính cứ 7 trong
số 10 người tiêu dùng đều được tiếp cận kỹ thuật số và Việt
Nam hiện có 53 triệu người tiêu dùng số vào cuối năm 2021.
Việt Nam được kỳ vọng là thị trường có tăng trưởng nhanh
nhất khu vực Đơng Nam Á, với tổng giá trị hàng hóa thương
mại điện tử ước đạt 56 tỷ USD vào năm 2026, tăng 4,5 lần so
với năm 2021. Số danh mục hàng hóa mà người tiêu dùng
Việt Nam mua sắm trực tuyến đã tăng 50%, số gian hàng
online được mua cũng tăng 40%, kéo theo mức tăng 1,5 lần
tổng chi tiêu bán lẻ trực tuyến trên cả nước so với năm 2020.
Đại dịch COVID-19 đã dẫn đến sự thay đổi lớn trong cách
người tiêu dùng Việt Nam mua sắm với việc các kênh trực
tuyến đóng vai trị ngày càng lớn trong từng chặng của
hành trình mua sắm như: khám phá, đánh giá và mua hàng,
thể hiện qua tỷ lệ sử dụng kênh trực tuyến tương ứng trong
từng chặng lên tới 81%, 84% và 56%, cao hơn hẳn tỷ lệ sử
dụng các kênh trực tiếp. Số nền tảng trực tuyến mà người
tiêu dùng trực tuyến ở Việt Nam tăng nhanh với việc 49%

người tiêu dùng đã chuyển đổi lựa chọn trang thương mại
điện tử trong vòng 3 tháng qua, dựa trên các cân nhắc về ưu
đãi giá (45%), chất lượng sản phẩm (34%) và mức độ sẵn có
của hàng hóa (33%). Đặc biệt, lần đầu tiên việc thanh tốn
sử dụng tiền mặt đã có sự sụt giảm đáng kể từ 60% trong
2020 xuống còn 42% năm 2021. Sức hút mạnh mẽ từ các
hình thức hình thức thanh tốn khơng dùng tiền mặt phản
ánh qua mức tăng sử dụng ví điện tử lên đến 82% và tăng
chuyển khoản ngân hàng lên tới 18%. Tính an tồn, riêng tư
và mức phí dịch vụ là 3 mối quan tâm chính của người tiêu
dùng Việt Nam khi cân nhắc các loại hình thanh tốn này.

Kết quả khảo sát năm 2021 cho thấy 5 hoạt động trên
không gian trực tuyến được người tiêu dùng Việt dành
nhiều thời gian nhất chính là mạng xã hội, nhắn tin, xem
video, thương mại điện tử và gửi email. Việc ăn uống và
mua sắm online tại nhà sẽ tiếp tục được duy trì đều đặn,
chiếm tương ứng 84% và 78% thời gian của người tiêu
dùng. Mạng xã hội đã trở nên hòa nhập vào cuộc sống
hàng ngày của hầu hết người Việt Nam cùng với tỷ lệ sử
dụng điện thoại thông minh và Internet ngày càng tăng
của Việt Nam. Nhờ có dân số trẻ, hiểu biết về kỹ thuật số
và có tính kết nối cao, Việt Nam nằm trong TOP 15 các quốc
gia có số lượng người dùng mạng xã hội cao nhất trên toàn
thế giới (hạng 12/15).

Hình 2: Ứng dụng truyền thơng xã hội hoạt động hàng đầu trong số người dùng Internet tại
Việt Nam tính đến quý 4 năm 2021

Các doanh nghiệp Việt Nam cũng tích cực sử dụng mạng

xã hội ở Việt Nam như là nguồn thông tin, phương tiện
truyền thông thương hiệu, nền tảng quảng cáo và thậm chí
là thị trường của các thương hiệu và người tiêu dùng trên
toàn cầu. Tại Việt Nam, các chiến lược dựa trên mạng xã hội
như tiếp thị người ảnh hưởng và thương mại xã hội là điều
cần thiết đối với nhiều doanh nghiệp để nắm bắt thị trường.
Mặt khác, thương mại xã hội biến các nền tảng này thành
các kênh bán và mua trực tiếp hỗ trợ tương tác trực tiếp
giữa những người tham gia cho thấy tiềm năng của mạng
xã hội như một điểm dừng chân trong tương lai của người
Việt Nam.

Hình 3: Số lượng người dùng mạng xã hội ở một số quốc gia được chọn vào năm 2021 và 2026
(ĐVT: triệu người dùng)

Hình 1: Dự báo mức tăng trưởng giá trị hàng hóa thương mại điện tử
các nước khu vực Đơng Nam Á và Việt Nam
(Nguồn: Báo cáo nghiên cứu “SYNC Đông Nam Á”, Facebook và Bain & Co)
Số 4 - Tháng 4/2022

Có thể thấy rõ một số lượng lớn người tiêu dùng Việt
tiếp cận kỹ thuật số và thực hiện mua sắm online với nhiều
chủng loại hàng hóa khác nhau. Khám phá sản phẩm và
mua sắm online đã trở thành một hoạt động hết sức tự

82

nhiên trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp. Vì vậy
chuyển đổi số cần được tăng tốc để đáp ứng nhu cầu thị
trường cũng như giúp doanh nghiệp củng cố quan hệ với

khách hàng. Ngày càng nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam
thiết lập hệ sinh thái số trên các nền tảng trực tuyến, bao
gồm thương mại trên mạng xã hội, thương mại điện tử, các
sàn giao dịch và tích hợp dữ liệu.
Theo Statista, thị trường TMĐT bán lẻ Việt Nam được dự
báo tăng 300%, từ 13 tỷ USD năm 2021 lên 39 tỷ USD vào
năm 2025. Lý giải cho sự tăng trưởng này, báo cáo ghi nhận
động lực đến từ xu hướng mua sắm hàng bách hóa trên
sàn TMĐT, sự gia tăng về số lượng nhà bán hàng mới (đồng
nghĩa với việc ngày càng nhiều nhà bán mong muốn phát
triển kinh doanh trên kênh online), và sự hưởng ứng của
người dân dành cho các hoạt động Shoppertainment (mua
sắm kết hợp giải trí). Đặc biệt, sự đầu tư mạnh vào các hệ
thống logistics (hậu cần) nội bộ đã giúp các nền tảng TMĐT
giải được bài toán đứt gãy chuỗi cung ứng hóc búa trong
năm qua.
Năm 2021, người dân đã thay đổi nhiều thói quen và
hành vi tiêu dùng khi người tiêu dùng dành nhiều thời gian
trên các nền tảng thương mại điện tử hơn, và sẵn sàng đặt
đơn hàng có số lượng và giá trị lớn hơn. Cụ thể, 58% người
tiêu dùng Việt Nam cho rằng họ sẽ tiếp tục mua sắm hàng
bách hóa trên nền tảng TMĐT bởi sự tiện lợi và thói quen
này sẽ vẫn duy trì với 53% thừa nhận rằng mua hàng bách
hóa trực tuyến đã trở thành một phần trong cuộc sống của
họ. Bên cạnh đó, người tiêu dùng Việt Nam cũng sẵn sàng
chi tiêu trực tuyến nhiều hơn. Báo cáo của Lazada cho thấy
các nền tảng TMĐT thu hút nhiều nhà bán hàng hơn, đặc
biệt từ ngành hàng tiêu dùng nhanh FMCG. Đồng thời, số
lượng nhà bán hàng mới ở các khu vực phi thành thị cũng
tăng đáng kể trong 11 tháng đầu năm 2021, có tới 40% nhà

bán hàng mới trên nền tảng này đến từ các khu vực phi
thành thị.
Hình thức Shoppertainment – chiến lược mua sắm kết
hợp giải trí - với nhiều hoạt động đa dạng như livestream,
đánh giá sản phẩm thực tế, chính là “chìa khóa” giúp
thương hiệu và nhà bán hàng tháo gỡ được nút thắt này,
từ đó thúc đẩy doanh thu. Trong báo cáo quý 4/2021 của
Iprice thì TOP 12 các doanh nghiệp TMĐT Việt Nam có
lượng truy cập trung bình là khoảng 25 triệu lượt/tháng
(xem Bảng 1), trong đó dẫn đầu là Shopee (89 triệu lượt/
tháng), Lazada (20.6 triệu/tháng), TIKI (17,8 triệu/tháng),
Sendo (5 triệu/tháng); riêng hệ sinh thái thegioididong đạt
89 triệu/tháng (bằng Shopee và gấp 4,5 lần Lazada, 5 lần
TIKI, 18 lần Sendo).

Bảng 1: Bảng xếp hạng các doanh nghiệp thương mại điện tử hàng đầu tại Việt Nam (Quý 4/2021)
(Nguồn: />
Những điểm yếu cần khắc phục
của TMĐT Việt Nam

Case study 1: Người mua khiếu nại với Sàn TMĐT với
hàng hóa giả/ nhái/ hư hỏng/kém chất lượng; trả hàng/
hoàn tiền như thế nào?
Quy trình giải quyết tranh chấp/ xử lý khiếu nại của
shopee
Shopee là sàn TMĐT bán hàng có lượt truy cập lớn nhất
Việt Nam, người mua khi gặp phải các vấn đề với hàng
hóa, dịch vụ mà phát sinh các tranh chấp và khiếu nại thì
Shopee khuyến khích giải pháp thương lượng, hòa giải giữa
các bên để đạt được sự đồng thuận về phương án giải quyết.

Nếu hai bên không thể thương lượng với nhau và yêu cầu
Shopee đứng ra giải quyết vụ việc. Quyết định của Shopee
là quyết định cuối cùng. Tranh chấp hoặc khiếu nại sẽ được
Shopee xử lý theo trình tự sau: 
+ Bước 1: Để tạo khiếu nại yêu cầu Trả hàng/Hoàn tiền
tới Shopee, người mua cần bấm khiếu nại ngay trong trang
“Mua hàng”, mục “Đơn Mua”. Hệ thống sẽ ghi nhận khiếu
nại này của Người Mua. Việc tạo khiếu nại Trả hàng/Hoàn
tiền là để Shopee tạm giữ khoản tiền hàng cần thanh toán
cho Người Bán lại cho đến khi giải quyết xong. Các tranh
chấp không phải là khiếu nại Trả hàng/Hồn tiền có thể
được gửi đến cho Shopee qua  />contactusform hoặc Tổng đài hỗ trợ: 19001221. 
+ Bước 2: Bộ phận Chăm Sóc Khách Hàng của Shopee sẽ
tiếp nhận các yêu cầu của người khiếu nại/các bên tranh
chấp. Shopee sẽ có biện pháp cụ thể hỗ trợ người khiếu nại/
các bên tranh chấp để giải quyết tùy theo tính chất và mức
độ của vụ việc.
+ Bước 3: Khiếu nại Trả hàng/Hồn tiền được xử lý theo
Chính Sách Trả Hàng Và Hồn Tiền của Shopee. Đối với các
tranh chấp khơng phải là khiếu nại Trả hàng/Hoàn tiền,
Shopee yêu cầu các bên tranh chấp cung cấp đầy đủ thông
tin/tài liệu liên quan đến vụ việc, và đưa ra hướng giải quyết
dựa trên các thơng tin/tài liệu thu thập được trong vịng 7

83

Số 4 - Tháng 4/2022


KINH TẾ SỐ

ngày làm việc kể từ ngày nhận được đầy đủ các thơng tin/
tài liệu có liên quan đến vụ việc. 
+ Bước 4: Trong trường hợp nằm ngoài khả năng và thẩm
quyền của Sàn Giao Dịch Thương Mại Điện Tử, Shopee sẽ
yêu cầu các bên tranh chấp đưa vụ việc ra giải quyết tại cơ
quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
Shopee tôn trọng và nghiêm túc thực hiện các quy định của
pháp luật về bảo vệ quyền lợi của khách hàng (người tiêu
dùng). Các Nhà Bán Hàng trên sàn Giao Dịch Thương Mại
Điện Tử Shopee cần cung cấp đầy đủ, chính xác, trung thực
và chi tiết các thông tin/tài liệu liên quan đến sản phẩm.
Mọi hành vi lừa đảo, gian lận trong kinh doanh đều bị lên
án và phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật.
(Nguồn: />Nhìn quy trình bốn bước nói trên, có một số vấn đề cần
đặt ra: Thứ nhất, các tranh chấp khơng phải là khiếu nại
Trả hàng/Hồn tiền có thể được gửi đến cho Shopee qua
form hoặc Tổng đài hỗ trợ 19001221. Điều này đòi hỏi người
khiếu nại phải thành thạo CNTT và/hoặc mất tiền gọi điện
cho TĐHT của Shopee do đây là tổng đài có thu phí. Các
trao đổi online do lượng đơn hàng nhiều, nhân viên ít nên
thường được phản ứng chậm và chủ yếu là khuyến khích
các bên tranh chấp tự trao đổi, chụp ảnh bằng chứng (hình
sản phẩm, đoạn chat…) gửi lại nên có thể dẫn đến hiện
tượng các bên tự thỏa thuận với nhau, tự hoàn tiền và trả
hàng, mỗi bên chịu thiệt (phí vận chuyển lại), tự kết thúc
việc giải quyết hoặc quá thời hạn giải quyết quy định. Thứ
hai, việc hoàn tiền vào tài khoản người mua qua ví Shopee
cũng địi hỏi phải hiểu biết về CNTT và khi rút tiền về tài
khoản ngân hàng người mua cũng bị thu phí 11.000 VNĐ/
lần rút là khoản thu vơ lý nếu bên mua khơng có lỗi.

Dù là sàn TMĐT nhưng Shopee cũng khơng có tổng đài
(TĐ) CSKH có đầu số miễn phí 1800xxxx. Đây là điểm yếu phổ
biến của các DN Việt Nam nói chung và Sàn TMĐT nói riêng.
Khảo sát thực tế cho thấy, trong TOP 15 sàn TMĐT có lượt
truy cập lớn nhất Việt Nam (quý 4/2021), chỉ có hệ sinh thái
TGDD (TGDD, ĐMX, BHX), FPTshop, CellphoneS, Nguyễn
Kim có TĐ CSKH đầu số 1800xxxx miễn phí. Đáng lưu ý, các
sàn TMĐT bán hàng nối tiếng như Shopee, Lazada, Tiki
hay Sendo đều sử dụng đầu số có thu phí 1900xxxx trong
khi đây là nơi có lượng giao dịch phát sinh nhiều khiếu nại,
tranh chấp nhất. Tương tự, kết quả khảo sát TOP 10 ngân
hàng lớn nhất Việt Nam năm 2021 cho thấy, ngoại trừ
Techcombank có TĐ CSKH (cá nhân, doanh nghiệp) có đầu
số miễn phí 1800xxxx, tất cả các ngân hàng cịn lại (đáng
lưu ý có Big 4 Vietcombank, Agribank, BIDV và VietinBank)
đều dùng đầu số có thu phí của khách hàng 1900xxxx.
Số 4 - Tháng 4/2022

Tương tự Bảng xếp hạng “Top 30 thương hiệu ngân hàng
Việt Nam năm 2021” được Mibrand công bố năm 2021 cũng
cho thấy ngoại trừ Techcombank có TĐ CSKH miễn phí và
SCB (dùng cả 1900xxxx và 1800xxxx) thì các ngân hàng còn
lại trong TOP 16 đều dùng đầu số 1900xxxx có thu phí của
khách hàng trong khi đây là trách nhiệm của chính ngân
hàng với khách hàng.
Case study 2: Thống nhất thu phí dịch vụ SMS Banking
vì quyền lợi của khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng.
Theo thống kê, một khách hàng, sẽ phải chịu những phí
bắt buộc như sau: Phí mở tài khoản (50.000-100.000 đồng/
lần tùy các ngân hàng); Phí giao dịch chuyển khoản (kèm

theo là phí SMS internet banking); Phí duy trì tài khoản (tùy
từng ngân hàng quy định). Ngồi ra là các phí giá trị gia
tăng do các khách hàng lựa chọn dùng hay không như: tin
nhắn báo biến động số dư; tài khoản số đẹp... Với các loại phí
dịch vụ, nhìn chung các ngân hàng thương mại cổ phần tư
nhân lại thu cao hơn các ngân hàng Nhà nước (xem Hình 4).
Theo Vụ Thanh tốn - Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính
đến hết 2019 hiện có tổng cộng 45 triệu tài khoản cá nhân
tại Việt Nam (đã loại bỏ số trùng), tương đương khoảng một
nửa dân số Việt Nam. Như vậy, tính riêng các loại phí dịch
vụ ngân hàng cho thấy khách hàng phải chi ra hàng vài
chục ngàn tỷ mỗi năm cho các loại phí dịch vụ dành cho
ngân hàng.

Hình 4: Thống kê các loại phí khách hàng phải trả khi sử dụng các dịch vụ ngân hàng

Đầu tháng 2/2022, hàng loạt khách hàng có tài khoản
thanh tốn tại Vietcombank và một số ngân hàng khác
đã phản ánh về việc bị ngân hàng trừ  phí dịch vụ SMS
Banking tháng 1/2022 với số tiền cao hơn nhiều so với các
tháng trước, từ 27.500-77.000 đồng (thay vì 11.000 đồng).
Trước thực trạng này, đại diện các ngân hàng cho biết hiện

84

đa số khách hàng đều dùng app nên ngân hàng khuyến
khích khách hàng sử dụng thơng báo qua các app của ngân
hàng thay vì nhận tin nhắn qua SMS. Nguyên nhân là do
phí nhà mạng dành cho khách hàng doanh nghiệp cao hơn
nhiều so với khách hàng cá nhân.

Theo thống kê từ các ngân hàng, 70% lượng tin nhắn là
thơng báo biến động số dư, số cịn lại là tin nhắn mã OTP.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều ngân hàng đã thay
đổi cách thu phí SMS khiến người dùng phải bỏ ra số tiền
gấp 2, 3 thậm chí 7 lần mức thu trước đây. Điều này gây
bức xúc cho khách hàng, đòi hỏi ngân hàng và nhà mạng
phải tìm ra hướng thu phí phù hợp hơn. Theo đó, các doanh
nghiệp viễn thơng và các NHTM thống nhất phương án
11.000 đồng đã bao gồm thuế VAT, không giới hạn số tin
nhắn. Mức phí này sẽ giúp người dân đẩy mạnh thanh tốn
khơng dùng tiền mặt khi khơng bị giới hạn và khơng phải
trả thêm chi phí.
Case study 3: Nhà sản xuất thiết bị đầu cuối viễn thơng
làm gì để bảo vệ khách hàng trước các sản phẩm giả mạo? 
Có nhu cầu tìm mua sản phẩm Smartphone của
Samsung, nhiều khách hàng phản ánh cho biết khi truy
cập vào một số trang website là các báo điện tử có lượng
truy lớn nhất Việt Nam (VnExpress.net, dantri.com.vn…)
họ hay bắt gặp quảng cáo (popup) của sản phẩm điện thoại
Samsung A72 của người bán hàng là micro68.com với giá
chỉ 2 triệu đồng, trong khi sản phẩm này bán trên trang
website của samsung.com/vn hay các nhà bán lẻ có uy tín
(TGDD, FPT, CellphoneS…) giao động từ 10-11 triệu đồng.
Liên hệ lên TĐ CSKH của SSVN Hỗ trợ sản phẩm và dịch vụ
Samsung 1800 588 889 (tất cả sản phẩm) 1800 588 855 (thiết
bị di động) thì được giải thích là SSVN chỉ chịu trách nhiệm
với các sản phẩm của SSVN bán trên trang website chính
hãng và các nhà bán lẻ chính thống, chứ khơng thể kiểm
soát được các nhà bán lẻ trên mạng như trường hợp của
micro68.com (trang website này hiện không truy cập được

vào ngày 5/4/2022).
Tương tự, nhiều trang Fanpage trên mạng xã hội
Facebook mạo danh các sàn thương mại điện tử lớn tại Việt
Nam để quảng cáo bán các loại điện thoại “xịn” với “khuyến
mãi vàng” có giá bán chưa bằng 30-40% giá hàng thật. Do
chủ quan, thấy các nhãn thương mại lớn, quen thuộc và giá
rẻ nên nhiều người không đề phòng, đặt mua rồi đành ngậm
bồ hòn làm ngọt bởi mua phải hàng giả, hàng nhái, trong
khi đó người bán thì đã cao chạy xa bay... Thậm chí khách
hàng cịn nhận được cuộc gọi của một số điện thoại cá nhân
nhận là nhân viên của nhãn hàng xác nhận lại thơng tin,
chốt đơn hàng; đồng thời có những lời chỉ dẫn dặn dị vơ

cùng chi tiết, trong đó nhân viên khẳng định đây là máy
chính hãng có thể bảo hành tồn quốc, khi nhận hàng xem
kỹ hộp máy có cịn ngun seal, ngun tem, khơng có dấu
hiệu bóc gỡ mới nhận hàng, trả tiền; tiếp đó khi mở hộp thì
cần quay lại clip để có cơ sở trả hay đổi hàng với các chính
sách ghi rõ trong giấy bảo hành.
Theo Nghị định 85/2021/NĐ-CP thì “Trường hợp thương
nhân, tổ chức cung cấp dịch vụ thương mại điện tử thực
hiện dịch vụ cung cấp thơng tin về hàng hóa, dịch vụ của
người bán tới người tiêu dùng trên website thương mại
điện tử thì thương nhân, tổ chức đó là bên thứ ba trong
việc cung cấp thông tin theo pháp luật về bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng”.

Cạnh tranh không lành mạnh

Hành vi cạnh tranh không lành mạnh hay bán phá giá,

rèm pha đối thủ, lợi dụng các kênh quảng cáo và marketing
online để cung cấp các thông tin sai lệch về sản phẩm, chất
lượng hàng hoá, dịch vụ, giá cả… của các DN, nhất là các
DN vừa và nhỏ được coi là những hành vi phổ biến nhất
làm xấu xí bức tranh thị trường TMĐT Việt Nam thời gian
qua. Làm khách hàng mất thời gian liên hệ, quảng cáo
không đúng sự thật, dèm pha đối thủ hay các hành vi cạnh
tranh không lành mạnh khác khiến cho các DN này sớm rơi
vào lối mòn của việc kinh doanh kiểu truyền thống và sớm
bị các DN TMĐT làm ăn bài bản, quy mô lớn, nhiều tiềm
lực, đầu tư tốt công tác marketing, chăm sóc khách hàng
vượt qua.
Website thương mại điện tử khơng tn thủ quy định
của pháp luật
Từ khi Nghị định 52/2013/NĐ-CP của Chính phủ về TMĐT
có hiệu lực thi hành đến nay, thực tiễn ghi nhận có hơn
29.000 website TMĐT bán hàng đã thông báo đến cơ quan
quản lý nhà nước về hoạt động của mình. Mặc dù vậy, theo
Sách trắng TMĐT 2019, có đến 49% các website này ở mức
độ rất cơ bản, khơng có tương tác, khơng có đặt hàng trực
tuyến, không cập nhật nội dung thường xuyên và chỉ đơn
thuần giới thiệu doanh nghiệp, sản phẩm/dịch vụ đang
cung cấp.
Năm 2021, Cục TMĐT&KTS đã yêu cầu các sàn, các
website tiến hành rà soát, ngăn chặn và gỡ bỏ 7.561 gian
hàng với 18.725 sản phẩm vi phạm trên các sàn và website
TMĐT lớn; yêu cầu các sàn TMĐT, các website TMĐT bán
hàng rà soát và gỡ bỏ 13.796 sản phẩm, thiết bị hỗ trợ điều
trị COVID có dấu hiệu vi phạm trên 4.216 gian hàng …
Hồn thiện mơi trường pháp lý thúc đẩy TMĐT Việt

Nam trong nền kinh tế số

85

Số 4 - Tháng 4/2022


KINH TẾ SỐ
Hiện Bộ Công Thương đã xây dựng và trình Thủ tướng
Chính phủ ban hành Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15
tháng 5 năm 2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển
thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 - 2025.
Kế hoạch này nhấn mạnh quan điểm coi (i) Thương mại
điện tử là một trong các lĩnh vực tiên phong của nền kinh
tế số, nơi các công nghệ tiên tiến của cuộc Cách mạng công
nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) được ứng dụng rộng rãi để
tăng hiệu quả của chu trình kinh doanh, góp phần hiện
đại hóa hệ thống phân phối, nâng cao năng lực cạnh tranh
của doanh nghiệp, đẩy mạnh phát triển thị trường trong
nước và xuất khẩu; (ii) Gắn kết chặt chẽ với các chiến lược,
chính sách về chủ động tham gia CMCN 4.0, định hướng
phát triển kinh tế số và chuyển đổi số quốc gia; (iii)
Doanh nghiệp là lực lượng nòng cốt triển khai ứng
dụng thương mại điện tử trong khi nhà nước đóng
vai trị quản lý, thiết lập hạ tầng
và tạo môi trường cho thương
mại điện tử phát triển; (iv)
Việc hỗ trợ, tạo động lực
phát triển cho thương
mại điện tử được thực

hiện theo mô hình: lựa
chọn và hỗ trợ có trọng
tâm trọng điểm một
số  lĩnh vực/địa phương
phát triển thương mại
điện tử để đóng vai trò
đầu tàu, dẫn dắt, tạo sự
lan tỏa trong xã hội.
Mục tiêu tổng quát là:
Hỗ trợ, thúc đẩy việc ứng
dụng rộng rãi thương
mại điện tử trong doanh
nghiệp và cộng đồng;
Thu hẹp khoảng cách
giữa các thành phố lớn

và các địa phương về mức độ phát triển thương mại điện
tử; Xây dựng thị trường thương mại điện tử lành mạnh,
có tính cạnh tranh và phát triển bền vững; Mở rộng thị
trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngồi
nước thơng qua ứng dụng thương mại điện tử; đẩy
mạnh giao dịch, thương mại điện tử xuyên biên
giới; Trở thành quốc
gia có thị
trường thương
mại
điện tử phát
triển thuộc

nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đơng

Nam Á.
Hiện hoạt động quản lý, cung
cấp và sử dụng thông tin trên
mạng trong thời gian gần đây là
vấn đề nóng, đặc biệt trong bối
cảnh COVID-19, khi hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp cũng
như hành vi người tiêu dùng ngày
càng phụ thuộc vào thông tin, dữ liệu
trên mạng. Do vậy, việc xây dựng hoặc
sửa đổi các văn bản luật về
thông
tin điện tử, giao dịch điện
tử, về công nghệ số, chuyển
đổi số… là cần thiết, nhưng
cần thận trọng để tránh
chồng chéo với các văn
bản pháp luật hiện có,
đặc biệt là pháp luật
chuyên ngành. Những
luật mới xây dựng cần
tập trung tạo dựng
khung pháp lý chung cho
dịng chảy thơng tin và giao
dịch điện tử, chứ không đi sâu
vào điều chỉnh các quan hệ xã hội, giao
dịch và dịch vụ trong lĩnh vực chuyên ngành.
Kiến nghị sớm ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng (sửa đổi) nhằm bảo vệ thông tin của người tiêu dùng
và cung cấp thông tin cho người tiêu dùng cần hoàn thiện

là các quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong giao
dịch có yếu tố đặc thù, có tính mới trong điều kiện chuyển
đổi số nền kinh tế. Trong hoạt động phối hợp thực thi pháp
luật về TMĐT, kiến nghị xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành
và hình thành lực lượng phản ứng nhanh để kịp thời xử lý
các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, buôn bán hàng
giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và cạnh tranh khơng
lành mạnh trong thương mại điện tử; đẩy mạnh ứng dụng
công nghệ trong các hoạt động đấu tranh phòng chống tội
phạm liên quan đến thương mại điện tử, xây dựng hệ thống
thông tin và cơ sở dữ liệu dùng chung về thương mại điện tử
giữa các lực lượng thực thi pháp luật; tăng cường năng lực
thống kê về thương mại điện tử ở cấp quốc gia, ngành hàng
và địa phương... n

Tài liệu tham khảo:
1. Website: Bộ Công Thương www.moit.gov.vn; Hiệp hội TMĐT Việt Nam www.vecom.vn; Cục
TMĐT&KTS www.idea.gov.vn;
2. Sách trắng TMĐT Việt Nam năm 2017, 2018, 2019, 2020, 2021. .
vn/?page=document
3. Báo cáo chỉ số phát triển TMĐT Việt Nam năm 2017, 2018, 2019, 2020, 2021. https://vecom.
vn/tai-lieu-trong-nuoc
4. Báo cáo Làn sóng thứ 2 của thương mại điện tử Việt Nam. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt
Nam VECOM />5. Báo cáo Logistics Việt Nam 2021. Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam VECOM https://
vecom.vn/bao-cao-logistics-viet-nam-2021
6. Báo cáo Việt Nam – Thương mại điện tử tăng tốc sau đại dịch COVID-19. Hiệp hội Thương
mại điện tử Việt Nam VECOM Lazada Việt Nam, Báo cáo “Thương mại điện tử năm 2021: Thích ứng và nhanh chóng vượt
trở ngại từ Covid-19” .
8. Nhĩ Anh, “Việt Nam sẽ có 53 triệu người tiêu dùng số, giá trị thương mại điện tử đạt 56 tỷ USD
trong 5 năm tới”. TBKTVN điện tử vneconomy.vn

9. Facebook và Bain & Company, Báo cáo nghiên cứu “Southeast Asia, the home for digital
transformation: A SYNC SouthEast Asia Report”. Chi tiết />business/m/sync-southeast-asia
10. Dự thảo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
11. Các bài viết, số liệu về TMĐT đăng tải trên các báo và tạp chí có
liên quan.

C

Số 4 - Tháng 4/2022

86

Nguồn: Vietnamplus

87

Số 4 - Tháng 4/2022